Χάρτης: Η παγκόσμια επιρροή του Βυζαντίου στον ‘Παλαιό Κόσμο’

Η καθηγήτρια Ιστορίας του πανεπιστημίου του Cambridge Dr Caitlin Green δημοσίευσε στο προσωπικό της ιστολόγιο έναν χάρτη που απεικονίζει τη παγκόσμια γεωγραφική διασπορά απομιμήσεων βυζαντινής τεχνοτροπίας και βυζαντινών αντικειμένων, που χρονολογούνται στον πέμπτο αιώνα μ.Χ.

Η εκτεταμένη διασπορά απομιμήσεων βυζαντινών κειμηλίων από ανατολή σε δύση και αντιστρόφως, δείχνει εν πολλοίς τη δύναμη επιρροής που είχε τους συγκεκριμένους αιώνες η βυζαντινή αυτοκρατορία. Τα ευρήματα αυτά εμφανίζονται σε πολλές περιπτώσεις έξω από τον τότε “γνωστό κόσμο”.

Παρακάτω μπορείτε να δείτε την απεικόνιση των σημείων εκτός βυζαντινής αυτοκρατορίας, όπου βρέθηκαν είτε βυζαντινά αντικείμενα είτε απομιμήσεις της βυζαντινής τεχνοτροπίας την εποχή της βασιλείας του Ιουστινιανού (527-565 μ.Χ.):

Στα εδάφη της σημερινής Μ. Βρετανίας βρέθηκαν βυζαντινά νομίσματα και κεραμικά καθώς και αντικείμενα μεταλλοτεχνίας.

Αντίστοιχα αντικείμενα βρέθηκαν στην Άπω Ανατολή. Αποδεικνύεται άλλωστε πως βυζαντινοί συγγραφείς γνώριζαν την ύπαρξη της Κίνας και τμημάτων της Νοτιοανατολικής Ασίας από τις απαρχές της Αυτοκρατορίας, ενώ η Κίνα αναφέρεται και σε γραπτά του πρώτου αιώνα π.Χ. Επιπλέον, ρωμαϊκές και κυρίως οι κινεζικές πηγές καταγράφουν αρκετές αναφορές σε ελληνιστικούς, ρωμαϊκούς και πρώιμους βυζαντινούς “διασκεδαστές”, εμπόρους και απεσταλμένους που βρέθηκαν στην Κίνα και τη Νοτιοανατολική Ασία, συμπεριλαμβανομένης μιας αποστολής του 166 μ.Χ. που έφτασε μέσω της νότιας ακτής – εκπροσωπώντας τον Αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο.

Ο Προκόπιος αναφέρει ότι δύο Βυζαντινοί μοναχοί με εντολή του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού για τη μετάδοση της Χριστιανικής θρησκείας περιηγήθηκαν στην Περσία και την Κίνα και κατά τη διάρκεια των περιηγήσεών τους μελετούσαν κάθε τι που είχε σχέση με τον μεταξοσκώληκα και την επεξεργασία του. Έτσι στο τέλος της περιοδείας του το 554 μ.Χ. μετέφεραν κρυφά μέσα στις κούφιες μαγκούρες τους αυγά μεταξοσκώληκα. Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση μ’ αυτόν τον τρόπο περιήλθε η σηροτροφία στο Βυζάντιο, καθιστώντας έτσι πιο ασφαλή την εύρεση πρώτης ύλης, αν και τόσο το ακατέργαστο μετάξι όσο και το έτοιμο ύφασμα εξακολούθησαν να εισάγονται. Τα Βυζαντινά υφάσματα υψηλής ποιότητας ήταν από μετάξι, το οποίο στους πρώιμους χρόνους εισαγόταν σε ακατέργαστη μορφή από την Άπω Ανατολή σε Βυζαντινά εργαστήρια που ελέγχονταν από το κράτος.

Στα “Ανέκδοτα ΧΧV” του Προκοπίου διαβάζουμε ότι την εποχή του Ιουστινιανού, το Βυζάντιο κρατάει το μονοπώλιο των μεταξωτών υφασμάτων και παίζει σημαντικό ρόλο σαν εμπορικό κέντρο, εξάγοντας μεταξωτά υφάσματα στη Δύση από την ξηρά και ιδιαίτερα από τη θάλασσα, χάρη στην αναπτυγμένη ναυτιλία του.

Στη δε “ζώνη του Βορρά” υπάρχουν και εκεί αρκετά ενδιαφέροντα ευρήματα από την πρώιμη βυζαντινή περίοδο. Το πιο βορειότερο υλικό που χαρτογραφήθηκε εδώ προέρχεται από τη βόρεια Σουηδία, όπου βρέθηκαν αρκετά χάλκινα βυζαντινά νομίσματα έκτου – έβδομου αιώνα. Τα νομίσματα αυτά είναι αποτέλεσμα του εμπορίου γούνας ανάμεσα στους τότε κατοίκους της Σκανδιναβίας και του Μεσογειακού κόσμου.

Στο νότιο άκρο και πέραν της βυζαντινής επικράτειας, βρέθηκαν αντικείμενα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Το πρώτο ευρήμα βρίσκεται σχεδόν στον Ισημερινό, στη μέση του Ινδικού Ωκεανού στο νησί Gan, το μεγαλύτερο νησί των Μαλδίβων, όπου ανακαλύφθηκε το 1986 ένα μέρος από βυζαντινά χρυσά νομίσματα του πέμπτου έως του έκτου αιώνα. Η ανακάλυψη έγινε κοντά σε βουδιστικό μοναστήρι. Νομίσματα εντοπίστηκαν και στην Τανζανία ενώ υαλικά βυζαντινού τύπου έχουν βρεθεί στη Ζανζιβάρη.

Σημειώνεται πως μέσα από μια σειρά πολέμων εναντίον των Γότθων και των Βανδάλων ο Ιουστινιανός κατάφερε να επεκτείνει τα σύνορα της αυτοκρατορίας στην Ιταλία, την Ισπανία και στη Βόρειο Αφρική. Οι διάδοχοί του δεν κατάφεραν να διατηρήσουν τα εδάφη που κατακτήθηκαν και η Αυτοκρατορία άρχισε να συρρικνώνεται χρόνο με το χρόνο.

Δείτε τον χάρτη σε μεγαλύτερη ανάλυση εδώ και αναλυτικά όλη τη μελέτη εδώ