ΜΚΟ από το ‘βάλτο’ της Ειδομένης: Δεν μπορούμε να αντικαταστήσουμε το κράτος

Ποια Ευρώπη; Μια ήπειρος νάνος, απέναντι στα ανθρώπινα δικαιώματα που με τόση θέρμη υποστηρίζει πως αποζητά σε όλο τον κόσμο. Το προσφυγικό ζήτημα ανέδειξε σε όλο του το μεγαλείο, ένα προσωπείο με το οποίο θέλαμε να περπατάμε σε όλο τον κόσμο: Οι Ευρωπαίοι, εκείνοι, οι φορείς του πολιτισμού και του ανθρωπισμού. Η επικαιρότητα όλο αυτό το διάστημα δεν αφήνει πολύ χρόνο για σκέψη, όμως μια ανάσα είναι απαραίτητη, ένα λεπτό χωρίς φωνές και μιντιακές κορώνες δήθεν ευαισθησίας, που συνοδεύονται από νεόκοπες λίστες του Σίντλερ που ενημερώνουν τους τηλεθεατές για το ύψος των προσφύγων… ένας αριθμός που γυρίζει σαν χιλιόμετρα σε κακοφορμισμένη μηχανή αυτοκινήτου. Σαν να μην είναι άνθρωποι, σαν να είναι βάρος που μας πιέζει για κάτι που δεν φταίμε. Μια ματιά όμως στην Ειδομένη αρκεί για να κάνει και τον πιο δογματικό να νιώσει απέραντη ντροπή. Στενοχώρια και απογοήτευση.

Το NEWS 247 μίλησε με ανθρώπους που έσκυψαν πάνω από το πρόβλημα πολύ πριν το αποφασίσει, αν τελικά το αποφάσισε, η Ευρώπη και πριν τα σκουριασμένα γρανάζια της ελληνικής κρατικής μηχανής πάρουν μπρος. Τονίζουν πως δεν επιθυμούν να υποκαταστήσουν το κράτος, ζητούν όμως από κάθε αρμόδιο να κάνει αυτό που πρέπει. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου από το 2014, πριν ακόμη οξυνθεί το προσφυγικό ζήτημα. Ο Απόστολος Βεΐζης, γιατρός και διευθυντής προγραμμάτων των ΓΧΣ μιλά για εικόνες που δεν έχει αντιμετωπίσει η οργάνωση, ακόμη και στην πιο δύσκολη αποστολή της σε εμπόλεμες ζώνες σε όλο τον κόσμο. Από την πλευρά του ο Τζανέτος Αντύπας, πρόεδρος του ΔΣ του σωματείου Praksis, τονίζει την έλλειψη συντονισμού που κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα στην Ειδομένη, ενώ δίνει και την εικόνα από τα κέντρα φιλοξενίας που στήθηκαν το τελευταίο διάστημα σε όλη τη χώρα.

Οι άνθρωποι που είδαν τον άνθρωπο

Μήνες τώρα μιλάμε για αριθμούς, ακόμη κι όταν αναφερόμαστε στους νεκρούς στο Αιγαίο. Πέραν του Αϊλάν, όλα τα άλλα παιδιά που πνίγηκαν εκεί πέρασαν ως νούμερα από τη συνείδησή μας. Με ανακούφιση παρατηρεί κανείς πως στην Ελλάδα, κάποιοι ταράχτηκαν από την κατάσταση.Ενοχλήθηκαν από την απάθεια και έκαναν ότι περνούσε από το χέρι τους. Μιλήσαμε με εκπροσώπους οργανώσεων που ασχολούνται με το προσφυγικό ζήτημα.

Ντρέπομαι για τις εικόνες στην Ειδομένη

“Ντρέπομαι που στην Ευρώπη υπάρχουν αυτές οι εικόνες, δεν θέλω να το πιστέψω. Θέλω τις ξεχάσω” μας λέει ο Απόστολος Βεΐζης, γιατρός στο επάγγελμα και διευθυντής προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ). “Η μεγαλύτερη αποτυχία της Ευρώπης να ανταποκριθεί στο πρόβλημα. Μια Ευρώπη που παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια σε άλλες χώρες του κόσμου και ζητάει να από αυτές μίνιμουμ συνθήκες υποδοχής και διαβίωσης για τους πρόσφυγες σε διάφορους καταυλισμούς ανά τον κόσμο, δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί σε μια τέτοια κρίση” αναφέρει και συμπληρώνει: “Σε αυτή την κρίση, πέρα από τις ευθύνες της Ευρώπης, η ελληνική κυβέρνηση δεν έκανε αυτό που πρέπει να κάνει για να επενδύει σε ένα σύστημα υποδοχής. Όλα αυτά τα χρόνια επενδύαμε σε ένα σύστημα κράτησης, το οποίο είχε στόχο την κράτηση των ανθρώπων χωρίς να επιλύει τα ζητήματα”.

Η έλλειψη συντονισμού προκαλεί ένταση

“Αν δεν υπήρχαν όλοι αυτοί (σσ. οι ΜΚΟ, εθελοντές κτλ), η Ειδομένη, είναι που είναι μπάχαλο, θα ήταν ακόμη πιο μπάχαλο. Η Ειδομένη από την αρχή διαχειρίστηκε από την κοινωνία των πολιτών, τους ενεργούς πολίτες και τις ΜΚΟ. Σε αυτό δεν μπορεί κανείς να μου πει το αντίθετο” σημειώνει από την πλευρά του ο Τζανέτος Αντύπας, πρόεδρος του ΔΣ του σωματείου Praksis και τονίζει πως θα μπορούσαν τα πράγματα να γίνουν πιο συντονισμένα, υπογραμμίζοντας την παντελή έλλειψη συντονισμού. “Η απάντηση σε αυτούς τους ανθρώπους ήταν η αλληλεγγύη των Ελλήνων πολιτών, χωρίς τη βοήθεια των οποίων και των οργανώσεων και των ίδιων των προσφύγων που πληρώνουν μόνοι τους το ταξίδι τους, η κατάσταση αυτή τη στιγμή θα ήταν ακόμη χειρότερη” αναφέρει για το ίδιο θέμα ο κ. Βεΐζης.

Η κατάσταση στην Ειδομένη “εκπέμπει SOS”

“Στον καταυλισμό που φτιάξαμε στην Ειδομένη πέρσι, ο οποίος ήταν προσωρινός προορισμός για ανθρώπους που θα προχωρούσαν προς τα Σκόπια είχε σε 24ωρη βάση ιατρική φροντίδα, σίτιση, ντουζιέρες και τουαλέτες” επισημαίνει ο κ. Βεΐζης. “Στη σημερινή κατάσταση της Ειδομένης μπορέσαμε μέσα σε λίγες μέρες να αυξήσουμε τη χωρητικότητα κατά 4000 θέσεις, μοιάσαμε πάνω από 35χιλ γεύματα την ημέρα, πάνω από 5χιλ κουβέρτες την ημέρα και 1500 κιτ υγιεινής. Μια ανταπόκριση που γινόταν από τους ΓΧΣ”.

Ο κ. Αντύπας μας έδωσε μια εικόνα από τα σύνορα με την ΠΓΔΜ, όπως την αποτυπώνει η Praksis ως το μεσημέρι της Πέμπτης. Τα σύνορα φυσικά παραμένουν πάντα κλειστά, ενώ ο βροχερός καιρός επιδεινώνει τις συνθήκες διαβίωσης. Μία από τις κατασκηνώσεις – ο πρόεδρος της ΜΚΟ μας εξηγεί πως έχουν χωρίσει τα Camp στο Camp A που είναι το κεντρικό και όλα όσα έχουν στηθεί πέριξ αυτού ως Camp B, Camp C κοκ – το camp C εμφανίζει να έχει ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα. Οι σκηνές είναι άχρηστες, ενώ ακόμη και αν υπάρξει διανομή νέων, το στήσιμό τους θα είναι δύσκολο αφού όλο το σημείο είναι γεμάτο νερόλακκους και λάσπη.

Παιδιά με βρεγμένα ρούχα και παπούτσια

Οι πρόσφυγες διαβιούν σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, με τους περισσότερους από αυτούς, μεταξύ των οποίων και πολλά παιδιά, να παραμένουν με βρεγμένα ρούχα και παπούτσια. Ως εκ τούτου, οι ανάγκες για ρούχα είναι αυξημένες, όμως η διανομή είναι ανεπαρκής κυρίως λόγω της έλλειψης συντονισμού.

Παρόλα αυτά, όπως σημειώνουν από την Praksis, δεκάδες εθελοντές εξακολουθούν να καταφθάνουν στο σημείο με είδη πρώτης ανάγκης, τρόφιμα και είδη υγιεινής. Οι αστυνομικές αρχές έχουν απαγορεύσει παρόλα αυτά τη διέλευση ΙΧ και φορτηγών μέσα στις κατασκηνώσεις, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολη τη διανομή των προϊόντων. Οι άνθρωποι που βρίσκονται εκεί αναφέρουν πως έχουν ανάγκη περισσότερα χέρια, ώστε να διαχειριστούν τον όγκο των ατόμων. Με δεδομένο πως στο σημείο βρίσκονται τουλάχιστον 14.000 άνθρωποι, τα συσσίτια που ξεκινούν για το πρωινό και οι ουρές σε αυτά, καταλήγουν να είναι οι ίδιες και στο μεσημεριανό.

Σε οριακή κατάσταση οι πρόσφυγες στην Ειδομένη

Οι άνθρωποι της ΜΚΟ σημειώνουν πως έχει πέσει στην αντίληψή τους δραστηριότητα ατόμων γύρω από την αποθήκη όπου έχουν συγκεντρωμένα τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης και κάνουν λόγο για φόβους λεηλασίας.

Ο κακός καιρός, αλλά και οι τραγικές συνθήκες διαβίωσης, υγιεινής και διατροφής έχουν επιδεινώσει την κατάσταση της υγείας των προσφύγων που παραμένουν εκεί. “Η πλειοψηφία των προσφύγων είναι σε οριακή κατάσταση τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Το γεγονός αυτό δημιουργεί επεισόδια που συνήθως είναι μικρής έκτασης, που προσπαθούν να τα διαχειριστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Κάποιες φορές είναι απαραίτητο βέβαια να επέμβει και η αστυνομία.

Τέλος, η Praksis παρατηρεί αυξημένη ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξης, η οποία είναι ελλιπής, αφενός γιατί οι εθελοντές αναγκάζονται να απασχολούνται με τη διανομή και δεν προλαβαίνουν να εντοπίζουν τα περιστατικά και αφετέρου γιατί πολλοί είναι οι άνθρωποι στο σημείο που ασχολούνται με περιστατικά ατόμων που αιτούνται relocation και αιτήματα ασύλου. Φαίνεται πως υπάρχουν πρόσφυγες που επιθυμούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους μέσω της νομίμου οδού και έτσι ζητούν βοήθεια ώστε να κάνουν αίτηση ασύλου και να μπουν στη λίστα μετεγκατάστασης σε κάποια χώρα της Ευρώπης.

Προσφυγική κρίση ή κρίση της Ευρώπης

“Οι εικόνες εξευτελισμού των ανθρώπων στην Ειδομένη, είναι εικόνες που εμείς προσωπικά, ούτε σε αναπτυσσόμενες χώρες, ούτε στις μεγαλύτερες κρίσεις παγκοσμίως που έχουμε πάει δεν τις έχουμε δει” σημειώνει ο κ. Βεΐζης και εξηγεί πως από το 1 εκατ των προσφύγων που έφτασε στην Ευρώπη, οι ΓΧΣ παρείχαν ιατρική φροντίδα σε περισσότερους 100χιλ ανθρώπους.

“Οι ΓΧΣ έχουν κάνει αυτό που υποχρεούται να κάνει η Ευρώπη όλο αυτό το διάστημα και δεν έκανε. Πάνω από το 80% των προβλημάτων που αντιμετωπίσαμε είχαν να κάνουν με τις συνθήκες υποδοχής. Τα προβλήματα συνδέονταν γιατί οι άνθρωποι δεν είχαν πρόσβαση σε νερό, σε τουαλέτες, σε κατάλληλες δομές και τα προβλήματα υγείας που εντοπίζαμε συνδέονταν με τις συνθήκες διαβίωσης” σημειώνει ο εκπρόσωπος των ΓΧΣ που τονίζει πως ο οργανισμός θεωρεί την κρίση στην Ευρώπη, κρίση υποδοχής και όχι προσφυγική και κρίση της Ευρώπης.

“Είναι μια Ευρώπη που αυτή τη στιγμή δέχεται στο έδαφός της έναν πάρα πολύ μικρό αριθμό προσφύγων και μεταναστών, όταν ο αντίστοιχος αριθμός και περισσότεροι βρίσκονται σε άλλες φτωχότερες χώρες. Π.χ. Ο Λίβανος, μια χώρα 5 εκατ. έχει δεχτεί στο έδαφός της πάνω από 1.8 εκατ πρόσφυγες. Με δυσκολίες πολύ μεγάλες προσπαθεί να απαντήσει. Η Ευρώπη θεωρεί ότι έχει μια προσφυγική κρίση και στην πραγματικότητα είναι κρίση της Ευρώπης”.

Η Ευρώπη επένδυε στα κλειστά σύνορα

“Όταν εμείς ζητούσαμε από την Ευρώπη να επενδύσει σε συστήματα υποδοχής, η Ευρώπη έδινε χρήματα σε συστήματα ασφαλείας. Έστηνε φράχνες, έφερνε τη Frontex ζητούσαν να έρθουν συνοριοφύλακες, αστυνομικοί. Δεν έγινε όμως καμία προσπάθεια να έρθουν γιατροί, ψυχολόγοι, κοιν, λειτουργοί, να στήσουν δομές όπου άνθρωποι, έγκυες γυναίκες και ηλικιωμένοι να μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς, να έχουν πρόσβαση σε νερό, στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια” σημείωσε.

“Αυτή είναι η απάντηση της Ευρώπης στο πρόβλημα του προσφυγικού” λέει ο κ. Βεΐζης των ΓΧΣ. Εικόνα από τη Μόρια της Λέσβου

“Δεν μπορεί την προσπάθεια κάθε Έλληνα πολίτη, του οποίου η αλληλεγγύη ήταν εντυπωσιακή, να την καπηλεύεται μια κυβέρνηση και να λέει να εμείς κάναμε. Οι χώρες δεν πρέπει να παινεύονται για κάτι το οποίο είναι μια υποχρέωση” επισημαίνει για τις αντιδράσεις και της ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στο θέμα, την μέρα που ο Έλληνας πρωθυπουργός δήλωνε στον Ευρωπαίο Επίτροπο πως η ελληνική κυβέρνηση κατόρθωσε να δημιουργήσει κέντρα φιλοξενίας 10.000 ατόμων σε μόλις μία εβδομάδα, κάτι που όπως τόνισε “καμιά ΜΚΟ δεν θα μπορούσε να κάνει, όσο σημαντική κι αν είναι η συνεισφορά της”.

Εξεπλάγην από την ετοιμότητα του Στρατού

Από την άλλη, ο κ. Αντύπας σημειώνει για τον τρόπο με τον οποίο ενήργησαν οι Ένοπλες Δυνάμεις στο θέμα της δημιουργίας κέντρων φιλοξενίας. “Έκανα ένα γύρο στο Χέρσο, στη Νέα Καβάλα, στα Διαβατά και πραγματικά εξεπλάγην από την ετοιμότητα, την αποτελεσματικότητα και την αρτιότητα του στρατού στο στήσιμο των καταυλισμών”.

“Σας μιλάω ειλικρινά, είπα πως ζούσα με κάποια στερεότυπα, γιατί μου καταλύετε τα στερεότυπα; Πραγματικά έμεινα άφωνος. Είχανε κάνει μάτριξ πως να κάνουν τη διανομή του φαγητού, τα πάντα ήταν τακτοποιημένα, με αρτιότητα” ανέφερε. Μάλιστα, μας περιέγραψε και τη συνομιλία με αξιωματικό του ενόπλων δυνάμεων: “Μιλώντας με ένα κοκκινοσκούφη του είπα:’Φαίνεται ότι το έχεις’, έχω κάνει αποστολή στο εξωτερικό, ήμουν διευθυντής αποστολών στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στο Εξωτερικό. Εκείνους μου απάντησε: ‘Κε. Αντύπα, ήμουν σε καμπ στο Αφγανιστάν'” σημειώνει για να δώσει το στίγμα της ετοιμότητας, αλλά και της εμπειρίας των στελεχών του στρατού.

“Να βλέπεις το φαντάρο να φουσκώνει η τσέπη του και να βγάζει καραμέλες να δίνει στα παιδιά. Ο άλλος να κάθεται και να τους κάνει δημιουργική απασχόληση από μόνο του. Τους είχε βάλει ένα τενεκεδάκι και τους έκανε διαγωνισμό ποιος θα το πετύχει με πετραδάκι. Σκηνές που δεν τις περιμένεις. Έβλεπες, ότι βάζανε την ψυχούλα τους. ‘Είμαι 72 ώρες άυπνος για να μπορέσω να συντονίσω, εν ρυπή οφθαλμού και δεν με πειράζει γιατί όλα αυτά τα παιδάκια να μου χαμογελάσουνε, με ξεκουράζει’ μου είπε ένας από αυτούς'” σημειώνει ο κ. Αντύπας.

Κεντρική φωτό sooc.gr