Ο θησαυρός των “τροφοσκουπιδιών”

Με αφορμή την Εβδομάδα Δράσης για τη Σπατάλη Τροφής που διανύουμε (6-12 Μαρτίου 2023) η InCommOn που προάγει την κυκλική οικονομία σε συνεργασία με την κοινότητα, βάζει στο κεντρικό μενού της ενημέρωσης και δράσης την αξιοποίηση των τροφικών απορριμμάτων μας.

Πρόκειται για μια ευκαιρία υπενθύμισης ενός σημαντικού καθημερινού θέματος που μας αφορά και μπορεί να κάνει τη διαφορά στην προσπάθεια μείωσης του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος.

Η μεγάλη εικόνα ενός θέματος μείζονος σημασίας

Εάν τα απόβλητα τροφίμων ήταν μια χώρα, θα ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πηγή εκπομπής άνθρακα στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα (World Resources Institute).

Η συγκέντρωση αυτού του όγκου των οργανικών απορριμμάτων στη χωματερή μόνο αθώα δεν είναι, καθώς ευθύνεται για εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, μεταξύ άλλων του μεθανίου (CH4) που είναι 20 φορές ισχυρότερο από το CO2.

Τα υπολείμματα τροφής είναι μια κατηγορία απορριμμάτων που βρίσκονται σε κάθε σπίτι, επιχείρηση και γενικά ανθρώπινη δραστηριότητα, και αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του κάδου των σκουπιδιών μας, που υπολογίζεται για την Ελλάδα γύρω στο 40% του συνόλου των Αστικών Στερεών Αποβλήτων. Ένα δεύτερο ενδιαφέρον και προειδοποιητικό στοιχείο είναι ότι η καθεμιά και ο καθένας από εμάς πετάει 142 κιλά στη χωματερή τον χρόνο, μόνο από τα υπολείμματα του φαγητού του (πηγή: UNEP Food Waste Index Report 2021).

Τι συμβαίνει με τα οργανικά απορρίμματα τροφίμων

Τα απόβλητα τροφίμων όταν καταλήγουν μαζί με όλα τα υπόλοιπα σκουπίδια μας στη χωματερή εκπέμπουν μεθάνιο και άλλα αέρια του θερμοκηπίου που συμβάλλουν στο ντόμινο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης – αλλαγής του κλίματος – προβλημάτων υγείας. Αν όλα αυτά φαντάζουν μακρινά και ίσως λίγο επιστημονικά, είναι γιατί στις πόλεις μας έχουμε την αίσθηση ότι η χωματερή είναι μακριά. Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Σε απόσταση μικρότερη από 30 χλμ μακριά από το κέντρο της Αθήνας καταλήγουν όλα μας τα απορρίμματα από την Αττική, στον γνωστό ΧΥΤΑ Φυλής. Και όταν όλα πέφτουν στον ίδιο πράσινο ή γκρι κάδο, δημιουργούν εν τέλει πρόβλημα.

Ευτυχώς, με μια πιο σωστή διαχείριση των σκουπιδιών που ξεκινάει μέσα από την κάθε κουζίνα διαχωρίζοντας τα “τροφοσκουπίδια” μας από τα υπόλοιπα απορρίμματα και ρίχνοντάς τα στον δικό τους καφέ κάδο, μπορούμε όλοι και όλες να παίξουμε τον ρόλο μας στην αλυσίδα αξιοποίησης των απορριμμάτων τροφίμων μας με έναν σωστό και αποτελεσματικό τρόπο.

Πώς ωφελούμαστε λοιπόν, αποτρέποντας απορρίμματα τροφίμων από τη χωματερή;

– Γλιτώνουμε διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και άλλους βλαβερούς ρύπους

– Ζούμε σε πιο καθαρές γειτονιές

– Εξοικονομούμε χρήματα και πόρους

Και όμως, λίγα ξέρουμε κι ακόμα λιγότερα κάνουμε για αυτό. Φέτος είναι μόλις η 3η συνεχόμενη χρονιά για αυτήν την ιδιαίτερη εβδομάδα της σπατάλης τροφής και ορθής διαχείρισης των τροφικών περισσευμάτων. Παρόλα αυτά τα μηνύματα είναι ενθαρρυντικά για τη συνέχεια καθώς έχει ήδη προσελκύσει παγκοσμίως την προσοχή που της αξίζει μια και το 2022 υλοποιήθηκαν με επιτυχία καμπάνιες από 80 οργανισμούς σε 12 χώρες.

Η InCommOn (ICO) μέσα από τα έργα της επιδιώκει να πληροφορήσει και να ευαισθητοποιήσει πολίτες κάθε ηλικίας, επιχειρήσεις και θεσμικούς φορείς για την αξία που έχουν όσα περισσεύουν καθημερινά στις κουζίνες μας και πώς μπορούμε να επωφεληθούμε από αυτή. Περνά, μάλιστα, από τη θεωρία στην πράξη προετοιμάζοντας την κοινότητα για τη χρήση του ειδικού καφέ κάδου που βρίσκεται ή αναμένεται να τοποθετηθεί προς χρήση από όλους τους πολίτες σε όλες τις γειτονιές της επικράτειας με υποχρέωση των Δήμων βάσει Ευρωπαϊκών οδηγιών και του Νόμου 4819/2021. Οι εν λόγω καφέ κάδοι-που προορίζονται αποκλειστικά για βιοαπόβλητα-υπάρχουν σε κάποιες περιοχές από το 2019 αλλά χρησιμοποιήθηκαν επιλεκτικά από επιχειρήσεις ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να τοποθετήθηκαν και έπειτα να έμειναν σε αδράνεια.

Τα έργα της InCommOn “Κλείσε τον κύκλο της Τροφής” που έχει ξεκινήσει από τον δήμο Παπάγου-Χολαργού και “Food Treasure” που εφαρμόζεται στον ίδιο δήμο και στη γειτονιά των Πετραλώνων στοχεύουν στην ενημέρωση και ενεργοποίηση όλων μας ως προς την αξία των τροφοσκουπιδιών και την ορθή διαχείριση των τροφικών υπολειμμάτων μέσα από τους καφέ κάδους στις γειτονιές. Η ενεργός συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών (δήμου, πολιτών και επιχειρήσεων) αποτελεί τη βάση των δύο έργων καθώς επιδιώκουν να πετύχουν τη σταδιακή αλλαγή της στάσης μας απέναντι στα βιοαπόβλητα και να διαμορφώσουν μια νέα νοοτροπία και συνήθεια, αυτή του διαχωρισμού των απορριμμάτων μας στην πηγή προκειμένου να επιτευχθεί η αξιοποίησή τους. Η ομάδα της InCommOn συναντά τους πολίτες και τους φορείς σε χώρους όπως οι λαϊκές αγορές, τοπικές επιχειρήσεις, σχολεία, φεστιβάλ, ακόμη και σε πάρκα και αυλές πολυκατοικιών προκειμένου να τους/τις μυήσει στις κρυφές δυνατότητες των απορριμμάτων τροφίμων και να μάθουν μαζί μας πώς μπορεί να γίνει ο διαχωρισμός τους στην πηγή, δηλαδή στην ίδια τους την κουζίνα (π.χ. φλούδες από φρούτα ή λαχανικά, υπολείμματα καφέ και τροφών στο πιάτο κ.α.) ώστε τίποτα να μην πετιέται και πηγαίνει χαμένο.

Γιατί τώρα;

Γιατί μπορούμε να κάνουμε κάτι απλό, εύκολο και ωφέλιμο για εμάς, το περιβάλλον και την ευρύτερη κοινότητα. Ξεκινάμε από την κουζίνα και τη γειτονιά μας μέσω του καφέ κάδου και από αυτή τη μικρή κλίμακα προσπαθούμε να φέρουμε τη μεγάλη αλλαγή σταδιακά στην πόλη και γιατί όχι στη χώρα. Είναι προφανές ότι μια τέτοια συμπεριφορά με άμεσο κοινωνικό, περιβαλλοντικό αλλά και οικονομικό αντίκτυπο μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα των ελληνικών πόλεων, αν υιοθετηθεί από όλους και όλες.

Γιατί τώρα που οι Δήμοι της χώρας έχουν προμηθευτεί κάδους και οχήματα, με άλλα λόγια τα απαραίτητα εργαλεία, και φέρουν βάσει Νόμου την υποχρέωση συστηματικής διαχείρισης των βιοαποβλήτων είναι η ώρα να κλείσουμε μαζί τον κύκλο της τροφής!

Ας μην πετάξουμε αυτή την πολύτιμη ευκαιρία!

Γιατί όμως τα “τροφοσκουπίδια” είναι διαφορετικά;

Αν κάνουμε ένα βήμα πίσω και θυμηθούμε πώς διαχειρίζονταν την τροφή οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας στο χωριό θα συνειδητοποιήσουμε ένα μοτίβο συμπεριφοράς: στις γεωργικές οικονομίες σχεδόν τίποτα δεν πετιόταν, αλλά έβρισκε πάντα έναν τρόπο να επαναχρησιμοποιηθεί. Τα φλούδια από τις πατάτες και τα κρεμμύδια γίνονταν τροφή για τις κότες και η κοπριά από τα ζωντανά έμπαινε ξανά στο χωράφι για να το εμπλουτίσει. Φανταστείτε, επίσης, το παλιό λάδι που γινόταν σαπούνι και το παλιό κρασί, ξύδι.

Όμως, καθώς μετακινηθήκαμε από τα χωριά στις πόλεις, και ειδικά με την έκρηξη της αστικοποίησης, ο κύκλος ζωής των τροφών έγινε μικρός και γραμμικός: παίρνουμε από το χωράφι, χρησιμοποιούμε και πετάμε στη… χωματερή. Και σε καθεμία τέτοια κίνηση, με το φαγητό που πετάμε όχι μόνο χάνουμε τρόφιμα, αλλά και τους πολύτιμους πόρους που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του – από τη γη, το λίπασμα, την ενέργεια και το νερό που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια των τροφίμων, στα αέρια του θερμοκηπίου από την παραγωγή, την επεξεργασία και τη μεταφορά. Ποια είναι, όμως, η διαφορά των “τροφοσκουπιδιών” σε σχέση με το πλαστικό, το μέταλλο ή το γυαλί; Ότι η λύση δεν είναι πολύπλοκη, δεν απαιτεί τεράστιες επενδύσεις, καινοτομία και εξειδικευμένη γνώση. Είναι πολύ εφικτή και εύκολη για όλους και όλες μας. Και λέγεται κομποστοποίηση!

Επιστροφή στο χώμα ή αλλιώς κομποστοποίηση

Η κομποστοποίηση είναι η φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία με υφή σαν το χώμα, η οποία λέγεται κομπόστ ή εδαφοβελτιωτικό. Όπως φανερώνει η λέξη, το κομπόστ όταν προστεθεί στο έδαφος το βελτιώνει: το θρέφει, διατηρεί την υγρασία του και βοηθάει τα φυτά να αναπτυχθούν.

Η κομποστοποίηση είναι ένας πολύ άμεσος και σημαντικός τρόπος ανακύκλωσης των “τροφοσκουπιδιών” μας, ο πιο απλός τρόπος για να κλείνει ο κύκλος της τροφής όχι μόνο στα χωριά αλλά και στις πόλεις μας πια. Από τους ειδικούς κάδους κομποστοποίησης που τοποθετούνται σε μπαλκόνια μέχρι το δίκτυο των καφέ κάδων μέσα στους οποίους συλλέγονται συστηματικά όλα τα οργανικά από την υπηρεσία καθαριότητας του Δήμου και στη συνέχεια κομποστοποιούνται σε ειδικές μονάδες επεξεργασίας, τελικά το αποτέλεσμα είναι μια κυκλική συμπεριφορά που διαμορφώνεται στην πράξη.

*Η Ελένη Ιντζίδη είναι Project Manager “Food Treasure” της InCommOn και η Κλειώ Χρηστοπούλου, Project Manager “Κλείσε τον Κύκλο της Τροφής” της InCommOn.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις