Πίσω από κάθε φωτογραφία που μας συγκινεί, υπάρχουν εκατομμύρια ακόμα και το μέλλον τους δεν αλλάξει μόνο με συμπόνια... Σε άμεση και επείγουσα δράση για 50 εκατ. παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες καλεί η UNICEF με νέα μελέτη-σοκ. Τι δηλώνει στο NEWS247 o Εκτελεστικός Διευθυντής Ελλάδος, Η. Λυμπέρης
Τα παιδιά είναι παιδιά, όπου κι αν βρίσκονται, από όπου κι αν προέρχονται, είναι ευθύνη μας να τα προστατεύουμε, να διαφυλάσσουμε τα δικαιώματά τους, γιατί το μέλλον τους είναι το μέλλον της κοινωνίας μας. Για τα 50 όμως εκατομμύρια παιδιά που σήμερα βιώνουν συνθήκες ξεριζωμού, το μέλλον μοιάζει ολοένα και πιο αβέβαιο. Αυτό επισημαίνει η έκθεση που δίνει σήμερα στη δημοσιότητα η UNICEF με τίτλο “Ξεριζωμένα: Η αυξανόμενη κρίση για τα παιδιά των προσφύγων και μεταναστών”. Παρουσιάζοντας νέα στοιχεία, η διεθνής οργάνωση για την προστασία του παιδιού σκιαγραφεί μια πραγματικά αφυπνιστική εικόνα της ζωής και της κατάστασης στην οποία βρίσκονται εκατομμύρια παιδιά και οικογένειες που πλήττονται από βίαιες συγκρούσεις και άλλες κρίσεις που τους κάνουν να θεωρήσουν ασφαλέστερο το να διακινδυνεύσουν τα πάντα σε ένα επικίνδυνο ταξίδι από το να παραμείνουν στα σπίτια τους. Διαπιστώνει μάλιστα πως τα παιδιά αποτελούν ένα δυσανάλογο και αυξανόμενο ποσοστό των ατόμων που έχουν αναζητήσει καταφύγιο έξω από τις χώρες που γεννήθηκαν, καθώς αποτελούν περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά περίπου το ήμισυ του συνόλου των προσφύγων.
Η συμπόνια μας να συνδυαστεί με δράση
Από τα 50 περίπου εκατομμύρια ξεριζωμένα παιδιά, τα 28 έχουν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους από τις συγκρούσεις και τη βία εντός και εκτός συνόρων ενώ ακόμα 20 εκατομμύρια παιδιά διεθνείς μετανάστες έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους για άλλους λόγους όπως η ακραία φτώχεια ή η βία των συμμοριών. Τα παιδιά δεν ευθύνονται για τις σφαίρες και τις βόμβες, τους διωγμούς, την εγκληματικότητα ή τους χαμηλούς μισθούς, όμως είναι τα πρώτα που πλήττονται από τον πόλεμο, τις συγκρούσεις και τη φτώχεια. Ο αριθμός των παιδιών-προσφύγων που βρίσκονται υπό την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες διπλασιάστηκε τα τελευταία δέκα χρόνια και “αυτό το σοκαριστικό στατιστικό είναι απλώς απαράδεκτο”, σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης και καλούν τη διεθνή κοινότητα, τις κυβερνήσεις και τα κέντρα λήψης αποφάσεων να σταθούν προ των ευθυνών τους και να αναλάβουν άμεση δράση για την προστασία των παιδιών που γίνονται ολοένα και πιο ευάλωτα.
“Οι ανεξίτηλες εικόνες μεμονωμένων παιδιών – το μικρό σώμα του Aylan Kurdi που ξεβράστηκε σε μια παραλία μετά από πνιγμό στη θάλασσα ή το εμβρόντητο και ματωμένο πρόσωπο του Omran Daqneesh που καθόταν σε ένα ασθενοφόρο μετά που το σπίτι του καταστράφηκε – έχουν συγκλονίσει τον κόσμο”, δήλωσε ο Εκτελεστικός Διευθυντής της UNICEF, Anthony Lake. “Αλλά κάθε εικόνα, κάθε κορίτσι ή αγόρι, αντιπροσωπεύει πολλά εκατομμύρια παιδιά σε κίνδυνο – και αυτό απαιτεί η συμπόνια μας για τα μεμονωμένα παιδιά που βλέπουμε να συνδυαστεί με δράση για όλα τα παιδιά”.
Σύμφωνα με την έκθεση, όλο και περισσότερα παιδιά διασχίζουν τα σύνορα μόνα τους. Το 2015, πάνω από 100.000 ασυνόδευτοι ανήλικοι υπέβαλαν αίτηση για άσυλο σε 78 χώρες – τριπλάσιος αριθμός σε σχέση με το 2014. Τα ασυνόδευτα παιδιά είναι μεταξύ εκείνων που διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο από εκμετάλλευση και κακοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων. Ο κίνδυνος ωστόσο δεν εκλείπει μόλις τα παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες φτάσουν στον προορισμό τους. Πολλά διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο κακοποίησης και κράτησης, επειδή δεν έχουν καθόλου χαρτιά, έχουν αβέβαιο νομικό καθεστώς και δεν υπάρχει συστηματική παρακολούθηση και έλεγχος της ευημερίας τους. Ακόμα περισσότερα βρίσκονται αντιμέτωπα με τη φτώχεια, τις διακρίσεις και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Η έκθεση φιλοξενεί τη μαρτυρία ενός 17χρονου Παλαιστίνου που ταξίδεψε μόνος μαζί με τον 16χρονο αδελφό του από το Λίβανο έως τη Γερμανία τον Οκτώβριο του 2015: “Η ταυτότητά μου ήταν πάντα η ίδια. Πρόσφυγας ήμουν ως Παλαιστίνιος στο Λίβανο, πρόσφυγας θα γίνω μάλλον και στη Γερμανία. Πάντα έχεις την αίσθηση του ξένου. Οι ευκαιρίες στη ζωή δεν έρχονται ανάλογα με τις ικανότητές σου. Γιατί να σπουδάσω αν δεν μπορώ να γίνω γιατρός; Ο πατέρας μου είναι καθηγητής πανεπιστημίου αλλά έχει να διδάξει χρόνια επειδή είναι πρόσφυγας. Εδώ στη Γερμανία είναι διαφορετικά. Σε αντιμετωπίζουν σαν άνθρωπο”. Τον Μάιο του 2016 αίτημα των δύο αδελφών για χορήγηση ασύλου απορρίφθηκε…
Γιατί να σπουδάσω αν δεν μπορώ να γίνω γιατρός; Ο πατέρας μου είναι καθηγητής πανεπιστημίου αλλά έχει να διδάξει χρόνια επειδή είναι πρόσφυγας.
Η έκθεση υποστηρίζει ότι όταν υπάρχουν ασφαλείς και νόμιμες διαδρομές, η μετανάστευση μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες τόσο για τα παιδιά που μεταναστεύουν όσο και για τις κοινότητες που θα ενταχθούν. Η ανάλυση των επιπτώσεων της μετανάστευσης σε χώρες υψηλού εισοδήματος έδειξε ότι οι μετανάστες συνέβαλαν περισσότερο σε φόρους και κοινωνικές εισφορές σε σχέση με όσα έχουν λάβει – συμπλήρωσαν θέσεις τόσο υψηλής όσο και χαμηλής ειδίκευσης στην αγορά εργασίας – και συνέβαλαν στην οικονομική ανάπτυξη και την καινοτομία στις χώρες υποδοχής.
Οι μετανάστες συνέβαλαν περισσότερο σε φόρους και κοινωνικές εισφορές σε σχέση με όσα έχουν λάβει – συμπλήρωσαν θέσεις τόσο υψηλής όσο και χαμηλής ειδίκευσης στην αγορά εργασίας – και συνέβαλαν στην οικονομική ανάπτυξη και την καινοτομία στις χώρες υποδοχής.
Όμως κυρίως, τα παιδιά που έχουν εγκαταλείψει ή έχουν εκτοπιστεί δια της βίας από τα σπίτια τους, συχνά χάνουν τα πιθανά οφέλη της μετανάστευσης, όπως η εκπαίδευση – ένα σημαντικό παράγοντα για πολλά παιδιά και οικογένειες που επιλέγουν να μεταναστεύσουν. Ένα παιδί πρόσφυγας είναι πέντε φορές πιο πιθανό να είναι εκτός σχολείου από ένα παιδί μη-πρόσφυγα. Όταν τελικά είναι σε θέση να πηγαίνουν στο σχολείο, είναι το μέρος στο οποίο τα παιδιά των μεταναστών και των προσφύγων είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν διακρίσεις – συμπεριλαμβανομένων της άδικης μεταχείρισης και του εκφοβισμού.
Έξω από την τάξη, νομικοί φραγμοί εμποδίζουν τα παιδιά προσφύγων και μεταναστών από τη λήψη υπηρεσιών σε ισότιμη βάση με τα παιδιά που γεννήθηκαν σε μια χώρα. Στις χειρότερες περιπτώσεις, η ξενοφοβία μπορεί να κλιμακωθεί σε απευθείας επιθέσεις. Μόνο στη Γερμανία, οι αρχές κατέγραψαν 850 επιθέσεις εναντίον κέντρων φιλοξενίας προσφύγων το 2015.
Αν δεν έχουν ίσες ευκαιρίες, θα αμαυρωθεί όχι μόνο το μέλλον τους αλλά και οι κοινωνίες μας
“Ποιο θα είναι το τίμημα για όλους μας, αν δεν καταφέρουμε να παρέχουμε σε αυτούς τους νέους ανθρώπους ευκαιρίες για εκπαίδευση και για μια πιο φυσιολογική παιδική ηλικία; Πώς θα είναι σε θέση να συμβάλουν θετικά στις κοινωνίες τους; Αν δεν μπορούν, όχι μόνο θα αμαυρωθεί το μέλλον τους, αλλά και οι κοινωνίες τους θα γίνουν υποδεέστερες επίσης”, δήλωσε ο Anthony Lake.
Η έκθεση της UNICEF επισημαίνει έξι ενέργειες για τα εκτοπισμένα παιδιά προσφύγων και μεταναστών:
• Προστασία από την εκμετάλλευση και τη βία.
• Τερματισμός της κράτησης με πρακτικές εναλλακτικές λύσεις.
• Ενωμένες οικογένειες.
• Πρόσβαση στη μάθηση, στις υπηρεσίες υγείας και σε άλλες υπηρεσίες υψηλής ποιότητας.
• Πίεση για δράση όσον αφορά τα βαθύτερα αίτια της προσφυγιάς και της μετανάστευσης.
• Καταπολέμηση της ξενοφοβίας, των διακρίσεων και της περιθωριοποίησης.
Στην Ελλάδα, το πρώτο εξάμηνο του 2016, το 38% (60.000 από σύνολο 160.000) των αφίξεων προσφύγων ήταν παιδιά ενώ στην Ιταλία ήταν μόνο 16% (15.000 από σύνολο 94.000), γεγονός που εξηγείται εν μέρει από το γεγονός πως το δια θαλάσσης πέρασμα από την Τουρκία στην Ελλάδα είναι πιο σύντομο από τις αφρικανικές ακτές στην Ιταλία και θεωρείται πιο ασφαλής επιλογή από οικογένειες που ταξιδεύουν με τα παιδιά τους. Πρώτη χώρα προέλευσης για την Ελλάδα είναι η Συρία (48%) ενώ για την Ιταλία η Νιγηρία (20%).
Μέχρι σήμερα, οι υπεσχημένες βιώσιμες λύσεις έχουν φθάσει σε πολύ λίγα παιδιά σε αναμονή για επανεγκατάσταση. Μέχρι τα μέσα Ιουλίου 2016, περίπου 3.000 άνθρωποι είχαν μετεγκατασταθεί από την Ιταλία και την Ελλάδα, από τους 160.000 που συμφωνήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2015, ενώ λιγότεροι από 800 άνθρωποι επανεγκαταστάθηκαν από την Τουρκία στην ΕΕ κατά τη διάρκεια των πρώτων 90 ημερών της συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας. Για τα παιδιά προσφύγων και μεταναστών, οι καθυστερήσεις αυτές σημαίνουν παρατεταμένη παραμονή σε κλειστά κέντρα και περιορισμένη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες.
Για τα παιδιά προσφύγων και μεταναστών, οι καθυστερήσεις αυτές σημαίνουν παρατεταμένη παραμονή σε κλειστά κέντρα και περιορισμένη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες.
Στην Ελλάδα, την Ισπανία και τη Γαλλία, μεταξύ 45% και 55% των παιδιών των μεταναστών ζουν στη φτώχεια, σε διπλάσιο ποσοστό απ’ ότι τα παιδιά από γονείς μη-μετανάστες. Αυτό το πρόβλημα, δυστυχώς, δεν είναι ένα καινούργιο που συνδέεται με τις πρόσφατες κρίσεις. Λόγω της ύφεσης από το 2008, τα παιδιά σε οικογένειες μεταναστών έμειναν πίσω.
Μιλώντας στο NEWS247, o Εκτελεστικός Διευθυντής UNICEF Ελλάδος, Ηλίας Λυμπέρης, τονίζει ότι η έκθεση έρχεται ως εργαλείο πίεσης και συνηγορίας για τα παιδιά να επισημάνει τα τεράστια προβλήματα και τις προκλήσεις για τους παγκόσμιους ηγέτες εν όψει των συναντήσεων που θα γίνουν από τις 19 έως τις 23 Σεπτεμβρίου στην ετήσια Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη και ειδικότερα τη διάσκεψη για το προσφυγικό που διοργανώνει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν.
“Η Ελλάδα και η Ιταλία εξακολουθούν να βρίσκονται στο επίκεντρο των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών. Ιδιαίτερα για τη χώρα μας που το ποσοστό των παιδιών πλησιάζει το 40% είναι θέμα το πώς η πολιτεία και οι οργανώσεις που βρίσκονται στο πεδίο, μεταξύ των οποίων και η UNICEF, θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις αυξημένες ανάγκες, καθώς νούμερο ένα προτεραιότητα για όλους πρέπει να είναι τα παιδιά, η προστασία τους, πόσο μάλλον όταν αυτά είναι ασυνόδευτα και μπορεί πιο εύκολα να πέσουν θύματα βίας και εκμετάλλευσης” σημειώνει ο κύριος Λυμπέρης.
Σχετικά με το θέμα της κράτησης των παιδιών, ο Εκτελεστικός Διευθυντής UNICEF Ελλάδος, υπενθυμίζει πως “Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού δεν επιτρέπει την κράτηση παιδιών παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις”. Αναφέρει ωστόσο ότι, ελλείψει δομών, τα ασυνόδευτα παιδιά πολλές φορές η πολιτεία τα κρατά σε κλειστά κέντρα κράτησης ή ακόμα και σε αστυνομικά τμήματα μέχρι να βρει την κατάλληλη δομή για να τα μεταφέρει. “Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα, συμβαίνει και στην Ιταλία και τη Γαλλία και είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα. Είναι προτεραιότητα να τερματιστεί το καθεστώς κράτησης των παιδιών, γι αυτό πρέπει να εισαχθούν μια σειρά από πρακτικές εναλλακτικές λύσεις, όπως η φιλοξενία σε ανοιχτές κατάλληλες δομές ή ακόμα και σε ανάδοχες οικογένειες, Ελλήνων ή άλλων μεταναστών, πράγμα που απαιτεί ισχυρή νομοθεσία και καλή εφαρμογή της”.
Στη συνέχεια ο κύριος Λυμπέρης τονίζει την αναγκαιότητα τα παιδιά να μην χωρίζονται με τις οικογένειές τους διότι αυτό τους δίνει ένα ειδικό νομικό καθεστώς προστασίας. “Αν χωριστούν από την οικογένεια τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ σε βάρος των παιδιών”.
(Η Monine και ο Kasem Alsabsabi, έξω από το κοντέινέρ τους στο κέντρο φιλοξενίας του Σκαραμαγκά μαζί με τα παιδιά τους Mohamad, 17, Isra, 19, Sarah, 12, Seraj Aldeen, 10, Salaam, 8, Karm, 5, και Sham, 8. Ο πατέρας ζει στη Γερμανία, ενώ η υπόλοιπη οικογένεια έχει “κολλήσει” στην Ελλάδα, τους επισκέπτεται όμως προσπαθώντας να επιταχύνει τη διαδικασία χορήγησης ασύλου)
Σε σχέση με την πρόσβαση στην εκπαίδευση, εξηγεί πως ενισχύει την αίσθηση της κανονικότητας για τα παιδιά, που είναι πολύ σημαντική. “Παράλληλα με τη μάθηση, που είναι ούτως η άλλως σημαντική, η ζωή τους γίνεται πιο ομαλή, πιο φυσιολογική”.
Η UNICEF σε συνεργασία με άλλες ΜΚΟ και σε συνεννόηση με τα υπουργεία Παιδείας και Μεταναστευτικής Πολιτικής υλοποιεί προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης για τα προσφυγόπουλα στο Σκαραμαγκά, τις οποίες όπως λέει ο κύριος Λυμπέρης σχεδιάζει να συνεχίσει και να επεκτείνει και σε άλλα κέντρα φιλοξενίας. “Παράλληλα, θα προσπαθήσουμε να προάγουμε την εκμάθηση της ελληνικής και της αγγλικής γλώσσας σε συνεργασία με το Βρετανικό Συμβούλιο, καθώς και να συμβάλλουμε στη διαδικασία ένταξης των προσφυγόπουλων στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, που σχεδιάζεται από το υπουργείο Παιδείας, με τη δημιουργία τάξεων υποδοχής είτε στα σχολεία είτε μέσα στα κέντρα φιλοξενίας “
(Αρκετοί δάσκαλοι – πρόσφυγες παραδίδουν καθημερινά 40λεπτά μαθήματα σε περίπου 650 προσφυγόπουλα, στο πλαίσιο ενός προγράμματος που υλοποιεί το Ανοιχτό Σχολείο Πειραιά με την υποστήριξη της UNICEF)