Amber Alert: Κάθε μήνα εξαφανίζονται 15 με 20 παιδιά

Υπάρχουν μέρη που μπορούν να περιγραφούν με ένα τσούρμο λέξεις. Υπάρχουν κείμενα που χρειάζονται ένα δυνατό πρόλογο μήπως και καταφέρουν να πείσουν τον αναγνώστη τους να τα φτάσει μέχρι το τέλος. Ένα απόγευμα στα μικροκαμωμένα αλλά θαυματουργά γραφεία του Χαμόγελου του Παιδιού στο Μαρούσι δεν ανήκει σε καμία από τις δύο κατηγορίες.

Στην οδό Σπύρου Λούη 1, λίγο μετά τις 17.00 η Έλενα Πέτσα η συντονίστρια ψυχολόγος στις Γραμμές βοήθειας του Χαμόγελου του Παιδιού μας άνοιξε την πόρτα. Χαμογελαστή, με ένα πρόσωπο φωτεινό και πράο μας έτεινε το χέρι να την ακολουθήσουμε. Ανεβήκαμε στον πρώτο όροφο. Εκεί συναντήσαμε μερικά γραφεία κάπως σκόρπια και μερικούς υπέροχους ανθρώπους που δεν άφηναν ούτε για όλα τα λεφτά του κόσμου το ακουστικό του τηλεφώνου τους.

Σε δύο από εκείνες που μπορείς να στροβιλιστείς γύρω από τον εαυτό σου και ταυτόχρονα να προσποιείσαι άψογα ότι δουλεύεις, καθίσαμε. Αντικρυστά. Στο μεγαλύτερο ποσοστό της ώρας, η Έλενα μιλούσε και εγώ την κοιτούσα εντυπωσιασμένη από όλα αυτά που γίνονται μέσα σε αυτόν το μικρό χώρο. Όλην την ώρα που ήμουν εκεί στο στήθος μου πλεκόταν ένας κόμπος που δεν έφευγε ούτε με όλα τα happy endings του κόσμου.

” Κατά μέσο όρο λαμβάνουμε 700 με 800 κλήσεις ημερησίως” . Κράτησα την αναπνοή μου. ” Υπάρχουν παιδάκια που μπορεί να πάρουν τηλέφωνο δοκιμάζοντας αυτήν τη γραμμή. Δεν είναι όλες οι κλήσεις ποιοτικές. Αλλά οι περισσότερες είναι” συνέχισε. Πώς στην ευχή προλαβαίνουν να τις απαντήσουν όλες -σκέφτηκα δυνατά. Με ένα ” Είμαστε πολλοί χώροι που δουλεύουμε ταυτόχρονα” μου απάντησε χαμογελαστά. Η κάθε γραμμή κινείται κυκλικά σε όλα τα κέντρα. Αν δεν απαντηθεί από το Μαρούσι τότε μπορεί η Πάτρα να αναλάβει δράση. Η αμέσως επόμενη γραμμή, ίσως ταξιδέψει μέχρι τη Θεσσαλονίκη ή τον Καρέα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όποιος σχημάτισε το 10-56 ή το 116-000 ή το 116-111 θα έχει απόκριση. Άμεση.

” Προσπαθούμε με κάθε τρόπο να μην έχουμε αναμονές στη γραμμή. Αυτός είναι ο βασικός μας στόχος“. Άρχισε να μου δικαιολογείται για τον αριθμό των πέντε χαμένων κλήσεων που έδειχνε ‘στεγνά’ η οθόνη που βρισκόταν ακριβώς απέναντί μας. ” Κάποιες από αυτές είναι και λάθος αριθμός ή κάποιος που έχει βάλει κατά λάθος το ‘210’ μπροστά, του έχει μπει η μουσική και το έχει κλείσει“. Για τα επόμενα λεπτά, την τιμητική τους στη συζήτησή μας είχαν τα δευτερόλεπτα. Ένα άγχος έφυγε από το δεξί μέρος του θώρακά της και βούλιαξε στο στομάχι μου. ” Ουσιαστικά, σε εμάς, η γραμμή φτάνει στα 8 δευτερόλεπτα. Άρα η αναμονή είναι περίπου 4 δευτερόλεπτα“.

Το γραφείο της βρισκόταν μόλις δύο γραφεία μακριά από εκεί που καθόμασταν. Το τηλέφωνο που βρισκόταν στην αριστερή μεριά του, χτύπησε. Εκείνη απελευθέρωσε το ελατήριο που έκρυβε στον κόκκυγά της και ακουμπώντας το ακουστικό μου ψέλλισε ένα: ” Συγγνώμη, πρέπει να το σηκώσω“.

Λίγη θεωρία

Το SOS 10-56 είναι η Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή ξεκίνησε σχεδόν μαζί με το Χαμόγελο του Παιδιού. ” Δεχόμαστε κλήσεις για πάρα πολλά ζητήματα. Είμαστε γραμμή έκτακτης ανάγκης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι διαχειριζόμαστε κλήσεις καταγγελιών που αφορούν σε οποιοδήποτε παιδί μπορεί να βρίσκεται σε κίνδυνο“. Όταν η αστυνομία είναι σύμφωνη και οι συνθήκες το επιτρέπουν, πηγαίνουν στο παιδί συνοδεία κοινωνικού λειτουργού και το απομακρύνουν (αν χρειαστεί) σε ασφαλές μέρος. ” Έχουμε εθελοντές που θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους ώστε το παιδί να περάσει δημιουργικά το χρόνο του“.

Σε περίπτωση που σου μπήκε εκείνη η αξιέπαινη ιδέα: ” Εθελοντής μπορεί να γίνει ο οποιοσδήποτε” . Ωστόσο, εκείνος που ενδιαφέρεται μπορεί να απευθυνθεί στο αρμόδιο τμήμα Εθελοντισμού το οποίο είναι υπεύθυνο να εκπαιδεύει τα μέλη του ώστε να είναι έτοιμα να προσφέρουν στη δράση μιας και ” δεν μπορεί κάποιος χωρίς την παραμικρή εμπειρία να πάει σε ένα παιδάκι που έχει κακοποιηθεί“.

Η Ευρωπαϊκή Γραμμή για τα Εξαφανισμένα Παιδιά η 116-000 ανήκει στο ευρύτερο δίκτυο της MCE (Missing Children Europe) η οποία ουσιαστικά αποτελεί τον κεντρικό φορέα στον οποίο ανήκουν όλες οι χώρες που τρέχουν μία αντίστοιχη γραμμή. ” Σε αυτήν τη γραμμή διαχειριζόμαστε περιστατικά εξαφάνισης με πολλούς τρόπους και μέσα“.

Η Γραμμή 116-111 για τη Στήριξη Παιδιών και Εφήβων είναι η γραμμή στην οποία καλούν παιδιά, γονείς, έφηβοι που θέλουν να μιλήσουν με κάποιον.

Και οι τρεις γραμμές είναι δωρεάν, τηρούν το απόρρητο και λειτουργούν εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο.

Πράξη, ξανά

Ένα μεγάλο μαύρο κουτί καλοξεσκονισμένο με δύο ασύρματους στα πλάγια του, τράβηξε το βλέμμα του. Μόλις ακούμπησε το ακουστικό στη θέση του, η Έλενα ήρθε κοντά μου έτοιμη να μου δώσει την απάντηση που γαργαλούσε τον ουρανίσκο μου. ” Έχουμε διάφορους τρόπους επικοινωνίας μεταξύ μας. Με το που θα χαθεί ένα παιδί είναι εκατομμύρια τα πράγματα που πρέπει να γίνουν ταυτόχρονα. Φεύγουν μηνύματα σε κινητά ανθρώπων που είναι συνδεδεμένοι με την υπηρεσία μας. Κάθε λεπτό είναι σημαντικό. Γιατί το παιδί πρέπει να βρεθεί όχι τώρα, χθες“.

Τα έξι (ή επτά;) γραφεία του πλησίαζαν τη γυριστή καρέκλα στην οποία καθόμουν, αργά και σταθερά. Ο ήδη μικρός χώρος άρχισε να μικραίνει ακόμη περισσότερο και να στενεύει γύρω μου. Είχε έρθει η ώρα να μιλήσουμε για τις περιπτώσεις εξαφανίσεων. Για όταν δηλαδή ένα παιδί κινδυνεύει να μην ξαναπιάσει ποτέτο χέρι του γονιού του.

Η ιστορία μίας εξαφάνισης

Δεν είναι λίγες οι φορές που ο γονέας καλεί πρώτα σε εκείνους και έπειτα στην Αστυνομία. ” Σε περίπτωση που συμβεί αυτό, τους προτρέπουμε να δηλώσουν την εξαφάνιση επίσημα έτσι ώστε να μπορέσουμε και εμείς να εμπλακούμε επίσημα και να βοηθήσουμε“. Άπαξ και γίνει αυτό το πρώτο βήμα, τα επόμενα άκαρπα δευτερόλεπτα κυλούν εναντίον τους και κυρίως εναντίον του παιδιού. ” Χρειάζεται να στήσουμε λίγο την περίπτωσή μας. Να ξέρουμε με τι έχουμε να κάνουμε. Για να συμβεί αυτό πρέπει πάση θυσία να καταφέρουμε να ηρεμήσουμε τον πληροφοριοδότη μας“. Το συνηθέστερο προφίλ του εν λόγω πληροφοριοδότη είναι ” ένας ταραγμένος γονέας που τις περισσότερες φορές δεν είναι σε θέση να μας δώσει βασικές πληροφορίες“. Εφόσον η οικογένεια το επιθυμεί και η αστυνομία είναι σύμφωνη, ο άνθρωπος του Χαμόγελου που κληρώθηκε να σηκώσει το τηλέφωνο, μεταβαίνει στο σπίτι του παιδιού που χάθηκε με ρόλο διττό: Να στηρίξει την οικογένεια και να βοηθήσει ακόμη περισσότερο με τη δύναμη της επιτόπιας έρευνας.

Στην αρχή, προσπαθούν να συζητήσουν τα απλά. Έχουμε αποκλείσει το ενδεχόμενο το παιδί να είναι σε ένα φίλο του; Ή να παίζει κάπου στη γειτονιά; Ή να έχει ένα μάθημα στο Φροντιστήριο; ” Πολλές φορές μέσα στην ταραχή μας, δεν σκεφτόμαστε ούτε μέρη ούτε ανθρώπους που θα μπορούσαν να έχουν την οποιαδήποτε πληροφορία” μου εξηγεί ενώ εμένα το μάτι μου πηγαίνει πάνω σε μία κοπέλα που κάθεται στο γραφείο δεξιά μας και έχει το ακουστικό κολλημένο στο αυτί.

Η καλή εκδοχή είναι κάτι από τα παραπάνω να λειτουργήσει ή το παιδί μπορεί να βρεθεί από ένα περιπολικό που έχει λάβει το σήμα. Η πιο συχνή εκδοχή είναι το παιδί να βρεθεί από πολίτη αφότου έχει γίνει η δημοσιοποίηση των στοιχείων του. ” Είναι άλλο πράγμα η δημοσιοποίηση στοιχείων και άλλο το Amber Alert“, με πρόλαβε. Και στην πρώτη περίπτωση δημοσιοποιούνται τα στοιχεία του παιδιού μέσα από το site του Χαμόγελου και ζητείται η προβολή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Στις περιπτώσεις που προχωράμε σε δημοσιοποίηση στοιχείων, τουλάχιστον το 99% των παιδιών, έχει βρεθεί. Μπορεί να μην έχει βρεθεί ζωντανό. Αλλά έχει βρεθεί

Το Amber Alert είναι η ενεργοποίηση (με τη σύμφωνη γνώμη της αστυνομίας) ενός μηχανισμού έγκαιρης και έγκυρης ενημέρωσης πωλητών για περιστατικά εξαφάνισης. Είναι ένας εθνικός συναγερμός σύμφωνα με τον οποίο ένας άνθρωπος, ένας πολίτης πληροφορείται ότι ένα παιδί βρίσκεται σε κίνδυνο. Για να γίνει το Amber Alert υπάρχουν κάποια κριτήρια και αυτό συμβαίνει γιατί ” δεν θέλουμε να ‘κάψουμε’ την παρατηρητικότητα του κόσμου“.

Η ηλικία του παιδιού που ” όσο πιο μικρό είναι τόσο μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχει” και η οποιαδήποτε ύπαρξη σοβαρού λόγου υγείας είναι δύο από τα πιο βασικά κριτήρια που σημαίνουν το συναγερμό που μας κάνει να κοιτάξουμε σοβαρά την οθόνη της τηλεόρασης την ώρα των διαφημίσεων. Το Amber Alert ενεργοποιείται και για τις επόμενες 48 ώρες η φωτογραφία του παιδιού που έχει χαθεί παίζει σε μετρό, τηλεόραση, Εθνική Τράπεζα. ” Έχει τύχει να το παρατείνουμε ωστόσο στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων μέσα στις 48 ώρες έχει βρεθεί“. Ένα ακόμη κριτήριο πριν τη δημοσίευση των στοιχείων του παιδιού είναι και ο αποκλεισμός του ενδεχομένου απαγωγής. Ωστόσο, στην Ελλάδα ευτυχώς, αυτό το κριτήριο βρίσκεται σε θεωρητικό επίπεδο. Αφού:

Στην Ελλάδα δεν έχουμε στατιστικά απαγωγών παιδιών. Ωστόσο, μέχρι να διαλευκανθεί η υπόθεση, χρειάζεται πάντοτε χρόνος

” Θα ενεργοποιήσουμε όσους χρειάζεται“, εξηγεί και τώρα αρχίζει να μιλάει λίγο πιο γρήγορα. ” Υπάρχει η εθελοντική ομάδα έρευνας και διάσωσης Θανάσης Μακρής η οποία συνεργάζεται αποκλειστικά με το Χαμόγελο του Παιδιού και αποτελείται από εκπαιδευμένους και πιστοποιημένους διασώστες και από σκυλιά του φορέα NSARDA εκπαιδευμένα να ανιχνεύουν τη μυρωδιά ενός ανθρώπου “.

” Τα σκυλιά βρίσκουν μόνο τη ζωή γι αυτό και έχουμε περιστατικά που ένα παιδάκι έχει χάσει τη ζωή του και παρότι βρίσκεται κοντά στο σπίτι έχουμε καθυστερήσει να το εντοπίσουμε“. Έκανα μία προσπάθεια να ανοίξω το στόμα μου να πω κάτι, δεν τα κατάφερα κατευθείαν. Μου πήρε κάποια δευτερόλεπτα (ευτυχώς όχι από τα κρίσιμα) για να ρωτήσω πόσα περιστατικά εξαφάνισης παιδιών καταγράφουν κατά μέσο όρο κάθε μήνα; Η απάντηση που έλαβα πήρε το ταβάνι και το έφερε στο κεφάλι μου.

” Ένας μήνας μπορεί να μην έχει κανένα Amber Alert και ένας άλλος να έχει πέντε. Μπορεί σε ένα μήνα να έχουμε δεκαπέντε περιστατικά εξαφάνισης παιδιών και σε έναν άλλο να έχουμε 35” .

Τον Αύγουστο είχαμε περίπου δεκαπέντε περιστατικά εξαφάνισης παιδιών που ευτυχώς, βρέθηκαν βέβαια άμεσα

Ένα ‘Πού γίνονται όλα αυτά’ άρχισε να μεγαλώνει πάνω από τα κεφάλια μας. Εμείς γιατί δεν μαθαίνουμε τίποτα; Σκέφτηκα. Μετά κατάλαβα ότι είναι πολύ καλύτερη αυτή η σιωπή. Γιατί δεν πανικοβαλόμαστε και το κυριότερο, γιατί δεν κινδυνεύουμε να ‘συνηθίσουμε’ και να υποβιβάσουμε τα περιστατικά αυτά σε ένα ‘έλα μωρέ, πάλι κάποιο παιδί θα χάθηκε’. (Ανατριχιάζω και μόνο που το γράφω)

Ο ήλιος εξαφανίστηκε και από το μικρό μπαλκονάκι του γραφείου άρχισε να μπαίνει ένα σκούρο μπλε. Της είπα ‘πώς αντέχει;’ Μου είπε ” Δεν υπάρχει πιο ωραίο πράγμα από το να σε παίρνει τηλέφωνο πίσω ένας γονέας και να σου λέει ευχαριστώ ή πόσο τον βοήθησες. Στο τέλος της ημέρας σου, ξέρεις ότι έχεις κάνει κάτι“. Και αν δεν μπορείς να κάνεις κάτι σε αυτό που σου ζητάει; Ρώτησε ο πεσσιμιστής που κρατιόταν τόσην ώρα μέσα στο στέρνο μου.

” Σίγουρα υπάρχουν περιπτώσεις που δεν έχουμε τη δικαιοδοσία νομικά να επέμβουμε. Για παράδειγμα, δεν διαθέτουμε νομικό τμήμα. Μπορεί κάποιος άνθρωπος να καλέσει εδώ για να ζητήσει νομικές συμβουλές, αυτές δεν μπορούμε να του τις δώσουμε. Αν τώρα μιλάμε για την περίπτωση που ένα παιδί κινδυνεύει τότε το μόνο σίγουρο είναι ότι ακόμη και αν δεν έχουμε εμείς τη δικαιοδοσία να χτυπήσουμε την πόρτα ενός παιδιού, θα κάνουμε ό,τι μπορεί ώστε να την χτυπήσει αυτός που πρέπει να τη χτυπήσει” μου απάντησε και συνέχισε ” Είναι μία δουλειά που δεν ξέρεις πώς θα έρθεις, τι θα γίνει, πώς θα κυλήσει και πώς θα φύγεις από εδώ. Ωστόσο σαν επαγγελματίες καλούμαστε να ελέγξουμε το δικό μας συναίσθημα“. Έκλεισε με ένα: ” Σίγουρα είμαι πιο αλέρτ όταν είμαι έξω. Όταν βλέπω ένα παιδί να απομακρύνεται κάπου, έχω λίγο το μυαλό μου σε αυτό. Μου τραβάει για παράδειγμα την προσοχή μία μητέρα που φωνάζει ή φέρεται άσχημα στο παιδί της“.

Το ‘αν δεν μπορείς να κάνεις κάτι;’ όμως δεν μου το αντέκρουσα με τις παραπάνω ατάκες αλλά έτσι: ” Μας κάλεσε τις προάλλες ένα παιδί και μας είπε: ‘έχω πάρει χάπια’. Μας έδωσε όλες τις πληροφορίες που χρειαζόμασταν ώστε να τρέξουμε. Από την ώρα που χτυπάει το τηλέφωνο ξέρουμε ότι υπάρχει ελπίδα κάτι να γίνει. Ξέρουμε ότι αυτός που βρίσκεται στην άλλη άκρη της γραμμής τη θέλει τη βοήθειά μας“.

” Μπορεί να πάρει τηλέφωνο ένα παιδάκι που πραγματικά κινδυνεύει μπορεί να πάρει και ένα παιδάκι που έχει θυμώσει με τη μαμά του επειδή δεν του έκανε τη χάρη” εμείς είμαστε εκεί για να τα καταλάβουμε και τα δύο και να τους μιλήσουμε.

” Από την αλλαγή της πάνας μέχρι τη διαχείριση ενός πένθους” τα τηλέφωνα χτυπούν και έχουν ένα ερώτημα να θέσουν. Ή δύο ή περισσότερα. ” Δεν φτάνεις ποτέ να τα ακούς όλα. Όσο και αν υπάρχουν καταγεγραμμένα πράγματα, όσο και αν υπάρχει μία τεράστια εμπειρία, πάντα θα υπάρχει η περίπτωση που δεν έχουμε ξανασυναντήσει“.

Δεν το εννοούσε με τη στενάχωρη χροιά. Τουναντίον. Η χαρά της και η χαρά τους που είναι ‘εκεί’ για αυτούς που δεν έχουν ‘εδώ’ φώτισε όλο το δωμάτιο. Που σιγά σιγά άρχισε να φεύγει από πάνω μου.

Υ.γ.: Η Έλενα είναι η μοναδική από εκείνο το απόγευμα που δεν θέλησε να φωτογραφηθεί, ωστόσο το όνομά της είναι πραγματικό. Όπως και το έργο της τα τελευταία τρία χρόνια στις Γραμμές Βοήθειας του Χαμόγελου του Παιδιού.

(Φωτογραφίες: Μενέλαος Μυρίλλας/ SOOC)