Σύμφωνο συμβίωσης: Πόσο τολμηρή θα είναι η κυβέρνηση;

Ο νόμος για το σύμφωνο συμβίωσης που θα διευρύνει τη νομική ισχύ του και για τα ομόφυλα ζευγάρια αναμένεται να έρθει, σύμφωνα με ασφαλής πληροφορίες του NEWS 247, εντός της εβδομάδας στο ελληνικό κοινοβούλιο. Ο βασικός στόχος του νομοσχεδίου είναι να ενταχθούν στην ρύθμιση και ζευγάρια του ίδιου φύλου, κάτι που δεν προβλέπεται σήμερα και το οποίο έχει φέρει τη χώρα μας σε δύσκολη θέση στο ευρωπαϊκό δικαστήριο.

Τι συμβαίνει όμως και η κυβέρνηση μοιάζει να κωλυσιεργεί χαρακτηριστικά στη δρομολόγηση του συμφώνου, παρά το γεγονός πως αποτελούσε προτεραιότητα σύμφωνα με τις προγραμματικές της δηλώσεις; Γιατί φαίνεται να υπάρχει καθυστέρηση, παρά το γεγονός πως από τη σύνθεση της παρούσας βουλής ένα τέτοιο νομοσχέδιο θα μπορούσε να περάσει με ευρεία πλειοψηφία;

Υπάρχει ή όχι η πολιτική βούληση να προχωρήσει το σύμφωνο;

Ο τρόπος με τον οποίο έχει εξελιχτεί η υπόθεση της μετατροπής του συμφώνου συμβίωσης, έτσι ώστε να καλύπτει και τα ομόφυλα ζευγάρια, για τα οποία άλλωστε θεσπίστηκε διεθνώς εγείρει μια σειρά από ερωτηματικά για τη βούληση της κυβέρνησης να προχωρήσει με την ψήφισή του. Το NEWS 247 μίλησε για το θέμα με τον επιστημονικό συνεργάτη του ιδρύματος Μαραγκοπούλου – θυμίζουμε πως το ίδρυμα είχε ασχοληθεί ενεργά με το ζήτημα στο παρελθόν και ήταν εκείνο που ανέδειξε και το θέμα της καταδίκης της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο – νομικό Απόστολο Βλαχογιάννη. “Έγινε η διαβούλευση, κατατέθηκαν προτάσεις, απλά αυτό πρέπει να κατατεθεί στη βουλή. Το ότι θα κατατεθεί στη βουλή δεν σημαίνει βέβαια τίποτα, υπάρχουν κατατεθειμένα νομοσχέδια στη βουλή, που δεν  συζητήθηκαν ποτέ. Αλλά ας πούμε ότι μπήκαμε στην τελική ευθεία” σημειώνει ο κ. Βλαχογιάννης.

Ο ίδιος πάντως δηλώνει ιδιαίτερα επιφυλακτικός, ως προς το αποτέλεσμα που θα έχει τελικά η υπόθεση. “Δεν υπάρχει κάποια υποχρέωση και να κατατεθεί το νομοσχέδιο πάλι δεν θα λέει τίποτα. Αυτό το πράγμα θα έπρεπε να γίνει γρήγορα. Ήδη έχει τρενάρει πάρα πολύ, από την προηγούμενη βουλή. Συστήθηκε μια επιτροπή, η οποία παρέδωσε το πόρισμά της, τον Ιούνιο. Το νομοσχέδιο ήρθε το Νοέμβριο, έκλεισε η διαβούλευση με πάρα πολλές προτάσεις και δεν έχει γίνει ακόμη τίποτα”.

Το εμπόδιο της εκκλησίας

“Δεν υπάρχουν και λόγοι να είναι κάποιος αισιόδοξος. Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι δεν θέλουν να ανοίξουν ένα μέτωπο ακόμη με την εκκλησία. Γιατί αυτό το νομοσχέδιο, όταν κατέβει θα πάρει πάνω από 200 ψήφους. Θα το ψηφίσει και το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, η Ένωση Κεντρώων φαντάζομαι, αλλά θα το ψηφίσουν πολλοί και από τη Νέα Δημοκρατία” αναφέρει ο κ. Βλαχογιάννης παραθέτοντας την προσωπική του άποψη για τους λόγους που το σύμφωνο “σέρνεται” τόσους μήνες, παρά το γεγονός πως αποτελούσε προτεραιότητα της κυβέρνησης.

Τα υπέρ και τα κατά του νέου συμφώνου

“Το νέο σύμφωνο σχεδόν εξισώνει το παλιό με το γάμο, σε θέματα όπως διατροφή, προσωπικές σχέσεις, κληρονομικό δικαίωμα με κάποιες διαφοροποιήσεις στο επώνυμο, αλλά και στην πατρότητα. Από αυτή την άποψη είναι σημαντικό και για τα παλιότερα σύμφωνα συμβίωσης. Η καινοτομία του είναι ότι περιλαμβάνει τα ομόφυλα ζευγάρια, αλλά βελτιώνει την κατάσταση και για τα ετερόφυλα που έχουν ήδη κάνει σύμφωνο συμβίωσης. Επιπλέον, κάνει λίγο πιο δύσκολη τη λύση της συμφωνίας, που ήταν πάρα πολύ απλή και είχε επικριθεί για αυτό”  σημειώνει ο επιστημονικός συνεργάτης του ιδρύματος Μαραγκοπούλου. Όπως εξηγεί ο κ. Βλαχογιάννης, μπορεί το σύμφωνο να είναι ένα πιο ευέλικτο σχήμα από το γάμο, γιατί τα δύο μέρη μπορούν να το φτιάξουν όπως θέλουν, αλλά αν δεν υπάρχει κάποια ρητή πρόβλεψη, εφαρμόζονται οι διατάξεις του γάμου.

Το ζήτημα με το νόμο αυτό έγκειται στο τι θα γίνει μετά την ψήφιση, αν και όταν αυτή συμβεί. “Εκεί που υπάρχει ένα πρόβλημα είναι, το σημαντικότερο, ότι στα κοινωνικοσαφαλιστικά, δεν υπάρχει ρητή πρόβλεψη.” τονίζει στο NEWS 247 ο Απόστολος Βλαχογιάννης. Πιο απλά, “μπορείς να ασφαλίσεις τον άνεργο σύντροφο στο ίδιο ταμείο που είσαι; Μπορείς να διεκδικήσεις άδεια γάμου; Θα μπορείς να κάνεις κοινή φορολογική δήλωση; Όλα αυτά τα ζητήματα είναι τεχνικά, δύσκολα. Είναι ειλικρινής η διάταξη, από την άποψη ότι όντως θέλουμε να το δούμε σε δεύτερη φάση, σε τεχνικό επίπεδο ή θα μείνουμε εκεί και δεν θα προκύψει κάτι; Γιατί αυτό είναι ένα θέμα που αφορά γενικότερα το σύμφωνο συμβίωσης (και τα ετερόφυλα)”. Στο νομοσχέδιο πάντως αναφέρεται πως εντός 6 μηνών από την ψήφιση του νόμου θα πρέπει να εκδοθούν τα απαραίτητα προεδρικά αυτά διατάγματα, χωρίς όμως αυτό να είναι δεσμευτικό. “Από τη μια πλευρά δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει το υπουργείο γιατί δεν λύνει αυτά τα θέματα, γιατί είναι δαιδαλώδη και σου λέει χρειάζεται να το δούμε. Αλλά το ίδιο πράγμα μπορεί να συμβεί και από την ανάποδη, είναι καθαρά ζήτημα πολιτικής βούλησης” σημειώνει ο κ. Βλαχογιάννης. 

Επιπλέον, φαίνεται να υπάρχουν προβλήματα με τα σύμφωνα που έχουν γίνει στο εξωτερικό. Πιο συγκεκριμένα, δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη για αυτά και πιθανότατα τα ζευγάρια πρέπει να το επαναλάβουν και στην Ελλάδα.  Τέλος, το σύμφωνο δίνει άδεια διαμονής σε έναν σύντροφο που δεν έχει την ελληνική υπηκοότητα, ούτε προβλέπει τη ρύθμιση της οικογενειακής επανένωσης. Εκείνο που έχει ενδιαφέρον εδώ, είναι πως παλιότερη πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ τα έλυνε αυτά, όμως τώρα έχουν εξαλειφθεί.

Ανοιχτή πόρτα για υιοθεσία

“Ενδιαφέρον είναι ότι αφήνει ανοιχτεί την πόρτα στην υιοθεσία. Αυτό βέβαια είναι μια ερμηνεία. Είναι λίγο αόριστο, μιλάει για “παιδιά που θα αποκτηθούν κατά τη διάρκεια του συμφώνου”. Έτσι όπως είναι το άρθρο δεν προβλέπει κάτι, αλλά με μια απλή προσθήκη θα μπορούσε να προβλεφθεί  και η υιοθεσία” σημειώνει ο κ. Βλαχογιάννης και τονίζει: “Έτσι όπως είναι φτιαγμένο τώρα, όχι μόνο δεν μπλοκάρει, αλλά καθιστά πολύ εύκολη την πρόβλεψη για υιοθεσία. Αρκεί να ληφθεί μια τέτοια πρωτοβουλία”.

Συγκρατημένο νομοσχέδιο, που μπορεί να γίνει μια καλή βάση

Εν κατακλείδι, ο κ. Βλαχογιάννης κρίνει το νόμο “μια σχετικά συντηρητική, αλλά αρκετά βελτιωτική πρόταση. Δεν κάνει μεγάλα ανοίγματα, δεν ακουμπά τα πολύ καυτά ζητήματα, αλλά από την άλλη διορθώνει υπάρχοντα προβλήματα, εξομοιώνει γενικά το καθεστώς, το φέρνει σε ένα πολύ καλό επίπεδο και αφήνει και ανοιχτή την πόρτα για μια ακόμη μεγαλύτερη εξομοίωση” και σημειώνει: “Προσωπικά θεωρώ πως είναι πιο σωστό να προχωρήσει έτσι σε ένα πρώτο βήμα και μετά να χτίζουμε πάνω του. Με αυτά τα δεδομένα, αν έβαζε και το ζήτημα της υιοθεσίας θα το θεωρούσα πυροτέχνημα, μια πρόφαση για να καεί το νομοσχέδιο. Έτσι όπως είναι μετρημένο, δεν μπορεί κανείς να του αντιτάξει σοβαρά επιχειρήματα”.

Το σύμφωνο συμβίωσης, θέμα συζήτησης στην κοινωνία

Το θέμα επανήλθε στην επικαιρότητα με αφορμή τις δηλώσεις του συντρόφου του ηθοποιού Μηνά Χατζησάββα μετά το θάνατό του, όπου και ο Κώστας Φαλελάκης απηύθηνε έκκληση στον πρωθυπουργό να διευθετηθεί ένα ζήτημα που ταλαιπωρεί δεκάδες ζευγάρια στη χώρα. “Ήταν απίστευτο, πάντως, αυτό που έζησα στο νοσοκομείο όταν πήγα για να πάρω τη σορό του και αυτό είναι ένα μήνυμα στον πρωθυπουργό για το σύμφωνο συμβίωσης. Ήμουν ο άνθρωπος του τα τελευταία 25 χρόνια και όμως δεν ήταν αυτονόητο ότι μπορούσα να πάρω εγώ τη σορό του” σημείωνε ο κ. Φαλελάκης.

Η αλλαγή στο σύμφωνο συμβίωσης είναι μια από τις υποσχέσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ από τον Ιανουάριο που εκλέχτηκε για πρώτη φορά στην εξουσία, ενώ πολλές είναι οι επικριτικές φωνές εκείνων που δηλώνουν πως μια προοδευτική διακυβέρνηση θα έπρεπε να προχωρήσει το θέμα ένα βήμα παραπέρα, από την απλή συμπλήρωση για την νόμιμη σύναψη του συμφώνου ανάμεσα σε γκέι ζευγάρια.

Τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου για το σύμφωνο συμβίωσης

Μεταξύ άλλων με το σύμφωνο συμβίωσης αναγνωρίζονται δικαιώματα σε ζευγάρια τα οποία μέχρι σήμερα δεν είχαν, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η απόλαυση της οικογενειακής ζωής αλλά και ο σεβασμός της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού. Περαιτέρω τα μέρη μπορούν να ρυθμίσουν τα ίδια τις περιουσιακές τους σχέσεις βάσει των αρχών της ισότητας και της αλληλεγγύης  διατηρώντας σε μεγαλύτερο βαθμό από το γάμο την περιουσιακή τους αυτοτέλεια, εφόσον το επιθυμούν ακόμα και σε κληρονομικά θέματα.

Οι οικογενειακές σχέσεις προστατεύονται, ενώ ταυτόχρονα γίνεται σεβαστή η ιδιωτική βούληση των μερών. Έτσι, ορισμένα κρίσιμα ζητήματα ρυθμίζονται με αναγκαστικού δικαίου διατάξεις. Για παράδειγμα, τα μέρη δεν μπορούν να παραιτηθούν από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα, έχουν δικαίωμα να διεκδικήσουν διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου κ.λπ.

Σε σχέση με το σεβασμό της ιδιωτικής βούλησης των μερών καταγράφονται τα εξής: Τα μέρη μπορούν να ρυθμίσουν τα ίδια τις περιουσιακές τους σχέσεις, διατηρώντας σε μεγαλύτερο βαθμό από το γάμο την περιουσιακή τους αυτοτέλεια, εφόσον το επιθυμούν, ακόμη και σε κληρονομικά θέματα. Εάν ωστόσο δεν το επιλέξουν, έχουν πλήρη δικαιώματα, περιουσιακά και κληρονομικά.

Τέλος, επιδιώκεται ισορροπία μεταξύ της ιδιωτικής αυτονομίας και της ανάγκης προστασίας των οικογενειακών σχέσεων, με βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης. Πρόκειται μεν για μια σύμβαση, δημιουργούνται ωστόσο οικογενειακές σχέσεις μεταξύ αυτών που την συνάπτουν.

Η καταδίκη της χώρας το 2013 για το θέμα

Το Νοέμβριο του 2013 ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος και μαζί του και επτά ακόμη Έλληνες παρέστησαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) κατά της Ελλάδας για το Σύμφωνο Συμβίωσης που θεσπίστηκε στη χώρα μας και προέβλεπε ρητώς και κατηγορηματικώς πως αυτό καλύπτει μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια. Το Στρασβούργο καταδίκασε την Ελλάδα για τον τρόπο με τον οποίο θεσπίστηκε το Σύμφωνο Συμβίωσης και δικαίωσε τους ενάγοντες. Ενάμιση χρόνο μετά, ο κ. Βαλλιανάτος δήλωνε με αφορμή τη δικαστική διαμάχη “χαρούμενος για το βήμα. Όχι γιατί καταδικάστηκε η χώρα μου”.

“τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αποκτούνται, κατακτώνται”. Ο κ. Βαλλιανάτος επανέλαβε πως “δεν είναι ότι καλύτερο να βλέπεις τη χώρα σου στα μανταλάκια” αν και όπως εξήγησε “οι ανοησίες της υπεράσπισης (που εκπροσωπούσε το ελληνικό δημόσιο στο Στρασβούργο) έδωσε τη δυνατότητα στην Ευρώπη να γελάσει” με τα επιχειρήματα που προέβαλε για να δικαιολογήσει την πράξη.

Ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος σημείωσε πως πλέον το έργο της διεκδίκησης έχει αναλάβει μια άλλη γενιά, την οποία παρακολουθεί ευτυχισμένος και σημείωσε με νόημα πάντα στο κλίμα των ημερών: “Η αγάπη είναι όπως οι πρόσφυγες, κάποια στιγμή θα περάσουν”!

Φωτο sooc.gr