Πώς σχετίζεται ο θρυλικός Σαμψών με τους Έλληνες Δαναούς

Ο Σαμψών ήταν ο δέκατος τρίτος κατά σειρά Κριτής του Ισραήλ. Ήταν γιος του Μανωέ (Μανωάχ) και καταγόταν από την πόλη Σαραά (Σωρεά), της φυλής Δαν. Ήταν ο τελευταίος Κριτής του Ισραήλ πριν τον Σαμουήλ. Αναφέρεται ως Ναζηραίος και είχε υπερφυσικές δυνάμεις τις οποίες, σύμφωνα με τις Γραφές, του τις έδωσε το Πνεύμα του Κυρίου. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης ο Σαμψών θα πρέπει να κυβέρνησε τους Ισραηλίτες περίπου το 1110-1080 π.Χ. για 20 χρόνια έχοντας ως “βάση” τη Χαναάν.

Όπως αναφέρει η Παλαιά Διαθήκη (Κριτές, 13-16), όταν οι Ισραηλίτες ξέχασαν τον Θεό τους, Εκείνος τους έστειλε τους Φιλισταίους που τους κυβέρνησαν για 40 χρόνια. Μέσα στη σκλαβιά τους, οι Ισραηλίτες θυμήθηκαν και πάλι τον Θεό τους, και εκείνος, ως Σωτήρας, τους έστειλε τον Σαμψών. Η δύναμη του μυθικού Σαμψών κρυβόταν στα μαλλιά του και την έχασε, όταν του τα έκοψε η Δαλιδά.

Η Δαλιδά του τα έκοψε την ώρα που κοιμόταν, και τον παρέδωσε στους Φιλισταίους, που τον βρήκαν αδύναμο, τον τύφλωσαν και τον εξευτέλισαν. Η ειλικρινής του μετάνοια είχε σαν αποτέλεσμα να επιστρέψει η Χάρις του Θεού, και να επανέλθει και η δύναμή του. Θυσιάστηκε για χάρη του λαού του, φέρνοντας καταστροφή στους λάτρεις των δαιμόνων. Όλα αυτά περί καταγραφών στις Γραφές.

Πάμε τώρα λίγο πιο πίσω, στη “Γένεση”. Σύμφωνα με τη “Γένεση”, ο Δαν ήταν ένας από τους 12 γιους του Ιακώβ, με μητέρα τη Βαλά. Η εν λόγω φυλή του Ισραήλ ήταν μια υπολογίσιμη δύναμη, ίσως και η δεύτερη μεγαλύτερη κάποια στιγμή. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει δημοσίευμα της εφημερίδας Haaretz, όταν οι Ισραηλίτες κατέκτησαν τη Χαναάν, η γη της χωρίστηκε ανάμεσα στις φυλές, εξαιρουμένης της φυλής του Δαν. Δυσαρεστημένοι, οι Δανίτες κατευθύνθηκαν προς τον βορρά, όπου κατέκτησαν και κατέστρεψαν την πόλη του Λαΐς ή Λεσέμ, την οποία ξανάχτισαν και της έδωσαν το όνομα του προπάτορά τους, Δαν.

Ο πιο διάσημος Δανίτης στην Αγία Γραφή είναι ο Σαμψών.

Οι ανασκαφές στην πόλη του Δαν (Τελ Νταν) ξεκίνησαν το 1966 υπό τη διεύθυνση του Avraham Biran και συνεχίστηκαν μέχρι το 1999. Μετά από μια παύση αρκετών ετών, ο Δρ David Ilan του Hebrew Union College, συνέχισε την ανασκαφή και βασιζόμενος σε νέα ευρήματα, έφερε στη δημοσιότητα μια παλιά θεωρία για την προέλευση των Δανιτών, που προτάθηκε για πρώτη φορά από τον Michael Astour και τον Yigal Yadin στη δεκαετία του 1960. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι Δανίτες δεν ξεκίνησαν ως μια φυλή του Ισραήλ, αλλά προέρχονται από τους Δαναούς. Δεδομένα που είναι βέβαια αντίθετα με την Παλαιά Διαθήκη.

Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντες

Στο Νταν εντοπίστηκαν απομεινάρια από πλοία που ήταν διακοσμημένα με πουλιά, κάτι που παραπέμπει στον πολιτισμό του Αιγαίου, καθώς και δισκοπότηρα, κύπελλα, ένα σιλό, και περίεργες πέτρες σε σχήμα εγκεφάλου που μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί σε τελετουργικά.

Σύμφωνα με τον Ilan, ο Σαμψών προσομοιάζει στο αρχέτυπο του αρχαίου Έλληνα ήρωα. Είναι ισχυρός, έχει μακριά μαλλιά, μιλάει με γρίφους και σχετίζεται με άλλους λαούς.

Άλλες θεωρίες συνδέουν τους Δανίτες με το μυστηριώδες βασίλειο Ντανούνα ή το Ντενιέν, μία φυλή επιδρομέων που ανήκε στους “Λαούς της Θάλασσας”. Επίσης, υπάρχει και μια άλλη θεωρία, αυτή που υποστηρίζει δηλαδή ότι Δαναοί, Δανίτες, Ντενιέν και Ντανούνα ήταν το ίδιο πράγμα.

Σε ένα επίσημο ντοκουμέντο της αρχαίας Αιγύπτου από τον 12οαι. π.Χ. αναφέρει ο Φαραώ Ραμσής 3ος μεταξύ πολλών “Λαών της Θαλάσσης” και κάποιους Danuna, αλλά και εδώ δεν σημειώνεται ομοφωνία.

Η πόλη του Δαν χτίστηκε πάντως σε ένα στρατηγικής σημασίας σημείο κοντά στους νότιους πρόποδες του υψηλότερου βουνού του υψωμάτων Γκολάν. Για τα δεδομένα της Μέσης Ανατολής, πρόκειται για μια ιδιαίτερα εύφορη περιοχή, η οποία μάλιστα βρισκόταν σε σημαντική θέση πάνω στον δρόμο – εμπορική οδό που συνέδεε την Τύρο με τη Δαμασκό. Οι πρώτοι οικισμοί εκεί δημιουργήθηκαν πριν 7.000 χρόνια, στη Νεολιθική Περίοδο, Κατά τα μέσα της Εποχής του Χαλκού, το 2000 πΧ, ήταν μια ακμάζουσα πόλη, ενώ κατά τα τέλη της συνδεόταν εμπορικά με κράτη και πόλεις στην ανατολική Μεσόγειο, μεταξύ των οποίων η Σιδώνα, η Τύρος, η Αίγυπτος, η Κύπρος, και φυσικά οι Μυκηναίοι στην Ελλάδα.

Όπως αναφέρει ο Ilan, αν μισθοφόροι από το Αιγαίο (οι Δαναοί) έφτασαν κάποια στιγμή στη Δαν, θα μπορούσαν να απορροφηθούν εύκολα, και οι εργοδότες τους θα ήταν οι Αιγύπτιοι επικυρίαρχοι της Χαναάν, που θα επεδίωκαν να τους χρησιμοποιήσουν για τη διατήρηση της τάξης στην περιοχή. Κάπως έτσι, θα μπορούσε και ο Σαμψών να είναι επικεφαλής αυτών των μισθοφόρων που κάποια στιγμή εδραίωσε τη δύναμη του στην περιοχή για κάποια χρόνια.

Αξίζει να σημειωθεί πως έχουν βρεθεί πλείστα ευρήματα που υποδεικνύουν πως η Χαναάν ήταν υπό τον έλεγχο, ή την οικονομική επιρροή των Αιγυπτίων. Οι Αιγύπτιοι άρχισαν τις επιδρομές στα εδάφη της Χαναάν για λεηλασίες και σκλάβους τον 15ο πΧ αιώνα, αν και υπήρξε μία ανάπαυλα τον 14ο αιώνα, περίοδο αστάθειας στην Αίγυπτο, κατά την οποία οι Χετταίοι αναδείχθηκαν σε μεγάλη δύναμη στην περιοχή.

Για αυτόν τον λόγο, τον 13ο πΧ αιώνα, οι Αιγύπτιοι αλλάζοντας την πολιτική τους, δημιούργησαν Οι Αιγύπτιοι άρχισαν τις επιδρομές στα εδάφη της Χαναάν για λεηλασίες και σκλάβους τον 15ο πΧ αιώνα, αν και υπήρξε μία ανάπαυλα τον 14ο αιώνα, περίοδο αστάθειας στην Αίγυπτο, κατά την οποία οι Χετταίοι αναδείχθηκαν σε μεγάλη δύναμη στην περιοχή. Στην Τελ Νταν βρέθηκαν αιγυπτιακά σκεύη, όπλα και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Ο Ilan θεωρεί πως η Λαΐς (Δαν) ήταν υπό αιγυπτιακό έλεγχο για ένα μεγάλο μέρος της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.

Πηγή: haaretz.com