Συνεταιρισμοί με άλλο Mentaleaty

Η ενσωμάτωση στην κοινωνία των ανθρώπων με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα αποτελεί πάντα ένα μεγάλο στοίχημα. Οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης είναι μονάδες ψυχικής υγείας, που στόχο έχουν ακριβώς αυτό. Μέσω της εργασίας που προσφέρουν σε αυτούς τους ανθρώπους, να τους δώσουν την ευκαιρία να ενταχθούν αλλά και να αποκτήσουν μια οικονομική αυτάρκεια.

Δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η εστίαση, οι υπηρεσίες καθαριότητας, η διαχείριση περιβάλλοντος πρασίνου και αλλού, όντας παράλληλα κοινωνικές επιχειρήσεις. «Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο 1 στους 4 ανθρώπους που ζουν στον δυτικό κόσμο, κάποια στιγμή θα νοσήσει από κάποια ψυχική πάθηση. Άρα είναι πολύ σημαντικό ζήτημα στη δημόσια υγεία» λέει στο News 24/7 ο Σωτήρης Κουπίδης, γιατρός και Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Περιορισμένης Ευθύνης.

Συνήθως, τα άτομα που εμφανίζουν κάποια ψύχωση, θα εμφανιστεί το πρώτο επεισόδιο περίπου στην ηλικία των 16 με 18 ετών. «Σε εκείνη τη φάση χάνονται ευκαιρίες είτε για να εισέλθει κάποιος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και επομένως να αποκτήσει περισσότερες δεξιότητες για την αγορά εργασίας, είτε να μην μπορέσει να μπει καν στην αγορά εργασίας γιατί υπάρχει ένα οξύ ψυχωσικό επεισόδιο σε εξέλιξη. Στο δεύτερο επεισόδιο που γίνεται περίπου στα 23 και αργότερα στα 25, πλέον η οικογένεια καταλαβαίνει ότι αυτό δεν ήταν κάτι που προερχόταν από την εφηβεία. Μπορεί και να το έχουν αντιληφθεί μέσα τους και να το αποδεχτούν εν τέλει. Τότε ζητούν βοήθεια αλλά τότε έχουν χαθεί χρόνια στα οποία κάποιος μπορεί να είναι ανενεργός ή λιγότερο λειτουργικός ή έξω από τα κοινωνικά δρώμενα. Γιατί δεν δουλεύει και δεν εκπαιδεύεται. Γι αυτά τα προβλήματα λοιπόν παρεμβαίνουν οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις».

Οι δραστηριότητες των 30 συνολικά Κοινωνικών Συνεταιρισμών έχουν διαφορετικές μορφές. Από προστατευμένες μορφές εργασίας, μέχρι εποπτευόμενες. Οι Συνεταιρισμοί έχουν συμβουλευτική υπηρεσία, δεν υποκαθιστούν όμως τον ψυχίατρο ή τον ψυχολόγο. Προσφέρουν παράλληλα με επαγγελματίες ψυχικής υγείας υποστήριξη, συμβουλές για τη διαχείριση των συγκρούσεων, τη διαχείριση προβλημάτων που μπορεί να ανακύψουν σε μια ομάδα που από κοινού προσφέρει ένα έργο. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι σε ποσοστό 35% οι συνεταιρισμοί να αποτελούνται από άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας, το 45% να είναι επαγγελματίες ψυχικής υγείας και το υπόλοιπο 20% φορείς δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου ή φυσικά πρόσωπα.

Όλοι μας έχουμε ένα υγιές κομμάτι

Ένας από τους 30 Συνεταιρισμούς, είναι ο «Αθηνά-Ελπίς». Ο κ. Κουπίδης, είναι πρόεδρος του Δ.Σ. του Συνεταιρισμού, ο οποίος δημιουργήθηκε το 2011 από 80 άτομα. Οι 30 από αυτούς λαμβάνουν υπηρεσίες ψυχικής βοήθειας, οι 40 είναι επαγγελματίες ψυχικής υγείας και οι 10 είναι φορείς και λοιπά πρόσωπα.

Ξεκινώντας από τις υπηρεσίες καθαριότητας δημοσίων κτιρίων, μέσω του Αθηνά-Ελπίς, άνθρωποι με ψυχοκοινωνικά προβλήματα ξεκίνησαν την διαδικασία της κοινωνικής ένταξης.

«Είναι μια δραστηριότητα εσωστρεφής. Πας σε μια μοναχική δραστηριότητα και καθαρίζεις γραφεία όταν φεύγουν οι εργαζόμενοι. Αυτό μας ταίριαζε αρχικά για να αποκτήσουμε αυτοπεποίθηση και να είμαστε σίγουροι ότι το κάνουμε καλά. Το πρώτο crash test για να δούμε αν μας αποδέχονταν. Μάλιστα διεκδικήσαμε να καθαρίζουμε δημόσια κτίρια του υπουργείου Υγείας. Τους είπαμε “Αφού έχετε χρήματα να δώσετε στην καθαριότητα, δώστε τα σε εμάς προκειμένου να παράξουμε και μια προστιθέμενη κοινωνική αξία”. Την απασχόληση που φροντίζουμε σε ένα σχήμα εργαζομένων οι μισοί να ανήκουν στην ευπαθή ομάδα. Το σχήμα μας είναι μικτό. Υπάρχει 50% των εργαζομένων μας από τον γενικό πληθυσμό και 50% από την ευπαθή ομάδα» λέει ο κ. Κουπίδης.

Μετά την καθαριότητα, ο συνεταιρισμός προχώρησε σε μορφές δραστηριότητες που έφερναν τους εργαζόμενους σε επαφή με κόσμο. «Ένα καφέ σε μια μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων και ένα φωτοτυπικό μέσα σε μια δημόσια υπηρεσία. Εκεί με 60 και 100 πελάτες την ημέρα είναι μια διαχειρίσιμη διαδικασία. Και καταφέραμε στη συνέχεια να φτιάξουμε σε μια ανοικτή γειτονιά στον Κεραμεικό, το Mentaleaty, ένα εστιατόριο με υγιεινό ασιατικό φαγητό.

Οι ψυχικές παθήσεις δεν διαφέρουν σε τίποτα από τις σωματικές παθήσεις. Τα προβλήματα συμπεριφοράς όμως που προκαλούν, κάνουν τους ασθενείς να μοιάζουν περισσότερο αλλόκοτοι και ετεροκαταστροφικοί. Κάτι που δεν ισχύει συνήθως, αφού πιο συχνό φαινόμενο είναι να προχωρούν σε αυτοκαταστροφικές πράξεις. Οι συνεταιρισμοί ωστόσο, επιχειρούν να εκμεταλλευτούν χαρακτηριστικά που προκαλούν οι ψυχικές παθήσεις. Ο κ. Κουπίδης επιμένει ότι όλοι μας έχουμε ένα υγιές κομμάτι που μπορεί να αναδεχθεί. «Φανταστείτε έναν άνθρωπο που έχει μια ψύχωση και έχει ψυχαναγκαστικά στοιχεία και μικροβιοφοβία. Δεν υπάρχει καλύτερος καθαριστής. Άρα τα μειονεκτήματα της ψυχοπαθολογίας μπορεί να είναι υπό συνθήκες εργαλεία για τη δουλειά. Να είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα».

Όσον αφορά τους πελάτες του Mentaleaty και το κατά πόσο αγκαλιάζουν το εγχείρημα; O Ηλίας Ρηγανιάς, υπεύθυνος του εστιατορίου είναι απόλυτος. «Μας αγάπησε ο κόσμος της γειτονιάς. Το καλύτερο με τους νέους πελάτες είναι όταν τους αρέσει το φαγητό πρώτα και στη συνέχεια μαθαίνουν που ανήκει το Mentaleaty και κινητοποιούνται. Ποντάρουμε πρώτα στο ποιοτικό φαγητό, κυνηγάμε το value for money.Θέλουμε να τους κερδίσουμε με αυτό. Έχουμε πάντα ολόφρεσκα λαχανικά, τα κρέατα μας είναι προσεκτικά επιλεγμένα. Αν δεν τους κερδίσουμε με τις υπηρεσίες μας δεν θα ξαναέρθουν» τονίζει.

«Μπορεί το χέρι του σερβιτόρου να τρέμει. Δεν πειράζει. Αυτοί είμαστε» παρεμβαίνει ο κ. Κουπίδης. «Αν το χέρι τρέμει ας σπάσει και μια φορά τα ποτήρια. Συμβαίνει και στα καλύτερα εστιατόρια. Δεν θέλουμε να κρύψουμε ένα χέρι που μπορεί να τρέμει από την αγωγή. Θέλουμε να το εκπαιδεύσουμε ώστε να μπορεί να το κάνει με έναν τρόπο που θα είναι ικανοποιητικός για την παροχή της υπηρεσίας και ανεκτός για τον ίδιο τον εργαζόμενο. Ας βγούμε μπροστά και ας σπάσουμε. Κι αν κάποιος επειδή σπάσαμε θορυβηθεί και δεν ξανάρθει, πάμε παρακάτω».

Βέβαια όπως λέει ο Ηλίας, «Έτοιμος για μια δουλειά μπορεί να μην είναι ακόμα και ένας επαγγελματίας. Στόχος του μαγαζιού είναι να υπάρχει μια ομάδα και να ενταχθεί ο καθένας σε αυτή. Αυτό κυνηγάμε».

Οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί, δραστηριοποιούμενοι επιχειρηματικά, προσπαθούν να αποβάλλουν το στίγμα που κουβαλούν οι άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας. «Πολλές φορές χρησιμοποιείται η ψυχική πάθηση για να απενοχοποιηθούν εγκλήματα που δεν είχαν σχέση με αυτήν. Χρησιμοποιήθηκε όμως ως εργαλείο και έτσι δημιουργήθηκε ένα στερεότυπο. Εμείς τώρα βλέπουμε μέσα από την εργασία ζωές να αλλάζουν» λέει ο γιατρός και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κοινωνικών Συνεταιρισμών Ελλάδος.

Και ίσως αυτό είναι το σημαντικότερο κίνητρο, τόσο για τους ίδιους τους ασθενείς με προβλήματα ψυχικής υγείας να ενταχθούν στην κοινωνία, όσο και για την ίδια την κοινωνία όμως. Να σταματήσει να τους αντιμετωπίζει ως στιγματισμένους.