ΟΙ ΕΞΙ “ΣΤΟΧΟΙ” ΤΗΣ ΕΥΠ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΟΥ ΑΥΤΟΓΚΟΛ ΝΤΟΓΙΑΚΟΥ

Την παρακολούθηση από την ΕΥΠ έξι προσώπων σε κορυφαία θεσμικά αξιώματα επιβεβαιώνουν οι τελευταίοι έλεγχοι της ΑΔΑΕ στα γραφεία παρόχων κινητής τηλεφωνίας, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του Magazine. Μεταξύ αυτών, βρίσκεται ένας εν ενεργεία υπουργός και ανώτερα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, τα κινητά τηλέφωνα των οποίων είχαν παγιδευτεί για λόγους «εθνικής ασφάλειας».

Οι συγκεκριμένοι έλεγχοι της ΑΔΑΕ ολοκληρώθηκαν πριν από την περίφημη γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ισίδωρου Ντογιάκου, η οποία, όπως αποκαλύπτεται από το παρασκήνιο των τελευταίων 40 ημερών, είναι το δεύτερο αυτογκόλ που προκαλεί η ίδια η κυβέρνηση στην προσπάθεια για τη συγκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών.

Στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Αλέξης Τσίπρας επισκέφθηκε τα γραφεία της ΑΔΑΕ και ζήτησε να ενημερωθεί για πιθανές άρσεις τηλεφωνικού απορρήτου σε μια σειρά από πρόσωπα με σημαντικό θεσμικό ρόλο. Λίγα 24ωρα νωρίτερα, η εφημερίδα Documento είχε δημοσιεύσει την τέταρτη λίστα στόχων της ΕΥΠ που αφορούσε ανώτατα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων.

Το πρώτο δεκαήμερο της νέας χρονιάς, κλιμάκιο της ΑΔΑΕ μετέβη δύο φορές στους μεγαλύτερους παρόχους κινητής τηλεφωνίας (Cosmote, Vodafone, Wind), ζητώντας στοιχεία για πρόσωπα που περιλαμβάνονταν στο αίτημα Τσίπρα. Τα στοιχεία που έδωσαν οι εταιρείες έδειξαν ότι τα τηλέφωνα έξι προσώπων είχαν παγιδευτεί από τις κρατικές μυστικές υπηρεσίες.

Σύμφωνα με ασφαλείς πηγές, μεταξύ αυτών βρίσκεται ένας εν ενεργεία υπουργός, ένας στρατηγός των Ενόπλων Δυνάμεων του οποίου η σιωπή για την υπόθεση των υποκλοπών έχει προκαλέσει πολιτική κόντρα, αξιωματικοί που χειρίζονται υποθέσεις εξοπλιστικών κι επίσης ένας πρώην σύμβουλος θεμάτων εθνικής ασφάλειας, ο οποίος απομακρύνθηκε από τη θέση του εξαιτίας δηλώσεων που δεν συμφωνούσαν με το αφήγημα της κυβέρνησης.

Το Magazine πληροφορείται ότι από τις απαντήσεις των παρόχων στην ΑΔΑΕ, προκύπτει ότι οι παρακολουθήσεις των δύο εκ των έξι κράτησαν περίπου έναν χρόνο, ενώ των υπολοίπων ανανεώθηκαν δύο ή τρεις φορές (κάθε διάταξη είναι δίμηνη).

Ο ΝΕΟΣ ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΣΗ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ

Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών πυροδοτήθηκαν από μία εξέλιξη που δεν είχε προβλεφθεί. Στα μέσα Δεκεμβρίου, αποκαλύφθηκε ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε τον ευρωβουλευτή Γιώργο Κύρτσο και τον δημοσιογράφο Τάσο Τέλλογλου, κυρίως όμως ότι ο Ντογιάκος φέρεται να προσπάθησε να μπλοκάρει την έρευνα.

Για τους δύο παραπάνω «στόχους» στα γραφεία της Cosmote μετέβησαν δύο ξεχωριστά κλιμάκια της ΑΔΑΕ, όπως επιβεβαιώνουν στο Magazine άνθρωποι που βρίσκονταν στην αίθουσα συσκέψεων των κεντρικών γραφείων της εταιρείας. Όσα συνέβησαν εκείνη τη μέρα, φέρεται να καταγράφηκαν σε πρακτικά που υπέγραψαν οι δύο πλευρές, κάτι που αποδείχτηκε κρίσιμο για τη συνέχεια.

Η επικεφαλής της νομικής υπηρεσίας της Cosmote, ενώπιον περίπου 20 ατόμων, μεταξύ των οποίων στελέχη της εταιρείας, μέλη της ΑΔΑΕ και τεχνικοί, ξεφύλλισε για λίγα λεπτά τον νέο Νόμο για την άρση του απορρήτου που είχε τυπωμένο μπροστά της κι έπειτα είπε ότι ο έλεγχος δεν μπορούσε να γίνει. Ο νέος Νόμος 5002/2022 που είχε ψηφιστεί λίγες ημέρες νωρίτερα, προβλέπει ότι κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να ενημερωθεί για την παρακολούθησή του μόνο μετά την πάροδο τριών ετών κι εφόσον δώσει το πράσινο φως ένα τριμελές όργανο, στο οποίο η ΑΔΑΕ έχει μία ψήφο.

Τα μέλη της ΑΔΑΕ αντέτειναν ότι ο έλεγχος που βρισκόταν σε εξέλιξη δεν περιοριζόταν μόνο στο δικαίωμα της ενημέρωσης των θιγόμενων, αλλά αφορούσε επίσης την ίδια την ελεγκτική αρμοδιότητα της ανεξάρτητης Αρχής. Το τελευταίο επισημαίνεται και στο κείμενο που συνυπέγραψαν προ ημερών κορυφαίοι συνταγματολόγοι κατά της γνωμοδότησης Ντογιάκου.

Όπως περιγράφεται, η επικεφαλής της νομικής υπηρεσίας της Cosmote, ζήτησε να αποχωρήσει για λίγα λεπτά, ώστε να καλέσει τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Ο τελευταίος, σε δεύτερο τηλεφώνημα, μετέφερε ότι ο έλεγχος ήταν παράνομος και ότι σκόπευε να συντάξει σχετική γνωμοδότηση το επόμενο διάστημα. Παρ’ όλα αυτά, ο έλεγχος έγινε – για τον Τέλλογλου τα στοιχεία παραδόθηκαν την ίδια μέρα, ενώ για τον Κύρτσο η απάντηση της εταιρείας στάλθηκε λίγες μέρες αργότερα. Τα πρακτικά που κρατήθηκαν από το επεισόδιο στην Cosmote φέρεται να ενίσχυσαν τον εκνευρισμό του Ντογιάκου και να επηρέασαν τη στάση του έως τη σύνταξη της γνωμοδότησης.

Στο μεταξύ, η διαρροή στον Τύπο των παρακολουθήσεων Κύρτσου-Τέλλογλου προκάλεσε την έντονη δυσφορία του Μαξίμου. Μάλιστα σε μία σύσκεψη τις επόμενες μέρες, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης περιγράφεται ιδιαίτερα εκνευρισμένος με τους χειρισμούς του νομικού επιτελείου της κυβέρνησης και πιο ειδικά με το γεγονός ότι η αλλαγή της νομοθεσίας πρακτικά δεν εμπόδισε τους ελέγχους της ΑΔΑΕ στους παρόχους, κάτι για τον οποίο φέρεται να τον είχαν βεβαιώσει. Σε τρίτους μεταφέρθηκε πως σε κυβερνητική σύσκεψη την ίδια περίοδο ακούστηκε, μεταξύ άλλων, η φράση: «Δεν γίνεται να ταλαιπωρούμαστε από μια κωλο-Αρχή».

Η ΜΑΧΗ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΑΔΑΕ

Η υπόθεση των υποκλοπών ανάγκασε τον πρόεδρο της ΑΔΑΕ, Χρήστο Ράμμο, να πάει κόντρα στους φόβους του, λένε άνθρωποι που τον γνωρίζουν δεκαετίες. Ο εσωστρεφής δικαστής βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας, κάτι που συστηματικά αποφεύγει, όμως εντέλει είναι χαρούμενος που πράττει το καθήκον του. Ο Ράμμος βρίσκεται στην ΑΔΑΕ από τον Ιούνιο του 2019. Το όνομά του δεν είχε ακουστεί για τη θέση, έως την ημέρα που στην τότε κυβέρνηση έφτασαν παράπονα εργαζομένων αναφορικά με τον τρόπο που λειτουργούσε η Αρχή και τα πρόσωπα που επηρέαζαν τις αποφάσεις της προηγούμενης διοίκησης.

Η αποκάλυψη της υπόθεσης των υποκλοπών ενεργοποίησε για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό την ΑΔΑΕ, η οποία από το 2003 που ιδρύθηκε, περιοριζόταν κατά βάση σε έργο που ήταν ανώδυνο για την εκάστοτε κυβέρνηση. Τον τελευταίο χρόνο η ΑΔΑΕ απλώς κάνει τη δουλειά της, γεγονός που έχει προκαλέσει τη δυσφορία της κυβέρνησης, με τον επικοινωνιακό μηχανισμό της να προσπαθεί περίπου να «χρεώσει» τον πρόεδρο Χρήστο Ράμμο στον ΣΥΡΙΖΑ, παρά το γεγονός ότι μόνο φίλα προσκείμενος στην αξιωματική αντιπολίτευση δεν μπορεί να θεωρηθεί.

Στο μεταξύ, η υπόθεση των υποκλοπών έχει αναδείξει δύο άτυπα στρατόπεδα στο εσωτερικό της ΑΔΑΕ. Κρίσιμες αποφάσεις, όπως η πραγματοποίηση των τελευταίων ελέγχων στους παρόχους, ελήφθησαν με οριακή πλειοψηφία 4-3 μεταξύ των μελών της ολομέλειας της Αρχής. Η θητεία τριών τακτικών και τεσσάρων αναπληρωματικών μελών έχει λήξει εδώ κι έναν χρόνο, ωστόσο η παραμονή τους στην ίδια θέση μέχρι να συμφωνήσουν τα κοινοβουλευτικά κόμματα για την αντικατάστασή τους, προβλέπεται από τον νόμο. Το ζήτημα είναι ότι η κυβέρνηση μόλις πρόσφατα – και πάντως μετά την εμπέδωση της πρόθεσης της ΑΔΑΕ να επιμείνει στους ελέγχους – κινητοποιήθηκε για να αντικαταστήσει τα συγκεκριμένα μέλη. Εφόσον συμβεί αυτό, οι ισορροπίες εντός της Αρχής θα αλλάξουν.

Η συζήτηση για την αντικατάσταση θα γινόταν στην προγραμματισμένη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, την περασμένη Πέμπτη. Προκειμένου να ληφθεί τέτοια απόφαση χρειάζεται πλειοψηφία τριών πέμπτων των συμμετεχόντων στη Διάσκεψη. Με δεδομένο πως ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΜεΡΑ25 και ΚΚΕ δεν επρόκειτο να προσφέρουν τη στήριξή τους, το κυβερνητικό στενό μαρκάρισμα στράφηκε στην Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου. Μετά από αρκετές μέρες παρασκηνιακών πιέσεων ωστόσο, ο Βελόπουλος αποφάσισε πως δεν θα συμπλεύσει με την κυβέρνηση. Έτσι, ο προεδρεύων Κωνσταντίνος Τασούλας, δεν έθεσε καν το θέμα της ΑΔΑΕ στη διάρκεια της συνεδρίασης. Η Διάσκεψη των Προέδρων ουσιαστικά τελείωσε το πρωί της Πέμπτης, πριν καν αρχίσει.

ΤΟ «ΧΑΡΤΙΝΟ» ΑΡΧΕΙΟ

Αν οι ενέργειες της κυβέρνησης που οδήγησαν στη γνωμοδότηση Ντογιάκου ήταν αυτογκόλ στην προσπάθεια συγκάλυψης του σκανδάλου, τότε το πρώτο αυτογκόλ είχε σημειωθεί σε ανύποπτο χρόνο, περίπου δύο χρόνια νωρίτερα, και χρεώνεται στους ανθρώπους που συμβουλεύουν νομικά τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Τον Μάρτιο του 2021 σε ένα άσχετο νομοσχέδιο για την πανδημία, η κυβέρνηση ενέταξε μια τροπολογία που άλλαζε όσα ίσχυαν για την άρση του επικοινωνιακού απορρήτου – πιο ειδικά η ΕΥΠ θα μπορούσε στο εξής να παρακολουθεί υπόπτους για λόγους «εθνικής ασφάλειας», χωρίς όμως εκείνοι να έχουν το δικαίωμα να το μάθουν όταν λήξει η περίοδος παρακολούθησής τους.

Εκ των υστέρων προκύπτει ότι αυτό συνέβη για να μην υπάρξει απάντηση στον δημοσιογράφο Θανάση Κουκάκη, όμως εντέλει αποδείχτηκε η αρχή του νήματος για την αποκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών. Κι αυτό διότι, στην περίπτωση Κουκάκη θα μπορούσε να γίνει ό,τι συνέβαινε ως τότε: Από το 2003 και για σχεδόν δύο δεκαετίες η ΑΔΑΕ είχε δεχτεί μόλις περί τα δέκα αιτήματα πολιτών για ενημέρωση. Η Αρχή έπαιρνε τα στοιχεία από τον πάροχο κι έπειτα ζητούσε από τον εισαγγελέα να επιβεβαιώσει ότι η γνωστοποίηση της παρακολούθησης στους πολίτες δεν θα έθετε σε κίνδυνο τους λόγους για τους οποίους είχε ζητηθεί. Ο εισαγγελέας δεν απαντούσε, έτσι το αίτημα σιωπηρά απορριπτόταν.

Μετά τις αποκαλύψεις του φετινού καλοκαιριού, τα αιτήματα στην ΑΔΑΕ είναι εκατοντάδες. Το πρόβλημα είναι ότι το αρχείο των διατάξεων για την άρση απορρήτου που κρατά η Αρχή δεν έχει ψηφιοποιηθεί. Χιλιάδες έγγραφα – 15.475 μόνο το 2021 – βρίσκονται στο κτίριο του Αμαρουσίου, σε ένα γραφείο που τον τελευταίο καιρό φυλάσσεται. Πρακτικά επομένως, οι απαντήσεις που ζητούν οι πολίτες από την ΑΔΑΕ βρίσκονται στα χέρια ιδιωτών, δηλαδή των παρόχων κινητής τηλεφωνίας.

Οι υπουργοί Δικαιοσύνης Κ. Τσιάρας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης K. Πιερρακάκης δεν έχουν υπογράψει την ΚΥΑ για την ψηφιοποίηση του αρχείου. Εξάλλου, όλα τα προηγούμενα χρόνια εντός της ΑΔΑΕ επαναλαμβανόταν η άποψη: «Τι να το κάνουμε το ψηφιακό αρχείο, εφόσον υπάρχουν οι πάροχοι;»