Ιστορική μέρα για τη Νιγηρία: Η Γερμανία της επιστρέφει 21 χάλκινα του Μπενίν που είχαν κλέψει βρετανοί στρατιώτες

Είκοσι ένα πολύτιμα αντικείμενα που αποκτήθηκαν μετά από λεηλασία από Βρετανούς στρατιώτες από το πρώην δυτικοαφρικανικό βασίλειο του Μπενίν πριν από 125 χρόνια παραδόθηκαν από τη Γερμανία στη Νιγηρία εν μέσω χαράς, δακρύων αλλά και απογοήτευσης για τη συνεχιζόμενη σιωπή της χώρας που τα έκλεψε πρώτη.

Τα αντικείμενα από τη λεία των θησαυρών που είναι γνωστά ως χάλκινα του Μπενίν, μεταξύ των οποίων ένα ορειχάλκινο κεφάλι ενός oba (βασιλιά), ένα τελετουργικό ada και ένας θρόνος που απεικονίζει έναν τυλιγμένο πύθωνα, εκλάπησαν από την λεηλατημένη πόλη κατά τη διάρκεια μιας βρετανικής τιμωρητικής αποστολής το 1897 και αργότερα πωλήθηκαν σε γερμανικά μουσεία στο Βερολίνο, το Αμβούργο, τη Στουτγάρδη και την Κολωνία.

Λίγο μετά το μεσημέρι της Τρίτης (20/12), η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Αναλένα Μπέρμποκ, παρέδωσε ίσως το πιο εντυπωσιακό από τα επιστρεφόμενα αντικείμενα στα χέρια του υπουργού Πολιτισμού της Νιγηρίας, Lai Mohammed.

“Επιστρέφει εκεί όπου ανήκει”, δήλωσε η Μπάερμποκ καθώς παρέδιδε μια μικρογραφία μάσκας της Ιγιόμπα (βασίλισσας μητέρας), κατασκευασμένη από ελεφαντόδοντο και διακοσμημένη με κίτρινα γυάλινα μαργαριτάρια, κόκκινο κοράλλι και ένα στέμμα από στυλιζαρισμένο ηλεκτρικό γατόψαρο, η οποία είχε λεηλατηθεί από την κρεβατοκάμαρα του τελευταίου ανεξάρτητου όμπα σύμφωνα με τον Guardian.

Δείγμα από τα περισσότερα από 1.000 χάλκινα αντικείμενα από το Μπενίν, η κυριότητα των οποίων μεταβιβάστηκε νόμιμα από τη Γερμανία στη Νιγηρία την 1η Ιουλίου, τα έργα τέχνης παραλήφθηκαν με φορτηγό από τα μουσεία, φορτώθηκαν στο αμπάρι ενός αεροσκάφους της γερμανικής πολεμικής αεροπορίας στο αεροδρόμιο της Κολωνίας και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν αεροπορικώς στην Αμπούτζα, την πρωτεύουσα της Νιγηρίας, μέσω Βερολίνου την Κυριακή.

Την Τρίτη, τα έργα τέχνης ξετυλίχθηκαν και εκτέθηκαν στο πίσω μέρος μιας σκηνής μέσα στην ξύλινη αίθουσα συνεδριάσεων του υπουργείου Εξωτερικών της Νιγηρίας.

Απογοήτευση για τη σιωπή της Βρετανίας

Καθώς το έθνος γιόρταζε την επιστροφή της χαμένης από καιρό πολιτιστικής κληρονομιάς του, εμφανής ήταν η απογοήτευση για τη Βρετανία, η οποία κατέχει το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής χάλκινων του Μπενίν στο Βρετανικό Μουσείο, αλλά οι κυβερνήσεις της οποίας έχουν κωλυσιεργήσει τις συζητήσεις για την επιστροφή για περισσότερο από έναν αιώνα.

“Η Βρετανία έχει τα περισσότερα έργα και σκεφτήκαμε ότι θα έδειχνε σημάδια ηγετικής δύναμης”, δήλωσε ο Godwin Obaseki, κυβερνήτης της πολιτείας Edo, τα σύγχρονα σύνορα της οποίας στο νότιο τμήμα της Νιγηρίας περιλαμβάνουν πολλές από τις περιοχές που ανήκαν στην αυτοκρατορία του Μπενίν. “Ήταν αυτοί που ήρθαν εδώ και κατέστρεψαν την αυτοκρατορία, ήταν αυτοί που λεηλάτησαν κομμάτια από εδώ και θα έπρεπε να ηγηθούν της επιστροφής“.

Κατά την τελετή παράδοσης, ο Μοχάμεντ δήλωσε ότι ήλπιζε ότι η κίνηση της Γερμανίας θα ωθούσε το Ηνωμένο Βασίλειο να ξεκινήσει συνομιλίες σχετικά με τα χάλκινα αντικείμενα που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. “Αλλά συνάντησα έναν τοίχο από τούβλα”, είπε. “Το Βρετανικό Μουσείο πρέπει να καταλάβει ότι ο επαναπατρισμός είναι μια στροφή της οποίας η ώρα έχει έρθει”.

Άλλα μεμονωμένα χάλκινα έχουν ήδη επιστραφεί στη χώρα προέλευσής τους. Το Μουσείο και οι Κήποι Horniman του Λονδίνου παρέδωσε τον περασμένο μήνα έξι αντικείμενα από τη συλλογή του σε μια νιγηριανή αντιπροσωπεία, ένα από τα λίγα βρετανικά ιδρύματα που έκαναν μονομερή βήματα.

Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος ξεκίνησε μια συζήτηση σχετικά με την επιστροφή αποικιακών αντικειμένων στην Αφρική πριν από πέντε χρόνια, επέστρεψε 26 αντικείμενα τον Νοέμβριο του 2021 από το μουσείο της Γαλλίας Musée du quai Branly στη γειτονική δημοκρατία του Μπενίν, η οποία δεν συνδέεται με το πρώην βασίλειο του Μπενίν.

Αλλά αυτά είναι τα πρώτα χάλκινα αντικείμενα του Μπενίν που επιστρέφονται ως μέρος μιας κυβερνητικής αντιπροσωπείας. Οι πολιτικοί ηγέτες στην πολιτεία Έντο εξέφρασαν την ελπίδα ότι η κίνηση του Βερολίνου θα δημιουργήσει πολιτική δυναμική που θα αναγκάσει την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να τερματίσει τη σιωπή της επί έναν αιώνα για το θέμα.

Η ανακοίνωση της Γερμανίας το καλοκαίρι προκάλεσε επικριτικά ερωτήματα από άλλα ευρωπαϊκά κράτη, ιδίως από τη Βρετανία. Αλλά τη Δευτέρα, αξιωματούχοι του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσαν ότι η συγγνώμη του Ολλανδού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε για τον ρόλο της Ολλανδίας στο δουλεμπόριο συμβάλλει στην δημιουργία μιας συγκλίνουσας στάσης της ΕΕ σε μεταποικιακά ζητήματα.

“Αυτό δεν είναι το τέλος της διαδικασίας, αλλά η αρχή”, δήλωσε η Γερμανίδα επίτροπος Πολιτισμού, Κλαούντια Ροθ. “Σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στη διεθνή πολιτιστική πολιτική”.

Για τη Γερμανία, η άφιξη ενός δυναμικού νέου πολιτικού στο υπουργείο Εξωτερικών αποδείχθηκε καταλύτης για μια κίνηση επιστροφής που είχε συμφωνηθεί επί της αρχής κατά την εποχή της Μέρκελ, αλλά απειλούσε να απολέσει τη δυναμική της.

“Τι θα σήμαινε για εμάς να στερηθούμε την πολιτιστική μας κληρονομιά;”, δήλωσε η Μπέρμποκ στην Αμπούτζα την Τρίτη. “Να μην μπορούμε να θαυμάσουμε τη Βίβλο του Γουτεμβέργιου στο Μάιντς; Να μην μπορούμε να θαυμάσουμε τα γραπτά του Μαρτίνου Λούθηρου; Να στέκεσαι μπροστά σε ένα γλυπτό της Käthe Kollwitz στο Βερολίνο ή στο γραφείο του Γκαίτε στη Βαϊμάρη; Προκαλεί μια αίσθηση απώλειας που δύσκολα μπορώ να φανταστώ. Για εσάς εδώ στη Νιγηρία, ωστόσο, αυτή η απώλεια ήταν η πραγματικότητά σας”.

Στο τέλος της ομιλίας της, η 42χρονη κράτησε ψηλά ένα μεγάλο ορειχάλκινο κλειδί διακοσμημένο με φιγούρες λεοπάρδαλης, το οποίο είχε φτάσει στην Κολωνία μέσω της Βρετανίας, της Ιρλανδίας και της Γαλλίας στα τέλη του 19ου αιώνα. “Σήμερα, είναι πίσω εδώ, είναι πίσω εκεί που ανήκει“, είπε.

Πριν αναλάβει τα καθήκοντά της τον περασμένο χειμώνα η Μπέρμποκ, ορισμένοι ακτιβιστές φοβόντουσαν μην επαναληφθεί η στάση των γερμανικών μουσείων που κατάφεραν να καταπνίξουν μια εθνική συζήτηση για τις επιστροφές, αφότου η Νιγηρία ζήτησε για πρώτη φορά να πάρει πίσω τα χάλκινα αντικείμενα με μόνιμο δανεισμό πριν από 50 χρόνια.

“Η Γερμανία δεν ήταν η χώρα που έκαψε το βασίλειό μας”

Από τα 179 αντικείμενα του Μπενίν που βρίσκονται στο μουσείο του Αμβούργου, τρία έφτασαν στη Νιγηρία αυτή την εβδομάδα, ενώ το ένα τρίτο παραμένει στη βόρεια Γερμανία. “Είναι σημαντικό αυτό το κεφάλαιο της αφρικανικής ιστορίας να συνεχίσει να αφηγείται και στη Γερμανία”, πρόσθεσε.

Το γεγονός ότι η Γερμανία δεν έχει άμεση αποικιακή ιστορία με τη σημερινή Νιγηρία έχει απλοποιήσει τη συζήτηση για την αποκατάσταση των αδικιών. “Η Γερμανία δεν ήταν η χώρα που έκαψε το βασίλειό μας, η Γερμανία ήταν μόνο εμπορικά ωφελημένη”, δήλωσε ο Obaseki σε μια δεξίωση στην πόλη Μπενίν τη Δευτέρα. Μια σπάνια θέση στην οποία βρίσκονται οι Γερμανοί διπλωμάτες, δεδομένης της επιθετικής ιστορίας της χώρας τον 20ό αιώνα, παρατήρησε ένας αξιωματούχος στην αίθουσα εκ του ασφαλούς.

Η καθυστέρηση των προσπαθειών μεταξύ της Γερμανίας και της Ναμίμπια να καταλήξουν σε συμφωνία για τη σφαγή των λαών Herero και Namaqua δείχνει πόσο πιο δύσκολες μπορεί να είναι τέτοιες συνομιλίες με πρώην αποικιακές εξαρτήσεις.

Με τις προεδρικές εκλογές στη Νιγηρία να πλησιάζουν σε 10 εβδομάδες, οι δυνατότητες της Γερμανίας να χρησιμοποιήσει τα έργα τέχνης ως διπλωματικό διαπραγματευτικό χαρτί είναι περιορισμένες. Οι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ των μεγαλύτερων οικονομιών της Αφρικής και της Ευρώπης με βάση το ΑΕΠ είναι λιγότερο ανεπτυγμένοι από ό,τι θα μπορούσαν να είναι, με τις ανησυχίες των γερμανικών επιχειρήσεων για τη διαφθορά να αποτελούν ένα εμπόδιο για τις επενδύσεις. Ο τελευταίος δείκτης διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας κατατάσσει το δυτικοαφρικανικό κράτος στην 154η θέση μεταξύ 180 χωρών.

Τα χάλκινα αντικείμενα του Μπενίν που επέστρεψαν στη Νιγηρία πρόκειται τελικά να εκτεθούν σε ένα νέο περίπτερο στην πόλη του Μπενίν, το οποίο η Γερμανία συγχρηματοδοτεί με 4 εκατ. ευρώ.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις