Παιδιά θύματα εμπορίας: Μας κρατούσαν ομήρους 10 χρόνια. Εξασφάλιζαν την υπακοή μας με σωματική και σεξουαλική βία

“Αναγκάστηκα να δουλέψω εσωτερική σε σπίτι, όταν ήμουν 6 χρονών. Κάθε μέρα ξυπνούσα στις 4 το πρωί. Έκανα τις δουλειές του σπιτιού, μετά ετοίμαζα τα παιδιά και τα πήγαινα στο σχολείο. Με έβαζαν να κουβαλάω νερό από την πηγή, που ήταν δύο ώρες μακριά με τα πόδια. Αν καθυστερούσα, με έδερναν…“, λέει η 15χρονη Cam-Suze από την Αϊτή.

“Στα 16 μου, με έδιωξε μετά από ένα πολύ μεγάλο καυγά. Έμεινα στο δρόμο κάτω από μία γέφυρα δεν ήμουν μόνη ήταν και άλλα παιδιά εκεί, τα παιδιά του δρόμου είναι εκτεθειμένα σε κινδύνους, τόσο στο να γίνουν εμπορεύματα, όσο και να γίνουν θυσία σε τελετές ή υπηρέτες πλουσίων ή να στρατολογηθούν σε διάφορες ομάδες. Είναι δύσκολο να μιλώ για αυτά, μετά από χρόνια, αλλά νομίζω ότι ιστορίες σαν και αυτές μας φέρνουν πιο κοντά στην πραγματικότητά μας, σε αυτά που γίνονται καθημερινά στον κόσμο. Όσα περισσότερα γνωρίζουμε, τόσο περισσότερο μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας…”, εξομολογείται πρώην θύμα trafficking.

Η εμπορία ανθρώπων, δεν είναι παρά μία σύγχρονη μορφή δουλείας, με θύματα σε μεγάλο ποσοστό τα παιδιά. Οι αριθμοί αμείλικτοι, οι ιστορίες ανατριχιαστικές, το φαινόμενο υπαρκτό, αλλά δεν αγγίζεται… Το NEWS 247, με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού, φέρνει στο φως τα στοιχεία για τις συνθήκες διαβίωσης των παιδιών θυμάτων, την επόμενη μέρα όσων καταφέρνουν να απελευθερωθούν από την “κόλαση”, αλλά και τον φαύλο κύκλο στον οποίο παγιδεύονται τα θύματα και συχνά γίνονται και τα ίδια… διακινητές.

Μιλήσαμε με ψυχολόγο του Κέντρου Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού (ΚΜΟΠ), η οποία θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία της. Μας περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο δρουν οι διακινητές, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τα παιδιά πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης, το καθεστώς τρόμου και ομηρείας που βιώνουν, αλλά και το πώς μπορεί να αναγνωρίσει κανείς ένα θύμα, να αναλάβει δράση και να σταματήσει το trafficking.

…27.000.000 σύγχρονοι δούλοι, 20.900.000 θύματα καταναγκαστικής εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, 14.200.000 θύματα εργασιακής εκμετάλλευσης σε τομείς όπως οι αγροτικές καλλιέργειες, οι κατασκευές, η οικιακή εργασία, και η βιομηχανική παραγωγή, 4.500.000 θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, 5.500.000 παιδιά θύματα εμπορίας για σεξουαλική εκμετάλλευση ή μαύρη εργασία, 127 χώρες προέλευσης θυμάτων σεξουαλικού trafficking – 137 χώρες προορισμού.

Η Ελλάδα χώρα προορισμού και διέλευσης

Το trafficking είναι ένα έγκλημα, που συνεπάγεται τη βάναυση και διαρκή καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αποτελεί το τρίτο μεγαλύτερο οργανωμένο έγκλημα παγκοσμίως, μετά τη διακίνηση ναρκωτικών και την εμπορία όπλων, με τα κέρδη μόνο από τη σεξουαλική εκμετάλλευση, να υπολογίζονται στα 25,7 δισ. ευρώ κάθε χρόνο.

“Η εμπορία μπορεί να λάβει πολλές μορφές, αλλά κυρίως είναι σεξουαλική. Μπορεί να αφορά στην εκμετάλλευση της πορνείας, την εξαναγκαστική εργασία, την αναγκαστική επαιτεία, το εμπόριο βρεφών και οργάνων. Για τα παιδιά, δεν είναι τόσο έντονο το φαινόμενο της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, καθώς αφορά κυρίως τους ενήλικες. Στην Ελλάδα, η πιο συχνή εκμετάλλευση παιδιών είναι η εξαναγκαστική επαιτεία, ενώ συναντάμε και περιπτώσεις εμπορίου βρεφών, όμως όχι τόσο συχνά όσο σε άλλες χώρες. Το ποσοστό για τη χώρα μας είναι μικρό, σε σχέση με άλλες χώρες”, σημειώνει η ψυχολόγος.

“Δυστυχώς, δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για την εθνικότητα των παιδιών που πέφτουν θύματα. Είναι πολύ δύσκολο να καταγραφούν κι αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα. Συνήθως προέρχονται από βαλκανικές χώρες. Εξαρτάται βέβαια πάντα, από το πού τα συναντάμε, αν είναι δηλαδή στα σύνορα με τις βαλκανικές χώρες ή χώρες της Μέσης Ανατολής. Η χώρα μας είναι χώρα προορισμού και διέλευσης των θυμάτων”.

Τα γραφεία διακίνησης που τάζουν καλύτερη ζωή

“Πολλές φορές υπάρχουν γραφεία διακίνησης, που υπόσχονται στα παιδιά και τους γονείς τους μία καλύτερη ζωή, με εργασία και καλό εισόδημα. Προφανώς είναι υποσχέσεις κενές, όμως οι γονείς πείθονται να δώσουν τα παιδιά τους στα γραφεία αυτά, για να τα πάνε σε άλλη χώρα, όπου κάποια ‘οικογένεια’ θα έχει την επίβλεψή τους και θα αναλάβει να τα φροντίζει. Ειδικά, όταν οι γονείς έχουν χρέη, κάτι που δεν συμβαίνει στη χώρα μας τόσο πολύ, πείθονται εύκολα και δίνουν τα παιδιά τους”.

“Οι διακινητές, αυτά τα γραφεία δηλαδή, έχουν πολύ μικρή επαφή και επικοινωνία με τα παιδιά και τις οικογένειές τους, πριν αυτά γίνουν θύματα trafficking. Λειτουργούν κυρίως μέσα από απρόσωπους οργανισμούς ή από κάποιου είδους αγγελία που ανακοινώνεται και μέσω αυτής βρίσκουν τα θύματα. Δεν είναι πρόσωπα γνωστά ή συγγενικά των θυμάτων, ενώ πολύ συχνά πρόκειται για άτομα υπεράνω πάσης υποψίας”.

“Το θεσμικό πλαίσιο για τα δικαιώματα του παιδιού και για την καταπολέμηση του φαινομένου υπάρχει, αλλά είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί, γιατί όλα αυτά περνάνε απαρατήρητα. Τα ποσοστά των διακινητών που συλλαμβάνονται σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πολύ μικρό”.

Ειδικότερα, το ποσοστό των διακινητών που καταδικάζονται σοκάρει. Μόλις 1 στους 100.000 διακινητές!

Μόλις 1 θύμα στα 100 καταφέρνει να αποδράσει

“Κρατηθήκαμε όμηροι για 10 χρόνια σε ένα σουπερμάρκετ, όπου κάθε μέρα μας έβαζαν να μεταφέρουμε πολύ βαριά κιβώτια, ενώ οι ιδιοκτήτες του μαγαζιού μας απειλούσαν με σωματική και σεξουαλική βία, για να εξασφαλίσουν την υπακοή μας”... Ayauly και Bibihul, Ουζμπεκιστάν

Οι συνθήκες διαβίωσης των θυμάτων εμπορίας είναι σκληρές και απάνθρωπες. Ζουν και κοιμούνται στον χώρο εργασίας, ο οποίος φιλοξενεί περισσότερα άτομα απ’ όσα επιτρέπει η χωρητικότητα του, σε περιορισμένες και ανθυγιεινές συνθήκες. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχουν καθόλου, ή έχουν πολύ περιορισμένη ελευθερία κινήσεων και πάντα υπό την επιτήρηση και συνοδεία των εμπόρων τους. Βρίσκονται σε κατάσταση εξάρτησης από τους διακινητές τους, οι οποίοι τους παρακρατούν τα έγγραφα ταυτότητάς τους, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της αμοιβής τους. Ο υποσιτισμός, η έλλειψη ύπνου, οι απάνθρωπες συνθήκες εργασίας καθώς και η συναισθηματική και σωματική κακοποίηση είναι για τα θύματα εμπορίας καθημερινό φαινόμενο.

Μόλις 1 ή 2 στα 100 καταφέρνουν να απελευθερωθούν από τους διακινητές τους και να διασωθούν.

Η τύχη των παιδιών δε, που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, ακόμα κι αν το καταφέρουν, είναι δραματική. Τα στατιστικά δείχνουν ότι έχουν “χρονικό περιθώριο” επιβίωσης 8 με 10 χρόνια, αφού πεθαίνουν από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή κακοποίηση.

“Είναι πολλά τα θύματα που καταβάλλουν προσπάθειες για να αποδράσουν, αλλά δεν τα καταφέρνουν. Συνήθως, οι διακινητές τα εκμεταλλεύονται για πολλά χρόνια και τους τάζουν ελευθερίες και κάθε είδους προνόμια, αν καταφέρουν να φέρουν κι άλλα θύματα. Γι’ αυτό και δεν είναι εύκολο να ξεφύγουν. Παραμένουν στο κύκλωμα και συχνά, γίνονται και τα ίδια τα θύματα διακινητές. Ειδικά, ως προς την επαιτεία, τα παιδιά θύματα είναι πολύ μικρής ηλικίας. Το ίδιο και στην εξαναγκαστική εργασία. Η εκμετάλλευση σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί είτε να είναι ταυτόχρονη σε διάφορες μορφές είτε να αλλάζει μορφές με την πάροδο του χρόνου κι όσο το παιδί μεγαλώνει”.

Θύματα χωρίς στοιχεία. Πώς να ακουστεί η κραυγή για βοήθεια ενός “φαντάσματος”;

“Ακόμα και για εκείνους, που καταφέρνουν να ξεφύγουν από τον εφιάλτη του trafficking, η κατάσταση είναι δραματική. Πολλές φορές, τα παιδιά που διακινούνται από χώρα σε χώρα, δεν γνωρίζουν τη γλώσσα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να απευθυνθούν σε κανέναν. Πολλές φορές επίσης, τους παίρνουν τα διαβατήρια και όσα έγγραφα μπορεί να έχουν, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν πουθενά.

Δεν αναγνωρίζονται από κανέναν. Υπάρχουν υπηρεσίες και γραφεία, και στη χώρα μας, που προσφέρουν νομική και ψυχολογική υποστήριξη, αλλά είναι πολύ δύσκολο να φτάσει το θύμα σε αυτά τα κέντρα”, υπογραμμίζει η ψυχολόγος του ΚΜΟΠ.

Τα σημάδια που “φωτογραφίζουν” ένα θύμα εμπορίας. ΜΗΝ ΜΕΝΕΙΣ ΑΜΕΤΟΧΟΣ

Εξίσου δραματικά είναι και τα στοιχεία για τα θύματα, που αναγνωρίζονται σε παγκόσμιο επίπεδο. Μόνο 40.000 το 2013!

Ένα θύμα εμπορίας, ζει και κοιμάται στον ίδιο χώρο όπου εργάζεται, φέρει εμφανή σημάδια τραυματισμού (π.χ. μελανιές, ουλές, τραύματα στο στόμα και τα δόντια, καψίματα από τσιγάρο), εκδηλώνει σημάδια άγχους και αποφεύγει να απαντήσει με αμεσότητα, αποφεύγει την οπτική επαφή, του έχουν κατακρατηθεί τα νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα και εξαναγκάζονται, με απειλές κατά της ζωής του/της ή των δικών του/της ανθρώπων, με σωματική βία (ξυλοδαρμό, βιασμό) ή ψυχολογική βία (ανασφάλεια, τρόμο) να εκδίδεται ή να εργάζεται κάτω από πολύ σκληρές συνθήκες, καταφεύγει συχνά στα επείγοντα για τραυματισμούς, αφροδίσια νοσήματα, αμβλώσεις, βρίσκεται στη χώρα παρά τη θέλησή του, το έχουν απαγάγει ή εξαπατήσει οδηγώντας το έξω από τη χώρα του και τους δικούς του ανθρώπους, με υποσχέσεις για ένα εργασιακό περιβάλλον που θα εξασφαλίζει καλύτερο τρόπο ζωής.

Στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη υπάρχουν εξειδικευμένα τμήματα anti-trafficking της Ελληνικής Αστυνομίας, καθώς και κρατικές ή μη κρατικές οργανώσεις που παρέχουν αρωγή και στήριξη σε θύματα εμπορίας ανθρώπων και θύματα βίας. Δείτε αναλυτικά ποια είναι αυτά τα κέντρα. και πού μπορεί να αναφέρει κανείς

“Συμμαχία” ενημέρωσης για ευαισθητοποίηση και ενημέρωση

Το Κέντρο Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού (ΚΜΟΠ) και το Κέντρο Προάσπισης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΚΕΠΑΔ) οργανώνουν ενημερωτική εκστρατεία πανελλήνιας εμβέλειας με στόχο την ευαισθητοποίηση των νέων και την ενημέρωσή τους για το φαινόμενο της παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων (Trafficking in Human Beings). Η ενημερωτική εκστρατεία πραγματοποιείται μέσω της Γενικής Γραμματείας Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής του Υπουργείου Εσωτερικών.

Απώτερος στόχος της εν λόγω εκστρατείας δεν είναι μόνο η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των νέων, των φοιτητών/-τριών και των μαθητών/-τριών λυκείου για την παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων, αλλά και η ανάπτυξη των συνθηκών και ευκαιριών ώστε οι ομάδες αυτές να έχουν ενεργό ρόλο στην καταπολέμηση του φαινομένου αυτού. Ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί μέσω μιας σειράς συντονισμένων ενεργειών και δράσεων που εστιάζουν κυρίως σε ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά και στο σύνολο της κοινωνίας, και περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: δημιουργία ραδιοτηλεοπτικών προϊόντων, εκπαίδευση φοιτητών/τριών και εκπαιδευτών/-τριών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, λειτουργία σημείων ενημέρωσης σε τριτοβάθμια ιδρύματα σε όλη την Ελλάδα, διοργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων, καθώς και ανάπτυξη εκπαιδευτικού και ενημερωτικού υλικού το οποίο θα διατεθεί στα πλαίσια της πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης των πανεπιστημιακών, εκπαιδευτικών και μαθητικών κοινοτήτων και των τοπικών κοινωνιών σε διάφορες πόλεις της ελληνικής επικράτειας.

* Τα στοιχεία της ψυχολόγου του ΚΜΟΠ είναι στη διάθεση του NEWS 247.