Ξεχάστε αυτά που γνωρίζατε για το κάπνισμα

Περίπου 151 χιλιόμετρα δυτικά της Ζυρίχης. Στις όχθες της λίμνης Neuchatel της Ελβετίας, εκεί που η εντατική έρευνα για τα καπνικά προϊόντα επόμενης γενιάς χτυπά «κόκκινο» και 400 περίπου επιστήμονες από όλο τον κόσμο, βάλθηκαν να αντιστρέψουν τα αρνητικά στατιστικά και να πείσουν τον πλανήτη να «σβήσει» το τσιγάρο. Εκεί που τα νούμερα ίσως μοιάζουν παραπάνω από αμείλικτα. Μέχρι το 2025, οι καπνιστές θα ανέρχονται σε περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο, ενώ το ετήσιο ποσοστό διακοπής καπνίσματος αγγίζει μόλις το 2% παγκοσμίως.

Υπάρχει τρόπος να αναχαιτιστεί το ποσοστό των καπνιστών ή έστω, να μειωθεί η βλάβη στον ανθρώπινο οργανισμό για τις εκατοντάδες εκατομμύρια των ανθρώπων που θα συνεχίσουν να καπνίζουν τις επόμενες δεκαετίες; Μπορούμε άραγε να σταθμίσουμε τον κίνδυνο από τα 7.000 επιβλαβή συστατικά του τσιγάρου που εκλύονται κατά την καύση του; Και τελικά, υπάρχει ένα προϊόν νικοτίνης που να έρχεται πιο κοντά στη συνήθεια του καπνιστή, βάζοντας προσωρινά άνω τελεία στο κάπνισμα;

Οι απαντήσεις είναι θετικές. Και προέρχονται από την καρδιά ενός από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα στην Ε.Ε. που ανήκει στην Philip Morris International και ακούει στο όνομα Cube. Στο γυάλινο μεταμοντέρνο πολυώροφο κτίριο του ομώνυμου καντονίου (Neuchatel), η μεγαλύτερη καπνοβιομηχανία στον κόσμο που – εξαιρώντας την Κίνα – κατέχει το 28,7.% του μεριδίου της αγοράς και «τζιράρει» 850 δισ. σε πωλήσεις ετησίως, επιχειρεί τη δική της «αυτοκάθαρση», σχεδιάζοντας ένα σύγχρονο κόσμο, χωρίς καύση και άρα τσιγάρα.

Εκεί βρέθηκε το NEWS 247. Στα «σπλάχνα» της γέννησης του πρωτοποριακού προϊόντος μειωμένου κινδύνου ((Reduced Risk Product – RRP) ονόματι IQOS που ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο έκανε το ντεμπούτο του στην ελληνική αγορά. Εμείς καταφέραμε να τρυπώσουμε στα «άδυτα» των εργαστηρίων, παρακολουθήσαμε τεστ δοκιμών σε τυχαίο δείγμα καπνιστών και συνομιλήσαμε με επιστημονικούς υπεύθυνους και ερευνητές για το τι είναι τελικά τα λεγόμενα heatsticks (όπως είναι η επίσημη ονομασία των νέων ράβδων καπνού, που θα αντικαταστήσουν τα τσιγάρα), ποιες οι επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά και ποια τα αντανακλαστικά του επαναστατικού προϊόντος στις διεθνείς αγορές.

«Από την αρχική ιδέα έως το λανσάρισμα του τελικού προϊόντος πέρασαν παραπάνω από 8 χρόνια, ενώ η PMI επένδυσε κοντά 3 δισ. δολάρια σε εξοπλισμό και επιστημονικό προσωπικό από 30 διαφορετικά πεδία (γιατροί, βιολόγοι, τοξικολόγοι, μαθηματικοί, χημικοί, φυσικοί κ.ά) και από 39 διαφορετικές εθνικότητες, για να μπορούμε σήμερα να μιλάμε για το IQOS. Πριν από 10 χρόνια παρουσιάσαμε στην αγορά το Heatbar που ωστόσο, δεν έτυχε ιδιαίτερης απήχησης στο κοινό. Από τότε εργαζόμαστε εντατικά στη μετεξελιγμένη ιδέα, αυτή του IQOS», θα σημειώσουν ερευνητές και στελέχη, που εργάζονται στο Cube της Ελβετίας.

Η σπουδαία επιστημονική ανακάλυψη υπέρ των «θεριακλήδων» αλλά και της δημόσιας υγείας, φαίνεται ότι έχει έναν απώτερο στόχο. «Φιλοδοξία μας είναι να πείσουμε όλους εκείνους που επιμένουν να καπνίζουν, να αντικαταστήσουν τα καιόμενα με μη καιόμενα προϊόντα το συντομότερο δυνατό», σημειώνει ο CEO της Philip Morris International, Ανδρέας Καλαντζόπουλος, ενώ όπως δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή του στο BBC «η νέα τεχνολογία αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την οριστική κατάργηση του συμβατικού τσιγάρου».

Τι είναι όμως το IQOS και πώς χρησιμοποιείται;

Το «κλειδί» στη διαφορετικότητα του νέου προϊόντος από τα παραδοσιακά τσιγάρα ή τα e-cigarettes είναι ότι δεν κάνουμε πια λόγο για τσιγάρο, αλλά για προϊόν που λειτουργεί χωρίς καύση. Ακόμη καλύτερα, μιλάμε για ένα προϊόν που απαλλάσσει τον καπνιστή από τον αναπτήρα και το τασάκι μια για πάντα, καθώς το heatstick (αντί τσιγάρου) που τοποθετείται στο ηλεκτρονικό gadget δεν καίγεται, αλλά θερμαίνεται σε θερμοκρασία κατά πολύ χαμηλότερη, με αποτέλεσμα η στάχτη να καθίσταται πλέον ανύπαρκτη.

Το IQOS χωρίζεται σε τρία μέρη: Τη συσκευή θέρμανσης, την μπαταρία και το heatstick – ράβδος καθαρού καπνού (που περιέχει καπνά και της  βορείου Ελλάδος).

Η μπαταρία σε μέγεθος κινητού έξυπνου τηλεφώνου φορτίζει την ηλεκτρονική θήκη και στη συνέχεια, ο χρήστης τοποθετεί μία μικροσκοπική ράβδο καπνού που μέχρι στιγμής κυκλοφορεί σε τρεις γεύσεις (ελαφρύ, κανονικό και με γεύση  μέντα). Η συσκευή θερμαίνει τη ράβδο καπνού (heatstick) και τελικά παράγεται το αερόλυμα, προσφέροντας μία καπνική εμπειρία παραπλήσια με το συμβατικό κάπνισμα. Η κάθε ράβδος καπνού έχει διάρκεια 6 λεπτών. Όταν ολοκληρωθεί η θέρμανση, η ένδειξη της συσκευής από πράσινη γίνεται κόκκινη. «Η διάρκεια του κάθε heatstick είναι επίσης προϊόν έρευνας», συμπληρώνουν στελέχη της Παπαστράτος στο NEWS 247, οπότε και τα 6 λεπτά δεν είναι καθόλου τυχαία.

Σημαντική λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά: Οι μικρές ράβδοι καπνού, που εισάγονται στη συσκευή IQOS θερμαίνονται περίπου στους 300 βαθμούς Κελσίου, έναντι των 900 βαθμών που προκαλούνται κατά την καύση τσιγάρων (αυτή είναι η θερμοκρασία που παράγεται κατά τη διάρκεια μιας τζούρας).

Οπότε και η επόμενη εύλογη ερώτηση είναι, εάν υπάρχουν και ποια τελικά τα οφέλη από τον νέο τρόπο καπνίσματος. «Λόγω της μη καύσης του καπνού απελευθερώνονται πολύ λιγότερες τοξικές ουσίες, όπως πίσσα, υδροκυάνιο και μονοξείδιο του άνθρακα», σημειώνουν ερευνητές.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα τω ερευνών της PMI, οι καπνιστές εισπράττουν μεν την ίδια ποσότητα νικοτίνης, αλλά από 90% έως και 95% λιγότερες τοξικές ουσίες από αυτές που παράγονται κατά την καύση του καπνού ή του τσιγαρόχαρτου και ευθύνονται για σοβαρές ασθένειες στον ανθρώπινο οργανισμό.

Επιπροσθέτως, από τις κλινικές μελέτες που έχει πραγματοποιήσει η PMI, παρατηρήθηκε ότι στον οργανισμό του καπνιστή που έχει υιοθετήσει το IQOS στην καθημερινότητά του, ανιχνεύονται τα ίδια επίπεδα τοξικών ουσιών με κάποιον που έχει διακόψει οριστικά το κάπνισμα για την ίδια χρονική περίοδο.

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, μηδαμινό και αμελητέο εμφανίζεται το ενδιαφέρον μη καπνιστών να ξεκινήσουν το IQOS από περιέργεια ή άλλο λόγο.

Παρά τα παραπάνω, οι άνθρωποι της PMI μάς ενημέρωσαν ότι σε καμία περίπτωση δεν προωθούν το προϊόν στην ελληνική αγορά ως προϊόν λιγότερο βλαβερό από το κάπνισμα, αφού αυτό δεν επιτρέπεται από τη νομοθεσία, αλλά ως προϊόν εναλλακτικό του καπνίσματος.

Σε κάθε περίπτωση, με δεδομένο ότι η εταιρία θα περιμένει την ολοκλήρωση και την αξιολόγηση όλων των προγραμματισμένων μελετών, πριν προβεί σε τέτοιους ισχυρισμούς, το μέλλον αναμένεται με πολύ ενδιαφέρον από τους σημερινούς καπνιστές.

Το IQOS και οι πωλήσεις ανά τον κόσμο

Η συσκευή θέρμανσης καπνού «ταξιδεύει» ήδη από το 2014 σε Ιαπωνία (περιοχή Ναγκόγια) και Ιταλία (περιοχή Μιλάνου), το 2015 «προσγειώθηκε» σε Σουηδία, Ρωσία, Πορτογαλία και Ρουμανία, ενώ στις αρχές του 2016 διείσδυσε στη αγορά του Κιέβου της Ουκρανίας, σε Γερμανία, Δανία και Μόναχο, με επιπλέον 20 αγορές να μπαίνουν στη λίστα της PMI μέχρι τα τέλη του 2016.

Συνολικά, 4.200 σημεία πώλησης έχουν προστεθεί στο «βιογραφικό» του IQOS, ενώ ναυαρχίδα αναδεικνύεται η Ιαπωνία. Υπολογίζεται ότι στη Ναγκόγια, μία επαναστατική ηλεκτρονική συσκευή πωλείται κάθε δέκα δευτερόλεπτα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από το φθινόπωρο του 2014 όπου πρωτοκυκλοφόρησε το προϊόν και μέσα σε έναν χρόνο απέσπασε μερίδιο αγοράς 0.8%, πάνω δηλαδή από το επίπεδο του 0.5% που θεωρείται το μίνιμουμ για την καθιέρωση ενός νέου προϊόντος. Έπειτα, λανσαρίστηκε σε όλη τη χώρα και το φθινόπωρο του 2016 το μερίδιο αγοράς στην Ιαπωνία ξεπέρασε το 5%, με τα σημερινά επίπεδα να κυμαίνονται περίπου στο 7.2%.

Για την κάλυψη μάλιστα της διαρκώς αυξανόμενης ζήτησης, η PMI ολοκλήρωσε το 2016 επένδυση ύψους 500 εκατ. ευρώ στην Μπολόνια της Ιταλίας, με ένα υπερσύγχρονο εργοστάσιο παραγωγής αποκλειστικά θερμαινόμενων καπνικών προϊόντων.

«Στόχος βέβαια του 2017 είναι να προστεθούν 15 επιπλέον νέες αγορές στο παιχνίδι και τη φιλοσοφία των μη καιόμενων προϊόντων», αναφέρουν στελέχη της PMI.

Όσον αφορά στην Ελλάδα, πλέον η Αθήνα διαθέτει τρία καταστήματα πώλησης συσκευών IQOS (στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Βουκουρεστίου, στο «Τhe Mall Athens» και τη Φιλοθέη, ενώ pop up κατάστημα άνοιξε πρόσφατα και στη Γλυφάδα) αλλά και το e-shop για online παραγγελίες, www.iqos.gr . Τα δε ειδικά «heatsticks» διανέμονται από την Παπαστράτος Α.Β.Ε.Σ. και πωλούνται σε περίπου 600 σημεία λιανικής πώλησης στην Αθήνα.

Αυτό που μένει να δούμε στην πράξη είναι η απήχηση στην ελληνική αγορά, ενώ με αγωνία αναμένονται οι επόμενες επιχειρηματικές και καινοτόμες ιδέες που σκοπεύει να λανσάρει η PMI εν ευθέτω χρόνω.