Το μυστήριο της “Μαύρης Ντάλιας”

Οι επιστήμονες γνωρίζουν τους μοριακούς μηχανισμούς μέσω των οποίων οι άσπρες, κόκκινες, κίτρινες και μωβ ντάλιες παίρνουν τα διαφορετικά χρώματά τους, όμως έως τώρα η μαύρη ντάλια παρέμενε ένα χρωματικό μυστήριο. Τώρα, για πρώτη φορά, Αυστριακοί επιστήμονες ρίχνουν φως στο τόσο ξεχωριστό και μυστηριώδες μαύρο (κι ελαφρώς κόκκινο) χρώμα της ντάλιας.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το συγκεκριμένο φυτό έχει πολύ αυξημένη ποσότητα των φυτοχημικών ουσιών ανθοκυανινών, κάτι που συμβαίνει επειδή στις μαύρες ντάλιες υπάρχει σημαντική μείωση των φλαβονών. Οι φλαβόνες ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια των φλαβονοειδών, ισχυρών αντιοξειδωτικών ουσιών.

Οι ντάλιες είναι ένα πολύ δημοφιλές φυτό των κήπων και, μετά από διαδοχικές δοκιμές αναπαραγωγής σε όλο τον κόσμο, έχει προκύψει ένας τεράστιος αριθμός ποικιλιών (γύρω στις 20.000). Όμως τα μαύρα λουλούδια στις ντάλιες παραμένουν σχετικά σπάνια.

Το χρώμα των λουλουδιών στις ντάλιες βασίζεται αποκλειστικά στη συγκέντρωση διαφόρων φλαβονοειδών (όπως φλαβόνες, φλαβονόλες, ανθοκυανίνες κ.α.). Οι πιο σκούρες αποχρώσεις προκύπτουν χάρη στην αυξημένη ποσότητα ανθοκυανινών, ενώ αντίθετα οι άσπρες ντάλιες έχουν λίγες ανθοκυανίνες και άφθονες φλαβόνες. Οι ίδιες οι φλαβόνες και οι φλαβονόλες είναι άχρωμες, όμως επηρεάζουν τον σχηματισμό των χρωμάτων δρώντας ως βοηθητικές χρωστικές ουσίες, αλληλεπιδρώντας με τις ανθοκυανίνες.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας της Βιένης, με επικεφαλής τη Χάιντι Χάλμπβιρθ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας φυτών “BMC Plant Biology”, σύμφωνα με το “Science”, μελέτησαν τη βιοχημική και γενετική βάση του μαύρου χρώματος στις ντάλιες. Ανέλυσαν τη δραστηριότητα των ενζύμων που παράγουν τις χρωστικές ουσίες, την έκφραση των σχετικών γονιδίων και τις ίδιες τις ουσίες που παράγουν το χρώμα.

Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι μαύρες ποικιλίες του φυτού περιέχουν πάρα πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις φλαβονών. Εφόσον οι φλαβόνες ανταγωνίζονται άμεσα τις ανθοκυανίνες, η έλλειψη των πρώτων οδηγεί σε μεγάλη αύξηση των δεύτερων. Έτσι, οι μαύρες ντάλιες περιέχουν τεράστιες ποσότητες ανθοκυανινών.

Σύμφωνα με τους αυστριακούς ερευνητές, οι μαύρες ντάλιες αυξάνουν την ποσότητα των ανθοκυανινών μπλοκάροντας ένα συγκεκριμένο ένζυμο που παράγει φλαβόνες. Αν οι βιολόγοι μπορούσαν να κάνουν μόνοι τους το ίδιο μοριακό “κόλπο”, τότε θα ήσαν μάλλον σε θέση να δημιουργήσουν τεχνητά περισσότερες μαύρες ντάλιες.