Μηχανή του Χρόνου: Ποια είναι η ‘Μπανανία’ που υποδηλώνει εξάρτηση και τριτοκοσμικά καθεστώτα
Ο ρόλος του Νεοϋορκέζου εμπόρου που «παγκοσμιοποίησε» τη μπανάνα και επέβαλε δικτατορικά καθεστώτα στην Κεντρική Αμερική με την βοήθεια των ΗΠΑ
- 07 Μαρτίου 2016 07:12
Από τη mixanitouxronou.gr:
Η United Fruit Company ιδρύθηκε το 1899 από το Νεοϋορκέζο έμπορο Minor Keith, ο οποίος παρατηρούσε τους εργάτες της Κόστα Ρίκα να καταναλώνουν μπανάνες στα διαλείμματά τους. Οι μπανάνες που καταναλώνονταν ως τροπικό φρούτο κυρίως από τους εργάτες των σιδηροδρόμων και των φυτειών λόγω των δυναμωτικών της ιδιοτήτων, ήταν σχετικά άγνωστες στον υπόλοιπο κόσμο. Σήμερα η μπανάνα θεωρείται η τέταρτη σε κατανάλωση τροφή στον κόσμο.
Ο Keith ένωσε την εταιρεία του με τη Boston Fruit Company και θεωρητικά «παγκοσμιοποίησε» τη μπανάνα κάνοντάς τη γνωστή και άμεση. Μέσω της μπανάνας εδραιώθηκε η οικονομική αλλά και πολιτική επιρροή των ΗΠΑ στην Κεντρική Αμερική. Η United Fruit Company υπήρξε ο μεγαλύτερος οικονομικός-και όχι μόνο- δάκτυλος των ΗΠΑ στις χώρες αυτές. Μαζί με τις φυτείες η United Fruit Company ήλεγχε τους σιδηροδρόμους, τις μεταφορές προϊόντων αλλά κυρίως, τις κυβερνήσεις. Μέσω κυβερνήσεων-μαριονετών τις οποίες τοποθετούσε η ίδια, εξασφάλιζε προνόμια, όπως την παραχώρηση τεράστιων γεωργικών εκτάσεων, μηδενική φορολογία και εκμετάλλευση των λιμανιών και των σιδηροδρόμων και φυσικά, οικονομικό μονοπώλιο. Η εταιρεία διέθετε δικό της στόλο ούτως ώστε να μην υπάρχει κανένας μεσολαβητής στη διακίνηση της μπανάνας. Ο Keith εκμεταλλεύτηκε προς όφελός του τις κρίσεις ξηρασίας που είχαν πλήξει την Καραϊβική εκείνη την περίοδο, «κατάπιε» τις ανταγωνίστριες εταιρείες διακίνησης φρούτων, ήλεγχε τους σιδηροδρόμους και σύντομα μεσουρανούσε.
Ο Νεοϋρκέζος παντρεύτηκε την κόρη του προέδρου της Κόστα Ρίκα για να ενδυναμώσει ακόμα περισσότερο τη θέση του. Σύντομα, δημιουργήθηκαν βάσεις της εταιρείας σε πολιτείες των ΗΠΑ ώστε να υπάρχει αντίβαρο και καλύτερος έλεγχος. Τα κράτη της Κεντρικής Αμερικής είχαν μηδενικά κέρδη από το επικερδές εμπόριο της μπανάνας και οι λαοί κυριολεκτικά υπέφεραν από την πολιτική της εταιρείας. Η UFC σύντομα μετατράπηκε σε εταιρεία-χταπόδι ενώ κάθε φορά που ένιωθε ότι απειλούνταν τα συμφέροντά της πραγματοποιούνταν αποβάσεις πεζοναυτών και επιβολές δικτατορικών καθεστώτων.
Τυχόν εξεγέρσεις και απεργίες καταπνίγονταν στο αίμα. Καθιερώθηκε μάλιστα ο χαρακτηρισμός «Μπανανία» για τις χώρες αυτές, ο οποίος δήλωνε ξεκάθαρα την επιρροή της εταιρείας και την οικονομική αποικιοποίησή τους. Χαρακτηριστικές είναι οι απεργίες των εργαζομένων της UFC στην Κολομβία το 1928 τις οποίες περιγράφει ο Gabriel Garcia Marquez στο μυθιστόρημά του «Εκατό χρόνια μοναξιά». Οι απεργίες αυτές έμειναν στην ιστορία ως «η σφαγή της μπανάνας». Οι εργάτες, παρασυρμένοι από τις διεθνείς εξελίξεις της εποχής και εξαθλιωμένοι από τη μεταχείριση της UFC απαίτησαν την καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας και εξαήμερης εργασίας και διαμαρτυρήθηκαν για τα κουπόνια που τους διένειμε η εταιρεία καθώς μπορούσαν να εξαργυρωθούν μόνο σε καταστήματα της UFC….
Η Κολομβία, η Γουατεμάλα, ο Παναμάς, η Κούβα, η Νικαράγουα και άλλες χώρες υπέφεραν από την πολιτική της εταιρείας, την αγριότητα των δικτατοριών και τα εξαιρετικά χαμηλά ημερομίσθια. Μία εταιρεία ήλεγχε οικονομικά και πολιτικά ολόκληρη την Κεντρική Αμερική. Χαρακτηριστική είναι μια φράση που λέχθηκε: «Στην Ονδούρα είναι φθηνότερο να εξαγοράσεις βουλευτή από ένα μουλάρι».
Οι εξεγέρσεις και οι απεργίες συνεχίστηκαν για πολλά χρόνια. Το 1959 ο Φιντέλ Κάστρο απαλλοτρίωσε τις φυτείες της United Fruit Company εξοργίζοντας τις ΗΠΑ. Ωστόσο, οι επαναστάσεις που άρχισαν να σημειώνονται στη Λατινική Αμερική άρχισαν να ξεφουσκώνουν τη δύναμη και την επιρροή της United Fruit Company και κυρίως, το μονοπώλιό της. Τη δεκαετία του ’80 άλλαξε την ονομασία και το έμβλημά της στην πασίγνωστη πλέον Chiquita Banana για να μη θυμίζει σε τίποτα το άγριο παρελθόν της. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και μέχρι το 2007 η εταιρεία ήταν ύποπτη για χρηματοδότηση ακροδεξιών οργανώσεων στην Κολομβία δείχνοντας ότι το παρελθόν της δεν είναι εύκολο να σβηστεί.
Κείμενο της αναγνώστριας Τζέμας Δεσύλλα
