Λιβύη: Οι δύο κυβερνήσεις, ο ρόλος της Τουρκίας και το παρασκήνιο με Δένδια

Τον Οκτώβριο του 2022, η Τουρκία και η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης υπέγραψαν μια προκαταρκτική συμφωνία για ενεργειακές έρευνες, η οποία ήρθε ως συνέχεια της συμφωνίας των δύο πλευρών για τα θαλάσσια σύνορα, που είχε “σφραγιστεί” τον Νοέμβριο του 2019.

Σε απάντηση της συμφωνίας, η Ελλάδα και η Αίγυπτος προειδοποίησαν ότι θα αντιταχθούν σε οποιαδήποτε δραστηριότητα σε αμφισβητούμενες περιοχές, ενώ η Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης απέρριψε τη συμφωνία και δήλωσε ότι υπεγράφη από μια κυβέρνηση που δεν έχει ρητή λαϊκή εντολή. Το σύμφωνο των δύο πλευρών θεωρείται μη έγκυρο, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να υπενθυμίζει πως η αρχική συμφωνία του 2019,  “δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να έχει νομικές συνέπειες για τρίτες χώρες “.

Όταν το πρωί της Πέμπτης ο Έλληνας ΥΠΕΞ έφτασε στο αεροδρόμιο της Τρίπολης, ενημερώθηκε πως θα τον υποδεχόταν η ΥΠΕΞ της υπηρεσιακής κυβέρνησης της Λιβύης Νάιλα Μανγκούς, η οποία είχε υπογράψει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ο κ. Δένδιας ήταν προγραμματισμένο να δει τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου της χώρας Μοχάμεντ Μένφι και αρνήθηκε να δει τη Μανγκούς, αντιλαμβανόμενος πως εντέλει η επιχειρούμενη συνάντηση επρόκειτο για διπλωματική “παγίδα”.

Πάγια θέση της Αθήνας, με την οποία ευθυγραμμίζεται και η Αίγυπτος, είναι πως η θητεία της μεταβατικής κυβέρνησης της Τρίπολης έχει λήξει και δεν έχει τη νομιμοποίηση να υπογράφει διεθνείς συμφωνίες που δεσμεύουν το μέλλον της χώρας. Εξ ου και η άρνηση Δένδια.

Πριν λίγες ημέρες άλλωστε, Λιβύη και Τουρκία υπέγραφαν δύο στρατιωτικές συμφωνίες που προβλέπουν συγκεκριμένα τον εκσυγχρονισμό της λιβυκής πολεμικής αεροπορίας από την Άγκυρα. Οι συμφωνίες αυτές ήρθαν τρεις εβδομάδες μετά τη σύναψη συμφωνίας για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων στα ύδατα της Λιβύης. Οι υπογραφές έπεσαν στην Κωνσταντινούπολη από τον Τούρκο υπουργό Άμυνας Χαλούσι Ακάρ και τον πρωθυπουργό της κυβέρνησης της Τρίπολης Αμπντελχαμίντ Ντμπέιμπα (Abdul Hamid Dbeibeh).

Σε αντάλλαγμα των διμερών συμφωνιών του 2019, η Τουρκία είχε βοηθήσει την κυβέρνηση της Τρίπολης να αποκρούσει τον Ιούνιο του 2020 την επίθεση που πραγματοποιείτο υπό τις δυνάμεις του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ, ισχυρού άνδρα της ανατολικής Λιβύης, για την κατάληψη της πρωτεύουσας Τρίπολης στη δυτική Λιβύη.

Η Άγκυρα είχε στείλει στη Λιβύη στρατιωτικούς συμβούλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, κάτι που είχε επιτρέψει μια σειρά από ήττες στις πύλες της Τρίπολης για τις δυνάμεις του στρατάρχη Χάφταρ, ο οποίος είχε την υποστήριξη της Ρωσίας και των αντιπάλων της Άγκυρας στην περιοχή, δηλαδή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Αιγύπτου.

Μόλις υποχώρησαν οι δυνάμεις του Χαφτάρ επιβλήθηκε εκεχειρία και άρχισε εκ νέου ο πολιτικός διάλογος για το μέλλον της χώρας. Ένα πρώτο βήμα θα ήταν η εκλογή μίας νέας Εκτελεστικής Αρχής, η οποία θα εκπροσωπεί ολόκληρο τον λαό της Λιβύης. Με την απροκάλυπτη υποστήριξη της Άγκυρας, η μεταβατική κυβέρνηση Ντμπεϊμπά καθυστερεί όμως εδώ και μήνες τη διενέργεια εκλογών, για την οποία είχε δεσμευτεί.

Νέες διπλωματικές προσπάθειες

Το τελευταίο διάστημα άνοιξε ένας νέος γύρος στις διπλωματικές προσπάθειες για το μέλλον της χώρας, υπό τον ΟΗΕ. Ο νέος ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ Αμπντουλάχ Μπατέλι βρίσκεται μάλιστα στη Λιβύη για συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Α. Ντμπεϊμπά και την εθνική επιτροπή εκλογών, με εντολή να αξιολογηθεί η προετοιμασία και να προσδιοριστεί ο χρονικός ορίζοντας για τη διεξαγωγή τους.

Προηγήθηκε ο νέος ειδικός απεσταλμένος της αμερικανικής κυβέρνησης, Richard Norland, την προηγούμενη εβδομάδα.

Οι πρεσβείες των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας κάλεσαν τις δύο αντίπαλες πλευρές να συνεννοηθούν και να συμφωνήσουν με το τριμελές Προεδρικό Συμβούλιο για ημερομηνία προεδρικών και βουλευτικών εκλογών. Όπως είχε γράψει το Middle East Monitor, στη διενέργεια εκλογών συμφωνούν ο πρόεδρος του Προεδρικού Συμβουλίου Μ. Μένφι και ο πρόεδρος της Βουλής Α. Σάλεχ, όμως το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο τάσσεται υπέρ του μεταβατικού πρωθυπουργού Α. Ντμπεϊμπά.

Πρακτικά, μια νέα καθυστέρηση στη διενέργεια εκλογών, μπορεί να δυναμιτίσει εκ νέου την ήδη τεταμένη κατάσταση.

Σημειώνεται εδώ πως η μεταβατική Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Ντμπεϊμπά αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ υπό την αίρεση όμως να κάνει εκλογές (κάτι που αρνείται να πράξει) ενώ η έτερη κυβέρνηση που βρίσκεται στο Τομπρούκ υπό τον Fathi Bashagha, αναγνωρίζεται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Για τα παραπάνω, στις 16 Νοεμβρίου το Think Tank της ΕΕ για την επίβλεψη των εξελίξεων στη Λιβύη, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση, η οποία αναφέρει:

“Στη Λιβύη λείπουν ακόμη ενοποιημένοι εθνικοί θεσμοί, ένα ευρέως αποδεκτό Σύνταγμα και ένα εκλογικό πλαίσιο. Ο νέος απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη, Abdoulaye Bathiliy, διορίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2022. Μεταξύ των προτεραιοτήτων του είναι η υποστήριξη συμφωνίας για ένα συνταγματικό πλαίσιο και χρονοδιάγραμμα εκλογών, η παρακολούθηση της κατάπαυσης του πυρός και η βοήθεια της Μικτής Στρατιωτικής Επιτροπής 5+5 στην επίβλεψη της άμεσης αποχώρησης όλων των ξένων δυνάμεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχίζει να υποστηρίζει τις αρχές της Λιβύης, μεταξύ άλλων μέσω της Αποστολής Συνοριακής Βοήθειας της ΕΕ στη Λιβύη και της Επιχείρησης Ειρήνη της Ναυτικής Δύναμης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Μεσόγειο”.

Ως συνέχεια των διπλωματικών προσπαθειών, στις 13 Νοεμβρίου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν συναντήθηκε με τον επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης, Μοχάμεντ Μένφι, στο Παρίσι. Η συνάντηση των δύο έγινε στα πλαίσια του πέμπτου φόρουμ Ειρήνης του Παρισίου και αντηχεί τον ρόλο που θέλει να έχει η Γαλλία στις εξελίξεις στην περιοχή. Ο Μένφι συναντήθηκε στα τέλη Οκτωβρίου με τον ειδικό απεσταλμένο του Γάλλου Προέδρου στη Λιβύη Paul Soler, ο οποίος δήλωσε πως η χώρα του θα διαδραματίσει θετικό ρόλο στη σταθερότητα της Λιβύης μέσω μιας πολιτικής λύσης που έγκειται στην επίτευξη ταυτόχρονων βουλευτικών και προεδρικών εκλογών στις βάση ενός συναινετικού συνταγματικού πλαισίου.

Επαφές του Μένφι με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Σίσι, έλαβαν χώρα τον Ιούλιο, με τον δεύτερο να επαναλαμβάνει το πάγιο αίτημα του Καίρου για εκλογές.

Οι κινήσεις Δένδια

Από τη δική του μεριά ο Έλληνας ΥΠΕΞ, Νίκος Δένδιας, αναμενόταν να γίνει δεκτός στη Λιβύη από τον αλ Μένφι ενώ θα είχε συνομιλίες με τον Πρόεδρο της Βουλής, Αγκίλα Σάλεχ Ίσα κι άλλους Λίβυους αξιωματούχους. Διπλωματικές πηγές ανέφεραν άλλωστε πως η επίσκεψη Δένδια στην Τρίπολη δεν θα μπορούσε να μην είναι συνδεδεμένη με την έναρξη σεισμικών ερευνών στα νοτιοδυτικά της Κρήτης.

Το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας είχε ανακοινώσει πως οι συζητήσεις αναμένονταν να εστιάσουν στην ενίσχυση της συνεργασίας Ελλάδας – Λιβύης στη βάση ιδιαίτερα του Δικαίου της Θάλασσας, στη “σκιά” του παράτυπου τουρκολιβυκού συμφώνου. Παράλληλα, ο κ. Δένδιας θα ζητούσε εκ νέου τη διεξαγωγή εκλογών στη χώρα  το συντομότερο δυνατόν. Ακόμη, η ελληνική πλευρά προσπαθεί να δείξει πως μπορεί να διαδραματίσει ένα θετικό ρόλο στις σχέσεις ΕΕ και Λιβύης, με τη Τουρκία φυσικά να αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα στην περιοχή.

Σημειώνεται πως τελικά ο Νίκος Δένδιας έφτασε με καθυστέρηση στο αεροδρόμιο της Βεγγάζης, “όπου το πρόγραμμα της επίσκεψης στην Ανατολική Λιβύη θα υλοποιηθεί κανονικά” όπως ανάρτησε ο Έλληνας ΥΠΕΞ στο Twitter.

Βάσει του επίσημου προγράμματος, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης πραγματοποιήθηκε, από την πλευρά του υπουργού Εξωτερικών, εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης, παράδοση δωρεάς εμβολίων κατά του κορονοϊού COVID-19.

“Η ελληνική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να δωρίσει ακόμα περισσότερα εμβόλια, όσα μπορεί να απορροφήσει η Λιβύη”, σημείωσε ο υπουργός και πρόσθεσε: “Είναι μια κίνηση για το κοινό καλό και ένα αγαθό στο οποίο όλοι οι πολίτες στον κόσμο πρέπει να έχουν πρόσβαση”.

Κατά την παραμονή του στη Βεγγάζη, ο κ. Δένδιας είναι προγραμματισμένο να παραστεί και σε εκδήλωση παρουσίασης συνεισφοράς της Ελλάδας σε πρόγραμμα του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ (World Food Programme) για την αποκατάσταση του λιμένα της Βεγγάζης. Ο υπουργός Εξωτερικών είχε επισκεφθεί την Ανατολική Λιβύη και τον Απρίλιο του 2021.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις