Politico: Επανάσταση στην Ουκρανία και ανατροπή Ζελένσκι την επομένη του πολέμου

Ο πόλεμος στην Ουκρανία οδεύει πλέον να συμπληρώσει 1,5 έτος, ωστόσο πολλοί, ακόμα και Ουκρανοί, έχουν αρχίσει να σκέφτονται το μέλλον, μετά το τέλος των εχθροπραξιών ακόμα και αν είναι άγνωστο πότε θα έρθει αυτό. Και η κατάσταση τότε δεν προμηνύεται ρόδινη, καθώς οι υποψίες για μια ακόμα πολιτική αναταραχή στη χώρα είναι υπαρκτές.

Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο γνώμης του Jamie Dettmer στο Politico, στο οποίο γίνεται αναφορά για “νέο Μαϊντάν” και για ανατροπή του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Η επανάσταση το 2014 στην πλατεία Μαϊντάν, όπου εκατοντάδες χιλιάδες απογοητευμένοι Ουκρανοί διαδήλωναν και κατάφεραν στο τέλος να ανατρέψουν τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, “πιόνι” του Βλαντίμιρ Πούτιν, φαίνεται να “στριφογυρίζει” στο μυαλό αρκετών πολιτών. Εκείνος ο ξεσηκωμός είχε απρόβλεπτες συνέπειες, θέτοντας σε σειρά γεγονότα που οδήγησαν την Ουκρανία στο σημείο που βρίσκεται σήμερα. Να υπερασπίζεται τον εαυτό της ενάντια στη ρωσική εισβολή που διατάχθηκε από έναν ρεβανσιστή και αγανακτισμένο Πούτιν. Και όσο αυτή η επανάσταση είχε αντίκτυπο, το ίδιο θα έχει και ο πόλεμος, ο οποίος σφυρηλατεί μια ισχυρή αίσθηση εθνικότητας και εγείρει τεράστιες προσδοκίες για ένα καλύτερο μέλλον – προσδοκίες που θα είναι δύσκολο να εκπληρωθούν.

Ένας πρώην υπουργός του υπουργικού συμβουλίου της Ουκρανίας ανέφερε στον Dettmer: «Ξέρεις, το Μαϊντάν μπορεί να συμβεί ξανά». Ζητώντας να μην κατονομαστεί για να μπορέσει να συζητήσει ελεύθερα ευαίσθητα θέματα, ήταν προσεκτικός όταν μιλούσε δημόσια από φόβο μήπως υπονομεύσει την πολεμική προσπάθεια και παράσχει βήμα για προπαγάνδα στη Ρωσία.

“Αυτός ο πόλεμος έχει πυροδοτήσει μεγάλες ελπίδες και οι άνθρωποι θα είναι πολύ ανυπόμονοι για αλλαγή», είπε. «Θα θέλουν χρήματα και δικαιοσύνη και την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης που ζήτησαν το 2014 και θα τα θέλουν γρήγορα».

Και ενώ η πλοήγηση στα θυελλώδη μεταπολεμικά πολιτικά νερά θα είναι δύσκολη για οποιονδήποτε ηγέτη, σύμφωνα με τον πρώην υπουργό, θα είναι ακόμα δυσκολότερη για τον Ζελένσκι, καθώς έχει γίνει μέρος του προβλήματος. Ένας ηγέτης με αυταρχικές τάσεις, σύμφωνα με το άρθρο.

Ο απολυταρχικός Ζελένσκι και η διαφθορά

Αυτό μπορεί να ακούγεται περίεργο για όσους είναι εκτός Ουκρανίας. Άλλωστε, εδώ και ένα χρόνο, ο Ζελένσκι επαινείται ως η ενσάρκωση της ουκρανικής αντίστασης, ακόμη και ως σύμβολο της δημοκρατίας. Εξακολουθεί να επικροτείται για την απόρριψη της προσφοράς των ΗΠΑ να φυγαδευτεί από το Κίεβο, όταν τα ρωσικά τανκς απείχαν 60 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα, και η εμπνευσμένη ρητορική του εν καιρώ πολέμου και η μαγευτική ρητορική του συνέβαλαν καθοριστικά στο να πείσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη να στηρίξουν την Ουκρανία την ώρα της ανάγκης.

Η ηγεσία, οι επικοινωνιακές δεξιότητες και το αδάμαστο πνεύμα του Ζελένσκι συγκεντρώνουν επαίνους και εντός της χώρας του. Τα νούμερά του στις δημοσκοπήσεις είναι υψηλά. Ωστόσο, οι έμπειροι παρατηρητές λένε ότι το 84% ποσοστό αποδοχής του είναι το αποτέλεσμα του συναισθήματος συσπείρωσης για τη χώρα και προβλέπουν ότι το νούμερο θα πέσει μόλις εξαφανιστεί η υπαρξιακή απειλή. Όπως έγινε αμέσως μετά από την εκλογή του κατά συντριπτική πλειοψηφία το 2019, έχοντας υποσχεθεί να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του λαού έναντι των πλουσίων και της άρχουσας τάξης.

Όπως σημειώνεται στο άρθρο, ο Ζελένσκι δεν μπόρεσε να επαναλάβει τον τηλεοπτικό ρόλο του ως “πρόεδρος του λαού” στην πραγματική ζωή, με την υποστήριξή του κάποια στιγμή να πέφτει κατακόρυφα στο 11%. Είχε προηγηθεί η απόλυση ενός μεταρρυθμιστή πρωθυπουργού και το “γέμισμα” της κυβέρνησής του με φίλους και πρώην επιχειρηματικούς εταίρους. Αντίθετα, ο Ουκρανός πρόεδρος κατηγορήθηκε ότι γινόταν όλο και πιο αυταρχικός και παραβίαζε τους νόμους εκδίδοντας προεδρικά διατάγματα για την επιβολή κυρώσεων στους εχθρούς, όλα στο όνομα της καταπολέμησης της ρωσικής επιθετικότητας. Αλλά, σύμφωνα με ορισμένους επικριτές, στόχος του ήταν να εξουδετερώσει τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Τέσσερις μήνες πριν από την εισβολή της Ρωσίας, ο Ζελένσκι και δύο στενοί συνεργάτες του είχαν επίσης εμπλακεί σε υπεράκτια οικονομική δραστηριότητα. Με βάση τα Pandora Papers, το Πρόγραμμα Αναφοράς Οργανωμένου Εγκλήματος και Διαφθοράς αποκάλυψε ότι ο Ουκρανός ηγέτης είχε ιδρύσει υπεράκτιες εταιρείες πριν γίνει πρόεδρος, αλλά συνέχισε να επωφελείται από αυτές μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, αρνήθηκε οποιαδήποτε νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Η μομφή για το προπολεμικό του ιστορικό δεν εκφράζεται την παρούσα χρονική στιγμή, λένε οι πολιτικοί του αντίπαλοι. Αλλά όταν θα σιγήσουν τα όπλα, θα υπάρξουν ερωτήματα σχετικά με τα γεγονότα που οδήγησαν στον πόλεμο και γιατί ο Ζελένσκι αγνόησε τις αυστηρές προειδοποιήσεις από τη Δύση σχετικά με τις μεγάλες πιθανότητες ρωσικής εισβολής και απέτυχε να βάλει την Ουκρανία σε πολεμική βάση πολύ νωρίτερα.

Ωστόσο, αυτά τα ερωτήματα εγείρονται ακόμη και στη μέση του πολέμου – το θέμα φούντωσε τελευταία φορά τον Αύγουστο, όταν έντονη δημόσια κριτική ακολούθησε τις παρατηρήσεις του Ζελένσκι σχετικά με το γιατί υποβάθμισε τις προειδοποιήσεις για μια επικείμενη επίθεση, ισχυριζόμενος ότι έπρεπε γιατί αλλιώς οι Ουκρανοί θα πανικοβάλλονταν, θα τρέπονταν σε φυγή και θα προκαλείτο οικονομική κατάρρευση.

Ανησυχία για το μέλλον της δημοκρατίας στην Ουκρανία

Πολιτικοί της αντιπολίτευσης και ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών που έδωσαν συνέντευξη στο Politico είπαν ότι ο Ζελένσκι θα μπει “στο μικροσκόπιο” για το πώς ο ίδιος και η δεμένη ομάδα παλιών φίλων του και άλλοτε επιχειρηματικοί εταίροι, κυβέρνησε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Με τρόπο που δεν διαφέρει από το πώς το έκανε πριν την εισβολή, προσπαθώντας να εγκαθιδρύσει μια «διαχειριζόμενη δημοκρατία» με ένα κυρίαρχο κόμμα.

«Φυσικά, πρέπει να στηρίξουμε την κυβέρνηση και πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι», δήλωσε ο Mykola Knyazhytsky, βουλευτής της αντιπολίτευσης από την πόλη Λβιβ. «Αλλά ανησυχώ για το μέλλον της δημοκρατίας στη χώρα μου. Ακόμη και σε καιρό πολέμου, πρέπει να υπάρχει πολιτική αντιπολίτευση, η δημοκρατική διαδικασία πρέπει να συνεχιστεί, πρέπει να υπάρχει κοινοβουλευτική εποπτεία», είπε.

Όπως άλλοι, ο Knyazhytsky σημείωσε ότι ο Ζελένσκι εκμεταλλεύεται την προεδρική εξουσία εν καιρώ πολέμου και τον στρατιωτικό νόμο για να αρπάξει περισσότερη εξουσία, να ελέγξει τα τηλεοπτικά μέσα, να παραγκωνίσει το κοινοβούλιο και να αγνοήσει τη νομοθετική εποπτεία σχετικά με τον τρόπο εκταμίευσης των κυβερνητικών κεφαλαίων και σε ποιον. Εάν δηλαδή οι δικαιούχοι είναι επιχειρηματικοί σύμμαχοι του Ουκρανού προέδρου ή εταιρείες που συνδέονται με μέλη του κυβερνώντος κόμματός του.

Μερικοί φοβούνται επίσης ότι ο παγκόσμιος θαυμασμός που δέχεται τώρα ο Ζελένσκι τροφοδοτεί το μεγαλείο. «Πιστεύει ότι είναι ο νούμερο ένα πολιτικός στον κόσμο και ότι ο Τζο Μπάιντεν είναι πολύ πιο κάτω από αυτόν, και ακόμη πιο κάτω [είναι] ηγέτες όπως ο Μακρόν και ο Σολτς», είπε ο πρώην υπουργός, προσθέτοντας ότι δεν είναι υγιές. Όπως και άλλοι, ανέφερε ότι ο Ουκρανός ηγέτης φαίνεται να αρέσκεται να μην μοιράζεται τη σκηνή ή τα φώτα της δημοσιότητας, ενώ ένας πρώην συνεργάτης του είπε ότι το γραφείο του πάντα ερευνά τα δεδομένα των δημοσκοπήσεων για να ελέγξει ότι κανείς δεν τον επισκιάζει.

Σύμφωνα με τους επικριτές, αυτή η αποφασιστικότητα να είναι ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής μπορεί να εξηγήσει κατά κάποιο τρόπο γιατί απορρίπτει τις εκκλήσεις για σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού.

Αλλά ο Tymofiy Mylovanov, πρόεδρος της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου, ο οποίος είναι επίσης πρώην υπουργός οικονομικής ανάπτυξης και άτυπος σύμβουλος της κυβέρνησης, απορρίπτει τον ισχυρισμό ότι ο Ζελένσκι έχει απολυταρχική νοοτροπία. «Βασικά, ο Ζελένσκι ανταποκρίνεται σε αυτό που θέλουν οι άνθρωποι… Κατά την άποψή μου, η Ουκρανία είναι πολύ τυχερή που τον έχει. Νομίζω ότι οι προηγούμενοι πρόεδροι θα είχαν συνθηκολογήσει τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου και θα είχαν διαπραγματευτεί», είπε.

Σύμφωνα με τον Mylovanov, ο Ζελένσκι χτίζει ένα έθνος-κράτος και, ως εκ τούτου, δεν έχει άλλη επιλογή από το να παρακάμψει τους θεσμούς, επειδή πολύ συχνά αιχμαλωτίζονται από κεκτημένα συμφέροντα. «Κανείς δεν ξέρει τι μεγαλύτερη προοπτική έχει στο μυαλό του ο Ζελένσκι. Νομίζω ότι έχει αλλάξει τις απόψεις του τα τελευταία τρία χρόνια που είναι πρόεδρος καθώς μαθαίνει και καθώς κατανοεί την ευρύτερη προοπτική και τις δυνάμεις που υπάρχουν. Νομίζω, από πολλές απόψεις, καταλαβαίνει περισσότερα από τους περισσότερους από εμάς», πρόσθεσε.

Και τον Ιανουάριο, κατά τη διάρκεια μιας από τις νυχτερινές τηλεοπτικές του ομιλίες, ο Ζελένσκι είχε διαβεβαιώσει πράγματι τους Ουκρανούς ότι «δεν θα υπάρξει επιστροφή στην κατάσταση που ήταν πριν».

Αλλά αυτές οι δηλώσεις ήρθαν στη μέση ενός σκανδάλου διαφθοράς γύρω από τις παράνομες πληρωμές και τις υπερδιογκωμένες στρατιωτικές συμβάσεις, που οδήγησε σε μια σειρά παραιτήσεων και απολύσεων αρκετών ανώτερων Ουκρανών αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένων πέντε περιφερειαρχών και τεσσάρων υφυπουργών.

Εν τω μεταξύ, οι διαβεβαιώσεις του Ζελένσκι δεν καθησυχάζουν ούτε κάποιους βετεράνους παρατηρητές της χώρας. «Δεν έχουμε δει αρκετά σημαντικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της διαφθοράς — αν και ίσως με μια σημαντική εξαίρεση», δήλωσε ένας πρώην ανώτερος διπλωμάτης των ΗΠΑ που έχει σημαντική εμπειρία στην Ουκρανία. «Νομίζω ότι πραγματικά προσπαθούν να αποτρέψουν την εκτροπή οποιασδήποτε τεράστιας δυτικής βοήθειας που λαμβάνουν. Πιστεύω ότι καταλαβαίνουν τους κινδύνους, εάν υπάρξει ένα μεγάλο σκάνδαλο».

Ωστόσο, ο πρώην διπλωμάτης είπε ότι αυτό που τον εντυπωσίασε σε πρόσφατες συναντήσεις με πολιτικούς της αντιπολίτευσης και ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών στο Κίεβο ήταν το πώς, «από τη μια πλευρά, εκτιμούν πραγματικά τη δύναμη του Ζελένσκι ως ηγέτη σε καιρό πολέμου», αλλά «ανησυχούν βαθιά και για τη διαφθορά και το αυταρχικό του στυλ».

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις