Ο σύγχρονος πατέρας κόντρα στα στερεότυπα που έχει μάθει να αναπαράγει

Παγκόσμια Ημέρα του Πατέρα σήμερα, 107 χρόνια μετά τον πρώτο εορτασμό της. Εμπνεύστρια της Παγκόσμιας Ημέρας του Πατέρα ήταν η αμερικανίδα Σονόρα Σμαρτ Ντοντ, που θέλησε να καθιερώσει μια γιορτή ανάλογη με την Ημέρα της Μητέρας, προκειμένου να τιμήσει τον πατέρα της Γουίλιαμ Τζάκσον Σμαρτ, βετεράνο του Αμερικανικού Εμφυλίου, που ανέθρεψε μόνος του τα έξι παιδιά της οικογένειας.

Από τότε ο ρόλος του πατέρα και της μητέρας άλλαξε, εξελίχθηκε και φυσικά, θα συνεχίσει να αλλάζει ακολουθώντας τις επιταγές της κάθε εποχής. Διερευνώντας τον ρόλο του πατέρα στη σύγχρονη νεοελληνική κοινωνία, και το πώς αυτός έχει επηρεαστεί-διαφοροποιηθεί εξ αιτίας της κρίσης, μιλήσαμε με τον οικονομολόγο Βασίλη Χρονόπουλο και τη ψυχολόγο Αγγελική Γιαντσελίδου που συνεργάζονται με την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας.

Διερευνούμε παράλληλα τα οφέλη της στενής επαφής του πατέρα με το παιδί του από τη βρεφική ακόμη ηλικία αλλά και το πώς πρέπει να διασφαλίζεται η ισορροπία σε μια οικογένεια χωρισμένων γονιών.

Τα βρέφη που στο μεγάλωμά τους συμμετέχει ενεργά ο πατέρας έχουν μεγαλύτερη γνωστική ικανότητα στους 6 μήνες

-Πώς θα χαρακτηρίζατε την πατρική θέση μέσα στη σύγχρονη νεοελληνική κοινωνία του 2017; Υπάρχουν διαφοροποιήσεις σε σχέση με το παρελθόν που ενδεχομένως επηρεάζουν τον πατρικό ρόλο;

Η ελληνική οικογένεια συνεχίζει σε ένα βαθμό να είναι βασισμένη σε παραδοσιακές αρχές και αξίες, κατά τις οποίες ο πατέρας είναι εκείνος που κατά κύριο λόγο συντηρεί την οικογένεια. Ωστόσο έχουν σημειωθεί κοινωνικές αλλαγές, που επηρεάζουν σημαντικά την πατρική λειτουργία είτε με την ανάληψη νέων πιο σύνθετων ρόλων από την πλευρά των γυναικών, οι οποίες διεκδικούν δυναμικά χώρο στην αγορά εργασίας, είτε μέσα από τις ανάγκες που έχει επιβάλει η οικονομική κρίση, κατά την οποία συχνά ο πατέρας δεν μπορεί να αναλάβει μόνος του τον βιοπορισμό της οικογένειας.

-Ποια είναι η σημασία του πατρικού ρόλου στη σύγχρονη νεοελληνική οικογένεια και ποιες νέες προκλήσεις καλείται να αντιμετωπίσει;

Η πιο μεγάλη πρόκληση είναι να ξεπεράσει ο ίδιος τα στερεότυπα που έχει μάθει να αναπαράγει. Η απώλεια της εργασίας ενός πατέρα μέσα στην κρίση αποτελεί ένα καίριο σημείο, που χρήζει ειδικής διαχείρισης και ακόμη και στις μέρες μας είναι δύσκολο να βιωθεί με τον τρόπο που αντιμετωπίζεται μια αντίστοιχη απώλεια εργασίας από τη μητέρα. Όμως η προσπάθεια πρέπει να είναι προς την κατεύθυνση ο πατέρας να προσφέρει όπου χρειάζεται και όπου μπορεί, με βάση τις δεδομένες ανάγκες της οικογένειας αλλά και τις τρέχουσες συνθήκες.

-Πατέρας σε οικογένεια της κρίσης. Κάποιοι πατέρες μπορεί να μη δουλεύουν την ώρα που η σύζυγος εργάζεται. Πώς πρέπει οι πατέρες να αντιμετωπίζουν αυτή τη διαφοροποίηση παραδοσιακών/στερεοτυπικών αν θέλετε ρόλων που μας έρχονται από τις προηγούμενες γενιές;

Όταν σκεφτόμαστε μια οικογένεια, αυτόματα στο μυαλό μας έρχονται οι ανθρώπινες σχέσεις και οι δεσμοί που αναπτύσσονται. Μια οικογένεια, όμως, καλείται καθημερινά να αντιμετωπίσει άπειρα πρακτικά θέματα, τα οποία θυμίζουν σε μεγάλο βαθμό έναν οργανισμό, ένα σύστημα. Ένας οργανισμός μελετά τις παρούσες συνθήκες και ανάγκες του και τοποθετεί τον εργαζόμενο στη θέση που θα είναι πλέον παραγωγικός με βάση τα χαρακτηριστικά του. Επομένως, πρόκειται για νέα διαχείριση ρόλων με στόχο την καλύτερη δυνατή λειτουργία της οικογένειας, που αποτελεί ένα σύστημα.

-Ποια είναι τα οφέλη της στενής επαφής του πατέρα με το παιδί του από τη βρεφική ακόμη ηλικία; Ισχύει πως τα παιδιά που έχουν επαφή με τον πατέρα τους από πολύ μικρή ηλικία εμφανίζουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς στη συνέχεια; Υπάρχει κάποια διαφοροποίηση ανάμεσα σε αγόρια και κορίτσια;

Τα βρέφη που στο μεγάλωμά τους συμμετέχει πολύ ενεργά πλέον ο πατέρας έχουν μεγαλύτερη γνωστική ικανότητα στους 6 μήνες, είναι καλύτεροι λύτες προβλημάτων ως νήπια και έχουν καλύτερες σχολικές επιδόσεις. Φαίνεται να έχουν περισσότερες πιθανότητες για υψηλότερα επίπεδα οικονομικών και εκπαιδευτικών επιτευγμάτων αλλά και καλύτερη ψυχική ευημερία. Η συμμετοχή των πατέρων σχετίζεται θετικά με τη συνολική ικανοποίηση της ζωής των παιδιών αλλά και με λιγότερη κατάθλιψη.

-Πώς πρέπει να διασφαλίζεται η ισορροπία σε μια οικογένεια χωρισμένων γονιών;

Όταν δύο άνθρωποι χωρίζουν, μπορεί η άποψη που έχουν ο ένας για τον άλλο να μην είναι καλύτερη και να υπάρχουν δυσκολίες, διαφωνίες και συγκρούσεις μεταξύ τους. Όμως το παιδί πρέπει να προφυλάσσεται και να μην γίνεται αποδέκτης της αρνητικότητας που ένας πρώην σύντροφος ενδέχεται να έχει για τον άλλο. Οι γονείς δεν πρέπει απαραίτητα να είναι φίλοι μετά το διαζύγιο, πρέπει όμως να είναι προσεκτικοί και να λειτουργούν με τον πιο αποδοτικό τρόπο στο γονεϊκό τους ρόλο, να είναι συνεπείς στους χρόνους τους, να μην εκθέτουν τα παιδιά σε αντιπαραθέσεις και σε αρνητικά σχόλια για τον άλλο γονέα. Το παιδί πρέπει να αισθάνεται ότι ο χωρισμός των γονιών δεν αφορά στο ρόλο τους ως γονείς του.

-Τέλος, υπάρχει κάποια ειδοποιός διαφορά στον τρόπο που δίνει την αγάπη του ο πατέρας στο παιδί; Κάποιο στοιχείο που διακρίνει το δόσιμο αυτό σε σχέση με εκείνο της μητέρας;

Στο σύνολο η αγάπη του πατέρα φαίνεται να είναι τόσο σημαντική όσο η αγάπη της μητέρας για την ψυχική ευημερία και υγεία του παιδιού και όταν δεν παρέχεται με έναν υγιή τρόπο, συνδέεται με μια σειρά ψυχολογικών προβλημάτων και προβλημάτων συμπεριφοράς. Ένας συνεπής και στοργικός πατέρας είναι ένας συνεπής και στοργικός γονιός ανεξάρτητα από το φύλο του.

Αξίζει τέλος να σημειωθεί πως σύμφωνα με τη νέα έρευνα της UNICEF που δημοσιεύθηκε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Πατέρα, περισσότερα από τα μισά παιδιά (55%) ηλικίας τριών έως τεσσάρων ετών σε 74 χώρες (περίπου 40 εκατομμύρια) έχουν πατέρες, που δεν παίζουν ή δεν συμμετέχουν σε δραστηριότητες μάθησης μαζί τους.

Η ανάλυση της UNICEF σχετικά με τις συμπεριφορές των γονέων, εξέτασε, αν τα παιδιά ηλικίας τριών και τεσσάρων ετών ασχολούνται με δραστηριότητες παιχνιδιού και πρώιμης μάθησης μαζί με τους μπαμπάδες τους. Οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν το να διαβάζει ο πατέρας στα παιδιά, να τους λέει ιστορίες, να τραγουδούν μαζί, ή να βγαίνουν έξω, παίζοντας μαζί. Η UNICEF παροτρύνει τις κυβερνήσεις και τον ιδιωτικό τομέα να αυξήσουν τις δαπάνες και να επηρεάσουν τις πολιτικές για να υποστηρίξουν προγράμματα ανάπτυξης της παιδικής ηλικίας που επικεντρώνονται στην παροχή στους γονείς των πόρων και των πληροφοριών που χρειάζονται για να παρέχουν φροντίδα στα παιδιά τους.

“Αυτό που μας δείχνουν οι αριθμοί είναι, ότι οι πατέρες αγωνίζονται να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στα πρώτα χρόνια των παιδιών τους”, δήλωσε ο Λόρενς Σάντι, διευθυντής Δεδομένων, Έρευνας και Πολιτικής της UNICEF σε σχετική ανακοίνωση.

“Πρέπει να καταργήσουμε τα εμπόδια, που εμποδίζουν τους πατέρες να παρέχουν στα βρέφη και τα μικρά παιδιά τους ένα ευνοϊκό περιβάλλον για να ευδοκιμήσουν, συμπεριλαμβανομένης της αγάπης, του παιχνιδιού, της προστασίας και της θρεπτικής τροφής. Πρέπει να εξασφαλίσουμε, ότι όλοι οι γονείς έχουν τον χρόνο, τους πόρους και τις γνώσεις που χρειάζονται για να υποστηρίξουν πλήρως την έγκαιρη ανάπτυξη των παιδιών τους”.

Οι εξελίξεις στη νευροεπιστήμη έχουν αποδείξει ότι όταν τα παιδιά περνούν τα πρώτα τους χρόνια σε ένα περιβάλλον γεμάτο ερεθίσματα, νέες νευρικές συνδέσεις μπορούν να διαμορφωθούν με μια ταχύτητα 1.000 συνδέσεων ανά δευτερόλεπτο. Αυτές οι συνδέσεις συμβάλλουν στον προσδιορισμό της υγείας τους, στην ικανότητά τους να μαθαίνουν και να αντιμετωπίζουν το άγχος, και ακόμη επηρεάζουν την παραγωγική τους ικανότητα ως ενήλικες.

Η έρευνα υποδεικνύει επίσης ότι η έκθεση στη βία και η έλλειψη ερεθισμάτων και φροντίδας μπορούν να αποτρέψουν τη δημιουργία νέων νευρικών συνδέσεων. Και όταν τα παιδιά αλληλεπιδρούν θετικά με τους μπαμπάδες τους, έχουν καλύτερη ψυχολογική υγεία, αυτοεκτίμηση και ικανοποίηση για τη ζωή μακροπρόθεσμα.

Περισσότερες πληροφορίες για την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας:

ekpse.gr, facebook.com/ekpse