Τηλεοπτικές άδειες: Τα σενάρια της επόμενης μέρας

Ρεπορτάζ: Ηρώ Παππά, Ιωάννα Μπρατσιάκου

«Ιταλοποίηση» του τηλεοπτικού τοπίου της χώρας, χαρακτηρίζει ο καθηγητής Κοινωνικής και Πολιτικής Ανάλυσης της Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Πλειός, τις αλλαγές που θα δούμε να συμβαίνουν μετά την χορήγηση των τεσσάρων τηλεοπτικών αδειών πανελλαδικής εμβέλειας, καθώς -όπως λέει- το μοντέλο περιλαμβάνει εκατομμυριούχους επιχειρηματίες πίσω από τα κανάλια. Τον όρο «ποδοσφαιροποίηση» χρησιμοποιεί ο συνάδελφός του καθηγητής Οργάνωσης και Πολιτικής των ΜΜΕ, Στέλιος Παπαθανασόπουλος, για να περιγράψει όσα συμβαίνουν στα μίντια, αναφερόμενος φυσικά στις σχέσεις καναλιών με τις ποδοσφαιρικές ομάδες.

Όποια προσέγγιση κι αν κρατήσουμε, το σίγουρο είναι ότι η σημερινή μέρα είναι ιστορική για το τηλεοπτικό τοπίο και χωρίς αμφιβολία θα υπάρξουν εξελίξεις που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια. «Ακόμη κι αν δεν είναι αμφισβητήσιμη η πηγή των χρημάτων των επιχειρηματιών, αυτό δεν εγγυάται την ύπαρξη ποιοτικού τηλεοπτικού προγράμματος, καλής τηλεοπτικής πρότασης ή πολύ περισσότερο ένα τοπίο απαλλαγμένο από τη διαπλοκή» υπογραμμίζει ο κύριος Πλειός… Κι ενώ στους χαμένους αυτής της ιδιόμορφης ανακατάταξης φαίνεται να είναι κυρίως οι εργαζόμενοι, επιχειρήσαμε με τη βοήθεια των ειδικών να απαντήσουμε τα ερωτήματα που εγείρονται και να δούμε πώς διαμορφώνεται το νέο τηλεοπτικό σκηνικό.

Οι καναλάρχες έχουν 90 μέρες – μετά θα κλείσει και η Digea;

Ο νόμος δίνει περιθώριο σε εκείνους που έχουν στα χέρια τους τις νέες άδειες να δημιουργήσουν υποδομή μέσα στους επόμενους 6 μήνες, όμως η κυβέρνηση δια στόματος της κας Γεροβασίλη έχει ξεκαθαρίσει πως τα παλαιά κανάλια θα πρέπει σε 90 μέρες να σταματήσουν να εκπέμπουν. Αυτό σημαίνει πως αν δεν έχουν εξασφαλίσει το μέλλον τους με άλλο τρόπο (π.χ. περιφερειακές, θεματικές άδειες) θα πρέπει να πέσει «μαύρο». Ο καθηγητής Γιώργος Πλειός εξηγεί: 

«Το περίεργο τώρα είναι ότι η Digea είναι κοινοπραξία των ιδιοκτητών καναλιών. Επομένως το ερώτημα της επόμενης μέρας είναι αν θα κλείσει η Digea. Γιατί οι παλιοί ιδιοκτήτες θα κληθούν να επιλέξουν αν θα υπερισχύσει ο ρόλος τους ως ιδιοκτήτες καναλιών ή ως μέλη του Δ.Σ. της Digea. Αν συμβεί το πρώτο θα χρειαστεί να έρθουν σε ρήξη και με την κυβέρνηση φυσικά αλλά και με τους νέους ιδιοκτήτες που δεν θα θέλουν να εκπέμπουν τα παλιά κανάλια την ώρα που εκείνοι πλήρωσαν ακριβά για μία συχνότητα. Από την άλλη αν οι ιδιοκτήτες σκεφτούν ως μέλη του Δ.Σ. της Digea θα αναγκαστούν να κατεβάσουν τον διακόπτη στα δικά τους κανάλια! Κι αν δεν έχουν βρει εναλλακτική λύση αυτό θα είναι πολύ άσχημη εξέλιξη».

Σενάρια συγχωνεύσεων ή εξαγοράς

Αυτό που όλοι περιμένουν τώρα και κυρίως οι εργαζόμενοι των καναλιών που δεν πήραν άδεια είναι ένα σενάριο συγχωνεύσεων ή συμπράξεων παλαιών και νέων ιδιοκτητών αδειών. Σύμφωνα με τους ειδικούς αυτό είναι και το πρώτο πράγμα που θα δούμε, ωστόσο κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι έχουν στο μυαλό τους οι επιχειρηματίες. «Είναι πολύ πιθανό να έχουμε συγχωνεύσεις. Ειδικά οι δύο νέοι που δεν έχουν ιστορία στο χώρο της τηλεόρασης είναι πιθανό να χρησιμοποιήσουν εμπειρία και εξοπλισμό και μέσα των παλιών που κόπηκαν», τονίζει ο κος Πλειός.

«Με επιχειρηματικούς όρους, μπορεί να συμβεί ο,τιδήποτε. Δεν συζητήσαμε με μιντιακούς όρους τι μπορεί να γίνει και τι όχι επαρκώς, συζητήσαμε μόνο με την τσέπη των επιχειρηματιών. Δεν συζητήσαμε καθόλου για το περιεχόμενο των καναλιών, που είναι το σημαντικότερο», συμπληρώνει ο κος Παπαθανασόπουλος.

Aπόφαση ΣτΕ, ασφαλιστικά μέτρα καναλιών, έλεγχοι πόθεν έσχες: Μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα;

Οι δικαστικές πράξεις που εκκρεμούν θα μπορούσαν θεωρητικά να αλλάξουν και πάλι τους συσχετισμούς το επόμενο διάστημα και η όλη διαδικασία να βρεθεί στο κενό. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι η διαδικασία θα κριθεί νόμιμη, γι αυτό κιόλας προχώρησε στη δημοπρασία χωρίς να περιμένει τις δικαστικές εξελίξεις. Σύμφωνα με τον κο Παπαθανασόπουλο «θα ήταν πραγματικά πολύ δύσκολο για έναν δικαστή να ανατρέψει κάτι που έχει ήδη συμβεί και που θα φέρει και 246 εκ. ευρώ στα ταμεία του κράτους. Επίσης θα ήταν περίεργο σε αυτή τη φάση που έφτασαν τα πράγματα να προκύψει πρόβλημα Πόθεν Έσχες».

Το ίδιο θεωρεί και ο κος Πλειός ο οποίος όμως επισημαίνει ότι «ο έλεγχος πόθεν έπρεπε να έχει γίνει πριν οι 8 διεκδικητές μπουν στη δημοπρασία γιατί θεωρητικά μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα στη συνέχεια». Από την άλλη η κοινή λογική λέει ότι ένας επιχειρηματίας που μπαίνει στην διαδικασία αυτή έχει διασφαλίσει πρώτα ο ίδιος ότι μπορεί να αποδείξει πόθεν έρχονται τα χρήματά του.

Πότε οι θεματικές ή περιφερειακές άδειες;

Εδώ τα πράγματα είναι κάπως μπερδεμένα γιατί ενώ η κυβέρνηση αρχικά είχε πει πως οι περιφερειακές άδειες, στις οποίες θα προχωρήσει άμεσα, θα δοθούν μέσω ΕΣΡ (το οποίο ως γνωστόν δεν υφίσταται ελλείψει της αναγκαίας πλειοψηφίας από τη Βουλή), σήμερα ο υπουργός Επικρατείας είπε πως θα δοθούν με την ίδια διαδικασία, δηλαδή με νέα δημοπρασία.

Επίσης δεν έχει καθοριστεί ακόμα τι θα γίνει με τις θεματικές. Ο Γ.Γ. Ενημέρωσης Λευτέρης Κρέτσος έχει χαρακτηρίσει «άκαιρη» η συζήτηση για τις θεματικές άδειες, ενώ ο κος Νίκος Παππάς έχει αναγγείλει ότι θα δοθούν το επόμενο διάστημα… για να διαψευστεί όμως λίγο αργότερα από την κα Όλγα Γεροβασίλη. 

«Έπρεπε μετά το Ινστιτούτο της Φλωρεντίας, να έχει γίνει επικαιροποίηση των συχνοτήτων με βάση τις τρέχουσες τεχνολογικές εξελίξεις και μία οικονομοτεχνική μελέτη από Ανεξάρτητη Αρχή, ώστε να δούμε με ποιους όρους, συνθήκες, κριτήρια θα έχουμε 1-2 ή 10 άδειες. Δεν υπήρχαν και δεν υπάρχουν βασικοί κανόνες του παιχνιδιού», λέει ο κύριος Παπαθανασόπουλος.

«Σε κάθε περίπτωση το πλαίσιο του πόσες και ποιες θα είναι οι άδειες που θα δοθούν θα έπρεπε να έχει καθοριστεί από την αρχή για να ξέρουν πως θα κινηθούν οι επιχειρηματίες και τι περιθώρια και επιλογές έχουν», συμπληρώνει ο κος Πλειός. «Βέβαια, όσοι κόπηκαν θα προσπαθήσουν να βρουν άλλους τρόπους να συνεχίσουν να μεταδίδουν γιατί είναι Μέσα με ιστορία στην τηλεόραση, όπως το Star και ο Alpha και δεν πιστεύω ότι θα καταθέσουν τόσο εύκολα τα όπλα».

Εργαζόμενοι: ανεργία και περικοπές μισθών

«Προφανώς θα χαθούν θέσεις εργασίας», λέει σχετικά με τους εργαζόμενους ο Γιώργος Πλειός. «Μόνο το MEGA έχει 500 εργαζόμενους. Θα έπρεπε να υπάρχει ένα σχέδιο για την απασχόληση αυτών των ανθρώπων. Ο Αντ1 για παράδειγμα είναι επίφοβος για απολύσεις και για περικοπές μισθών αφού θα αναγκαστεί να δώσει περί τα 75 εκατομμύρια ευρώ για την άδεια. Η εκτίμησή μου είναι αυτή. Που θα βρουν τα χρήματα οι επιχειρηματίες, όταν η διαφημιστική αγορά είναι μικρή; Αν υποτίθεται ότι 50 εκατομμύρια θα μπορεί να αντλήσει ένα κανάλι από την διαφημιστική αγορά για να λειτουργήσει που θα βρει άλλα τόσα και περισσότερα για να πληρώσει για την άδεια ακόμη και σε βάθος χρόνου; Είναι αυθαίρετο το ότι με 50 εκατομμύρια μπορεί να κάνει πρόγραμμα ένα κανάλι γιατί μπορεί και με λιγότερα, με φθηνές παραγωγές ή μπορεί αν θέλει και με περισσότερα.»

«Δεν μας εξασφαλίζει κανείς, ότι ο επιχειρηματίας που θα δώσει 70 εκατομμύρια για να πάρει μία άδεια, δεν θα δώσει μετά μόνο 10 για να φτιάξει κανάλι», συμπληρώνει ο κος Παπαθανασόπουλος. «Τι κανάλι θα είναι αυτό, ποια είναι η προγραμματική λογική του επιχειρηματία; Ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό των αδειών; Συνήθως πάντως δεν τον πληρώνουν οι ίδιοι οι επιχειρηματίες. Φοβάμαι ότι μπορεί να υπάρξουν αλυσιδωτές επιπτώσεις ανεργίας. Η κυβέρνηση θα πρέπει να διασφαλίσει τους εργαζομένους. Ας ανοίξει θέσεις εργασίας στην ΕΡΤ… ως ανταπόδοση!».

Μπορούν τα υπάρχοντα κανάλια να μετατραπούν σε web tv ή συνδρομητικά;

Όπως δήλωσε και Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΟΛ Παναγιώτης Ψυχάρης στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής, μιλώντας για το MEGA, θεωρητικά κάποια κανάλια μπορούν να μετατραπούν σε συνδρομητικά ή σε ιντερνετικά. Όμως σύμφωνα με τον κο Πλειο, κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο να επιτύχει ως επιχειρηματικό εγχείρημα στην Ελλάδα: «Η προσπάθεια κάποιων να εκπέμψουν από άλλου είδους πλατφόρμες θα είναι το δεύτερο που θα δούμε, δηλαδή συνδρομητικά ή web κανάλια. Δεν είμαι βέβαιος ότι αυτό στην Ελλάδα θα έχουν μεγάλη τύχη αυτά τα δύο εγχειρήματα… Γιατί ενώ είναι τεχνικά εύκολο να μεταφερθεί το σήμα από το ίντερνετ στην τηλεόραση, είναι οι μεγάλες ηλικίες το κοινό της τηλεόρασης, αλλά και ένα κοινό που δεν έχει την οικονομική άνεση να πληρώσει για να δει συνδρομητική τηλεόραση. Θα είναι δύσκολη η επιβίωση των καναλιών μέσα από αυτές τις οδούς».