Ο Έλληνας των βαρυτικών κυμάτων

Του Χρήστου Στασινόπουλου

“Μια εκπληκτική ανακάλυψη που ανοίγει νέους ορίζοντες την σύγχρονη αστρονομία” είναι σύμφωνα με τον Έλληνα μαθηματικό και θεωρητικό φυσικό Μιχάλη Αγάθο η νέα επιτυχία των ανιχνευτών του LIGO- Virgo με την παρατήρηση των βαρυτικών κυμάτων από μια σύγκρουση αστέρων νετρονίου. Ο Μιχάλης Αγάθος είναι ένας από τους ερευνητές που συμμετέχουν στα προγράμματα των LIGO- Virgo, η δουλειά των οποίων προσφάτως τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής.

Σχολιάζοντας τα νέα συνταρακτικά αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν την Δευτέρα και δίνοντας μας μια καλύτερη εικόνα για το τι μέλλει γενέσθαι στην Φυσική και την Αστρονομία από εδώ και πέρα ο κ. Αγάθος ανέφερε: “Μέσω των βαρυτικών κυμάτων μπορέσαμε να μετρήσουμε άμεσα το ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος στη γειτονιά μας. Παρόμοιες κοσμολογικές παρατηρήσεις περιμένουμε πολλές στο κοντινό μέλλον. Αυτό όμως που σηματοδοτεί το ξεκίνημα μιας νέας εποχής στην αστρονομία είναι η εντυπωσιακή συνέργεια της οποίας μόλις γίναμε μάρτυρες, μεταξύ ανιχνευτών βαρυτικών κυμάτων και τηλεσκοπίων όλου του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Με τους ανιχνευτές LIGO/Virgo εντοπίσαμε το βαρυτικό κύμα και ειδοποιήσαμε όλα τα συνεργαζόμενα τηλεσκόπια δείχνοντάς τους πού να ψάξουν στον ουρανό. Έτσι το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και μελετήθηκε με ακτίνες-γ, ακτίνες-Χ, οπτικό φως, υπεριώδες, υπέρυθρο και μικροκύματα, από συνολικά περίπου 70 τηλεσκόπια! Μέσω της ταυτοποίησης της πηγής όλων αυτών των ακτινοβολιών επιβεβαιώσαμε ότι οι συγκρούσεις αστέρων νετρονίων ευθύνονται για την παραγωγή της πλειονότητας των βαρέων στοιχείων στο Σύμπαν (όπως χρυσός, πλατίνα, ουράνιο κτλ.). Σπάνια συμβαίνει μια και μόνο ανακάλυψη να μας δίνει τέτοια πληθώρα αποτελεσμάτων. Και φυσικά, το μέλλον αναμένεται λαμπρό (κυριολεκτικά)”!

Ο Μιχάλης Αγάθος μας έδωσε και μερικές πιο εξειδικευμένες πληροφορίες που “φωτίζουν” κάπως το αντικείμενο των παρατηρήσεων, δηλαδή τους αστέρες νετρονίων. Σύμφωνα με τον κ. Αγάθο: “Οι αστέρες νετρονίων, όπως αυτοί που μας έδωσαν την παρατήρηση μέσω της σύγκρουσής τους, είναι εντυπωσιακά αστροφυσικά αντικέιμενα φτιαγμένα από ύλη στις πιο extreme συνθήκες. Η πυκνότητά τους είναι απίστευτα μεγάλη: ενώ ξεπερνούν τον Ήλιο σε μάζα, η διάμετρός τους δεν ξεπερνά τα 30 χιλιόμετρα. Τέτοιες πυκνότητες δε συναντάμε ούτε στους ατομικούς πυρήνες και δε μπορούμε να τις αναπαράγουμε ούτε στα πιο υπερσύγχρονα εργαστήρια. Είδαμε λοιπόν τεράστιες και υπέρ-πυκνες ποσότητες ύλης να συγκρούωνται με ιλιγγιώδη ταχύτητα κοντά στην ταχύτητα του φωτός. Οι ιδιότητες της ύλης σε τόσο extreme συνθήκες είναι ένα από τα άλυτα μυστήρια της σύγχρονης φυσικής, και πλέον έχουμε ένα ισχυρό εργαλείο στα χέρια μας για τη μελέτη του”.