Σχολεία ανοιχτά στη γειτονιά, ανοιχτά στην κοινωνία

Όσοι τη βίωσαν δεν μπορεί παρά να αναπολούν εκείνη την (όχι και τόσο μακρινή) εποχή όπου τα παιδιά έπαιζαν στο δρόμο ή την κοντινή πλατεία χωρίς τη διαρκή εποπτεία των γονιών τους, αφού η γειτονιά «είχε το νου της». Μια γειτονιά που συναντιόταν, συναναστρεφόταν, εμπιστευόταν και που σε τίποτα δεν θυμίζει την αστική γειτονιά του σήμερα. Ήταν κι εκείνα τα απογεύματα που τα παιδιά επέστρεφαν στο κλειδωμένο πλέον σχολείο και πηδούσαν τα κάγκελα για να παίξουν στην αυλή. Ακόμα το κάνουν. Γιατί όμως τα παιδιά να πηδούν τα κάγκελα προκειμένου να παίξουν στην αυλή του σχολείου τους; Γιατί να μην μένουν τα σχολεία ανοιχτά, όχι μόνο για τους μαθητές τους αλλά και για τα άλλα παιδιά της γειτονιάς και για τους γονείς τους και για τους κατοίκους της περιοχής; Να μένουν ανοιχτά και να εξελίσσονται σε ζωντανά κύτταρα της τοπικής κοινωνίας που έχει περισσότερο από ποτέ την ανάγκη για νέα στέκια και νέα σημεία επαφής. Πόσο μάλλον αν αυτά τα στέκια λειτουργούν σαν εστίες μάθησης, ψυχαγωγίας και δημιουργικής απασχόλησης για όλους.

Ακούγεται ουτοπικό αλλά δεν είναι. Έγινε πράξη με το πρόγραμμα «Ανοιχτά Σχολεία» του δήμου Αθηναίων που ξεκίνησε τη σεζόν 2015-2016 με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και εντατικοποιείται τη νέα σχολική σεζόν, με πλήθος εκπαιδευτικών, ψυχαγωγικών, πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων που θα κρατούν 25 σχολεία ζωντανά μετά το χτύπημα του τελευταίου κουδουνιού, από τις 3 το απόγευμα έως τις 9 το βράδυ, καθώς και τα Σαββατοκύριακα.

Όπως εξηγεί στο NEWS247 η Αντιδήμαρχος για το Παιδί, Μαρία Ηλιοπούλου, οι δράσεις των «Ανοιχτών Σχολείων» θα ξεκινήσουν τον Οκτώβρη σε 25 σχολεία του δήμου Αθηναίων, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια, σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα. «Είμαι πάρα πολύ ικανοποιημένη διότι έχουμε δεχθεί περισσότερες από 80 προτάσεις για προγράμματα ψυχαγωγικά, εκπαιδευτικά και συμβουλευτικά. Όλες οι δράσεις που είναι τώρα σε διαδικασία έγκρισης από το Δημοτικό Συμβούλιο είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και αφορούν όλες τις ηλικίες και όλα τα ενδιαφέροντα. Απευθύνονται σε μικρά παιδάκια, παιδιά του γυμνασίου, παιδιά του λυκείου, γονείς, εκπαιδευτικούς αλλά και όλους τους ανθρώπους της γειτονιάς».

Η συμμετοχή στις δράσεις είναι δωρεάν. Μόλις αναρτηθούν στην ιστοσελίδα του προγράμματος οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δηλώσουν συμμετοχή και να κρατήσουν θέση με email στο [email protected] ή στο τηλέφωνο 2105277089 αναφέροντας το όνομα του ενδιαφερόμενου, την ηλικία και τη δράση στην οποία επιθυμεί να συμμετέχει μαζί με στοιχεία επικοινωνίας του γονέα/κηδεμόνα, τηλέφωνο και email. Όπως εξηγεί η αντιδήμαρχος, η παρουσία του γονιού δεν είναι απαραίτητη καθώς ο χώρος θα φυλάσσεται. «Προσπαθούμε μάλιστα να συμβαίνουν παράλληλες δράσεις και για γονείς και για παιδιά, ούτως ώστε να μπορεί το παιδάκι να παρακολουθεί στη μία αίθουσα και ο γονιός στην άλλη, αν το επιθυμεί. Κι αν έχει και ένα μεγαλύτερο παιδί, αυτό να μπορεί να παίζει στην αυλή, αφού θα υπάρχει φύλακας».

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δηλώσουν συμμετοχή και να κρατήσουν θέση με email στο [email protected] ή στο τηλέφωνο 2105277089

Η κυρία Ηλιοπούλου εκφράζει την επιθυμία το πρόγραμμα να εξελιχθεί σε θεσμό. Επισημαίνει ωστόσο ότι προκειμένου να μπορεί να είναι βιώσιμο μελλοντικά  πρέπει να το αγκαλιάσει η ίδια η γειτονιά. «Σε μια εποχή που το παιδί δεν βγαίνει ευκολά στη γειτονιά να παίξει θέλουμε να μπορεί να βγει στο σχολείο του και να απασχολείται και δημιουργικά. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και έχουμε προς στιγμήν την πολυτέλεια να έχουμε φύλακες και καθαρίστριές. Προκειμένου όμως να είναι βιώσιμο και στο μέλλον θα πρέπει η γειτονιά να το αγκαλιάσει το σχολείο και να εμπλακεί ώστε να εξασφαλίζονται κάποια πράγματα. Σε μια ευνομούμενη κοινωνία δεν είναι απαραίτητο να πληρώνεται ένας φύλακας για να λειτουργεί ένας χώρος όπου παίζουν παιδιά. Οι γειτονιές που παίζαμε παλιότερα δεν είχαν κανένα φύλακα, όμως είχαν όλοι το νου τους στα παιδιά που παίζανε στο πεζοδρόμιο και στο δρόμο κι ας ήταν η μάνα τους μέσα στο σπίτι να μαγειρεύει. Για αυτό ο σχεδιασμός μας περιλαμβάνει δράσεις ευαισθητοποίησης της γειτονιάς σε σχέση με το “Ανοιχτό Σχολείο”».

Οι γειτονιές που παίζαμε παλιότερα δεν είχαν κανένα φύλακα, όμως είχαν όλοι το νου τους στα παιδιά που παίζανε στο δρόμο

Οι εντυπώσεις πάντως από τις δράσεις των «Ανοιχτών Σχολείων» που έχουν ήδη ολοκληρωθεί είναι παραπάνω από θετικές. Κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν 21 δράσεις, με την συμμετοχή 1500 μαθητών, καθώς και γονέων, εκπαιδευτικών και πολιτών. Δράσεις πραγματοποιήθηκαν και τους καλοκαιρινούς μήνες Ιούλιο-Αύγουστο σε 10 σχολεία σε διαφορετικές γειτονιές της Αθήνας: Πλατεία Βάθη, Εξάρχεια, Πλάκα, Παγκράτι, Βοτανικός, Άνω Πετράλωνα, Τέρμα Αχαρνών, Γκράβα, Γκύζη και Κυψέλη. «Το πρόγραμμα πήγε εξαιρετικά σε όλα τα σχολεία, ο κόσμος το αγκάλιασε» μας λέει η κυρία Ηλιοπούλου. «Μάλιστα στα δέκα σχολεία που λειτούργησε το καλοκαίρι κάναμε αξιολόγηση από γονείς και παιδιά που ζωγράφισαν ή περιέγραψαν αυτό που έζησαν. Η ανταπόκρισή τους ήταν συγκινητική».

Αξίζει να σημειωθεί ότι πλαίσιο του προγράμματος έγιναν και παρεμβάσεις σε κτιριακό επίπεδο προκειμένου τα σχολεία να αναβαθμιστούν και να γίνουν πρότυπα τόσο για τους μαθητές του κανονικού ωραρίου όσο και τους συμμετέχοντες στις δράσεις του «Ανοιχτού Σχολείου». Έργα εκτελεστήκαν σε 18 συνολικά σχολεία και στις 7 Δημοτικές Κοινότητες, συνολικού κόστους 600.000 ευρώ, με ωφελούμενους 5.481 μαθητές.

Τόπος και στα προσφυγόπουλα

Παράλληλα, τα “Ανοιχτά Σχολεία” συμβάλλουν στην ένταξη στην τοπική κοινωνία και των ευάλωτων ομάδων. Τον περασμένο χειμώνα, 40 παιδιά από τη Δομή Φιλοξενίας Προσφύγων του Ελαιώνα έκαναν απογευματινά μαθήματα στο 1ο Πειραματικό Σχολείο στην Πλάκα. Επιπλέον, στις καλοκαιρινές δράσεις συμπεριελήφθησαν δράσεις για γονείς και παιδιά πρόσφυγες ενώ αντίστοιχες δράσεις σχεδιάζονται για τη νέα σχολική σεζόν, μια σεζόν κρίσιμη, μέσα στην οποία το υπουργείο Παιδείας φιλοδοξεί να εφαρμόσει πρόγραμμα ένταξης στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα για 25.000 προσφυγόπουλα. «Προφανώς έχουμε μιλήσει με τον υπουργό, είμαστε απόλυτα σύμφωνοι και θα βοηθήσουμε όπως μπορούμε στην υλοποίηση αυτής της προσπάθειας. Και χώρους θα παραχωρήσουμε και ό,τι άλλο μπορούμε να κάνουμε θα το κάνουμε» τονίζει σχετικά η αντιδήμαρχος. «Παράλληλα, στα “Ανοιχτά Σχολεία” θα έχουμε δράσεις όπου με χαρά θα φιλοξενήσουμε και προσφυγόπουλα, διότι ο σκοπός –αν θέλουμε να μιλήσουμε για ένταξη- είναι να έρθουν σε επαφή και με τα άλλα παιδιά. Είμαστε ήδη σε επικοινωνία με φορείς που θα υλοποιήσουν δράσεις για γονείς και παιδιά πρόσφυγες».

Όσο καλύτερα μεγαλώσουμε τα παιδιά μας, τόσο καλύτερη κοινωνία θα έχουμε αύριο

Στην εποχή της κοινωνικό-οικονομικής κρίσης που διανύουμε, η καλή λειτουργία των σχολείων και η απρόσκοπτη πρόσβαση των παιδιών στην εκπαίδευση και τη δημιουργική απασχόληση δεν είναι δεδομένη, γι’ αυτό και έχει βρεθεί στο επίκεντρο της πολιτικής του δήμου Αθηναίων, με τη θέσπιση της αντιδημαρχίας για το Παιδί και το ξεκάθαρο όραμα που εκφράζει η αντιδήμαρχος Μαρία Ηλιοπούλου: «Θεωρούμε ότι το παιδί είναι πολίτης 100% με πλήρη δικαιώματα και ανάγκες. Το παιδί είναι η κοινωνία που θα έχουμε αύριο. Όσο καλύτερα μεγαλώσουμε τα παιδιά μας, τόσο καλύτερη κοινωνία θα έχουμε. Αυτή είναι η φιλοσοφία μας. Ως ψυχολόγος αυτή είναι και η προσωπική μου προσέγγιση. Προσπαθούμε λοιπόν να έχουμε στο μυαλό μας όχι μεμονωμένες δράσεις ή λύσεις αλλά μια ολιστική προσέγγιση που ξεκινά από τους παιδικούς σταθμούς. Έχουμε κι άλλα όνειρα που ελπίζουμε να καταφέρουμε να πραγματώσουμε διότι οι συνθήκες ολοένα και δυσκολεύουν και χρήματα δεν υπάρχουν. Ξέρετε, σε τέτοιους καιρούς τείνουμε να ανταποκρινόμαστε περισσότερο στην άμεση ανάγκη και να αφήνουμε στην άκρη την επιθυμία. Η επιθυμία όμως είναι βασικό συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης, αν δεν ικανοποιούμε και τις επιθυμίες μας, απλώς επιβιώνουμε, δεν ζούμε. Αυτό προσπαθούμε μέσα σε όλες τις αντιξοότητες να αντιμετωπίσουμε και σε ένα βαθμό το καταφέρνουμε.  Όταν σε τέτοιους καιρούς στήνουμε βρεφικές βιβλιοθήκες πραγματικά απευθυνόμαστε στο κάτι παραπάνω από την άμεση ανάγκη, χωρίς να αγνοούμε την άμεση ανάγκη που είναι για παράδειγμα το κοινωνικό φροντιστήριο».