ΟΙ 12 ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΧΟΑΚΙΝ ΦΟΙΝΙΞ

Η νέα ταινία του Άρι Άστερ, Beau is Afraid (Ο Μπο Φοβάται) είναι αυτό που εύκολα θα λέγαμε ‘magnum opus’, μια οδύσσεια από φοβίες κι από εμπόδια σε μια σουρεαλιστική διαδρομή προς το μητρικό σπίτι.

Ο σκηνοθέτης του Midsommar έχει βάλει κάθε μύχια φοβία του στο πανί ντύνοντάς τη με χρώμα, τρέλα και, εχμ, λίγο φόβο ακόμα – και το βάρος πέφτει σχεδόν όλο στους ώμους του Χοακίν Φοίνιξ, να σηκώνει αυτή τη θεόρατη και φιλόδοξη ταινία πάνω του, παίζοντας σχεδόν σε απόλυτο βαθμό κατά την τρίωρη διάρκειά της, σε κάθε εφιαλτική σκηνή και κάθε σουρεάλ κάδρο.

Το πώς βρίσκεις διαφορετικά επίπεδα φόβου, ανθρωπιάς και κατανόησης μέσα σε κάτι τόσο γιγάντιο είναι δουλειά ενός σπουδαίου ερμηνευτή σαν αυτόν, αλλά αν ενώσουμε δυο φράσεις που μας είπαν για αυτόν οι δύο αμεσότεροι συνεργάτες του στο φιλμ, τότε ίσως σχηματίσουμε κάποια εικόνα.

«Κι ο Χοακίν δουλεύει πάρα πολύ διαισθητικά», μας είπε ο σκηνοθέτης Άρι Άστερ στη συνέντευξη στο News24/7, ενώ η συμπρωταγωνίστρια Έιμι Ράιαν μας είπε πως «δεν έχω ιδέα πώς μπορεί να κάνει αυτά που κάνει ο Χοακίν Φοίνιξ – και δεν ξέρω αν κι αυτός ο ίδιος ξέρει», συμπληρώνει γελώντας.

Βγάζει νόημα: Ένας ηθοποιός που γεμίζει τόσο εύκολα, τόσο μεστά κι ολοκληρωτικά την οθόνη με ποιότητες συνδεδεμένες λιγότερο με τα λόγια και περισσότερο με το vibe και με την αύρα (ταραχή ή μελαγχολία ας πούμε), δε θα μπορούσε παρά να κατευθύνει σε ένα βαθμό διαισθητικά το θεόρατο ταλέντο του.

Καθώς λοιπόν το Beau is Afraid κυκλοφορεί τώρα στις αίθουσες, εμείς παίρνουμε την ευκαιρία για να θυμηθούμε και να ξεχωρίσουμε τις κορυφαίες ερμηνείες της σπουδαίας καριέρας του Χοακίν Φοίνιξ μέχρι σήμερα.

Gladiator

Προς το τέλος των ‘90s ο Φοίνιξ είχε ένα καλό σερί ρόλων τους οποίους απουσία καλύτερης περιγραφής θα μπορούσαμε συλλογικά να χαρακτηρίσουμε ως ‘dirtbags’. Από τα 8mm ως το U-Turn, έπαιζε το είδους του ύποπτου περιθωριακού τύπου που τον έβλεπες και ήξερες ότι κάτι δε θα πάει καλά. Η απογείωση αυτού του μικρού σερί ήρθε με τον Μονομάχο του Ρίντλεϊ Σκοτ όπου παίζοντας τον Κόμμοδο, χτίζει έναν από εκείνους του τόσο χορταστικά σιχαμένους ανταγωνιστές του τέλειου ήρωα, που από μίσος και απέχθεια και μόνο, καταλήγεις να πανηγυρίζεις κάθε φορά που εμφανίζεται στην οθόνη. Και το κάνει χωρίς καν να γίνει καρτούν. Δίκαιη (πρώτη) οσκαρική υποψηφιότητα.

The Master

Παίζοντας σε αυτό τον ακόλουθο του ηγέτη ενός καλτ (εμπνευσμένο από τον Ρον Χάμπαρντ και τη Σαϊεντολογία), το Master του Πολ Τόμας Άντερσον θα σημάνει την επιστροφή του Χοακίν Φοίνιξ από την προσωρινή παύση εργασιών στα χρόνια γύρω από το I’m Still Here. Αστείο με έναν αρρωστημένα, ασφυκτικά ακίνητο και καδραρισμένο τρόπο, το φιλμ δίνει στον Φοίνιξ την ευκαιρία να αναζητήσει μια σιωπηλή καταπίεση μέσα από το ρόλο του, φτάνοντας έτσι στην τρίτη του οσκαρική υποψηφιότητα – και στο ομορφότερο φιλμικό κάδρο της καριέρας του.

The Sisters Brothers

Δεν έχουμε πολλά να πούμε για αυτό το μικρό διαμαντάκι, έτσι κι αλλιώς κι η ίδια η ταινία χαμηλών τόνων και λιγομίλητη είναι. Σκηνοθετημένο ως μοναδική μέχρι σήμερα αγγλόφωνη ταινία από τον σπουδαίο Ζακ Οντιάρ (Προφήτης, Παρίσι, 13ο Διαμέρισμα), είναι ένα γλυκόπικρο, μελαγχολικό και τρυφερό γουέστερν όπου Χοακίν Φοίνιξ και Τζον Σ. Ράιλι παίζουν τα αδέρφια του τίτλου, εκτελεστές στο Όρεγκον του 19ου αιώνα που κυνηγούν δυο άντρες σε αναζήτηση χρυσού. (Εκείνους τους παίζουν οι Τζέικ Τζίλενχαλ και Ριζ Άχμεντ και ναι, είναι όντως αληθινή ταινία αυτή που σας περιγράφουμε τόση ώρα.) Είναι ένα υπαρξιακό γλύκισμα, που δεν προσπαθεί καν να είναι ιδιαίτερα σπουδαίο, αλλά αξίζει να το αναζητήσετε.

Two Lovers

Από τις υπόλοιπες συνεργασίες του με τον Τζέιμς Γκρέι, αυτή έχει μια ξεχωριστή θέση ως μάλλον η πιο υποτιμημένη. Ένα βαθύτατα μελαγχολικό ρομάντζο με τον Φοίνιξ στο ρόλο ενός άντρα σε μετάβαση, ο οποίος επιστρέφοντας πίσω στο σπίτι των γονιών του βρίσκεται ανάμεσα σε καταστάσεις της ύπαρξής του– σε ένα επαγγελματικό παρελθόν και μελλοντικά όνειρα, ανάμεσα σε διαφορετικές στέγες, σε διαφορετικά στάδια της ζωής του, κι ανάμεσα σε εραστές. Διακαής του πόθος η Γκουίνεθ Πάλτροου, όνειρο και εφιάλτης μαζί. Κι ο Φοίνιξ βρίσκει εδώ μια εντυπωσιακή εσωτερικότητα που δεν είναι απαραίτητα συνυφασμένη με το συγκεκριμένο κινηματογραφικό είδος, κάνοντας τον συνδυασμό κάτι τι το αναπάντεχο.

Walk the Line

Είναι κάπως ειρωνικό που δεν κέρδισε Όσκαρ η συγκεκριμένη ερμηνεία γιατί είναι ακριβώς το είδος του περφόρμανς που οι πάντες νομίζουν ότι δίνουν όταν παίζουν σε κοινότυπες oscar bait μπαλαφάρες, αλλά φυσικά κατά κανόνα δεν φτάνουν ούτε στο ελάχιστο. Η ταινία είναι ικανότατη και εξαιρετικά καλοφτιαγμένη παρόλο που αποτελεί μια βήμα προς βήμα τύπου wikipedia βιογραφική ταινία σε τέτοιο βαθμό που ουσιαστικά έγινε συνώνυμο του κλισέ βιογραφικού δράματος –δεν πειράζει, ακόμα κι αυτό μπορεί να γίνει καλά– και το ότι ο Φοίνιξ, μαζί με την παρτενέρ του εδώ Ρις Γουίδερσπουν, καταφέρνουν να το ανυψώσουν λέει πολλά για τον δυναμισμό και την ορμή των ερμηνειών τους. Ο Φοίνιξ στο ρόλο του Τζόνι Κας αντλεί ωμή οργή και πόνο στα όρια της ταραχής μέσα από ένα εντελώς συμβατικό κείμενο, γιατί αυτό μπορεί να κάνει ως τόσο σπουδαίος ηθοποιός που είναι. Την χρονιά εκείνη βρέθηκε μεν υποψήφιος αλλά έχασε το Όσκαρ– δεν πειράζει ωστόσο, γιατί το πήρε ο Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν. Η Γουίδερσπουν κέρδισε το δικό της– και πολύ καλώς.

To Die For

Η απολαυστική, άδικα αγνοημένη στην εποχή της μαύρη κωμωδία του Γκας βαν Σαντ με τη Νικόλ Κίντμαν σε ένα ντελιριακό κυνήγι φήμης, βρίσκει τον Χοακίν Φοίνιξ σε πολύ πρώιμο στάδιο της καριέρας του να παίζει έναν παραβατικό νεαρό που μπλέκεται στα σχέδιά της Κίντμαν και που διατηρεί ακραία ένταση απέναντί της. Η οποία ένταση παραπέμπει εν τέλει σε αναγνωρίσιμα ερμηνευτικά στοιχεία που συναντάμε αργότερα στην καριέρα και στο έργο του, όμως εδώ έρχονται αφενός ως έκπληξη κι αφετέρου με μια απολαυστική αιχμηρότητα που δε σε αφήνει να βολευτείς στη θέση σου.

The Yards

Η πρώτη συνεργασία του Φοίνιξ με τον σκηνοθέτη Τζέιμς Γκρέι (Ad Astra) ήρθε το 2000 και ήταν εκεί, στην αρχή του 21ου αιώνα, που η συνεργασία τους θα θεμελίωνε τόσο την καριέρα ενός συναρπαστικού νέου σκηνοθέτη όσο κι ενός ανερχόμενου ηθοποιού που μόλις ξεκινούσε να κάνει την πιο ενδιαφέρουσα δουλειά του. Εδώ ο Φοίνιξ παίζει έναν σκληρό του Κουίνς που, δίπλα στον πρώην κατάδικο του Μαρκ Γουόλμπεργκ, θέλει να κυριαρχήσει στη νύχτα– όπως θα ήταν εξάλλου ο τίτλος μιας μετέπειτα συνεργασίας των Γκρέι/Φοίνιξ, το επίσης πολύ καλό We Own the Night. Ο Φοίνιξ εδώ είναι μια κινούμενη απειλή, σχηματισμένη μέσα σε ερμηνευτικά επίπεδα που ποτέ δεν αφήνουν τον χαρακτήρα του να γίνει μονοσήμαντος ή προβλέψιμος.

I’m Still Here

Έχοντας προταθεί για 2 Όσκαρ, έχοντας πετύχει παίζοντας σε εμπορικές αλλά και πιο εσωτερικές ταινίες, και με την καριέρα του να φαίνεται έτοιμη να εκτοξευτεί στη στρατόσφαιρα του αληθινού σούπερ σταρ, ο Χοακίν Φοίνιξ απλά… εξαφανίστηκε; Μετά την έτσι κι αλλιώς χαμηλών τόνων ταινία Two Lovers το 2008, ο ηθοποιός κατέβασε τα επαγγελματικά ρολά, σταμάτησε να δουλεύει σε ταινίες κι άρχισε να διατείνεται πως θα ακολουθήσει καριέρα μουσικού σταρ, αλλάζοντας την εμφάνιση και το όλο το vibe του. Τελικά ήταν αντικείμενο του παράδοξου, σπουδαίου ντοκιμαντέρ I’m Still Here του Κέισι Άφλεκ πάνω στην ίδια τη φύση της διασημότητας, της τέχνης και της ερμηνείας, με έναν ρόλο που πραγματικά ξεπέρασε τα όρια της οθόνης και τον ίδιο τον Φοίνιξ να μετατρέπεται μπροστά στα μάτια μας –και στα πρώτα viral βίντεο των ‘10s– σε αληθινό performance artist.

Her

Στην βραβευμένη με Όσκαρ ταινία του Σπάικ Τζόνζι ο Φοίνιξ παίζει έναν μοναχικό συγγραφέα που, σε ένα κοντινό μέλλον, ερωτεύεται την τεχνητή νοημοσύνη που είναι εκεί για να εξυπηρετεί την κάθε του ανάγκη. Παίζοντας δίπλα (τελοσπάντων, «δίπλα» είναι τρόπος του λέγειν) με την μόνο-φωνή της Σκάρλετ Γιόχανσον (που είναι φανταστική!) ο Φοίνιξ μοιάζει διαφορετικός από κάθε άλλη ερμηνεία του, εμπεριέχοντας το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο όλων τους. Γλυκός, ειλικρινής αλλά και δυσβάσταχτα μελαγχολικός, εντοπίζει μια ανθρωπιά αλλά κι ένα μεγάλο κενό μπροστά στον επανακαθορισμό εννοιών όπως η συντροφικότητα και η αγάπη, σε έναν κόσμο αναγνωρίσιμο αλλά ριζικά διαφορετικό. Ο Φοίνιξ είναι μαγικός όταν παίζει ανθρώπους που βρίσκονται στο όριο του να καταλάβουν πως έχουν μείνει πίσω από την εποχή κι από το περιβάλλον τους, έχοντας πάντα κάτι συναρπαστικό να επιδείξει ως αντίδραση. Όλη η συνειδητοποίηση, κι όλη η ενσυναίσθηση του κόσμου, αποτυπώνεται σε ένα πρόσωπο.

Inherent Vice

Στην διασκευή του βιβλίου του Τόμας Πίντσον από τον Πολ Τόμας Άντερσον, ο Χοακίν Φοίνιξ παίζει μια πιο μελαγχολική εκδοχή του Dude καθώς μπλέκεται σε αναζητήσεις και συνωμοσίες που συχνά μοιάζουν ασαφείς και παράλογες πίσω από πυκνά νέφη καπνού κι ενίοτε μοιάζουν σκληρές κι επίπονες εκφράσεις ενός κόσμου που αρχίζει να κινείται με φόρα προς τον κυνισμό καθώς η εποχή των χίπις φεύγει– αφήνοντας πίσω τον Ντοκ του Φοίνιξ, έναν άντρα που μοιάζει αποκολλημένο από τον χρόνο του, σχεδόν αποκολλημένο κι από την φιλμική του αφήγηση. Ο ίδιος ο Φοίνιξ παραθέτει μια ακόμα διαφορετική απόχρωση στην παλέτα των ερμηνειών του.

Joker

Δεν υπάρχουν πολλά να πεις πια για μια από τις διασημότερες και πιο εμβληματικές ταινίες του σύγχρονου αμερικάνικου σινεμά– είτε σου αρέσει, είτε όχι. Υπάρχει μια αρκετά έντονη διάσταση σωματικότητας σε αυτή την ερμηνεία του Φοίνιξ, πιο προφανή από ό,τι σε άλλες δουλειές του, είτε αλλάζει τη στάση και την έκφρασή του μέσα σε μια σκηνή, είτε χορεύει, είτε παίζει με την πλάτη του, είτε κινείται μέσα σε έναν χώρο ανάμεσα στην οργή και τη φάρσα. Εν τέλει για αυτό το ρόλο, που του απέφερε και το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου, αυτό που έχει τεράστιο ενδιαφέρον είναι το πόσο τον θαυμάζουν οι άλλοι ηθοποιοί και πόσο εμπνεόνται από τα όσα κάνει εδώ. Αυτό είναι μάλλον που λέμε καμιά φορά «ερμηνεία για σεμινάριο».

You Were Never Really Here

Σε γενικές γραμμές δε θα συνέδεε κανείς τον Χοακίν Φοίνιξ με συναισθήματα κι αποτυπώσεις ευτυχίας και τρυφερότητας, αλλά ακόμα κι έτσι το σκοτάδι στο οποίο βουτά σε αυτή την ταινία-έρεβος είναι ένα πραγματικό σοκ. Ένας άνθρωπος σκιά, ένας βετεράνος που –άφοβος απέναντι στη βία– εντοπίζει κορίτσια που χάνονται μέχρι που συναντά ένα κύκλωμα εκμετάλλευσης και κακοποίησης που σε γονατίζει από το βάρος των τόσων επιπέδων της κόλασης που κουβαλά μαζί του. Στην σπουδαία ταινία της Λιν Ράμσεϊ ο Φοίνιξ δεν παίζει απλώς έναν σκυθρωπό, συναισθηματικά νεκρωμένο άντρα, αυτό θα ήταν εύκολο. Παρά δίνει την αίσθηση ενός αληθινού φαντάσματος, ενός πρώην ανθρώπου, που αντικατοπτρίζει πάνω του το σκοτάδι – σε οργή. Ένα σοκαριστικό επίτευγμα από κάθε οπτική, που απέφερε τόσο στη Λιν Ράμσεϊ ένα βραβείο Σεναρίου στις Κάννες, αλλά και στον Χοακίν Φοίνιξ το βραβείο Καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας του φεστιβάλ.

Το Beau is Afraid (Ο Μπο Φοβάται) κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Tanweer.