Ένας αγωγός, ‘πυξίδα’ αρχαιολογικών διαδρομών

Της Μαρίας Ριτζαλέου

Πληθώρα από μήτρες για μεγαρικούς σκύφους, με θέματα εμπνευσμένα από την Ιλιάδα και μεγάλο αριθμό επιγραφών, σε εργαστήριο ελληνιστικών χρόνων στον Καλαμώνα Δράμας, ένα νεκροταφείο υστερορωμαϊκών χρόνων με κεραμικό κλίβανο που χρονολογείται στον 4ο-5ο αιώνα μ.Χ. στην Μαρώνεια Ροδόπης, αλλά και ένα σημαντικό εύρημα στην Κοζάνη, το οποίο μελετάται και θα ανακοινωθεί τις επόμενες ημέρες, έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη κατά τη διάρκεια των εργασιών του ΤΑP στη βόρεια Ελλάδα.

Στις Σέρρες επίσης εντοπίστηκαν ίχνη προϊστορικής εγκατάστασης και νεκροταφείο της εποχής του Σιδήρου, στη Δράμα πλήθος κεραμικής και ένας ασύλητος τάφος , ενώ ενδιαφέροντα είναι και τα ευρήματα στον Έβρο.

Μετά το μετρό, την Εγνατία Οδό και την ΠΑΘΕ, ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP), που έχει ολοκληρωθεί σε ποσοστό 50%, σχεδόν 16 μήνες από την έναρξης κατασκευής του, αποκαλύπτει μοναδικά ευρήματα και ανασυνθέτει την ιστορία της περιοχής από τον Έβρο μέχρι την Κοζάνη και σύντομα οι εργασίες επεκτείνονται και στο νομό Καστοριάς.

Ειδικά για την Κοζάνη, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι υπάρχει ένα σημαντικό εύρημα προϊστορικής εποχής, για το οποίο θα γίνουν ανακοινώσεις τις επόμενες μέρες, μόλις ολοκληρωθεί η μελέτη του.

Ταφικά κατάλοιπα

Στο νομό Κοζάνης οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως οικιστικά και ταφικά κατάλοιπα διαφόρων εποχών, από τους προϊστορικούς ως και τους βυζαντινούς χρόνους σε τουλάχιστον 10 σημεία όδευσης του αγωγού και δύο ταφές.

Στην Δράμα εντοπίστηκαν 6 αρχαιολογικές θέσεις με πιο σημαντική αυτή στον Καλαμώνα, όπου αποκαλύφθηκε τμήμα εργαστηρίου αγγειοπλαστικής ελληνιστικών χρόνων, με πίθους και πλήθος μητρών για τους λεγόμενους μεγαρικούς σκύφους (το πιο χαρακτηριστικό είδος αγγείου της περιόδου), με θέματα εμπνευσμένα από την Ιλιάδα και μεγάλο αριθμό επιγραφών.

Όπως είπε στο Έθνος, ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας, Ευστράτιος Παπαδόπουλος, “το εύρημα είναι σπουδαίο για όλο το βορειοελλαδικό χώρο και φυσικά μοναδικό για την Δράμα”.

Στην περιοχή του Καλαμπακίου, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν κιβωτιόσχημο ασύλητο τάφο του τέλους του 4ου π.χ. αιώνα, με μεταλλικά εργαλεία και αγγεία, πήλινα σκεύη, αλλά και έναν θαυμάσιο ερυθρόμορφο αττικό κρατήρα υστεροκλασικών χρόνων. Επίσης βρέθηκε προϊστορικός οικισμός που χρονολογείται στη Νεολιθική Εποχή και στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, με μεγάλο αριθμό διακοσμημένων αγγείων από την 6η ως την 3η χιλιετία π.Χ., εργαλείων και ειδωλίων, αλλά και νεκροταφείο με 65 ταφές και 26 ανακομιδές της βυζαντινής περιόδου, με σημαντικό αριθμό χάλκινων κοσμημάτων.

Στην Μαυρολεύκη Δράμας αποκαλύφθηκε τμήμα λιθόστρωτης βυζαντινής οδού και στο Φωτολίβος λιθόκτιστος καλοδιατηρημένος αγωγός άρδευσης μεταβυζαντινής-οθωμανικής περιόδου.

“Το υπουργείο Πολιτισμού και οι Εφορείες Αρχαιοτήτων έχουν μοχθήσει όσο κανείς άλλος φορέας για την επένδυση του Αγωγού ΤΑΡ κατά την τελευταία διετία. Περιμένουν όπως είναι φυσικό να αναγνωριστεί αυτή η επίπονη προσπάθειά τους από την εταιρεία και να δοθούν στις υπηρεσίες τους από το Τμήμα Κοινωνικής Ευθύνης του ΤΑΡ τα ανταποδοτικά οφέλη, που πράγματι δικαιούνται”, αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος.

Στη Ροδόπη ήρθε στο φως ένα αρχαίο νεκροταφείο, υστερορωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων με αρκετές ταφές, κοντά στο χωριό Αρσάκειο του δήμου Μαρώνειας.

Σύμφωνα με την αρχαιολόγο της ΕΦΑ Ροδόπης, Μαρίνα Τασακλάκη, παράλληλα με το νεκροταφείο έχουν βρεθεί ένας κεραμικός κλίβανος και ένα πηγάδι που χρονολογούνται στον 4ο-5ο μ.Χ. αιώνα. Τις προηγούμενες μέρες ο κεραμικός κλίβανος αποσπάστηκε και μεταφέρθηκε στον προαύλιο του Αρχαιολογικού Μουσείου Κομοτηνής. Οι αρχαιολόγοι στη Ροδόπη μελετούν επίσης ένα μονόχωρο κτίριο που κατά πάσα πιθανότητα ήταν κοιμητηριακός ναός.

Νεολιθική εποχή

Πριν από λίγο καιρό ολοκληρώθηκαν οι ανασκαφές στο νομό Σερρών, όπου ήρθαν στο φως προϊστορικές εγκαταστάσεις στις θέσεις Μανδήλι και Μεσορράχη με κεραμική νεότερης νεολιθικής εποχής (όστρακα με αυλακώσεις, εγχαράξεις, μελανοστεφή, στιλβωμένα και με μαύρη διακόσμηση σε ερυθρό), νεκροταφείο Εποχής του Σιδήρου στην περιοχή του Κεφαλοχωρίου, αγροικίες και πιθεώνες (χώροι αποθήκευσης πιθαριών) ρωμαϊκών χρόνων στην Μεσορράχη.

Επιπλέον, στην περιοχή της Νέας Ζίχνης εντοπίστηκαν απορριματικοί λάκκοι-αποθέτες, που περιείχαν πηλόμαζες, αργούς λίθους, οστά ζώων και κεραμική αρχαϊκών και κλασικών χρόνων.

“Τα ευρήματα αυτά, καθώς και άλλα παλαιότερα, αποδεικνύουν τις μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών-εθνών, που έλαβαν χώρα σε αυτή την περιοχή από το 511 π.Χ. ως και το 465π.Χ., όχι πάντα με ειρηνικό τρόπο και παράλληλα δείχνουν την έντονη παρουσία Μακεδόνων και Ρωμαίων στην περιοχή”, αναφέρει στο Έθνος, η προϊσταμένη της ΕΦΑ Σερρών, Πηνελόπη Μάλαμα, προσθέτοντας ότι γίνεται συστηματική μελέτη των ευρημάτων και οι αρχαιολόγοι θα παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της έρευνάς του στο Συμπόσιο για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη τον Μάρτιο του 2018.

Σε άλλα σημεία οι ανασκαφές έχουν ολοκληρωθεί και τα ευρήματα μελετούνται, σε άλλα ωστόσο συνεχίζονται, ενώ οι εργολήπτριες εταιρίες έχουν διαμορφώσει περίπου το 70% της όδευσης του TAP στην Ελλάδα και στην Αλβανία-539 χλμ από τα συνολικά 765 χλμ. της διαδρομής του.

(Πηγή: Έθνος)