Πρέπει να αποποινικοποιηθεί η εργασία στο σεξ στην Ελλάδα;

Πορνεία ή εργασία στο σεξ; Πρέπει να υπάρξει περαιτέρω περιορισμός ή πλήρης αποποινικοποίηση; Το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο είναι επαρκές για να προστατεύονται οι άνθρωποι που ασκούν το επάγγελμα, οι πελάτες και όσοι τους συναναστρέφονται; Μπορεί μια συζήτηση να αναβάλλεται διαρκώς επειδή το θέμα θεωρείται ταμπού;

Σύμφωνα με το νόμο 2734/1999, για τη νόμιμη άσκηση του επαγγέλματος χρειάζεται πιστοποιητικό, ενώ έχουν θεσπιστεί και οι προϋποθέσεις για τη χορήγησή του. Μεταξύ άλλων, το άτομο που μπορεί να έχει πιστοποιητικό, πρέπει να είναι ενήλικο, να μην πάσχει από σεξουαλικώς μεταδιδόμενη, ή άλλη μολυσματική ή ψυχιατρική ασθένεια και να είναι άγαμο, σε χηρεία ή διαζευγμένο. Προϋπόθεση, επίσης, είναι να μην υπάρχει καταδίκη για μια σειρά αδικημάτων, όπως η ανθρωποκτονία από πρόθεση, η σωματεμπορία, η μαστροπεία, η αποπλάνηση παιδιών κ.α. Απαιτούνται ιατρικές εξετάσεις κάθε 15 ημέρες, ενώ απαγορεύεται η εργασία στο σεξ στον δρόμο και σε ξενοδοχεία. Για να χορηγηθεί άδεια λειτουργίας ενός οίκου ανοχής πρέπει αυτός να απέχει τουλάχιστον 200 μέτρα από ναούς, σχολεία, νηπιαγωγεία, φροντιστήρια, παιδικούς σταθμούς, νοσηλευτικά ιδρύματα, κέντρα νεότητας, αθλητικά κέντρα, οικοτροφεία, βιβλιοθήκες και ευαγή ιδρύματα, καθώς και από πλατείες και παιδικές χαρές.

Τηρούνται όλα τα παραπάνω; Σίγουρα όχι. Το ερώτημα είναι γιατί, κατά πόσο είναι εφικτό να τηρούνται και προς ποια κατεύθυνση πρέπει να αλλάξει ο νόμος. Είναι ενδεικτικό πως στην Αθήνα λειτουργούν πάνω από 600 οίκοι ανοχής, εκ των οποίων μόλις 3 έχουν άδεια νόμιμης λειτουργίας. Επιπλέον, θα ήταν μάλλον υποκριτικό να πει κανείς πως δεν προσφέρεται σεξ στο δρόμο. Σήμερα, μόνο οι γυναίκες που εργάζονται στο σεξ υπολογίζονται στις 18.000 περίπου, σύμφωνα με έρευνα του Παντείου Πανεπιστημίου.

Στην Αθήνα λειτουργούν πάνω από 600 οίκοι ανοχής, εκ των οποίων μόλις 3 έχουν άδεια νόμιμης λειτουργίας

«Η αλλαγή του νόμου θα προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια σε θέματα υγείας καταρχάς στους ίδιους τους εργαζόμενους στο σεξ, αλλά και στους πελάτες» λέει στο News24/7 η Άννα Κουρουπού, εκπρόσωπος του κέντρου ενδυνάμωσης γυναικών εργαζόμενων στο σεξ στο δρόμο «Red Umbrella Athens». «Επιπλέον, εκτός από την υγεία, θα είναι πιο ασφαλές και για την σωματική ακεραιότητα. Όταν κάτι καθίσταται παράνομο, αυτόματα είναι ευκολότερο να οδηγήσει σε επικίνδυνες οδούς. Επιπλέον, επιβαρύνει τους εργαζόμενους στο σεξ με ένα κοινωνικό στίγμα» συμπληρώνει.

Μιλώντας στην ημερίδα που διοργάνωσε ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος Θετική Φωνή και το AIDS Healthcare Foundation, για την εργασία στο σεξ, ο υπουργός Εσωτερικών, Πάνος Σκουρλέτης, εξέφρασε την άποψη πως «η συζήτηση για την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου θα έπρεπε να έχει ανοίξει εδώ και καιρό. Όταν το 2012, ο Ανδρέας Λοβέρδος, τότε υπουργός Υγείας, είχε ποινικοποιήσει και στοχοποιήσει οροθετικές γυναίκες, αντί να θέσει το θέμα της παράνομης πορνείας στη σωστή του βάση. Πρέπει να γίνει διάκριση ανάμεσα στην εργασία στο σεξ και την παράνομη διακίνηση και εκμετάλλευση ανθρώπων».

Την άποψη πως «είναι καιρός να συζητήσουμε για την πλήρη αποποινικοποίηση της εργασίας στο σεξ και τη ρύθμιση των νέων κανόνων που θα διασφαλίζουν την ασφάλεια, την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, τη νομική υποστήριξη των ατόμων, αλλά και τη δημόσια υγεία» εξέφρασε και ο ευρωβουλευτής Μίλτος Κύρκος. 

Αν και όσο υπάρχει πορνεία θα πρέπει να μεριμνούμε να γίνεται σε νόμιμο πλαίσιο, η σεξουαλική πράξη ιδανικά δεν πρέπει να είναι εμπορεύσιμο αγαθό

Από την πλευρά της η Μαρία Στρατηγάκη, αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων, υποστηρίζει πως θα πρέπει να μειωθούν οι προϋποθέσεις για την νόμιμη λειτουργία χώρων παροχής υπηρεσιών σεξ αλλά ξεκαθαρίζει πως κατά τη γνώμη της, «αν και όσο υπάρχει πορνεία θα πρέπει να μεριμνούμε να γίνεται σε νόμιμο πλαίσιο, η σεξουαλική πράξη ιδανικά δεν πρέπει να είναι εμπορεύσιμο αγαθό».

Ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας έχει παρουσιάσει μια πρόταση σχεδίου νόμου, χαρακτηρίζοντας προβληματικά αρκετά από όσα ισχύουν σήμερα. Συγκεκριμένα, χαρακτηρίζοντας αναχρονιστικό το νομικό πλαίσιο, τονίζει πως το να θεωρείται παράνομη η εργασία στο σεξ στο δρόμο και τα ξενοδοχεία -«μια πραγματικότητα που πάντα υπήρχε και θα υπάρχει όπως σημειώνει- καθιστά αδύνατο τον έλεγχο και συνεπώς ανεξέλεγκτο το επάγγελμα, με σοβαρές συνέπειες για τη δημόσια υγεία. Από τη στιγμή που μια γυναίκα ή ένας άνδρας που εργάζεται στον δρόμο, δεν μπορεί να αναγνωριστεί ως νόμιμος, δεν ελέγχεται από το κράτος για το κατά πόσο τηρεί τους κανόνες υγείας και δεν μπορεί να αποκτήσει πιστοποιητικό άσκησης του επαγγέλματος. «Πρέπει να αλλάξει ο νόμος. Έχω περάσει στη ζωή μου 187 αυτόφωρα. Ξέρεις πόσα λεφτά είναι αυτά; Τρία διαμερίσματα. Στην ουσία σου δίνεται η πεποίθηση ότι μπορείς να ασκείς το επάγγελμα, αλλά μετά καταλαβαίνεις πως οι περιορισμοί είναι πολύ σφιχτοί και το καθιστούν αδύνατο» συνεχίζει η Άννα Κουρουπού.

Έχω περάσει στη ζωή μου 187 αυτόφωρα. Ξέρεις πόσα λεφτά είναι αυτά; Τρία διαμερίσματα

Το θέμα της αδειοδότησης των οίκων ανοχής πρέπει να επιλυθεί με μεγάλη προσοχή σύμφωνα με τον Ευθύμιο Παπαδόπουλο, Προϊστάμενο του Τμήματος Καταπολέμησης Εμπορίας Ανθρώπων στη Διεύθυνση Ασφάλειας Αττικής. «Η σύνδεση που θα πρέπει να γίνει με τη σεξουαλική εκμετάλλευση των γυναικών και τη νομιμοποίηση των χώρων στους οποίους εργάζονται, πρέπει να είναι πολύ προσεκτική και πρέπει να μη βλέπουμε μόνο τη βιτρίνα. Υπάρχουν πολλά άτομα που στρατολογούν θύματα εμπορίας ανθρώπων για να στελεχώσουν τους οίκους ανοχής και που τους εκμεταλλεύονται οικονομικά και αφανώς».

Μια σειρά άλλων σημείων που ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος χαρακτηρίζει αναγκαία να αλλαχθούν, είναι η απαίτηση οι εργαζόμενοι στο σεξ να είναι άγαμοι, σε χηρεία ή διαζευγμένοι, η διάταξη σύμφωνα με την οποία το πιστοποιητικό άσκησης επαγγέλματος ισχύει μόνο για τρία χρόνια, αλλά και η προϋπόθεση, το βοηθητικό προσωπικό που προσλαμβάνεται σε οίκους ανοχής να είναι άνω των 50 ετών. Τα παραπάνω θεωρούνται πως αμφισβητούν ευθέως τα ίσα δικαιώματα στην εργασία. Το ίδιο ισχύει, σύμφωνα με τον Σύλλογο και για το γεγονός πως στο νόμο γίνεται λόγος για «εκδιδόμενα άτομα» και όχι για « εργαζόμενους στο σεξ», ένας όρος που πλέον έχει καθιερωθεί διεθνώς.

Σύσταση Ομάδας Εργασίας

Το Ευρωκοινοβούλιο, το 2014, ψήφισε με 343 ψήφους υπέρ, 139 κατά και 102 αποχές την νομιμοποίηση της πορνείας όσον αφορά την προσφορά, αλλά την ποινικοποίησή της όσον αφορά τον πελάτη, υιοθετώντας ουσιαστικά το σκανδιναβικό μοντέλο, το οποίο είναι ένα από αυτά που εξετάζονται και στη χώρα μας. Η λογική του συγκεκριμένου μοντέλου, είναι πως δεν αντιμετωπίζουν ποινικές κυρώσεις γυναίκες και άνδρες που προσφέρουν σεξ, αλλά ο πελάτης, με το σκεπτικό ότι αυτό θα οδηγήσει σε μείωση του «κύκλου εργασιών» και θα πλήξει το τράφικινγκ καθώς θα μειωθούν τα κέρδη. Ωστόσο, όπως συμφωνούν οι εμπλεκόμενοι φορείς, όποια μοντέλα και αν εξεταστούν, είτε το ολλανδικό, είτε το σκανδιναβικό, μια πιθανή αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου στην Ελλάδα, δεν θα πρέπει να είναι αντιγραφή ενός άλλου νόμου, αλλά θα πρέπει να γίνει προσαρμογή, λαμβάνοντας υπόψη το κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο. 

Εξάλλου στις αρχές του μήνα, η Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων, προχώρησε στη σύσταση Ομάδας Διοίκησης Έργου για την χάραξη εθνικής στρατηγικής, την επεξεργασία και διατύπωση προτάσεων και νομοθετικών παρεμβάσεων, που θα προστατεύουν τις γυναίκες από τη βία και την εκμετάλλευση και για τη μελέτη του σκανδιναβικού νομοθετικού μοντέλου αντιμετώπισης της πορνείας.

Το μόνο σίγουρο πάντως, είναι πως πρόκειται για ένα θέμα χωρίς εύκολες απαντήσεις, για το οποίο εκτός από νομοθέτηση, απαιτείται εκπαίδευση και σωστή ενημέρωση της κοινωνίας.