“ΤΟ ‘ΧΟΥΜΕ ΧΑΣΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΑΣ ΤΟ ΛΕΝΕ” – ΤΟ NEWS 24/7 ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΥΛΙΣΜΟ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
Λασπόνερα, άνθρωποι και σκουπίδια στον καταυλισμό που είναι στραμμένα όλα τα βλέμματα. Φωτογραφίες από την καθημερινότητα όπως τις κατέγραψε ο φακός του Αλέξανδρου Αβραμίδη.
Χρειάστηκε να εγγυηθούν συγκεκριμένοι άνθρωποι για την επίσκεψη του NEWS24/7 στον καταυλισμό Ρομά της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη. Είναι ο οικισμός όπου ζούσε ο 16χρονος Κώστας Φραγκούλης, ο οποίος πυροβολήθηκε στο κεφάλι από αστυνομικό της Ομάδας ΔΙΑΣ τα ξημερώματα της Δευτέρας, προκαλώντας ένα κύμα οργής σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Οι άνθρωποι που μας εμπιστεύονται στον καταυλισμό, έδωσαν ραντεβού στον φωτορεπόρτερ Αλέξανδρο Αβραμίδη το πρωί της Πέμπτης στην οδό Πόντου, αρκετές εκατοντάδες μέτρα από την είσοδο του γκέτο. Πώς αλλιώς μπορεί να χαρακτηριστεί ο οικισμός των Ρομά πίσω από τις φυλακές Διαβατών, που κυριολεκτικά οριοθετείται από ένα τσιμεντένιο τοιχίο; Υπάρχει μία είσοδος κι επομένως μία έξοδος.
Ο Βασίλης που δέχτηκε να συνοδεύσει το NEWS24/7 είναι ένας νεαρός Ρομά που ζει στην Αγία Σοφία και συνεργάζεται με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ως διαμεσολαβητής για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης αυτού του ευάλωτου πληθυσμού. Οδηγεί ένα λευκό αγροτικό φορτηγάκι, παρόμοιο με του 16χρονου Φραγκούλη, και αναλαμβάνει, όχι πολύ ευχάριστα, την ξενάγηση.
«Το ‘χουμε χάσει το παιδί και δεν μας το λένε», ήταν τα πρώτα λόγια του προς τον φωτορεπόρτερ Αβραμίδη. Το ίδιο πιστεύουν οι περισσότεροι στον οικισμό, στην περίμετρο του οποίου σημειώθηκαν τις τελευταίες μέρες σοβαρά επεισόδια και συγκρούσεις με την Αστυνομία. Το πρωί της Πέμπτης η κατάσταση στον οικισμό ήταν αρκετά ήσυχη, περίπου δεν καταλάβαινες ότι τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα εδώ πάνω. Το πρόβλημα με το γκέτο της Αγίας Σοφίας είναι ότι κάθε μέρα είναι ίδια, ό,τι ευχάριστο ή δυσάρεστο κι αν συμβεί.
«Δεν θέλουμε να δώσουμε δικαιώματα. Αύριο (σσ: Παρασκευή) έχουμε τη συγκέντρωση στα δικαστήρια και δεν πρέπει να γίνει το παραμικρό», λέει ο Βασίλης, που δεν θέλει να φωτογραφηθεί. Αναφέρεται στην απολογία του αστυνομικού της ΔΙΑΣ που πυροβόλησε τον ανήλικο Φραγκούλη και έχει πάρει προθεσμία για να απολογηθεί στον τακτικό ανακριτή.
Ο οικισμός Αγία Σοφία στα Διαβατά είναι βυθισμένος στη λάσπη και τα σκουπίδια. Εδώ ζουν περίπου 3.000 Ρομά, οι περισσότεροι σε λυόμενα σπίτια, τα οποία τούς είχαν παραχωρηθεί πριν από δύο δεκαετίες. Η Αγία Σοφία δημιουργήθηκε το 2000 ως πρότυπος τότε οικισμός. Στα 150 στρέμματα του πρώην στρατοπέδου Γκόνου είχαν μεταφερθεί οι σκηνίτες Ρομά που ζούσαν σε παραπήγματα στην όχθη του Γαλλικού ποταμού, το ίδιοι και μικρότεροι πληθυσμοί διάσπαρτοι έως τότε στη Βόρεια Ελλάδα.
Τα προηγούμενα χρόνια ο πληθυσμός ανανεώθηκε αρκετές φορές, είτε λόγω των οικογενειών που κάνουν γυρολογικό εμπόριο είτε λόγω διενέξεων μεταξύ των Ρομά. Την ίδια στιγμή, τα προβλήματα γίνονται χειρότερα όσα περνούν τα χρόνια. Οι άνθρωποι στην Αγία Σοφία δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό ούτε σε επαρκές αποχετευτικό δίκτυο. Παιδιά κάνουν μπάνιο σε πλαστικές λεκάνες, ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει πολλές δεκαετίες πίσω. Σκουπίδια και λόφοι από λιωμένο πλαστικό καλωδίων που συλλέγουν οι Ρομά για την αφαίρεση του χαλκού, υπάρχουν σε κάθε γωνιά. Όταν βρέχει, τα περισσότερα σημεία του οικισμού μετατρέπονται σε λίμνη.
Πρόσφατα, πέθανε ένας άνθρωπος στον καταυλισμό και ο δήμος δεν τον έθαβε, γιατί δεν τον έβρισκε σε κανένα επίσημο έγγραφο.
Οι Ρομά είχαν δεχτεί την υπόσχεση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης για έργα αναβάθμισης του οικισμού, τα οποία θα χρηματοδοτούνταν από ευρωπαϊκά κονδύλια, όμως ελάχιστα πράγματα άλλαξαν προς το καλύτερο. «Η μοναδική δομή που λειτουργεί στον οικισμό, από το 2003, είναι το νηπιαγωγείο, με πολλές, όμως, ελλείψεις», έγραφε το ΑΠΕ-ΜΠΕ σε ρεπορτάζ το 2019, φιλοξενώντας δηλώσεις της νηπιαγωγού: «Η υποδομή που έχουμε είναι μάλλον για κοτέτσι παρά για σχολείο. Η υλικοτεχνική υποδομή έχει πλέον ξεπεράσει κάθε όριο ανοχής κι εμείς έχουμε ξεπεράσει κάθε όριο φαντασίας για να δημιουργούμε χώρους», ανέφερε.
Οι άνθρωποι στην Αγία Σοφία είναι πάντα επιφυλακτικοί απέναντι στα λόγια και τις προθέσεις των επισκεπτών και του κράτους. Ρομά του οικισμού έλεγαν στον γράφοντα, σε μία από τις πρώτες επισκέψεις το 2007-8, ότι υπάρχουν ανάμεσά τους άνθρωποι που για τις δημόσιες υπηρεσίες θεωρούνται «αόρατοι». Δεν δηλώνονται ποτέ η γέννησή τους στο ληξιαρχείο, δεν έχουν ΑΦΜ, αστυνομική ταυτότητα και μητρώο ασφάλισης. «Πρόσφατα, πέθανε ένας άνθρωπος στον καταυλισμό και ο δήμος δεν τον έθαβε, γιατί δεν τον έβρισκε σε κανένα επίσημο έγγραφο. Μαζευτήκαμε πολλά άτομα για να βεβαιώσουμε ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος ήταν πραγματικός, ότι έζησε εδώ, έφτιαξε οικογένεια και πέθανε», περιέγραφε τότε ο πρόεδρος των κατοίκων του οικισμού, Παναγιώτης Φραγκούλης.
Ο Βασίλης που δέχτηκε την Πέμπτη να κάνει την ιδιότυπη ξενάγηση στον οικισμό, μεταφέρει την επιθυμία της οικογένειας του 16χρονου Φραγκούλη να μείνουν οι κάμερες μακριά από το σπίτι του, τουλάχιστον για τις πρώτες μέρες. Επαναλαμβάνει τα λόγια του πατέρα του, ότι «τού σκότωσαν το παιδί που είχε μεγαλώσει με τη φτώχεια του». Ο διαμεσολαβητής αισθανόταν και ο ίδιος αμήχανα, συνοδεύοντας έναν «ξένο» στα χωράφια του. Μετά τη σύντομη βόλτα στην Αγία Σοφία, σταμάτησε έξω από το σπίτι του και ζήτησε ευγενικά από έναν φίλο του να πάρει το ίδιο αυτοκίνητο και να οδηγήσει το NEWS24/7 πίσω ως την οδό Πόντου, στην «έξω» ζωή που μοιάζει να συνεχίζεται κανονικά.
