Γολγοθάς για μία κηδεία: ‘Δεν υπήρχε χώρος να θάψω τον πατέρα μου’

Σε σκληρή δοκιμασία μετατρέπεται το αυτονόητο της ταφής στη χώρα μας, μια χώρα που δεν σε αφήνει ούτε να πενθήσεις και να βιώσεις τον πόνο για το χαμό του δικού σου ανθρώπου. Πολλά από τα νεκροταφεία και χωνευτήρια της Αθήνας είναι κορεσμένα. Και κάπου εκεί αρχίζει το παζάρι του “θανάτου”, ένα σκοτεινό σύστημα από υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης και γραφεία τελετών που εκμεταλλεύονται το χωροταξικό πρόβλημα και την ανάγκη των πενθούντων συγγενών, υποσχόμενοι θέσεις από αυτές που δεν υπάρχουν.

“Ο πατέρας μου πέθανε στις 30 Απριλίου. Κηδεύτηκε στις 4 Μαΐου, δηλαδή μετά από 4 ημέρες. Ο λόγος; Δεν υπήρχε χώρος στα νεκροταφεία.  Αρχικά απευθύνθηκα στο Σχιστό και από εκεί με παρέπεμψαν στο 3ο νεκροταφείο όπου μου είπαν να περιμένω κάποιες ημέρες για να υπάρξει κενός τάφος”, περιγράφει ο Σ.Χ.,  ανακαλώντας μάλιστα αντίστοιχη περίπτωση συγγενούς, του οποίου η περιπέτεια του είχε διαρκέσει εννέα ημέρες.

Η παραπάνω μαρτυρία αποτέλεσε την αφορμή για να ερευνήσουμε τι συμβαίνει στα νεκροταφεία της Αθήνας απευθυνόμενοι σε εμπλεκόμενους ανθρώπους του χώρου. Όπως παραδέχεται στο News247 η αρμόδια αντιδήμαρχος Αθηνών, Νέλλυ Παπαχελά, υπάρχει πρόβλημα το οποίο σε κάποια νεκροταφεία είναι ακόμα πιο έντονο: “Έχουμε έλλειψη κενών τάφων επειδή έχουμε ζώνες. Aνάλογα, δηλαδή, με το πού βρίσκεται ο τάφος, κοντά ή μακριά από την είσοδο, διαμορφώνονται και οι τιμές. Λόγω κρίσης όμως, οι άνθρωποι επιλέγουν πια τις πιο φθηνές ζώνες, όπου η ταφή μπορεί να έχει αναμονή ακόμη και μία εβδομάδα. Είναι πραγματικά προβληματική η κατάσταση, ειδικά σε περιόδους όπου έχουμε αργίες και δεν γίνονται ταφές. Για παράδειγμα, στο πρώτο νεκροταφείο που είναι πιο ακριβό έχουμε κενούς τάφους. Στο δεύτερο και στο τρίτο κοιμητήριο υπάρχει πρόβλημα. Με το νέο κανονισμό του Δήμου, όμως, διαμορφώνεται πιο αυστηρό πλαίσιο, που προβλέπει να δίνονται κάποιες παρατάσεις ταφής σε ειδικές περιπτώσεις, για να μπορούν να εξυπηρετούνται όλοι οι δημότες”.

Η αναμονή έφτασε τις δέκα ημέρες

Μεγάλο πρόβλημα στην Αττική αντιμετωπίζουν τα νεκροταφεία του Βύρωνα, του Ζωγράφου, του Αγίου Δημητρίου, τα περισσότερα όμως αιτήματα ταφής δέχονται το 3ο νεκροταφείο και αυτό του Σχιστού. “Aκόμα και δέκα ημέρες αναμονής είχε το 3ο νεκροταφείο από το Δεκέμβριο μέχρι και τον Ιανουάριο με αποτέλεσμα όλος ο κόσμος να μεταφέρεται σε εμάς, μετακυλίοντας το βάρος ”, τονίζει στο NEWS247 ο Φίλιππος Κυρίτσης, διευθυντής του νεκροταφείου Σχιστού, και προσθέτει: “Χρησιμοποιούσαν ακόμα και τα ψυγεία μας κι ας γινόταν η μεταφορά και η τέλεση του νεκρού σε άλλο νεκροταφείο”.

Από τη μεριά του ο προϊστάμενος του 3ου νεκροταφείου, Γεώργιος Γραβιάς, λέει στο News247 πως: “Είναι γεγονός ότι τον Φεβρουάριο υπήρχε έντονο πρόβλημα αναμονής και αυτό λόγω της υψηλής θνησιμότητας σε συνδυασμό με τη χαμηλή ζήτηση για εκταφή από τους συγγενείς. Βέβαια, η κατάσταση αρχίζει τελευταία να εξομαλύνεται”.

Η αύξηση θανάτων καταγράφηκε και στα στοιχεία του νεκροταφείου Σχιστού, σύμφωνα με τα οποία, από τον φετινό Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο, τελέστηκαν 1850 κηδείες, ενώ τις προηγούμενες χρονιές αυτός ο αριθμός ήταν περίπου στις 1200.

Αναμφίβολα, οι συγγενείς επιβαρύνονται όχι μόνο ψυχολογικά αλλά και οικονομικά γιατί καλούνται να πληρώσουν περισσότερο για τη παραμονή της σορού στα ψυγεία των νεκροταφείων, ενώ σε περίπτωση που αυτή ξεπεράσει τις έξι με επτά ημέρες τότε πρέπει να γίνει και ταρίχευση στο νεκρό.

Οι συγγενείς επιβαρύνονται όχι μόνο ψυχολογικά αλλά και οικονομικά

Μια σημαντική παράμετρο του προβλήματος θίγει ο πρόεδρος του σωματείου γραφείων τελετών Πειραιά και νήσων, Γρηγόρης Γρηγοριάδης, ο οποίος αποκαλύπτει στο Νews 247 πως “κάποιες από τις σορούς προσφύγων και μεταναστών που περισυλλέγονταν τα προηγούμενα ένα-δύο χρόνια από το Αιγαίο, μεταφέρονταν στην Αθήνα και συγκεκριμένα  σε αυτά τα δύο κοιμητήρια, διογκώνοντας έτσι το πρόβλημα. Εκτιμώ ότι θα υπάρξει βελτίωση της κατάστασης σε ένα  χρόνο από σήμερα γιατί θα ξεκινήσουν οι εκταφές των νεκρών προσφύγων”.

Tα προβλήματα όμως δεν σταματούν στο χωροταξικό. Αντιθέτως, όπως τονίζει ο κύριος Κυρίτσης, εξ’ αυτού βρίσκει έδαφος η διαφθορά με εμπλεκόμενους τόσο τους Δήμους όσο και τα γραφεία τελετών. Στόχος τα “φακελάκια” από τους συγγενείς των θανόντων προκειμένου να μειωθούν οι χρόνοι αναμονής και να “εμφανιστεί” ως δια μαγείας μια θέση στο νεκροταφείο.

Στόχος τα “φακελάκια” από τους συγγενείς των θανόντων

“Στο χώρο μας υπάρχει μεγάλη διαφθορά. Λένε ότι δεν έχουν θέσεις για ταφή προκειμένου να χρηματιστούν. Προσπαθώντας να το αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα αυτό, έχουμε δημιουργήσει στο Σχιστό ένα ηλεκτρονικό σύστημα κρατήσεων θέσεων koimitirio.gr, στο οποίο οι πιστοποιημένοι χρήστες, δηλαδή τα γραφεία τελετών μπορούν να μπουν και να κλείσουν θέση. Αν οι χρήστες δεν είναι πιστοποιημένοι, έρχονται κανονικά στο γκισέ”.

Kαλούν τις οικογένειες για εκταφή και δεν πάνε γιατί αδυνατούν να πληρώσουν

Εξίσου προβληματική είναι η κατάσταση και με την ανακομιδή των οστών καθώς, σε πολλά νεκροταφεία, τα χωνευτήρια έχουν γεμίσει. “Λόγω κρίσης, οι 8 στους 10 συγγενείς επιλέγουν τα οστά των θανόντων να κατευθυνθούν στο χωνευτήριο και όχι στο οστεοφυλάκιο προκειμένου να αποφύγουν την οικονομική επιβάρυνση των 30 ευρώ το χρόνο”, υπογραμμίζει ο Φίλιππος Κυρίτσης. Αυτός είναι ο λόγος που τα δύο χωνευτήρια του Σχιστού έχουν κορεστεί και, κατά συνέπεια, οι εκταφές έχουν μπλοκαριστεί. Για να λυθεί το πρόβλημα, η διοίκηση του νεκροταφείου αποφάσισε να προχωρήσει στη κατασκευή ενός ακόμη χωνευτηρίου ενώ σχεδιάζει, γενικότερα, και την επέκταση του χώρου.

Πολλές φορές, όμως, οι ίδιες οι οικογένειες είναι αυτές που επιλέγουν να καθυστερήσουν  την εκταφή. Όπως δηλώνει χαρακτηριστικά στο News247 ο Ιωάννης Δρίτσουλας, ιδιοκτήτης γραφείου τελετών, “Πολλές εταιρείες καλούν τις οικογένειες για εκταφή και δεν πάνε γιατί αδυνατούν να πληρώσουν”.

Ανοίγει τελικά ο δρόμος για καύση νεκρών;

Η κατασκευή αποτεφρωτηρίων θα μπορούσε να συμβάλλει στην αποσυμφόρηση των νεκροταφείων. Πρόκειται, άλλωστε, για ένα κοινωνικό αίτημα που ενδυναμώνεται με την πάροδο του χρόνου. Παρότι όμως έχει νομοθετηθεί από το 2006, προσκρούει σε ακραίες φωνές, σε αντιδράσεις τοπικών κοινοτήτων και Μητροπόλεων και στην απροθυμία των Δήμων να συγκρουστούν με αυτές.

“Όσο περνούν τα χρόνια, ολοένα και περισσότεροι Έλληνες επιλέγουν την λύση της καύσης γιατί είναι πιο φθηνή διαδικασία από αυτή της τελετής της ταφής, η οποία στοιχίζει περισσότερο λόγω των δικαιωμάτων στα κοιμητήρια. Ωστόσο, οι δήμοι κερδίζουν πολλά έσοδα από τις ταφές. Άρα γιατί να μην θέλoυν να διαιωνίζεται η κατάσταση αυτή;” τονίζει ο Ιωάννης Δρίτσουλας.

Περίπου 4.000 νεκροί μεταφέρονται ετησίως για αποτέφρωση στη Βουλγαρία, με τεράστιο οικονομικό και συναισθηματικό κόστος για τις οικογένειές τους.

Σε τι στάδιο βρίσκεται, όμως, σήμερα το θέμα της χωροθέτησης κέντρων αποτέφρωσης νεκρών στο μεγαλύτερο δήμο της χώρας, η οποία με το νομοθετικό πλαίσιο του 2014 βρίσκεται στην πλήρη αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;

Την εκτίμηση ότι μέχρι το τέλος του 2017 θα υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα και θα έχει μπει σε τροχιά η κατασκευή του αποτεφρωτηρίου, εξέφρασε η αρμόδια αντιδήμαρχος της Αθήνας, Νέλλυ Παπαχελά: “Έχει ξεκινήσει η διαδικασία χωροθέτησης, έχει καταλήξει ομόφωνα η διαπαραταξιακή επιτροπή σε ένα οικόπεδο που ανήκει στο Δήμο και βρίσκεται στον Ελαιώνα, μακριά από κατοικημένη περιοχή. Συζητήθηκε στην τρίτη δημοτική κοινότητα, στο πλαίσιο διαβούλευσης προ ημερών, και θα επανέλθει για να πάρει απόφαση, η οποία γνωμοδοτεί. Έχουμε μπροστά μας την επιτροπή ποιότητας ζωής και το δημοτικό συμβούλιο και μετά ξεκινάει η δημοπράτηση. Όταν πάρουμε την απόφαση, θα πρέπει να πάει για έγκριση στην περιφέρεια, έχει και κάποιες αδειοδοτήσεις που απαιτούνται από τον νόμο και αυτές θα επιφέρουν την όποια καθυστέρηση. Είναι και ο λόγος που η εκτελεστική επιτροπή του Δήμου αποφάσισε να το υλοποιήσει μέσω ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα), ακριβώς για να αποφύγουμε τις μακροχρόνιες διαδικασίες. Ελπίζω ότι τέλος του 2017 θα έχει μπει σε μια διαδικασία που θα το βλέπουμε ορατά και θα έχουμε σαφές χρονοδιάγραμμα”.

Ο δήμος Πατρέων ήταν ο πρώτος στην Ελλάδα που είχε προχωρήσει ενεργά στην κατασκευή αποτεφρωτηρίου, έχοντας βρει δικό του χώρο. Μάλιστα, τον Ιανουάριο του 2016, όπως είχε δηλώσει τότε στο News247, ο αρμόδιος αντιδήμαρχος, Παύλος Στάμος, θα ξεκινούσε η διαδικασία αναζήτησης χρηματοδότη. Σε ποια φάση βρισκόμαστε όμως, σήμερα; Σε εκ νέου επικοινωνία μας, ο Παύλος Στάμος, δήλωσε ότι τελικά οι χρόνοι για τη δημιουργία του αποτεφρωτηρίου πάνε πίσω λόγω γραφειοκρατίας: “Γύρω στο τέλος του 2018-19 θα έχουν αρχίσει να ξεμπλοκάρουν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, και, συγκεκριμένα, οι τροποποιήσεις σχεδίου πόλεως, που έπρεπε να έχουν εγκριθεί από την Περιφέρεια και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Εδώ και επτά μήνες ρίχνει το μπαλάκι η μία στην άλλη ότι είναι αρμόδια για να εισηγηθεί για την τροποποίηση στο ΣΥΠΟΘΑ (Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων)”.

ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΤΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΦΡΩΤΗΡΙΑ

Σε μια προσπάθεια άσκησης πίεσης στους Δήμους, στις αρχές Μαρτίου, ο υπουργός Εσωτερικών, Πάνος Σκουρλέτης, προανήγγειλε νομοθετική ρύθμιση, με την οποία θα παρέχεται και σε ιδιώτες η δυνατότητα να ιδρύσουν αποτεφρωτήρια νεκρών.

Σύμφωνα, λοιπόν, με ασφαλείς πληροφορίες του NEWS 247, η συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση εντάσσεται στο πολυνομοσχέδιο που θα κατατεθεί οσονούπω στη Βουλή και αφορά ζητήματα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Βρίσκεται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και τον επόμενο μήνα πρόκειται να ενταχθεί σε συζήτηση στην Επιτροπή της Βουλής ενώ θα μπει σε συζήτηση και ψήφιση πολύ σύντομα. Η διάταξη αυτή δεν θα ευνοεί τους ιδιώτες έναντι των ΟΤΑ, ωστόσο, θα απαντά στην απροθυμία και κωλυσιεργία κάποιων Δήμων να φτιάξουν αποτεφρωτήρια. Αυτό που μένει να δούμε είναι εάν και οι ιδιώτες θα βρεθούν αντιμέτωποι με χρονοβόρα προβλήματα γραφειοκρατικής φύσεως.

* Φωτογραφίες: Sooc.gr