Πώς ένας άνθρωπος οδηγείται στην αυτοκτονία

Παγκόσμια ημέρα κατά της Αυτοκτονίας η 10η Σεπτεμβρίου και το NEWS 247 επιχειρεί να ρίξει “φως” στο προφίλ και την ψυχική κατάσταση, κάτω από την οποία συνάνθρωποί μας προχωρούν στο απονενοημένο διάβημα.

Η κα Μαρία Λαζαρίδου, ψυχίατρος και Επιστημονική Διευθύντρια στην Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας , μίλησε στο NEWS 247, διευκρινίζοντας τους λόγους για τους οποίους αποφασίζει κανείς να βάλει τέλος στη ζωή του, τον ρόλο της κοινωνίας, τη “δύναμη” της στήριξης εκ μέρους της οικογένειας, των ειδικών και της Πολιτείας, καθώς και τις “προσωπικότητες” που κρύβονται πίσω από κάθε είδους αυτοκτονία.

“Όσοι σκέφτονται να αυτοκτονήσουν για οικονομικούς λόγους, δεν ζητούν βοήθεια”

• Οικονομικές δυσκολίες ή “αφορμές” με άλλο υπόβαθρο; Ειδικά στις μέρες μας, στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, έχουν αυξηθεί τα κρούσματα απόπειρας αυτοκτονίας ή αυτοκτονίας για τον έναν ή τον άλλο λόγο;

Η κυρία Λαζαρίδου μας είπε, πως όσον αφορά τα ποσοστά, αυτά τουλάχιστον που δίνονται στη δημοσιότητα από την ΕΛΣΤΑΤ, υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις, για το κατά πόσο είναι ρεαλιστικά και ακριβή.

“Κι αυτό γιατί, για χριστιανικούς – θρησκευτικούς λόγους πολλές αυτοκτονίες δεν αναφέρονται, ενώ και για πολιτικούς λόγους, άλλοι ανεβάζουν το νούμερο κι άλλοι το κατεβάζουν, ανάλογα με το τι εξυπηρετεί”.

“Το αναμενόμενο είναι, άτομα με ψυχικές ασθένειες να εμφανίσουν αυτοκτονικούς ιδεασμούς. Το πρόβλημα με τους ανθρώπους που σκέφτονται ή επιχειρούν να αυτοκτονήσουν για οικονομικούς λόγους, είναι ότι δεν απευθύνονται σε κάποιον ειδικό. Μπορεί να έχουν φτάσει σε κατάθλιψη και το πρόβλημά τους να είναι θεραπεύσιμο. Κι αυτό το μήνυμα θα ήθελα να στείλουμε. Οι άνθρωποι αυτοί, καλό θα ήταν, να αποτανθούν σε ειδικούς”, είπε χαρακτηριστικά.

• Ακόμη όμως κι αν η απόπειρα είναι αποτέλεσμα οικονομικών δυσχερειών, υπάρχει εξήγηση για το γιατί οδηγούνται εκεί; Είναι η “αδυναμία” ή η “ευαισθησία” ενδεχομένως, που τους δείχνει ως μόνη διέξοδο τον θάνατο;

“Πίσω από μία αυτοκτονία κρύβεται σίγουρα απελπισία. Υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων, εκείνοι που νιώθουν απελπισία κι εκείνοι που εκδηλώνουν επιθετικότητα απέναντι στον εαυτό τους, για διάφορους λόγους. Επίσης, υπάρχουν αυτοκτονίες παρορμητικές, που συμβαίνουν κάτω από την πίεση ενός συγκεκριμένου γεγονότος, εκείνης της στιγμής. Βέβαια, υπάρχουν και οι προσχεδιασμένες αυτοκτονίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι προσωπικότητες που κρύβονται κάτω από τους ανθρώπους, είναι άνθρωποι ενοχικοί, με έντονη αίσθηση του καθήκοντος, κλειστοί, που δεν μοιράζονται τα προβλήματά τους ή πιστεύουν πως με τον θάνατό τους θα απαλλάξουν, θα ελαφρύνουν τους άλλους από την ντροπή ή το βάρος τους”, διευκρίνισε η κα Λαζαρίδου και πρόσθεσε:

“Οι αυτοκτονικές τάσεις συνήθως συνδέονται με ψυχική διαταραχή, δηλαδή κατάθλιψη, μανιοκατάθλιψη, σχιζοφρένεια, σοβαρές αγχώδεις διαταραχές και τη λεγόμενη οριακή διαταραχή της προσωπικότητας. Τα άτομα αυτά εκδηλώνουν επιθετικότητα, ενώ συχνά κάνουν απόπειρες για να τραβήξουν την προσοχή του περίγυρού τους”.

• Έχουν δηλαδή αυτοί οι άνθρωποι τέτοια άγνοια κινδύνου, ώστε να θέσουν τη ζωή τους σε κίνδυνο, για να τραβήξουν την προσοχή των οικείων τους;

Η κα Λαζαρίδου υπογράμμισε, πως σε αυτές τις περιπτώσεις, η απόπειρα αυτοκτονίας δεν έχει ως συνειδητό στόχο να τραβήξει την προσοχή, αλλά συμβαίνει όταν κάποιος νιώθει ότι εγκαταλείπεται και παρορμητικά, συνήθως γυναίκες που έχουν βιώσει ερωτική εγκατάλειψη, μπορεί να καταλήξουν σε θάνατο από ατύχημα.

“Υπάρχουν και κάποιες απόπειρες συνειδητές, χωρίς να έχει διαγνωσθεί κάποια ψυχική διαταραχή. Συναντούμε τέτοιες περιπτώσεις για παράδειγμα σε ανθρώπους, που ζητούν πολιτικό άσυλο και δεν τους δίνεται. Κι αυτές είναι περιπτώσεις πολύ δύσκολες να χειριστεί κανείς. Και η ψυχιατρική παρακολούθηση που τους παρέχεται, στο νοσοκομείο όπου θα νοσηλευθούν, είναι προσωρινή. Είναι πολύ πιο πολυδιάστατη η παρέμβαση που πρέπει να γίνει, γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις οι άνθρωποι είναι αποφασισμένοι, ότι προτιμούν τον θάνατο”.

“Συνήθως επιχειρούν άτομα γύρω στα 30 και ηλικιωμένοι”

• Όσον αφορά το “προφίλ” των αυτοκτονικών ατόμων, ποια χαρακτηριστικά παρουσιάζουν ως προς το φύλο, την ηλικία, την οικονομική κατάσταση, το μορφωτικό και κοινωνικό επίπεδο;

“Διακρίνουμε μεταξύ αποπειρών και επιτυχημένων αυτοκτονιών. Συνήθως, οι γυναίκες έχουν την πλειοψηφία στις απόπειρες και οι άνδρες στους θανάτους, γιατί οι άνδρες επιλέγουν πιο βίαια μέσα”, σημείωσε η ψυχίατρος και εξήγησε:

“Η ψυχιατρική παθολογία είναι επιβαρυντικός παράγοντας, το ίδιο και ένα οικονομικό πρόβλημα ή ένα ατομικό ιστορικό βίας, το ίδιο κι ένα χρόνιο σωματικό πρόβλημα. Ως προς την ηλικία, συνήθως επιχειρούν να αυτοκτονήσουν άτομα γύρω στα 30, αλλά και ηλικιωμένοι, όπου ανεβαίνει και πάλι η καμπύλη. Εξίσου επιβαρυντικός παράγοντας είναι η πρόσβαση στα μέσα, γιατί το κάνει πιο εύκολο, όπως όταν κάποιος έχει πρόσβαση σε όπλα”.

“Οι άνθρωποι που ζουν μόνοι τους ή είναι σε κοινωνικό περιθώριο, λόγω παραδείγματος χάρη αλκοολισμού, ανεργίας ή γιατί ζουν στο περιθώριο, επειδή πήγαν σε ξένο μέρος και δεν μπορούν να προσαρμοστούν, επιχειρούν να αυτοκτονήσουν. Μάλιστα, η ανεργία λειτουργεί περισσότερο επιβαρυντικά από το χαμηλό εισόδημα. Ακόμη, η απότομη αλλαγή κοινωνικού στάτους, μπορεί να οδηγήσει σε αυτό το σημείο. Υπάρχουν δε άνθρωποι πολύ υψηλού μορφωτικού επιπέδου που αυτοκτονούν. Εκείνοι πάντως, που ζουν σε μέρη όπου έχουν ενημέρωση και πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, έχουν λιγότερες πιθανότητες να αυτοκτονήσουν”.

“Υπάρχει βοήθεια, υπάρχει και λύση”

• Πόσο πιθανό είναι, ένας άνθρωπος που έχει κάνει απόπειρες, αφενός να ζητήσει βοήθεια και αφετέρου να το επιχειρήσει ξανά; Και πόσο εφικτό είναι, εάν λάβουν την κατάλληλη στήριξη από ειδικούς, να σωθούν;

Η κα Λαζαρίδου σημείωσε, πως πράγματι είναι αρκετοί εκείνοι, που στρέφονται για βοήθεια είτε γιατί το αναγνωρίζουν οι ίδιοι είτε γιατί το αναγνωρίζει το περιβάλλον τους.

“Η διαφορά σε εκείνους που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω οικονομικής κρίσης είναι, ότι δεν μπορούν να καταλάβουν, ότι πάσχουν και δεν απευθύνονται σε ειδικούς. Εάν όμως, λάβει κανείς τη σωστή στήριξη, μειώνονται οι πιθανότητες να το επαναλάβει”.

“Επειδή η περίοδος είναι τεταμμένη λόγω της κρίσης, θα ήθελα να απευθύνουμε μήνυμα προς τους ανθρώπους, που αισθάνονται άσχημα, να μην πιστεύουν πως δεν μπορούν να βοηθηθούν, να διαπιστώσουν ότι θεραπεύονται και να πιστέψουν ότι υπάρχει και βοήθεια και λύση. Προστατευτικός άλλωστε παράγοντας στις αυτοκτονίες, είναι το πλέγμα κοινωνικής αλληλεγγύης, το ενδιαφέρον τους ενός για τον άλλον. Και δυστυχώς, η προσοχή της Πολιτείας, έχει περιοριστεί με τις περικοπές, γεγονός που μπορεί να καταλήξει στην αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών”, τόνισε.

Περισσότερα στοιχεία για τη δράση και τα προγράμματα της Εταιρείας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας μπορείτε να βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα.