Καλτεζάς Μιχαήλ, ετών 15. Νεκρός από σφαίρα αστυνομικού. Τριάντα χρόνια από την 17η Νοεμβρίου του 1985

Ήταν η δωδέκατη κατά σειρά επέτειος από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η Ελλάδα βρισκόταν στις αρχές της δεύτερης κυβερνητικής θητείας του ΠΑΣΟΚ, με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου του 1985, τριάντα χρόνια πριν, ο 15χρονος Μιχάλης Καλτεζάς έπεσε νεκρός από σφαίρα αστυνομικού. Ήταν η κατάληξη μιας βίαιης περιόδου καταστολής και απεργιακών κινητοποιήσεων.

Τον Ιούνη του ´85 είχε εκλεγεί για δεύτερη φορά το ΠΑΣΟΚ, με Υπουργό Οικονομίας τον Κώστα Σημίτη, που σηματοδότησε τη στροφή προς μια πιο συντηρητική οικονομική πολιτική.

Η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ εξήγγειλε τα περίφημα “μέτρα σταθεροποίησης”, κοινώς, λιτότητας. Αμέσως άρχισαν οι αντιδράσεις, ενώ οι εργατικοί χώροι οργανώνονταν για αντίσταση στα μέτρα.

Οι απεργίες και οι κινητοποιήσεις ήταν πολλαπλές. Ένα τμήμα της ηγεσίας της ΓΣΕΕ, που ήθελε να υπερασπίσει την κυβέρνηση, προσπαθούσε να μπλοκάρει τις αποφάσεις για απεργίες. Τελικά διασπάστηκαν και η ΠΑΣΚΕ και η ΓΣΕΕ.

Οι συνδικαλιστές, που διαφώνησαν με τα μέτρα Σημίτη, διαγράφηκαν από το ΠΑΣΟΚ. Στις 14 Νοέμβρη, τρεις μέρες πριν το Πολυτεχνείο, έγινε γενική απεργία από Ομοσπονδίες και Εργατικά Κέντρα, πολλά από τα οποία έβαζαν ζήτημα καθαίρεσης της ηγεσίας της ΓΣΕΕ. Τα ΜΑΤ στις 14 Νοέμβρη χτύπησαν τις απεργιακές φρουρές σε πολλούς εργατικούς χώρους.

Μετά το τέλος της καθιερωμένης πορείας προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία, που σημαδεύτηκε από τις λεκτικές αντεγκλήσεις μεταξύ των μπλοκ του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ για την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, άρχισαν οι πρώτες αψιμαχίες μεταξύ αστυνομικών και νεαρών διαδηλωτών του αναρχικού και αντιεξουσιαστικού χώρου. Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, μία ομάδα διαδηλωτών επιτέθηκε κατά μιας κλούβας των ΜΑΤ στην οδό Στουρνάρη στα Εξάρχεια πετώντας μολότοφ.

Ανάμεσα τους βρέθηκε και ο 15χρονος μαθητής, Μιχάλης Καλτεζάς. Ένας αστυφύλακας, ο 26χρονος τότε Αθανάσιος Μελίστας, πυροβόλησε τον μαθητή την ώρα που υποχωρούσε, επί της οδού Σολωμού. Μία σφαίρα βρήκε τον νεαρό μαθητή Καλτεζά κάτω από το αριστερό αυτί, σωριάζοντάς τον νεκρό.

Ο Αθανάσιος Μελίστας ήταν ο μοναδικός που οι συνάδελφοι του τον περιγράφουν ως πανικόβλητο και εκτός εαυτού. Βλέποντας τους νεαρούς να φεύγουν σημάδεψε καλά και πυροβόλησε. Πυροβόλησε πισώπλατα.

Μόλις μαθεύτηκε η δολοφονία Καλτεζά, ο Υπουργός Υγείας και Πρόνοιας, Γιώργος Γεννηματάς, κατέφθασε στον “Ευαγγελισμό”, όπου διακομίστηκε η σορός του, δηλώνοντας “συντετριμμένος” εξαιτίας του γεγονότος.

“Τραγωδία: Αστυνομικός εκτελεί 15χρονο στα Εξάρχεια”. Ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς τίτλους με τους οποίους την επομένη κυκλοφορούν οι εφημερίδες της εποχής. Η φωτογραφία με τον αιμόφυρτο 15χρονο μαθητή Μιχάλη Καλτεζά νεκρό στο έδαφος, κάνει το γύρω του κόσμου.

“Αυτή η νύχτα ανήκει στον Μιχάλη”

Οι αναρχικοί κατέλαβαν το Παλαιό Χημείο στην οδό Σόλωνος και το Πολυτεχνείο.  Ήταν η δεύτερη κατάληψη την ίδια χρονιά μετά την πρώτη της 9ης Μαΐου του 1985. Η πρώτη κατάληψη έγινε σαν διαμαρτυρία για τις περιβόητες “επιχειρήσεις αρετής” της ΕΛ.ΑΣ. που συνοδεύονταν από βίαιη καταστολή.

Την επομένη δόθηκε η άδεια από την Επιτροπή Πανεπιστημιακού Ασύλου για την εκκένωση του κτιρίου από την αστυνομία. Τα ΜΑΤ επενέβησαν και με τη χρήση δακρυγόνων και συνέλαβαν 37 άτομα. Καταγγελίες υπήρχαν για ξυλοδαρμούς αναρχικών από ασφαλίτες και μέλη της ΕΝΕΚ.

Ένας από τους συλληφθέντες ήταν και ο Κώστας Χατζόπουλος, κιθαρίστας του συγκροτήματος Γενιά του Χάους. Δύο εφημερίδες, Έθνος και Ριζοσπάστης, δημοσιεύουν την φωτογραφία του κατά την σύλληψη, και τον εμφανίζουν σαν συνεργάτη της Αστυνομίας. Στην πραγματικότητα, ο Χατζόπουλος, οδηγείται στην κλούβα, ενώ βοηθά ημιλιπόθυμο σύντροφό του, που είναι ανίκανος να βαδίσει.

Η έτερη κατάληψη του Πολυτεχνείου έληξε μετά από διαπραγματεύσεις, χωρίς επεισόδια.

Επεισόδια έγιναν και σε άλλα σημεία της πρωτεύουσας.

Εννέα ημέρες αργότερα, στις 26 Νοεμβρίου, η τρομοκρατική οργάνωση “17Ν” εκδικείται τον θάνατο Μελίστα, όπως ανέφερε σε προκήρυξή της. Πυροδοτεί παγιδευμένο με εκρηκτικά αυτοκίνητο δίπλα σε λεωφορείο των ΜΑΤ στην Καισαριανή, με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του ο αρχιφύλακας Νίκος Γεωργακόπουλος και να τραυματιστούν 14 αστυνομικοί.

Στο δικαστικό σκέλος της δολοφονίας Καλτεζά, ο δράστης αστυνομικός κατηγορήθηκε για ανθρωποκτονία από πρόθεση εν βρασμώ ψυχικής ορμής και καθ’ υπέρβαση των ορίων της άμυνας. Στις 23 Σεπτεμβρίου του 1988 καταδικάστηκε σε δυόμισι χρόνια φυλάκιση, ενώ στην κατ’ έφεση δίκη αθωώθηκε (25 Ιανουαρίου 1990), επειδή το δικαστήριο του αναγνώρισε ελαφρυντικό ότι “υπερέβη τα όρια της άμυνας, εξαιτίας του φόβου και της ταραχής που του προκάλεσε η ενέργεια του θύματος”.

Η απολογία του αστυνομικού ήταν η εξής:

“Όταν δεχτήκαμε την επίθεση των αναρχικών, βρισκόμουν μέσα στο όχημα. Έριχναν βόμβες μολότοφ. Μια από αυτές μπήκε στην κλούβα και πήρε φωτιά. Έτσι αναγκάστηκα να πυροβολήσω προς εκφοβισμό μέσα από την κλούβα”.

Οι δικηγόροι της οικογένειας Καλτεζά υποστήριξαν ότι ο Μελίστας έλεγε ψέματα και ότι δεν βρίσκονταν μέσα στο αυτοκίνητο.

Ο Μελίστας συνέχισε λέγοντας: “Προφανώς το βλήμα εξοστρακίστηκε και έτσι έπληξε τον άτυχο νέο. Λυπάμαι ειλικρινά για το κακό που έγινε άθελα μου”. Η βαλλιστική έρευνα έδειξε όμως ότι η σφαίρα δεν είχε εξοστρακιστεί. Ο ιατροδικαστής ήταν σαφής: “Το θύμα πυροβολήθηκε  ευθέως από τον κατηγορούμενο”. Υπέρ του Μελίστα κατέθεσαν οι συνάδελφοι του.

Ένας από αυτούς υποστήριξε: “Εκείνη την στιγμή η κλούβα ήταν κόλαση. Αν δεν πυροβολούσε δεν θα ζούσα ούτε εγώ σήμερα. Θα είχαμε καεί ζωντανοί”. Στις εφημερίδες δημοσιεύτηκαν μαρτυρίες αυτοπτών  μαρτύρων που υποστήριξαν ότι είδαν τον Μελίστα έξω από το αστυνομικό όχημα να γονατίζει, να σημαδεύει και να πυροβολεί.

Συνήγορος υπεράσπισης του Μελίστα ήταν ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος, ενώ ως συνήγοροι πολιτικής αγωγής παρέστησαν ο Νίκος Κωνσταντόπουλος (αργότερα πρόεδρος του Συνασπισμού και πατέρας της Ζωής Κωνσταντοπούλου) και ο Φώτης Κουβέλης.

Βίντεο από την κηδεία του 15χρονου Καλτεζά:

Σε πολιτικό επίπεδο, ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης, Μένιος Κουτσόγιωργας, και ο αναπληρωτής του, Αθανάσιος Τσούρας, υπέβαλλαν τις παραιτήσεις τους για λόγους ευθιξίας στον πρωθυπουργό, Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος δεν τις έκανε δεκτές, αλλά έθεσε σε διαθεσιμότητα την ηγεσία της νεοσύστατης τότε ΕΛΑΣ.

Με απόφαση του Τσούρα απομακρύνθηκαν από τις θέσεις τους ο αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας Γεώργιος Ρωμοσιός, ο κλαδάρχης Ασφάλειας Τάξης Μανώλης Μποσινάκης και ο γενικός διευθυντής Αστυνομίας Αττικής Στέλιος Τζανάκης, προκειμένου να προχωρήσει η έρευνα σε βάθος.

Στις 30 Νοεμβρίου, μετά από εισήγηση του Θανάση Τσούρα, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να επανέλθουν στις θέσεις τους οι Ρωμοσιός και Μποσινάκης με το αιτιολογικό πως δεν έφεραν καμία ευθύνη. Τον Στέλιο Τζανάκη στα καθήκοντα του Αττικάρχη αντικατέστησε ο αστυνομικός διευθυντής Νίκων Αρκουδέας.

Βίντεο με το χρονικό και τη μαρτυρία του δημοσιογράφου Γιάννη Κανελλάκη:

Ο Μάνος Χατζηδάκις με αφορμή την αθώωση του Μελίστα για την δολοφονία του 15χρονου μαθητής είχε πει:

“Όταν έχω να κρίνω ανάμεσα σ’ ένα παιδί 15 χρόνων, που πετάει μολότοφ κι έναν τριαντάρη εκπαιδευμένο αστυνομικό, που κρατάει πιστόλι, εγώ είμαι με το μέρος του παιδιού και όχι του αστυνομικού. Εκτιμώ βαθύτατα ένα παιδί που εξεγείρεται και βγαίνει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθεί, έστω κι αν υπερβάλλει, έστω και αν κρατάει μολότοφ.

Και δεν εκτιμώ καθόλου έναν αστυνομικό που το πυροβολεί. Ό,τι και αν έχει γίνει, όπως και αν έχουν τα πράγματα, θεωρώ τραγικό λάθος την αθώωση του αστυνομικού. Και πολύ κακό μήνυμα, που στέλνουμε στα νέα αυτά παιδιά, το υγιέστερο κομμάτι της κοινωνίας μας, που δεν έχει ακόμη διαφθαρεί, όπως εμείς”.

(Πηγή βίντεο: Νέοι Φάκελοι)