Ράμα στο NEWS 247: ‘Έχω καλή σχέση με τον Τσίπρα. Είναι άνθρωπος με πάθος’

«Δεν νομίζω ότι χρειαζόμαστε λύσεις που θα βρεθούν απέξω», δηλώνει στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο NEWS247 ο  πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα, την ώρα που πρωταγωνιστεί σε  όλα τα  διεθνή ειδησεογραφικά μέσα, εγκλωβισμένος σε μια πρωτοφανή πολιτική κρίση, εν όψει των αλβανικών εκλογών (στις 18 Ιουνίου) με τη μείζονα Αντιπολίτευση (Δημοκρατικό Κόμμα) να τον πιέζει να παραιτηθεί.

Διασχίζοντας από το Ιστορικό Μουσείο της αλβανικής πρωτεύουσας την εμβληματική πλατεία της πόλης, ένα εργοτάξιο το οποίο μέρα με την ημέρα μεταμορφώνεται ιλιγγιωδώς, πολίτες που τον αναγνώριζαν τρέχανε να τον χαιρετίσουν.

«Σας αγαπάνε τόσο πολύ;» τον ρωτάω (στο μεταξύ, η Αντιπολίτευση έχει στήσει μια θορυβώδη τεράστια τέντα , δίπλα ακριβώς από το πρωθυπουργικό Μέγαρο, με γιγαντοοθόνες, αμερικανικές σημαίες, non stop βιντεοπροβολές, μουσικές και ομιλίες).  «Δεν με αγαπάνε όλοι,  έχω και εχθρούς», διαπίστωσε ατάραχος.

Λίγα λεπτά αργότερα, πίνοντας espresso και τσιμπολογώντας σταφύλι απ’ το μπαλκόνι του Tirana International Hotel Conference Center,με την πόλη των Τιράνων στο πιάτο, εξέφραζε την αισιοδοξία  ότι θα διεξαχθούν κανονικά οι εκλογές, ακόμη και χωρίς τη συμμετοχή της Αντιπολίτευσης, η οποία «είτε θα εξαφανιστεί εντελώς είτε θα εξαφανιστεί για να επανέλθει αναγεννημένη», παραδεχόμενος ότι οι σχέσεις της Αλβανίας με την Ελλάδα δεν βρίσκονται στην καλύτερη φάση τους: «Είναι κρίμα που η σχέση των δυο κυβερνήσεων δεν αντανακλά τη σχέση των πολιτών των δυο χωρών. Πρέπει να ανησυχούμε γι’αυτό. Είναι παράδοξο. Κατά καιρούς έχω, σε προσωπικό επίπεδο, πολύ καλές σχέσεις με όλους τους έλληνες πρωθυπουργούς, συμπεριλαμβανομένου του Αλέξη (Τσίπρα), που είναι άνθρωπος με τεράστιο πάθος. Φυσικά, είναι πιο εύκολο  να είσαι ποιητής στην Αντιπολίτευση από ό,τι συγγραφέας στην κυβέρνηση».

Μπασκετμπολίστας ο ίδιος στο παρελθόν (πρέπει να έχει τουλάχιστον 2 μέτρα ύψος) και ενεργός ζωγράφος,  στο τέλος της συνέντευξής μάς αποκάλυψε: «’Εχω ατελιέ, είναι το πρωπουργικό γραφείο».

Αισιοδοξείτε ότι τελικά θα πάτε σε εκλογές μαζί με την αντιπολίτευση, το Δημοκρατικό Κόμμα, που απειλεί ότι θα Απέχει, αν δεν παραιτηθείτε για να σχηματιστεί υπηρεσιακή κυβέρνηση;

Δεν είναι κάτι νέο εδώ αυτή η κρίση και δεν είναι, σύμφωνα τουλάχιστον με τη δική μου οπτική, κάτι δραματικό. Πρόκειται για τη σύγκρουση  διαφορετικών στρατηγικών.

Δηλαδή;

Εμείς, στο κυβερνών κόμμα, έχουμε τη δική μας στρατηγική και η Αντιπολίτευση ακολουθεί τη δική της καταστροφική πολιτική, θεωρώντας ότι ασκώντας μεγάλες πιέσεις στην κυβέρνηση θα δημιουργήσει με το φάντασμα της κρίσης αβεβαιότητα και φόβο στους διεθνείς φίλους μας. Η στρατηγική της είναι αδιανόητα  ανεύθυνη και δεν έχει τους καρπούς που θα ήθελε.

Γιατί σας ζητάει να παραιτηθείτε; Είναι συνήθης πρακτική στην Αλβανία πριν τις εκλογές η αντιπολίτευση να ζητά  το σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης;

Η Αντιπολίτευση είναι σε πολύ κακή κατάσταση. Oι δημοσκοπήσεις δείχνουν  πως είμαστε σε καλύτερη κατάσταση απ’ότι στις εκλογές πριν από 4 χρόνια. Ο κόσμος έχει πολλά προβλήματα αλλά εκτιμά το ότι προσπάθησα  σκληρά και για τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η χώρα εδώ και πολύ καιρό. Πρέπει να είναι πολύ υπομονετικός φυσικά, αν και η υπομονή δεν είναι αρετή των ανθρώπων της περιοχής μας.

Επομένως, η Αντιπολίτευση  θέλει να αποφύγει μια καθαρή εκλογική αναμέτρηση;

Ναι, γνωρίζει ότι θα χάσει  κατά κράτος και προσπαθεί να αποφύγει τον εξευτελισμό  που θα υποστεί αν κατεβεί σε εκλογές. Την ίδια στιγμή είναι  πάρα πολύ φοβισμένη  με την μεταρρύθμιση που προσπαθώ να περάσω στην Δικαιοσύνη. Σε κάθε ψηφοφορία για τη δημιουργία των  επιτροπών  που θα ελέγξουν τους διεφθαρμένους δικαστικούς και εισαγγελείς  εγκαταλείπει το Κοινοβούλιο, μπλοκάροντας  τη δικαστική μεταρρύθμιση που είναι κρίσιμη για το ευρωπαϊκό μονοπάτι μας. Υπάρχουν προβλήματα, αλλά είμαι πεπεισμένος ότι η Αλβανία είναι πραγματικά σταθερή σαν βράχος. Όλη αυτή η ιστορία θα βλάψει βαριά το Δημοκρατικό Κόμμα, που υπήρξε μια ιστορική παράταξη στο νέο κεφάλαιο  της Δημοκρατίας στην Αλβανία, στο τέλος των ολοκληρωτικών καθεστώτων. ‘Ηρθε η ώρα το Δημοκρατικό Κόμμα είτε να εξαφανιστεί εντελώς είτε να εξαφανιστεί και να επανέλθει αναγεννημένο. Δεν έχει εναλλακτική, κι αυτό είναι το βασικό του πρόβλημα.

Η ευρωπαϊκή διαιτησία που ήρθε στα Τίρανα αποχώρησε άπραγη. Δεν νομίζω ότι χρειαζόμαστε  λύσεις που θα βρεθούν απέξω. Εμείς καλέσαμε ανθρώπους από τα δημοφιλή αδελφά κόμματα της μείζονος Αντιπολίτευσης να έρθουν να βοηθήσουν. Κάνανε το καλύτερό τους, αλλά ισχύει αυτό που έχει πει ο Τσόρτσιλ: η πολιτική αυτοκτονία δεν σε σκοτώνει, αλλά σε κάνει να κλαις το υπόλοιπο της ζωής σου γι’αυτό που έκανες. Είναι δημοκρατικό δικαίωμα της  αντιπολίτευσης να μην κατέλθει στις εκλογές. Η Δημοκρατία εγγυάται την συμμετοχή των πάντων, χωρίς να υποχρεώνει κανέναν να  το κάνει με τη βία. Αν δεν κατεβεί το Δημοκρατικό Κόμμα στις εκλογές είναι επιλογή του και θα τη σεβαστούμε. Δεν πιστεύω ούτε ένα λεπτό ότι αυτή η ανοησία  θα μας αφήσει χωρίς Αντιπολίτευση. Πρώτον, γιατί έχουμε κι άλλα- μικρότερα φυσικά- αντιπολιτευτικά κόμματα. Δεύτερον, γιατί η Αντιπολίτευση είναι προϊόν ελευθερίας και  όχι η ελευθερία προϊόν της Αντιπολίτευσης. Ίσως περάσουμε μια περίοδο ανανέωσης της αντιπολίτευσης στη χώρα.

Μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση και χωρίς την συμμετοχή του Δημοκρατικού Κόμματος;

Φυσικά.

Ποιες θα είναι οι προτεραιότητές σας την  επομένη των εκλογών, σε περίπτωση που επανεκλεγείτε;

Πρέπει να πιέσουμε με όλες τις δυνάμεις μας  για την εξυγίανση του δικαστικού συστήματος και σώματος , πρέπει να τελειώσουμε με  τη διαφθορά των δικαστών κι εισαγγελέων. Η οικονομία επίσης της χώρας αποτελεί προτεραιότητά μας.

Σε ποια κατάσταση είναι σήμερα;

Πηγαίνει καλά, έχουμε ανάπτυξη 3,5%, αλλά χρειαζόμαστε περισσότερα και έχουμε δυνατότητες και περισσότερα. ‘Εχουμε ήδη αρχίσει ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων με τράπεζες και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Στο τέλος του 2018  στόχος μας είναι να έχουμε ανάπτυξη 5%.

Τα Βαλκάνια ξαναγίνανε ένα καζάνι που βράζει έτοιμο για νέα ανάφλεξη. Ναι, γιατί υπάρχει η σύγκρουση μεταξύ δυτικών ή φιλοδυτικών  δημοκρατικών κομμάτων και δυνάμεων με εκείνους που αντιτίθενται. Στην Αλβανία δεν ισχύει το ίδιο. Δεν έχουμε πρόβλημα με  τις εθνότητες, δεν έχουμε πρόβλημα με τις θρησκείες –δεν είμαστε μια κοινωνία με πολλές θρησκείες. Τα προβλήματά μας σχετίζονται με τις μεταρρυθμίσεις. Ο κόσμος φοβάται ένα ελεύθερο δικαστικό σύστημα. Η χώρα βρίσκεται στο δρόμο  του εκμοντερνισμού της και ο εκμοντερνισμός είναι επώδυνος. Θα αγωνιστούμε και θα κάνουμε ό,τι  πρέπει να κάνουνε.

Η ευρωπαϊκή ένταξη της Αλβανίας μπορεί σε αυτό το εκρηκτικό πλαίσιο και εν μέσω της εσωτερικής κρίσης περνά να προχωρήσει;

Το σημαντικό δεν είναι να εισέρχεσαι εσύ σε μια κοινότητα, εν προκειμένω την ευρωπαϊκή, αλλά  να χτίζεις μια ευρωπαϊκή κατάσταση μέσα στο σπίτι σου. Εμείς  δεν κάνουμε κάτι επειδή πρέπει να είμαστε στις Βρυξέλλες. Κάνουμε ό,τι κάνουμε γιατί θέλουμε να ζούμε με κανόνες κι αξίες, όπως οι υπόλοιποι. 

Οι σχέσεις σας με την ελληνική κυβέρνηση δεν διάγουν την καλύτερη περίοδό τους.

Πρέπει να πω καταρχάς ότι είναι κρίμα  που η σχέση των δυο κυβερνήσεων δεν αντανακλά τη σχέση των πολιτών των δυο χωρών. Πρέπει να ανησυχούμε γι’αυτό. Είναι παράδοξο.

Ποιος ευθύνεται γι’αυτό;

Όταν ρωτάς «γιατί» και «ποιος» λαμβάνεις διαφορετικές απαντήσεις. Η δική μου απλή απάντηση είναι: επειδή με κάποιο τρόπο μεγάλωσα με την παράδοση να σιωπώ για μερικά σοβαρά ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν. Φυσικά  δεν υπάρχει περίπτωση να χρησιμοποιήσω αυτά τα ζητήματα για οτιδήποτε άλλο πέρα από το να ενδυναμώσω τη φιλία των δυο χωρών στη  βάση της αλήθειας και της σαφήνειας.  Είμαστε γείτονες. Και μπορώ να πω ότι  έχω κατά καιρούς πολύ καλές σχέσεις με όλους τους πρωθυπουργούς, σε προσωπικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου του Αλέξη. Είναι άνθρωπος με τεράστιο πάθος. Φυσικά, είναι πιο εύκολο  να είσαι ποιητής στην αντιπολίτευση από ό,τι συγγραφέας στην κυβέρνηση.

Το ότι είστε και καλλιτέχνης σάς βοήθησε στην πρόσληψη της πολιτικής;

Δεν νομίζω ότι η τέχνη σε κάνει πιο ανοιχτόμυαλο. Στην περίπτωσή μου τα πάντα προέκυψαν. Στην Ακαδημία Τεχνών βρέθηκα, χωρίς να το έχω σχεδιάσει, πρώτα ως σπουδαστής και μετά ως διδάσκων. Τα όρια της τέχνης εκείνη την εποχή ήταν ασφυκτικά. Σε τέτοιες περιστάσεις αισθάνεσαι πόσο πολύτιμη είναι η ελευθερία. Επομένως, η πολιτική ήρθε σε μια εποχή αναζήτησης της ελευθερίας και έτσι αναμείχθηκα  μαζί της.

Ως πολιτικός;

Όχι ως πολιτικός, αλλά ως καλλιτέχνης. Ακόμη και μετά  την  πτώση του καθεστώτος  Χότζα δεν ήθελα να  εισέλθω στην πολιτική σκηνή. Εμείνα απέξω ώσπου η ζωή μου ξαφνικά άλλαξε το 1998 με το πιο απίστευτο παιχνίδι του πεπρωμένου  κι έγινα υπουργός Πολιτισμού.

Δεν το περιμένατε;

Δεν το είχα σκεφτεί, δεν το είχα διανοηθεί ποτέ. Μου προτάθηκε και απλώς δέχτηκα. Ποτέ δεν ήθελα να γίνω μέρος του κατεστημένου, ποτέ δεν ήθελα να   περάσω το κατώφλι κρατικού κτηρίου. Το μοναδικά κρατικά κτήρια που είχα περάσει, προτού γίνω υπουργός, ήταν η Κρατική Ακαδημία Τεχνών και η Εθνική Πινακοθήκη .

Υπάρχουν στιγμές που μετανιώσατε που αναμειχθήκατε με την πολιτική; Γίνατε πρώτα υπουργός Πολιτισμού, κατόπιν δήμαρχος Τιράνων και τέλος πρωθυπουργός .Ειδικά τις τελευταίες ημέρες με την κρίση που έχει προκληθεί;

Οχι. Ποτέ δεν μετανιώνω.

Η 18η Μπιενάλε  Νέων Καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων ανακάλυψα και φοιτητές σας, είναι μια ευκαιρία για την πόλη των Τιράνων και τους πολίτες της;

Απολύτως. ‘Οταν  ανέλαβα υπουργός Πολιτισμού δεν είχαμε κανένα διεθνές  πολιτιστικό γεγονός στη χώρα, δεν είχαμε  ανοικτές γέφυρες επικοινωνίας με  τον έξω κόσμο. Ήθελα να κάνω ανοίγματα και να  μετατρέψω τα Τίρανα σε μια  κανονική ευρωπαϊκή πόλη με διεθνή πολιτιστική σκηνή . Έτσι διοργανώσαμε, μεταξύ άλλων, την πρώτη Μπιενάλε των Τιράνων. Επίσης οργανώσαμε ένα διεθνές βραβείο  για τις visual arts καθώς κι ένα διεθνές βραβείο  για τους λυρικούς τραγουδιστές. Σιγά σιγά και σεμνά αρχίσαμε να μπαίνουμε κι εμείς στον ευρωπαϊκό χάρτη.

Η πόλη των  Τιράνων είναι ένα τεράστιο εργοτάξιο. Ο επισκέπτης της αναρωτιέται τι  συμβαίνει! ‘Εχουμε έναν καταπληκτικό νέο δήμαρχο, που συνεχίζει αυτό που ξεκίνησα εγώ. Από το 2000 ως το 2011 η πόλη εξελισσόταν, μεσολάβησε μια διακοπή, γιατί ο επόμενος δήμαρχος δεν ήταν κατάλληλος για τη θέση, και τώρα  ζούμε μια επαναφορά με πολύ ενέργεια. Η πόλη  γίνεται ολοένα και καλύτερη, ολοένα και πιο καθαρή. Φυσικά  έχουμε ελαχιστοποιημένες ευκαιρίες και δυνατότητες, αλλά ακόμη κι αυτές αξιοποιούνται με δημιουργικότητα κι επάρκεια.

Τα χρώματα στις πολυκατοικίες του κέντρου, το ροζ με το πράσινο,  τα λένε «χρώματα  Έντι Ράμα». Γιατί;

Αυτό ήταν η αρχή.Όταν ανέλαβα δήμαρχος  δεν είχαμε λεφτά, οπότε κάναμε πολιτική χωρίς budget, κάναμε πολιτική  με τα χρώματα.

Αληθεύει ότι στο πρωθυπουργικό μέγαρο έχετε μετατρέψει έναν όροφο σε γκαλερί έργων τέχνης; Ναι, αλλά δεν είναι μόνο γκαλερί, είναι ένα πολυεπιστημονικό κέντρο διαλόγου,  όπου υπάρχει, μεταξύ άλλων, έκθεση έργων τέχνης, μικρή αίθουσα προβολών, δημόσια βιβλιοθήκη όπου  διοργανώνουμε συζητήσεις και debates.

Διατηρείτε ακόμη ατελιέ;

Έχετε το χρόνο να πηγαίνετε  σ’ αυτό και να εργάζεστε; ‘Εχω ατελιέ, είναι το πρωπουργικό γραφείο. Δεν χρειάζομαι χρόνο, γιατί δημιουργώ την τέχνη μου κατά τη διάρκεια των συσκέψεων.  Απλά εργάζομαι και τα χέρια και τα μάτια μου κάνουν τέχνη. Δουλεύω  στο γραφείο μου ως καλλιτέχνης από τότε βασικά που ήμουνα υπουργός Πολιτισμού. Πάντα έχω τα χέρια μου απασχολημένα με σχέδια και ζωγραφικές την ώρα που μιλάω  με τους συνεργάτες και τους υπουργούς μου .

Σας παρακολουθούν στις συσκέψεις να σχεδιάζετε;

Όλη την ώρα αυτό γίνεται!

Παίζετε ακόμη μπάσκετ;

Όχι. Η ηλικία μου και το σώμα μου δεν μπορούν να ακολουθήσουν το  μυαλό που θυμάται ακόμη τι πρέπει να κάνει . Οπότε είναι καλύτερο  να αποφεύγω να ζω μ’ αυτή τη σύγκρουση.

Όταν  η πολιτική τελειώσει θα επιτρέψετε 100% στην τέχνη;

Δεν μπορώ να ξέρω, αλλά το ένστικτό μου λέει ότι θα έχω μια τρίτη ζωή. Είχα μια πρώτη ως  καλλιτέχνης κι ως αφοσιωμένος πολίτης, τώρα έχω μια δεύτερη ως πολιτικός που κάνει σκίτσα στο πρωθυπουργικό γραφείο του. Θα έχω και μια τρίτη, που πιθανότατα θα είναι και πρέπει να είναι εντελώς διαφορετική από τις δυο προγενέστερες. ‘Ισως να είναι η σύνθεση όσων έζησα.

Αναφερθήκατε στο ένστικτο. Ενεργείτε και στην πολιτική βασισμένος σ’ αυτό;

Ελπίζω ότι είμαι άνθρωπος της λογικής, αν και τα ένστικτα και οι ενοράσεις είναι πολύ σημαντικές στη ζωή μου.

πηγή κεντρικής φωτογραφίας: AP/ Hektor Pustina