ΤΟΥΡΚΙΑ, ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ: ΠΕΝΤΕ ΕΙΔΙΚΟΙ ΑΝΑΛΥΟΥΝ ΤΙΣ ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Το NEWS24/7 καλύπτει τις τουρκικές εκλογές από την Κωνσταντινούπολη. Διαβάστε την τελευταία ανταπόκριση του Κώστα Κουκουμάκα.

Σε σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες εξελίσσεται η εκλογική μάχη στην Τουρκία, η πιο σημαντική από το 1950, τότε που η Τουρκική Δημοκρατία διεξήγαγε τις πρώτες πραγματικές εκλογές και ξεκίνησε ένα καθεστώς με περισσότερα από ένα κόμματα.

Με τις κάλπες για περίπου 61 εκατομμύρια ψηφοφόρους από 87 εκλογικές περιφέρειες να έχουν ανοίξει, η αναμέτρηση κρίνεται εξαιρετικά αμφίρροπη, συμπέρασμα στο οποίο συγκλίνουν πέντε αναλυτές με καλή γνώση των εξελίξεων στη γείτονα, οι οποίοι σκιαγραφούν στο Magazine το πολιτικό/εκλογικό τοπίο. Μια αναμέτρηση η οποία για τους βασικούς αντιπάλους –Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου- έχει χαρακτήρα υπαρξιακό.

Πολλοί αμφιβάλλουν κατά πόσο ο επί μια 20ετία παντοδύναμος Ερντογάν θα αποδεχτεί ενδεχόμενη ήττα και θα αποχωρήσει αθόρυβα από την εξουσία, ιδίως αν η διαφορά είναι αρκούντως μικρή ώστε να επιτρέπει κάθε είδους αμφισβητήσεις. Αλλά και για την υπό τον Κιλιτσντάρογλου αντιπολίτευση η ευκαιρία που δίνεται είναι πιθανότατα η τελευταία. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι χρειάστηκε η δημιουργία εξακομματικού μπλοκ ετερόκλητων δυνάμεων για να απειληθεί η κυριαρχία του Ερντογάν.

Αν κάτι μπορεί να θεωρηθεί βέβαιο σε αυτές τις εκλογές, δεν είναι άλλο από τον ανηφορικό δρόμο στον οποίο θα παραμείνει η Τουρκία είτε υπό την ηγεσία του Ερντογάν είτε του Κιλιτσντάρογλου, όπως και το υψηλής γεωπολιτικής αξίας αποτέλεσμα, καθώς από αυτό θα εξαρτηθούν πολλά για την επόμενη μέρα στη γειτονιά της Ανατολικής Μεσογείου και όχι μόνο.

Ρόναλντ Μαϊνάρντους: Η βραδιά των εκλογών και οι κίνδυνοι της επόμενης ημέρας

Το διεθνές ενδιαφέρον για τις εκλογές στην Τουρκία ομοιάζει με εκείνο για τις εκλογικές αναμετρήσεις στις ΗΠΑ, όπου κρίνεται ο επόμενος “πλανητάρχης”. Σε σύγκριση, οι εκλογές στην Ελλάδα, οι οποίες διεξάγονται μια εβδομάδα αργότερα, δεν παίζουν κανένα ρόλο στον διεθνή Τύπο. Σε σύγκριση με την Τουρκία η Ελλάδα είναι μια κανονική δημοκρατική χώρα. Και βεβαίως θα υπάρξουν προβλήματα στο σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Και φυσικά τα κόμματα διαφωνούν για το ποιος έχει τις καλύτερες λύσεις για τα προβλήματα του μέλλοντος. Αλλά όλα αυτά είναι μικροπράγματα, μια δημοκρατική ρουτίνα σε σχέση με αυτά που συμβαίνουν στη γειτονική χώρα.

Οι ειδικοί που εμπλουτίζουν με τα γραπτά τους τις σελίδες των εφημερίδων αυτές τις μέρες συμφωνούν σε δύο σημεία: Οι εκλογές στην Τουρκία είναι οι πιο σημαντικές στην εκατονταετή ιστορία της Τουρκικής δημοκρατίας. Επιπλέον, πρόκειται ουσιαστικά για ένα δημοψήφισμα για την διακυβέρνηση και το πρόσωπο του Ερντογάν.

Το ότι η αντιπολίτευση με το πλουραλιστικό πολιτικό της μείγμα έφτασε ως εδώ συνιστά ήδη επιτυχία. Το αν και πώς οι άνδρες και οι γυναίκες γύρω από τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου θα κυβερνήσουν σε περίπτωση νίκης είναι ένα από τα πολλά ερωτήματα που απασχολούν τον κόσμο εντός και εκτός Τουρκίας.

Για μένα, ωστόσο, αυτό είναι δευτερεύον ζήτημα. Το κεντρικό ερώτημα των επόμενων ημερών, κατά την άποψή μου, δεν τυγχάνει της προσοχής που του αξίζει: Και εξηγώ: Πώς θα αντιδράσει ο Ερντογάν όταν δει ότι η αντιπολίτευση κερδίζει τις περισσότερες ψήφους, όταν διαπιστώσει ότι η ψαλίδα μεταξύ του μετώπου του και του μετώπου της αντιπολίτευσης διευρύνεται, ακόμη και γίνεται αγεφύρωτη;

Ο Ερντογάν είναι ένας αυταρχικός ηγέτης που συχνά συγκρίνεται με τον Πούτιν, ιδίως δε με τον Ζαΐρ Μπολσονάρου της Βραζιλίας και τον Ντόναλντ Τραμπ της Αμερικής. Στη δικτατορία του Πούτιν, οι εκλογές δεν παίζουν κανένα ρόλο. Ο Μποσλονάρο και ο Τραμπ μοιράζονται τη μοίρα ότι η πλειοψηφία των πολιτών τούς έδιωξε από το θώκο τους στην κάλπη. Και στις δύο περιπτώσεις, οι ηττημένοι και οι υποστηρικτές τους αντέδρασαν με βία. Δεν αποδέχθηκαν την ψήφο της πλειοψηφίας.

Ένα παρόμοιο σενάριο είναι πιθανό να συμβεί και στην Τουρκία. Ανατρέχοντας στις τοπικές εκλογές του 2019, δεν θα ήταν έκπληξη αν ο Ερντογάν δεν αναγνώριζε το αποτέλεσμα. Τότε, η εκλογική αρχή διέταξε επανάληψη των εκλογών στην Κωνσταντινούπολη υπό την πίεση του Ερντογάν. Το αποτέλεσμα των δεύτερων εκλογών, ίσως, να είναι ένα μάθημα για τον πρόεδρο, καθώς ήταν χειρότερο για το κυβερνών κόμμα από ό,τι στις πρώτες εκλογές.

Στην προπαγάνδα τους, οι κυβερνώντες προετοιμάζουν ήδη τον κόσμο για πιθανή αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων. Ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού αποκαλεί τις εκλογές “απόπειρα πραξικοπήματος από τη Δύση”. Σε περίπτωση ενός δυσμενούς αποτελέσματος θα μπορούσε να κινητοποιήσει τον κόσμο κατά της αντιπολίτευσης, όπως έκανε ο Ερντογάν μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 – με κίνδυνο βίαιων επεισοδίων στους δρόμους. Μια μικρή γεύση έδωσε η επίθεση εναντίον του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης σε μια συγκέντρωση στο Ερζερούμ. Μεγαλύτερη πολιτική σημασία από τις πέτρες που πέταξαν οι φανατικοί έχει ο ισχυρισμός του Ερντογάν ότι ο ίδιος ο Ιμάμογλου προκάλεσε τις επιθέσεις.

Το καλύτερο φάρμακο ενάντια σε ένα σενάριο βίας θα ήταν μια σαφής νίκη της αντιπολίτευσης. Και σε αυτή την περίπτωση όμως, ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να κρατηθεί στην εξουσία. Αλλά χωρίς πλειοψηφία στην κάλπη, αυτό θα είναι πολύ πιο δύσκολο από ό,τι πριν.

*Ο Δρ Ρόναλντ Μαινάρντους είναι πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής και Κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ

Σωτήρης Σέρμπος: Η κρίσιμη στροφή

Στη στροφή των εκατό χρόνων από την ίδρυση της Δημοκρατίας, η σφοδρή σύγκρουση και η τοξική πόλωση μεταξύ της κυβερνητικής συμμαχίας και της ενωμένης αυτή τη φορά αντιπολίτευσης -δια του τραπεζιού των έξι κομμάτων που συνασπίστηκαν και τους Κούρδους, πλην των συντηρητικών μουσουλμάνων, να στηρίζουν την υποψηφιότητα Κιλιτσντάρογλου-, αντικατοπτρίζουν τόσο το διακύβευμα των εκλογών για τους συμμετέχοντες (με πρώτο τον πρόεδρο Ερντογάν) όσο και τα διευρυμένα σχίσματα σε επίπεδο ιδεολογίας, ταυτότητας και κοσμοαντίληψης που συνθέτουν το ασύγχρονο κοινωνικό μωσαϊκό της Τουρκίας.

Πέντε χρόνια νωρίτερα, κόντρα στις δημοσκοπήσεις, ο Ερντογάν με 52,6% πέτυχε από τον πρώτο γύρο την εκλογή του. Τι άλλαξε από τότε και για πρώτη φορά είναι ισχυρές αλλά όχι δεδομένες οι εκτιμήσεις πως η αντιπολίτευση θα κερδίσει τον προεδρικό θώκο, αντιστρέφοντας σταδιακά τη διολίσθηση της χώρας σε μη-δημοκρατικό υβριδικό καθεστώς (εξαιτίας της αλλαγής του εκλογικού νόμου που ευνοεί το πρώτο κόμμα που δημοσκοπικά παραμένει το ΑΚP, καθίσταται περίπλοκη η εξίσωση για τη μορφή της Εθνοσυνέλευσης);

Πέντε είναι οι κύριοι λόγοι:

1. Η κατάσταση της οικονομίας. Χωρίς θετικό αφήγημα ο πρόεδρος εξαντλείται στις εκτεταμένες παροχές, τα επιτεύγματα της νέας Τουρκίας (με έμφαση στην αμυντική βιομηχανία) και τέλος στον εντατικό ερεθισμό των ανακλαστικών των συντηρητικών ψηφοφόρων της περιφέρειας
2. Ήταν δύο χρόνια μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και η «συσπείρωση γύρω από τη σημαία» παρέμενε ισχυρή και με μεγαλύτερο βαθμό ανοχής απέναντι στις αντιδημοκρατικές πρακτικές.
3. Τότε η αντιπολίτευση δεν ήταν ενωμένη και οργανωμένη.
4. Οι επιτυχημένες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία. Σήμερα μόνο πολιτικό κόστος εισπράττει εξαιτίας των τεσσάρων εκατομμυρίων προσφύγων.
5. Το νεοϊδρυθέν Καλό Κόμμα της Ακσενέρ δεν είχε προλάβει να διασπάσει συντηρητικές δυνάμεις που πρόσκεινταν σε AKP-MHP.

Συμπέρασμα: Το εκλογικό αποτέλεσμα κυρίως θα κριθεί από τη συμπεριφορά των μουδιασμένων συντηρητικών ψηφοφόρων που αισθάνονται άβολα διότι ο φθαρμένος πρόεδρος δεν τα καταφέρνει αλλά εξακολουθούν να φοβούνται(;) την επιστροφή στο κεμαλικό παρελθόν. Εξού και τα επαναλαμβανόμενα συμπεριληπτικά ανοίγματα του Κιλιτσντάρογλου με λόγο φιλελεύθερο και εκσυγχρονιστικό. Όσους περισσότερους πείθει τόσο θα προσεγγίζει το στόχο του και τ’ ανάπαλιν.

Τελευταίο και κρίσιμο ερώτημα. Αν ο «πολύ σκληρός για να πεθάνει» τελικά ηττηθεί, θα αμφισβητήσει το αποτέλεσμα; Είτε άμεσα είτε μεσοπρόθεσμα; Πόσο θα δοκιμαστεί η συνοχή του νέου συνασπισμού ως προς την ικανότητα κυβερνησιμότητας; Λαμβάνοντας υπόψη τα ετερόκλητα στοιχεία που απαρτίζουν το τραπέζι των έξι, θα αποδειχθεί ισχυρή και αποτελεσματική στη διακυβέρνηση ή αδύναμη;

Στο πρώτο σενάριο ο κόσμος θα στοιχηθεί πίσω της. Αν όχι, η αστάθεια θα είναι ante portas. Eπηρεάζοντας εσωτερική και εξωτερική πολιτική. Τα παραπάνω, σε μία συγκυρία όπου η κοινωνία δοκιμάζεται εξαιτίας των ανορθόδοξων οικονομικών πολιτικών που εφαρμόστηκαν την τελευταία πενταετία. Θα απαιτηθούν εμπροσθοβαρείς μεταρρυθμίσεις, τολμηρά αλλά και σκληρά μέτρα για την αναγκαία επανεξισορρόπηση της οικονομίας. Μετά τη στροφή και για εύλογο διάστημα, ο δρόμος της Τουρκίας θα παραμείνει ανηφορικός.

*Σημ.: Η απόσυρση του Ιντζέ από την εκλογική διαδικασία για την προεδρία ελαφρώς ενισχύει την πιθανότητα εκλογής προέδρου ακόμη και από τον πρώτο γύρο. Οφελώντας κυρίως τον Κιλιτσντάρογλου.

*Ο Σωτήριος Κ. Σέρμπος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Πρώην επιστημονικός Διευθυντής Σχεδιασμού Πολιτικής στο Υπουργείο Εξωτερικών.

Ζήνωνας Τζιάρρας: Διακυβεύματα και Σενάρια

Μπορεί να ακουστεί κλισέ, αλλά οι διπλές εκλογές (προεδρικές και βουλευτικές) της 14ης Μαΐου στην Τουρκία είναι ιστορικής σημασίας. Όχι μόνο διότι λαμβάνουν χώρα κατά την εκατονταετηρίδα της Τουρκικής Δημοκρατίας αλλά και διότι είναι η πρώτη φορά που η παραμονή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στην εξουσία απειλείται τόσο έντονα, με τις περισσότερες εκτιμήσεις να θέλουν νικητή των προεδρικών εκλογών τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης και πρόεδρο του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Υπό αυτή την έννοια, βασικό διακύβευμα για τον Ερντογάν είναι η πολιτική του επιβίωση και η επίτευξη του στόχου που εδώ και χρόνια έχει θέσει για τον εγκαινιασμό της «Νέας Τουρκίας». Για την αντιπολίτευση και ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας το διακύβευμα είναι η αντιστροφή της κατρακύλας προς τον αυταρχισμό και η άρση του κλίματος φόβου και καταστολής. Ζητούμενο είναι, επίσης, μια πιο ορθολογική οικονομική πολιτική, η αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην εξωτερική πολιτική η αντιπολίτευση επιδιώκει την ομαλοποίηση των σχέσεων της χώρας με τη Δύση, ιδιαίτερα τις ΗΠΑ και την ΕΕ, ελπίζοντας ότι θα αμβλυνθούν οι εντάσεις που προκαλούν κόστος στην Τουρκία.

Πολλά ερωτηματικά υπάρχουν και για την τουρκική πολιτική έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου. Ενώ παραδοσιακά η στάση των τουρκικών κυβερνήσεων σε αυτά τα ζητήματα δεν παρουσιάζει μεγάλη απόκλιση (διότι γίνονται αντιληπτά ως ζητήματα εθνικής ασφάλειας), είναι πιθανόν να δούμε νέες πρωτοβουλίες μετά τις εκλογές, ανεξαρτήτως κυβερνήσεως, δεδομένου ότι, αντιμέτωπη με εσωτερικές αδυναμίες και διεθνείς πιέσεις, η οποιαδήποτε κυβέρνηση θα θελήσει να δείξει ένα διαφορετικό πρόσωπο.

Ωστόσο μια κυβέρνηση Κιλιτσντάρογλου πιθανόν να επιδείξει μεγαλύτερη ανταπόκριση σε προτροπές ή πιέσεις της διεθνούς κοινότητας και συγκεκριμένα της Δύσης, χωρίς όμως αυτό να συνεπάγεται κάποια θετική έκβαση σε σχέση με τα Ελληνοτουρκικά ή το Κυπριακό.

Πάντως, με βάση τις περισσότερες δημοσκοπήσεις, η διαφορά Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου είναι σχετικά οριακή. Συνεπώς δεν μπορούν να γίνουν ασφαλείς εκτιμήσεις αναφορικά με το αποτέλεσμα, πέρα από τη διαπίστωση ότι, σε ό,τι αφορά τις προεδρικές εκλογές, ενδέχεται να έχουμε μια διαδικασία δύο γύρων. Πάντως, η απόσυρση του υποψηφίου προέδρου Μουχαρέμ Ίντζε τρείς μέρες πριν από τις εκλογές, προσθέτει στη δυναμική το Κιλιτσντάρογλου αφού εκτιμάται ότι το περίπου 2% των ψήφων που θα έπαιρνε θα καταλήξουν στον Κιλιτσντάρογλου.

Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα παραμένει αβέβαιο εξαιτίας των αναποφάσιστων αλλά και των Κούρδων ψηφοφόρων που δεν είναι εντελώς βέβαιο προς τα που θα κινηθούν.

Τέλος, αναφορικά με τις βουλευτικές εκλογές, φαίνεται ότι ο συνασπισμός της κυβέρνησης έχει κάποιο προβάδισμα. Η πιθανότητα νίκης του στις βουλευτικές εκλογές μπορεί να βοηθήσει τον Ερντογάν στην πορεία προς τον δεύτερο γύρο, επιτρέποντάς του να ισχυριστεί πως η επικράτηση διαφορετικών δυνάμεων σε βουλή και προεδρία θα οδηγήσει τη χώρα σε αστάθεια.

*Ο Δρ Ζήνωνας Τζιάρρας είναι Λέκτορας στο Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Κύπρου

Δημήτρης Τριανταφύλλου: Μάχη μέχρι τέλους

Τα διακυβεύματα των τουρκικών εκλογών είναι πολλά, ιδιαίτερα επειδή οι εκλογές αυτές μπορεί να σηματοδοτήσουν την αποκαθήλωση του Ταγίπ Ερντογάν μετά από πάνω από δυο δεκαετίες στο τιμόνι της χώρας. Το στοιχείο αυτό από μόνο του είναι άκρως ενδιαφέρον, επειδή ο κ. Ερντογάν και η παράταξή του προσπαθούν να κάνουν την ανατροπή και να αποκόψουν την δυναμική της υποψηφιότητας Κιλιτσντάρογλου για την προεδρία της χώρας και της ενωμένης μεν, ετερόκλητης δε, αντιπολίτευσης που θέλει πάση θυσία να χάσει ο Ερντογάν.

Η αντιπολίτευση στηρίζεται σε τρία βασικά δεδομένα – ο κορεσμός και η φθορά της κυβερνητικής παράταξης, η παρατεταμένη οικονομική κρίση και η φτωχοποίηση του τουρκικού λαού, και η αδυναμία της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της, όπως διαφάνηκε στη μη άμεση αντιμετώπιση των επιπτώσεων των φονικών σεισμών της 6ης Φεβρουαρίου. Επίσης, η αντιπολίτευση τονίζει ότι ο τουρκικός λαός έχει να επιλέξει μεταξύ της Δημοκρατίας, εφόσον κερδίσει, και της εδραίωσης της απολυταρχίας, εφόσον παραμείνει ο Ερντογάν στην εξουσία.

Από πλευράς της, η κυβερνητική παράταξη προβάλλει τα πλεονεκτήματά της τα οποία ουσιαστικά συμπεριλαμβάνονται στο σύνθημα και όραμα του «Αιώνα της Τουρκίας», δηλαδή την οικοδόμηση μιας πολιτικά, οικονομικά, και ενεργειακά ανεξάρτητης Τουρκίας που εξελίσσεται σε σημαντικό περιφερειακό δρώντα με παγκόσμια εμβέλεια. Έτσι, απαριθμεί τα μεγάλα επιτεύγματά της – οδικοί άξονες, γέφυρες, εγχώρια αμυντική βιομηχανία, παραγωγή εγχώριου επιβατικού αυτοκινήτου, αεροπλανοφόρο, πυρηνικό εργοστάσιο, Γαλάζια Πατρίδα, εξόρυξη φυσικού αερίου από κοιτάσματα στον Εύξεινο Πόντο, κλπ.

Επίσης, έχει καταφέρει να συνέλθει από τα στραβοπατήματα των πρώτων ημερών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των σεισμών με την αναγγελία σχεδίου ανοικοδόμησης των πληγέντων περιοχών, έχοντας ξεκινήσει ήδη την υλοποίησή του, όπως και σχέδιο προετοιμασίας της Κωνσταντινούπολης για την αντιμετώπιση ενδεχόμενου μεγάλου σεισμού.

Μέχρι η προεκλογική περίοδος να λάβει τέλος, οι δύο πλευρές έδωσαν έμφαση στη μάχη των μεγάλων μαζικών συγκεντρώσεων για να συσπειρώσουν τους οπαδούς τους και να πείσουν τους αναποφάσιστους, και στη μάχη του διαδικτύου για να πείσουν τους νέους ψηφοφόρους εκ των οποίων πάνω από 5,5 εκατομμύρια έχουν δικαίωμα ψήφου για πρώτη φορά.

Επίσης, προσπάθησαν να αποδημήσουν η μία την άλλη πλευρά, με την αντιπολίτευση να προβάλει μήνυμα ενότητας και αγάπης και με κάθε ευκαιρία να επισημαίνει την παρατεταμένη ακρίβεια. Η κυβερνητική παράταξη είχε ένα πιο επιθετικό και διχαστικό λόγο, υποστηρίζοντας ότι η σύμπραξη της αντιπολίτευσης με το κύριο φιλοκουρδικό κόμμα της χώρας ταυτίζεται με την τρομοκρατία του PKK και την προσπάθεια διαμελισμού της χώρας. Επίσης, τόνιζε ότι η στήριξη στην αντιπολίτευση του φιλοδυτικού Τύπου, που επικεντρώνεται στη δημοκρατική διολίσθηση των θεσμών από την τουρκική κυβέρνηση, αποσκοπεί στην εξάρτηση της Τουρκίας στις μεγάλες δυτικές δυνάμεις που εκπροσωπούν την ηθική παρακμή της Δύσης.

Κάπου εδώ βρισκόμαστε με ένα εκλογικό θρίλερ να εξελίσσεται, με τον φόβο πολιτικής βίας να επικρατεί και με τα δυο επιτελεία να τα δίνουν όλα να βγει νικητής ο υποψήφιος τους για την Προεδρία από σήμερα χωρίς να χρειάζεται η διεξαγωγή δεύτερου γύρου στις 28 Μαΐου. Με τις δυο πλευρές να θέλουν τη νίκη πάση θυσία, όλα είναι πιθανά τις επόμενες ώρες.

*Ο Δημήτρης Τριανταφύλλου είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης και εξωτερικός επιστημονικός συνεργάτης του ΙΔΙΣ. Είναι, επίσης, συνπαρουσιαστής και συμπαραγωγός της εκπομπής «Edo Tourkia» στο YouTube όπου αναλύονται σε εβδομαδιαία βάση οι κύριες εξελίξεις στην Τουρκία

Παναγιώτης Τσάκωνας: Τα τέσσερα «σημεία» που θα καθορίσουν τις εξελίξεις

Το διακύβευμα των επερχόμενων διπλών εκλογών στην Τουρκία είναι το υψηλότερο από κάθε άλλη φορά για τον Ερντογάν, για την ίδια την Τουρκία αλλά και για την περιφερειακή, ακόμη και την παγκόσμια σταθερότητα.

Μετά από δύο δεκαετίες διακυβέρνησης, στις επερχόμενες εκλογές διακυβεύεται η πολιτική επιβίωση του Τούρκου προέδρου ενώ στο -μάλλον απίθανο- ενδεχόμενο ήττας του τόσο στις προεδρικές όσο και στις κοινοβουλευτικές εκλογές ο Ερντογάν κινδυνεύει να πληρώσει εξαιρετικά μεγάλο τίμημα για την μέχρι τώρα αυταρχική του διακυβέρνηση.

Για την ίδια την Τουρκία το διακύβευμα των εκλογών αφορά στο δημοκρατικό της μέλλον, δηλαδή στην ανάγκη -και δυνατότητα- επιστροφής της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εδώ και πολλά χρόνια έχουν τεθεί από το «καθεστώς Ερντογάν» είτε σε καταστολή είτε σε συνεχή διακινδύνευση.

Για τις περιφερειακές αλλά και παγκόσμιες εξελίξεις το διακύβευμα των εκλογών συνδέεται με την επιστροφή της Τουρκίας σε μια -έστω και σχετική- κανονικότητα και εξομάλυνση των σχέσεων της με την Δύση (τις ΗΠΑ, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ) και σε μια ορθολογική, βασισμένη σε κανόνες και θεσμοθετημένη αντίληψη όσον αφορά τη θέση της στο διεθνές σύστημα και τις σχέσεις της τόσο με τους διατλαντικούς εταίρους της όσο και με τους γείτονές της. Είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο που μπορεί η Ελλάδα να αναλάβει πρωτοβουλίες και να προωθήσει πολιτικές όχι μόνον για καλύτερες ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και για την επίλυση της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης.

Τέσσερις τουλάχιστον παράγοντες αναμένεται να παίξουν σημαντικό ρόλο στις εκλογές και όλοι δείχνουν να λειτουργούν εις βάρος του Τούρκου προέδρου.

1. Η δεινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει -μεταξύ άλλων και λόγω των ανορθόδοξων «Ερντογανόμικς»- η τουρκική οικονομία και η συνακόλουθη ανάγκη άμεσης επαναφοράς της σε κατάσταση σταθερότητας.
2. Ο θυμός μεγάλου ποσοστού των τούρκων ψηφοφόρων για την κυβέρνηση όσον αφορά τους λόγους που οδήγησαν στους καταστροφικούς σεισμούς που έπληξαν την ΝΑ Τουρκία (εκτεταμένη διαφθορά σε οικοδομικούς νόμους και άδειες) αλλά και την ελλιπέστατη διαχείριση των σεισμών.
3. Τουλάχιστον οι μισοί -σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις- από τα σχεδόν 6 εκατομμύρια νέων ψηφοφόρων πρόκειται να ψηφίσουν τον Κιλιτσντάρογλου. Αυτοί μαζί με το μεγαλύτερο μέρος των Κούρδων ψηφοφόρων ενδέχεται να γείρουν αποφασιστικά την πλάστιγγα υπέρ του υποψηφίου της Αντιπολίτευσης.
4. Η αποχώρηση από την κούρσα διαδοχής για τις προεδρικές εκλογές του Μουχαρέμ Ιντζέ σαφώς ευνοεί -αν και άγνωστο πόσο- τον Κιλιτσντάρογλου.

Ας μην ξεχνάμε, βεβαίως, ότι ο ίδιος ο Ερντογάν παραμένει μόνος του ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας επιρροής -με κάθε μέσο, νόμιμο ή παράνομο- του εκλογικού αποτελέσματος στην αναμφίβολα κρισιμότερη εκλογική αναμέτρηση της ζωής του.

*Ο Παναγιώτης Τσάκωνας είναι καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επικεφαλής του προγράμματος εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας στο ΕΛΙΑΜΕΠ