Κώστας Στρατής: Να αλλάξουμε το κράτος

Η απώλεια τόσων ανθρώπων στα Τέμπη, νέων των περισσότερων, είναι ένα τεράστιο σοκ. Για τους συγγενείς και τους οικείους τους η πληγή θα μείνει ανεπούλωτη. Για την κοινωνία καταγράφηκε από την πρώτη στιγμή ως εθνική τραγωδία. Μια τραγωδία νομοτελειακά προβλέψιμη και απολύτως αποτρέψιμη.

Η απόδοση δικαιοσύνης είναι εκ των ων ουκ άνευ. Και πρέπει να γίνει προς κάθε κατεύθυνση, καταλογίζοντας ακέραιες τις ευθύνες για το σύνολο παραλείψεων και πράξεων που βαρύνουν το κράτος και τους φορείς του, πέραν του προφανούς ανθρώπινου σφάλματος ενός συγκεκριμένου προσώπου. Αποτελεί την ελάχιστη στοιχειώδη υποχρέωση της Πολιτείας, αν θέλει όχι μόνο να λέγεται αλλά και να είναι επί της ουσίας συντεταγμένη.

Ωστόσο, η δικαιοσύνη, όσο και αν είναι αναγκαία, από μόνη της δεν είναι αρκετή. Ο βαρύς φόρος αίματος θύμισε, για μια ακόμα φορά, την άβολη αλήθεια. Έχουμε ένα κράτος προβληματικό και παρηκμασμένο, που είναι ουραγός στον ανεπτυγμένο κόσμο. Και το πληρώνουμε με αχρείαστους θανάτους, χαμηλή ποιότητα ζωής, οικονομική δυσπραγία, μόνιμο αίσθημα ανασφάλειας, μειωμένες προοπτικές και ξενιτεμό για τις νέες και τους νέους.

Οι σιδηρόδρομοι εικόνα του κράτους

Η αλήθεια είναι ότι τα κονδύλια δεν έχουν λείψει για τους σιδηρόδρομους, όπως και οι μεγαλόστομες εξαγγελίες για “νέα γρήγορα τρένα”. Όμως οι υποδομές ασφάλειας που προστατεύουν το μέγιστο αγαθό της ανθρώπινης ζωής αφέθηκαν να απαξιωθούν, καταλήγοντας τα τελευταία χρόνια να είναι αλλού ανύπαρκτες και αλλού εκτός λειτουργίας. Την ίδια στιγμή οι ταχύτητες των συρμών και οι ανάγκες για τη ροή δρομολογίων έχουν αυξηθεί σε σχέση με το παρελθόν, ενώ το προσωπικό είναι κατά πολύ μειωμένο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις, ακόμα και σε κρίσιμες θέσεις.

Δεν είναι μεμονωμένη περίπτωση. Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, από τα πιο ακραία ίσως, της συνολικής εικόνας του κράτους. Έχοντας για χρόνια διαχειριστεί αστόχαστα άφθονους πόρους, η “ισχυρή Ελλάδα” έφτασε στη χρεοκοπία. Εισήλθαμε στην “εποχή των μνημονίων” και τη βίαιη προσαρμογή με αυτή τη νέα πραγματικότητα. Κρατικές δομές φορτωμένες με κακοδιαχείριση, ελλείμματα και χρέη ήρθαν αντιμέτωπες με μεγάλες περικοπές και μετακινήσεις προσωπικού. Παράλληλα, έγιναν ιδιωτικοποιήσεις, μεταξύ των οποίων της μεταφορικής δραστηριότητας των σιδηρόδρομων.

Η κατάσταση δεν βελτιώθηκε παρά ελάχιστα μετά την ολοκλήρωση των προγραμμάτων διάσωσης. Σήμερα είναι ακόμα χειρότερη, καθώς τα τελευταία τέσσερα χρόνια η ακολουθούμενη πολιτική είναι “λιγότερο κράτος”. Στην πράξη σημαίνει κρατικές δαπάνες μειωμένες συγκριτικά με τις ανάγκες για υγεία, παιδεία, μεταφορές κλπ, ώστε να εξοικονομηθεί δημοσιονομικός χώρος για φοροελαφρύνσεις που κατευθύνονται προς υψηλά εισοδήματα και μεγάλες περιουσίες πρωτίστως.

Ανάγκη για αλλαγή πορείας

Έχει έρθει πια η ώρα για ριζική αλλαγή πορείας. Είναι απολύτως απαραίτητο στην εποχή πολλαπλών αλλεπάλληλων κρίσεων που βιώνουμε.

Πρώτον, πρέπει να γίνει ένας συνολικός αναστοχασμός για το κράτος και τον ρόλο του, αναγνωρίζοντας τη σημασία ενός ισχυρού κράτους για την κοινωνική συνοχή, αλλά και για την οικονομία και τον ιδιωτικό τομέα. Να υπάρξει η αναγκαία ενίσχυση με προσωπικό και πόρους. Να συνδυαστεί, ταυτόχρονα, με ριζική αναδιοργάνωση των κρατικών φορέων, ώστε να επιτελούν αποτελεσματικά τους σκοπούς τους. Επιπλέον, να αξιολογηθεί πού είναι επιθυμητοί οι διαχωρισμοί και πού οι καθετοποιήσεις, με βάση το μέγεθος, τη δομή και τις ανάγκες της χώρας. Αλλά και να γίνει αποτίμηση για τις ιδιωτικοποιήσεις, κάποιες από τις οποίες προς αλλοδαπές κρατικές εταιρείες.

Δεύτερον, θα πρέπει να υπάρξουν, παράλληλα, σημαντικές θεσμικές παρεμβάσεις. Να αντιμετωπιστούν ριζικά οι χρόνιες παθογένειες των δημόσιων έργων που προκαλούν διαρροή κονδυλίων και συνεχείς παρατάσεις από τις οποίες κερδίζουν προμηθευτές και εργολήπτες. Να βελτιωθεί η ταχύτητα της Δικαιοσύνης, ώστε οι καθυστερήσεις, ενίοτε υπέρμετρα μεγάλες, να μην εργαλειοποιούνται από συμφέροντα προς όφελός τους. Να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία της δημόσιας διοίκησης και η συνέχεια στη λειτουργία της. Η στελέχωση των κρατικών φορέων να γίνεται με αξιοκρατία και να υπάρχει αξιολόγηση. Και να υπάρξουν μόνιμοι υπερκομματικοί θεσμοί με ουσιαστικό ρόλο, όπου επιβάλλεται για λόγους ρυθμιστικούς, ελεγκτικούς και διαχειριστικούς, μέσα από διακομματική συνεννόηση για τα αυτονόητα.

Τρίτον, η τραγωδία των Τεμπών ανέδειξε, επίσης, ότι πρέπει να αλλάξει η απαξιωτική αντίληψη για τον συνδικαλισμό και τον ρόλο του. Αλλά και να επανέλθουν ο Τύπος και τα Μέσα Ενημέρωσης στον κρίσιμο δικό τους ρόλο του ελέγχου της εξουσίας, αντί να είναι πυλώνας της.

Τέταρτον, το πολιτικό σύστημα οφείλει να γίνει φειδωλό σε ανακοινώσεις για την ποσότητα χρηματοδοτήσεων και τα ποσοστά απορροφήσεων. Αντίθετα, πρέπει να είναι αναλυτικό σε λογοδοσία για την ποιότητα και τα πραγματικά χρονοδιαγράμματα προγραμμάτων και έργων, λειτουργώντας ταυτόχρονα με διαφάνεια και χρηστή διαχείριση και διασφαλίζοντας το δημόσιο συμφέρον.

Προτεραιότητα η κοινωνία, οι πολίτες και οι ανάγκες τους

Για να έχουμε ένα καλύτερο μέλλον, πρέπει να αντιμετωπίσουμε παθογένειες που είναι βαθιά ριζωμένες στο παρελθόν. Να τελειώσουμε οριστικά με το κομματικό κράτος που είναι λάφυρο για τη νομή εξουσίας και πόρων.

Να γίνουν προτεραιότητα η κοινωνία, οι πολίτες και οι ανάγκες τους. Να δοθεί βάρος στην πρόληψη και την ασφάλεια, με την πραγματική της έννοια και σε όλες της τις διαστάσεις, ώστε να ζούμε ελεύθεροι από φόβο και πελατειακές εξαρτήσεις.

Οφείλουμε όχι απλά να ανασυγκροτήσουμε αλλά να αλλάξουμε το κράτος, μέσα από ευρείες προοδευτικές συναινέσεις. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την αναγκαία μετάβαση σε ένα νέο υπόδειγμα ευημερίας και ανάπτυξης, που θα έχει δικαιοσύνη, αντοχή και διάρκεια.

Είναι ιστορικών διαστάσεων χρέος μας προς τις νέες και τους νέους μας.

* Ο Κ. Στρατής είναι αρχαιολόγος, MSc Προστασία Μνημείων, πρώην υφυπουργός Πολιτισμού

 

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις