Η Κομισιόν αναθεωρεί το άσυλο προς ελάφρυνση της Ελλάδας

Τη συζήτηση για τη μελλοντική αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου άνοιξε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Οι εκπρόσωποι της Επιτροπής ξεκαθάρισαν πως κανένας αιτών άσυλο δεν θα επιστραφεί στην Τουρκία εάν δεν έχει πρώτα ασκήσει πλήρως τα δικαιώματά του ως προς τη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα, δηλαδή θα έχει ολοκληρωθεί η εξατομικευμένη εξέταση του αιτήματός του στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης ενδεχόμενης έφεσης. Επίσης θα πρέπει υπάρχει η εγγύηση ότι έχει ήδη λάβει ή θα λάβει καθεστώς προστασίας στην Τουρκία.

H Επιτροπή παρουσίασε τις εναλλακτικές που προτείνει για ένα πιο “δίκαιο και βιώσιμο” σύστημα κατανομής αιτούντων άσυλο μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.

Η πρώτη εναλλακτική επιλογή που προτείνει, αφορά τη διατήρηση των ισχυόντων κριτηρίων του Δουβλίνου αλλά με την προσθήκη ενός μηχανισμού “μετεγκατάστασης έκτακτης ανάγκης” που θα ενεργοποιείται σε ειδικές περιπτώσεις, όταν δηλαδή ένα κράτος-μέλος υφίσταται “δυσανάλογη πίεση”. Κοινώς, ένα κράτος σαν τη χώρα μας.

Η δεύτερη εναλλακτική επιλογή προτείνει τη μετάβαση σ’ ένα νέο σύστημα κατανομής αιτούντων άσυλο μόνιμου χαρακτήρα βασισμένο σε κριτήρια όπως είναι “το μέγεθος, ο πλούτος και η ικανότητα απορρόφησης του κάθε κράτους-μέλους”.

“Η ευθύνη δεν θα συνδέεται πλέον με το σημείο της πρώτης εισόδου”, αναφέρει η ανακοίνωση της Επιτροπής για τη δεύτερη εναλλακτική επιλογή, προσθέτοντας ότι διαφορετικές παραλλαγές αυτής της επιλογής είναι δυνατές, ανάλογα με το πόση ευθύνη επιθυμούν τα κράτη-μέλη να αναλάβει κράτος το οποίο θα δέχεται την αίτηση.

Επιπλέον η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της κάνει αναφορά σε μια “μακροπρόθεσμη προοπτική” κατά την οποία θα εξεταστεί η “δυνατότητα μεταβίβασης της ευθύνης για την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου από το εθνικό στο ευρωπαϊκό επίπεδο”.

Στο πλαίσιο των σημερινών προτάσεων η Επιτροπή εκφράζει, επίσης, την πρόθεσή της να προτείνει μέτρα πρόληψης των δευτερογενών μετακινήσεων εντός της ΕΕ που θα διασφαλίζουν τη μη “κατάχρηση” του νέου συστήματος και τη “μείωση” των παραγόντων που κάνουν ένα μικρό αριθμό κρατών-μελών πιο “ελκυστικά”.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή, αναφέρει πως “θα μπορούσε να προτείνει μέτρα για την αποθάρρυνση και την επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση παράτυπων δευτερογενών μετακινήσεων”. Ειδικότερα, ορισμένα δικαιώματα θα μπορούσαν να εξαρτώνται από την “καταγραφή, τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων και την παραμονή στη χώρα της ΕΕ του αιτούντος”.

Η Κομισιόν αναφέρει πως θα εργαστεί σε μια σειρά μέτρων “ενίσχυσης της νόμιμης μετανάστευσης στην Ευρώπη” και “πολιτικών ένταξης”. Μεταξύ αυτών των μέτρων περιλαμβάνονται ένα πιο “δομημένο” σύστημα επανεγκατάστασης και η αναθεώρηση της ευρωπαϊκής οδηγίας για τη Μπλε Κάρτα με πιο “ευέλικτους όρους εισδοχής”.

Αναλυτικά, τι ισχύει και τι αλλάζει:

ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΑΣΥΛΟΥ: θεσπίζει κοινά πρότυπα για τις διασφαλίσεις και εγγυήσεις πρόσβασης σε μια δίκαιη και αποτελεσματική διαδικασία ασύλου.

ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ: θεσπίζει ελάχιστα κοινά πρότυπα για τις συνθήκες διαβίωσης των αιτούντων άσυλο και προβλέπει την πρόσβαση των αιτούντων σε στέγη, τροφή, απασχόληση και υγειονομική περίθαλψη.

ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ: θεσπίζει κοινά κριτήρια για τη χορήγηση διεθνούς προστασίας και προβλέπει ένα σύνολο δικαιωμάτων για τους δικαιούχους της εν λόγω προστασίας (άδεια διαμονής, ταξιδιωτικά έγγραφα, πρόσβαση στην απασχόληση και την εκπαίδευση, κοινωνική αρωγή και υγειονομική περίθαλψη).

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ EURODAC: θεσπίζει μια ευρωπαϊκή βάση δεδομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων για το άσυλο. Όταν κάποιος υποβάλλει αίτηση ασύλου, οπουδήποτε και αν βρίσκεται στην ΕΕ, τα δακτυλικά του αποτυπώματα διαβιβάζονται στο κεντρικό σύστημα EURODAC.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΟΥΒΛΙΝΟΥ: ορίζει ποιο κράτος μέλος είναι αρμόδιο για την εξέταση μιας δεδομένης αίτησης ασύλου.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Οι πέντε προτάσεις της Κομισιόν για το άσυλο:

1) Μεταρρύθμιση του συστήματος του Δουβλίνου για να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο και δίκαιο σύστημα καθορισμού του κράτους μέλους που θα είναι αρμόδιο για τη διεκπεραίωση της αίτησης ασύλου

2) Ενίσχυση του συστήματος EURΟDAC για την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης μέσω της επέκτασης του πεδίου εφαρμογής των κανόνων και της χρήσης του συστήματος για τη διευκόλυνση της επιστροφής των παράτυπων μεταναστών.

3) Μεγαλύτερη σύγκλιση της εφαρμογής του συστήματος ασύλου στην ΕΕ χάρη στη μετατροπή των σημερινών οδηγιών για τις διαδικασίες ασύλου και την αναγνώριση σε κανονισμούς, ώστε οι σημερινοί κανόνες διακριτικής ευχέρειας να αντικατασταθούν από ενιαίους κανόνες που θα εξασφαλίζουν την ομοιόμορφη μεταχείριση των αιτήσεων ασύλου σε όλη την ΕΕ. Η Επιτροπή θα προτείνει επίσης μια πιο εναρμονισμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση όσον αφορά τους όρους “ασφαλής χώρα καταγωγής” και “ασφαλής τρίτη χώρα”, έτσι ώστε να χρησιμοποιούνται με τον ίδιο τρόπο από όλα τα κράτη μέλη.

4) Πρόληψη δευτερογενών μετακινήσεων με την επιβολή αναλογικών κυρώσεων στους αιτούντες που δεν παραμένουν στο κράτος μέλος που είναι αρμόδιο για την εξέταση της αίτησής τους· με την εξάρτηση της χορήγησης κάθε δικαιώματος στο πλαίσιο της διαδικασίας ασύλου – όπως το δικαίωμα σε υλικά μέσα υποδοχής – από την καταγραφή, δακτυλοσκόπηση και παρουσία στο αρμόδιο κράτος μέλος, καθώς και με τη θέσπιση κοινών κανόνων όσον αφορά τα έγγραφα που εκδίδονται για τους αιτούντες άσυλο.

5) Καθορισμός νέας εντολής του ευρωπαϊκού οργανισμού για το άσυλο, ώστε να μπορεί ο οργανισμός αυτός να παρακολουθεί κατά πόσον τα κράτη μέλη συμμορφώνονται με τα σχετικά πρότυπα και την ποιότητα των αποφάσεων για το άσυλο, να εκδίδει κατευθυντήριες γραμμές για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται οι αιτούντες άσυλο από συγκεκριμένες χώρες καταγωγής και να παρεμβαίνει σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης κατά τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.

Πώς θα αλλάξει το Δουβλίνο

Σύμφωνα με τους κανόνες του Δουβλίνου, η χώρα άφιξης, στις πλείστες των περιπτώσεων, καθίσταται αρμόδια για την αίτηση χορήγησης ασύλου.

Η καταχώριση της συντριπτικής πλειονότητας των αφίξεων διενεργείται επί του παρόντος σε λίγα μόνο κράτη μέλη (π.χ. Ελλάδα και Ιταλία), ασκώντας τεράστια πίεση στα συστήματα ασύλου των παραπάνω χωρών πρώτης εισόδου. Αυτό δεν αποτελεί δίκαιη κατανομή αρμοδιοτήτων.

Για τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση των εγγενών αδυναμιών του συστήματος του Δουβλίνου, η Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση μεταρρύθμισης του συστήματος, είτε με τον εξορθολογισμό και τη συμπλήρωσή του με έναν διορθωτικό μηχανισμό ισότιμης αντιμετώπισης είτε με τη μετάβαση σε ένα νέο σύστημα που θα βασίζεται σε μια κλείδα κατανομής.

Επιλογή 1: Διορθωτικός μηχανισμός ισότιμης αντιμετώπισης

Με την εν λόγω επιλογή διατηρούνται τα ισχύοντα κριτήρια κατανομής της αρμοδιότητας, τα οποία όμως συμπληρώνονται από έναν δομικό μηχανισμό επείγουσας μετεγκατάστασης και ανακατανομής ο οποίος θα ενεργοποιείται σε συγκεκριμένες περιστάσεις όταν ένα κράτος μέλος αντιμετωπίζει δυσανάλογα μεγάλη πίεση.

Επιλογή 2: Νέο σύστημα κατανομής των αιτήσεων χορήγησης ασύλου

Με την εν λόγω επιλογή θεσπίζεται ένα νέο σύστημα κατανομής των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη επί τη βάσει μιας μόνιμης κλείδας κατανομής που θα ανταποκρίνεται στο σχετικό μέγεθος, τον πλούτο και τη δυνατότητα απορρόφησης κάθε κράτους μέλους. Η αρμοδιότητα δεν θα συνδέεται πλέον με το σημείο πρώτης εισόδου. Διάφορες παραλλαγές αυτής της επιλογής είναι δυνατές –η ανάθεση μεγαλύτερης ή μικρότερης αρμοδιότητας στο κράτος μέλος όπου υποβάλλεται η αίτηση ώστε να εξακριβώνεται κατά πόσο εφαρμόζονται τα πρωταρχικά κριτήρια.

Μακροπρόθεσμη προοπτική

Μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να εξεταστεί η δυνατότητα μεταβίβασης της αρμοδιότητας επεξεργασίας των αιτήσεων χορήγησης ασύλου από το εθνικό επίπεδο στο επίπεδο της ΕΕ. Αυτό θα απαιτήσει μείζονα θεσμική μεταρρύθμιση και σημαντικούς πόρους και, επομένως, είναι δύσκολο να προβλεφθεί βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα.

Αβραμόπουλος: Αναποτελεσματικό το υφιστάμενο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου

Την αναποτελεσματικότητα του υφιστάμενου ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, υπό την πίεση των μεταναστευτικών ροών που δέχεται σήμερα η ΕΕ, υπογράμμισε άλλωστε από τις Βρυξέλλες ο επίτροπος μετανάστευσης, Δημήτρης Αβραμόπουλος.

Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν σήμερα από κοινού, ο Δ. Αβραμόπουλος και ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς, παρουσίασαν τις προτάσεις της Επιτροπής προς συζήτηση με τα κράτη-μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για τη μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και την ανάπτυξη ασφαλών και νόμιμων οδών μετανάστευσης προς την Ευρώπη. Και οι δύο υπογράμμισαν, ότι στόχος της Επιτροπής είναι να υποβάλει τις νομοθετικές προτάσεις της πριν από το καλοκαίρι.

Όσον αφορά τη συζήτηση για τη μελλοντική αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου, ο Δ. Αβραμόπουλος τόνισε ότι η Επιτροπή προτείνει δύο «εναλλακτικές λύσεις» που στοχεύουν σε μια πιο δίκαιη ανακατανομή των ευθυνών μεταξύ των κρατών-μελών και σε μεγαλύτερη αλληλεγγύη. Ο ίδιος χαρακτήρισε τις προτάσεις της Επιτροπής “τολμηρές” και “φιλόδοξες” και προσέθεσε ότι και στις δύο “εναλλακτικές λύσεις”, οι αιτούντες άσυλο αυτόματα θα κατανέμονται στα κράτη-μέλη, με βάση μία “κλείδα κατανομής”.

Συνεχίζοντας, ο Δ. Αβραμόπουλος τόνισε ότι έως ότου αναθεωρηθεί το Δουβλίνο πρέπει και να εφαρμόζεται. Αυτό αναγνώρισε ότι είναι δύσκολο να συμβεί σε χώρες που δέχονται μεγάλο αριθμό αφίξεων προσφύγων και μεταναστών, όπως η Ελλάδα, η οποία σημείωσε ότι έχει ανταποκριθεί πλήρως στις υποχρεώσεις της. “Η αναθεώρηση του Δουβλίνου πρέπει να είναι μια καθαρά ευρωπαϊκή λύση στη νέα πραγματικότητα”, τόνισε ο Δ. Αβραμόπουλος, επισημαίνοντας ότι το Δουβλίνο τέθηκε σε εφαρμογή πολύ πριν η Ευρώπη βρεθεί αντιμέτωπη με το κύμα προσφύγων.

Ο επίτροπος Μετανάστευσης τόνισε, επίσης, ότι το άσυλο δεν συνδέεται με δικαίωμα ελεύθερης μετακίνησης, ούτε με δικαίωμα επιλογής της χώρας από την οποία κάποιος θέλει να απολαύσει άσυλο. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή προτείνει κυρώσεις στις δευτερεύουσες μετακινήσεις εντός της ΕΕ.

Έρχεται αναμόρφωση της FRONTEX

Όσον αφορά την περαιτέρω εναρμόνιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, ο Δ. Αβραμόπουλος τόνισε ότι η Επιτροπή προτείνει, μεταξύ άλλων, την επέκταση του κανονισμού EURODUC, προκειμένου να ελέγχονται οι παράνομες καταχωρήσεις στα εξωτερικά σύνορα, την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (ΕASO) και την αναμόρφωση της FRONTEX, στο πλαίσιο μιας Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής και Συνοριοφυλακής.

“Αν θέλουμε να κλείσουμε την πίσω πόρτα στην παράνομη μετανάστευση, πρέπει να ανοίξουμε περισσότερα παράθυρα για νόμιμη είσοδο στην Ευρώπη”, ανέφερε στη συνέχεια ο Δ. Αβραμόπουλος, επισημαίνοντας ότι η Επιτροπή θα εργαστεί σε μια σειρά μέτρων ενίσχυσης της νόμιμης μετανάστευσης στην Ευρώπη. Μεταξύ αυτών των μέτρων περιλαμβάνονται νέες πρωτοβουλίες επανεγκατάστασης και η αναθεώρηση της οδηγίας για τη Μπλε Κάρτα.

Εξάλλου, σχετικά με τους αργούς ρυθμούς εφαρμογής του προγράμματος μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης προσφύγων από την Τουρκία στα κράτη-μέλη της ΕΕ, ο Δ. Αβραμόπουλος υπογράμμισε ότι “δεν υπάρχει η απαραίτητη πολιτική βούληση από πλευράς πολλών κυβερνήσεων”. Προσέθεσε, δε, ότι ο στόχος της Επιτροπής για μετεγκατάσταση 6.000 προσφύγων σε μηνιαία βάση, είναι “εφικτός και εφαρμόσιμος”.

Ο Δ. Αβραμόπουλος αναφέρθηκε, εξάλλου, στη συνάντηση που είχε τη Δευτέρα στην Άγκυρα με τον Τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου και τις τουρκικές αρχές, προκειμένου να συζητήσει τα επόμενα βήματα για την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. Όπως είπε, τα πρώτα αποτελέσματα εφαρμογής της συμφωνίας έχουν ήδη αρχίσει να διαφαίνονται, σημειώνοντας ότι οι ροές έχουν μειωθεί σημαντικά, αλλά συνεχίζοντα. Προσέθεσε, ότι η Άγκυρα δεσμεύεται να υλοποιήσει όσα έχει αναλάβει στο πλαίσιο της συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένων των νομικών εκκρεμοτήτων για τις επιστροφές στην Τουρκία των μη Σύρων προσφύγων.

Τέλος, ο Δ. Αβραμόπουλος υπενθύμισε ότι αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα βρίσκονται περίπου 1.000 συνοριοφύλακες της Frontex και 100 εμπειρογνώμονες ασύλου της EASO. Ανέφερε, επίσης, ότι σήμερα 68 μετανάστες έφτασαν στην Ελλάδα.