Η ΜΝΗΜΗ ΣΟΥ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΤΑΙ- ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗ ΣΩΣΕΙΣ
Καλό το Google, αλλά χρειαζόμαστε και τη μνήμη μας να είναι σε αξιοπρεπή κατάσταση.
Μια από τις -καθημερινές- συνθήκες που με κάνουν να αισθάνομαι πως δεν έχει μείνει ιχνοστοιχείο μνήμης ‘όρθιο’ στον εγκέφαλο μου, είναι όταν αρχίζω να γράφω κάτι που θέλω να βρω στο Google και πριν ολοκληρώσω την πληκτρολόγηση, ανακαλώ ότι έψαχνα την ίδια πληροφορία προ ολίγων ημερών.
Ή ωρών.
Έχω ‘πιάσει’ τον εαυτό μου να αναζητά την ίδια πληροφορία και κάθε εβδομάδα.
Συχνά ξεχνώ εάν έβγαλα την πρίζα της τοστιέρας, αν πήρα το κινητό μαζί μου -όπως έφευγα από το σπίτι-, τι ήθελα να αγοράσω από το σούπερ μάρκετ, γιατί σηκώθηκα από τον καναπέ και προφανώς δεν τίθεται θέμα για τα passwords.
Ομολογώ πως ένα άγχος το νιώθω για τη μνήμη μου, με την άνοια να ‘θερίζει’.
Και συχνά αναζητώ σχετικές μελέτες.
Μια ανακούφιση την ένιωσα, όταν διάβασα πως ο μέσος άνθρωπος ξεχνάει 4 πράγματα την ημέρα -πάνω από 1.400 το χρόνο.
Αισθάνθηκα ακόμα καλύτερα, όταν διαπίστωσα ότι σε περίοπτη θέση της λίστας όσων ξεχνάμε είναι το κινητό, τα κλειδιά και τα ονόματα ανθρώπων που μόλις έχουμε γνωρίσει, τι αναζητούμε online και πού έχουμε παρκάρει.
Νιώθεις ένα engagement;
Τώρα που συναντηθήκαμε, ας δούμε τι μας συμβαίνει και πώς μπορούμε να βοηθηθούμε.
Για αρχή, κράτα πως φταίμε εμείς, αλλά φταίει και η τεχνολογία, μαζί με το γεγονός ότι η καθημερινότητα μας απαιτεί να γίνουμε masters του multitasking.
Δεν φταίει η μνήμη μας, αλλά οι προσδοκίες μας
Θα ήθελα να σε ρωτήσω κάτι: είχες ποτέ ατύχημα με το αυτοκίνητο;
Πριν πόσα χρόνια;
Ήταν μέρα ή νύχτα;
Ποιος οδηγούσε;
Πού ήσουν;
Θυμάσαι τα πάντα;
Ωραία.
Τώρα πες μου αν θυμάσαι πού ήσουν, όταν έγιναν οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Θυμάσαι, μολονότι έχει περάσει 20ετια;
Όμορφα.
Αλλά την ίδια ώρα, δεν βρίσκεις το κινητό σου.
Τι σημαίνουν αυτό;
Ας δούμε τι έχει να πει ο Ron White, συγγραφέας, ομιλητής, δημιουργός περιεχομένου -σχετικού με τη μνήμη- στο YouTube και παγκόσμιος πρωταθλητής μνήμης (ναι υπάρχει τέτοιο event) σε πολλές διαφορετικές κατηγορίες.
“Η μνήμη σας είναι πραγματικά πολύ καλή, όταν έχετε ξεκάθαρες προσδοκίες και τη χρησιμοποιείται κατάλληλα.
Θυμάστε το ατύχημα και την τρομοκρατική επίθεση, γιατί αφορούσε πολλές ενέργειες και πολλά συναισθήματα.
Επίσης, πιθανότατα έχετε διηγηθεί τα περιστατικά ουκ ολίγες φορές, μέσα στα χρόνια.
Με κάθε επανάληψη, ξανακοιτούσατε το συμβάν. Και η επανάληψη, είναι ένα πολύ κρίσιμο κομμάτι της μνήμης.
Κάθε φορά που γυρνάμε πίσω σε ένα περιστατικό και βλέπουμε τα πράγματα πολύ έντονα, η μνήμη μας λειτουργεί πιθανότατα πολύ καλά.
Ο λόγος που δεν θυμάστε ονόματα ή τον τίτλο του βιβλίου που διαβάζετε είναι γιατί οι προσδοκίες σας δεν είναι ρεαλιστικές.
Δεν απομνημονεύεται τις πληροφορίες. Δεν τις αποθηκεύετε στη μνήμη σας, ευθύς εξ αρχής.
Μπαίνετε σε ένα δωμάτιο, γνωρίζετε κάποιον και ακούτε ένα όνομα (δίνοντας τη μισή προσοχής σας), πριν βγείτε από το δωμάτιο. Όπως επιστρέφετε σπίτι, προσπαθείτε να θυμηθείτε το όνομα, δίχως επιτυχία και σκέφτεστε “τι έχω πάθει;”.
Όχι, δεν είναι.
Απλά δεν δώσατε προσοχή.
Δεν ‘βάλατε’ τη δουλειά”.
Τι καταστρέφει τη μνήμη μας
Ό,τι μας βοηθά να φροντίσουμε σωστά το σώμα μας, βοηθάει και τη μνήμη μας. Δηλαδή, ο ποιοτικός ύπνος, η σωστή διατροφή και η άσκηση.
Όπως λέει ο White “αυτά που καταστρέφουν τη μνήμη μας είναι το στρες και η έλλειψη ύπνου.
Όταν κοιμόμαστε επαρκώς, ο εγκέφαλος μας μπαίνει στη φάση REM (Rapid eye movement), όταν ‘ξαναπαίζει’ ό,τι μάθαμε την ημέρα που πέρασε, ώστε να το ‘χουμε πρόχειρο την επόμενη.
Η REM φάση παίζει ρόλο σε σημαντικές λειτουργίες, από την ανάπτυξη του εγκεφάλου έως την επεξεργασία του συναισθήματος. Δεν αφορά δηλαδή, μόνο τα όνειρα. Κυρίως έχει να κάνει με την εμπέδωση μνήμης”.
Κάτι άλλο που δεν μας βοηθάει να βοηθήσουμε τη μνήμη μας είναι το γεγονός ότι από όταν μπήκε η τεχνολογία στη ζωή μας, ‘καταναλώνουμε’ έναν τεράστιο όγκο κειμένου κάθε μέρα, εκατοντάδων χιλιάδων λέξεων.
Κατά συνέπεια, θα έλεγες πως είναι φύσει αδύνατο να θυμόμαστε τα πάντα.
“Οι άνθρωποι έχουμε χειρότερες μνήμες από ό,τι πιστεύουμε. Η δε, μνήμη για όσα διαβάζουμε σε κείμενο, γενικά, δεν είναι καλή“, είπε χαρακτηριστικά στο Insider η Virginia Clinton-Lisell, αναπληρώτρια καθηγήτρια εκπαιδευτικής ψυχολογίας στο University of North Dakota.
Το Internet ‘μειώνει’ την ικανότητα του εγκεφάλου να θυμάται
Η διαδικτυακή εμπειρία ανάγνωσης είναι γεμάτη πληροφορία και από εμπόδια (pop up διαφημίσεις, βίντεο αυτόματης αναπαραγωγής, ατελείωτες ειδοποιήσεις).
Δηλαδή, στοιχεία που αποσπούν την προσοχή μας και εμποδίζουν την ικανότητα μας να επεξεργαζόμαστε τις εισερχόμενες πληροφορίες και τον εγκέφαλό μας να ‘κλειδώσει’ τις πληροφορίες που καταναλώνει, στις μακροπρόθεσμες αναμνήσεις.
Κατά την Clinton-Lisell “όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο, πράγματα όπως οι αριθμοί σελίδων και η φυσική ικανότητα να κρατάμε και να γυρίζουμε σελίδες, βοηθούν τον εγκέφαλο μας να φτιάξει έναν νοητικό χάρτη των πληροφοριών που μας παρουσιάζει το βιβλίο.
Οι ιστοσελίδες δεν διαθέτουν τέτοιου είδους ενεργοποιητές μνήμης“.
Πολλές μελέτες διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που διάβαζαν εκτός σύνδεσης, είχαν καλύτερες επιδόσεις στην κατανόηση, τη συγκέντρωση και την ανάκληση από τους συμμετέχοντες που διάβαζαν στο διαδίκτυο.
Ο Andrew Dillon, καθηγητής πληροφοριών και ψυχολογίας στο University of Texas εστίασε στο εξής: “Αν προσπαθήσουμε να επεξεργαστούμε πάρα πολλά πράγματα ταυτόχρονα, πληρώνουμε ένα κόστος όσον αφορά τη μνήμη και την κατανόηση ή τον χρόνο”.
Επίσης, δεν βοηθά ότι αφιερώνουμε λιγότερη ‘φαιά ουσία’ όταν διαβάζουμε κάτι στο διαδίκτυο, καθώς προσεγγίζουμε το περιεχόμενο, όπως όταν διαβάζουμε οτιδήποτε στα social media: απλά κοιτάμε ό,τι έχουμε μπροστά μας.
“Για να εισέλθουν πληροφορίες στις δομές της γνώσης μας, πρέπει να δείξουμε προσοχή, κάτι που απαιτεί χρόνο και προσπάθεια”, όπως επισήμανε ο Dillon.
Tέλος, το γεγονός ότι μπορούμε να έχουμε πρόχειρη την όποια πληροφορία -για το όποιο θέμα-, αρκεί να έχει internet το κινητό μας, μειώνει εξαιρετικά τις πιθανότητες της απομνημόνευσης.
Τι βοηθά τη μνήμη μας -πέραν του καλού ύπνου
Στα τρόφιμα που ενισχύουν τη μνήμη ανήκουν το σπανάκι, τα μούρα και ό,τι έχει Ωμέγα-3. Επίσης, το νερό είναι ‘πηγή ενέργειας’, όπως και η άσκηση.
Μετά, χρειαζόμαστε και ένα σύστημα μνήμης.
Μια στρατηγική.
Για παράδειγμα, να φέρνουμε στο μυαλό μας εικόνες αυτών που θέλουμε να θυμόμαστε. Η πρώτη ανασκόπηση που κάνουμε -αυτών των εικόνων- γίνεται στον ύπνο μας -στην REM φάση. Δεν είναι συνειδητή.
Όπως λέει ο White, όταν προσθέτουμε τη συνειδητή ανασκόπηση, αυξάνουμε και τις πιθανότητες να θυμόμαστε κάτι. Δηλαδή, αφότου βγούμε από το δωμάτιο από το οποίο κάναμε ένα πέρασμα και γνωρίσαμε έναν άνθρωπο, είναι χρήσιμο να προσπαθήσουμε να θυμηθούμε το όνομα που ακούσαμε.
Αντιστοίχως, όταν τελειώνει ένα μάθημα (πχ ξένης γλώσσας) και φεύγουμε -όσο είμαστε στο αυτοκίνητο ή στα μέσα-, ας προσπαθήσουμε να θυμηθούμε τι μάθαμε.
Έτσι, ‘λέμε’ στον εαυτό μας να δώσει την απαραίτητη προσοχή.
Όταν φτάνουμε σπίτι, αν έχουμε κουράγιο, μπορούμε να γράψουμε τι μάθαμε. Με στυλό, σε χαρτί.
Όχι στο κινητό.
Είπαμε: ‘βάζουμε’ τη δουλειά.
Τον τελευταίο καιρό έχουν ‘σπεύσει’ προς βοήθεια μας, διάφορες εφαρμογές που υπόσχονται πως μπορούν να μας βοηθήσουν να θυμόμαστε πράγματα που μας ενδιαφέρουν, καλύτερα.
Όπως υποστηρίζουν άνθρωποι που τις έχουν δοκιμάσει, σε βάθος χρόνου, όταν χρησιμοποιούμε ένα ‘εργαλείο’ μνήμης, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να κάνει χειρότερη τη βιολογική μας μνήμη εάν ‘ακουμπήσουμε’ απόλυτα σε αυτό.
Πού καταλήγουμε;
Στο ότι αξίζει να αφιερώνουμε χρόνο από τη ζωή μας, για κάτι που είναι όσο ζωτικής σημασίας είναι η σωστή λειτουργία του εγκεφάλου μας.
