Όταν ενοχοποιείται το θύμα και όχι ο θύτης

Στην η υπόθεση του βαρύτατου τραυματισμού του δεκαεξάχρονου Κώστα Φραγκούλη από αστυνομικό της ομάδας Δίας, παρατηρείται η αντιστροφή της συνήθους δημόσιας συζήτησης για ένα έγκλημα. Αυτή τη φορά, όχι μόνο δεν έχουμε τις συνήθεις κραυγές για επιβολή θανατικής ποινής, αυστηροποίηση των νόμων ή ακόμα και αυτοδικία. Αυτή τη φορά είναι το θύμα που φταίει. Και φταίει διπλά. Όχι μόνο για όσα (υποτίθεται ότι) έκανε ο ίδιος, αλλά κυρίως γιατί ανήκει στην κοινότητα των Ρομά.

Η αλήθεια είναι ότι μοιάζει εξωφρενικό το να συζητάμε αν πρέπει να ενοχοποιείται το θύμα, ιδιαίτερα όταν αυτό χαροπαλεύει. Ωστόσο, είναι εξίσου αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια συζητάμε διάφορα εξωφρενικά, γιατί τίποτα πια δεν είναι αυτονόητο.

Οι πυροβολισμοί

Οι αστυνομικοί υποστηρίζουν ότι κατά την καταδίωξη ο Φραγκούλης απείλησε τη ζωή τους με τους επικίνδυνους ελιγμούς που έκανε. Ο δικηγόρος της οικογένειας Φραγκούλη λέει το ακριβώς το αντίθετο.

Το σίγουρο είναι ότι στις 20 Δεκεμβρίου του 2021, είχε σταλεί εγκύκλιος σε όλα τα αστυνομικά τμήματα σύμφωνα με την οποία «κατά την καταδίωξη δεν επιτρέπονται πυροβολισμοί για ακινητοποίηση του οχήματος και επικίνδυνοι χειρισμοί και ελιγμοί για την εκτροπή του οχήματος». Είναι προφανές ότι οι αστυνομικοί που έκαναν την καταδίωξη, παραβίασαν την εγκύκλιο.

Δεν μπορώ επίσης να πω ότι είναι φοβερά πειστικός ο ισχυρισμός του αστυνομικού στην απολογία του ότι «πυροβόλησα χαμηλά και τις δύο φορές, προς τα λάστιχα του αυτοκινήτου, αλλά από την ανωμαλία του εδάφους του συγκεκριμένου σημείου, λόγω του ότι στο σημείο αυτό υπήρχαν σιδηροδρομικές γραμμές και η άσφαλτος είναι παραμορφωμένη, η μοτοσικλέτα αναπήδησε, με αποτέλεσμα το πιστόλι, λόγω της απροόπτου και μη προβλεπόμενης αναπηδήσεως, να βρεθεί ψηλότερα και έτσι να επέλθει το τραγικό αποτέλεσμα». Δύο φορές πυροβόλησε χαμηλά, αλλά η μία σφαίρα βρέθηκε σε ξενοδοχείο και η άλλη καρφώθηκε στο κεφάλι του Φραγκούλη; Δεν είχαμε ακούσει το αφήγημα για στόχευση στα λάστιχα από τους αστυνομικούς που σκότωσαν τον Νίκο Σαμπάνη; Ο Κορκονέας πάλι δεν έλεγε ότι δεν είχε στοχεύσει τον Γρηγορόπουλο; Οι αστυνομικοί μονίμως στοχεύουν χαμηλά και οι σφαίρες από τα όπλα τους πάνε ψηλά;

Οι ζωές των Ρομά

Το χειρότερο όμως είναι η ενοχοποίηση του Φραγκούλη επειδή είναι Ρομά. Μια κατεξοχήν ρατσιστική ενοχοποίηση. Κι αυτό για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί γενικά είναι ρατσιστικό να υπονοεί κανείς ή να λέει ανοιχτά ότι όλες οι ανθρώπινες ζωές δεν έχουν την ίδια αξία · ότι οι ζωές των Ρομά εν προκειμένω, πρέπει να λογίζονται κάπως λιγότερο άξιες να βιωθούν. Ας σκεφτούμε πόσο διαφορετικές θα ήταν οι αντιδράσεις αν ήταν ένας «μπαλαμό» στη θέση του Ρομά Φραγκούλη.

Οι ΗΠΑ συνταράχθηκαν από το κίνημα Black lives matter – Οι ζωές των μαύρων μετράνε. Κίνημα που είχε ως βασικό «αίτημα» να μη θεωρούνται κατώτερες οι ζωές των Αφροαμερικανών από τις ζωές των λευκών -κι επομένως να μην περνάνε χωρίς συνέπειες οι δολοφονίες τους από αστυνομικούς. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σε μας με τους Ρομά. Οι ζωές του δεν μετράνε ή τουλάχιστον μετράνε πολύ λιγότερο από ό,τι των υπολοίπων Ελλήνων πολιτών.

Η εγκληματικότητα

Δεύτερον, είναι ρατσιστικός ο ισχυρισμός ότι οι Ρομά είναι εκ φύσεως εγκληματίες και φταίνε οι ίδιοι για την περιθωριοποίησή τους. Γενικά η αντίληψη ότι μια κοινωνική/εθνοτική ομάδα έχει a priori κάποια χαρακτηριστικά που τη διαφοροποιούν ή την κάνουν υποδεέστερη από την υπόλοιπη ανθρωπότητα, είναι βγαλμένη από τα πιο σκοτεινά βάθη του ναζισμού και του φασισμού.

Προφανώς μεγάλο μέρος των Ρομά έχει παραβατική και αντικοινωνική συμπεριφορά. Αλλά οποιοδήποτε άνθρωποι οπουδήποτε στον κόσμο ζουν σε ανάλογες συνθήκες εξαθλίωσης, οδηγούνται στο έγκλημα. Η πλειονότητα των Ρομά δεν είναι απλώς φτωχοί. Είναι απολύτως εξαθλιωμένοι, χωρίς βασικά αγαθά που η υπόλοιπη κοινωνία έχει εδώ και δεκαετίες, καθώς και χωρίς πρόσβαση στη στοιχειώδη εκπαίδευση. Αυτή η έλλειψη εκπαίδευσης είναι ίσως το μείζον πρόβλημα γιατί είναι αυτή που διαιωνίζει τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Παρά τον ισχυρισμό ότι οι Ρομά δεν θέλουν να αλλάξουν, εκεί που υλοποιήθηκαν με συνέπεια και συνέχεια προγράμματα ένταξης, τα αποτελέσματα είναι πολύ θετικά. Οι άνθρωποι αλλάζουν όταν έχουν ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους, όταν βρίσκουν μεροκάματο και κυρίως όταν πηγαίνουν σχολείο. Η παραβατική συμπεριφορά μεγάλου μέρους των Ρομά δεν αποδεικνύει την τάχα μου «εγκληματική φύση» τους, αλλά την αποτυχία του ελληνικού κράτους εδώ και δεκαετίες να εφαρμόσει αποτελεσματικές πολιτικές για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού. Όπως συμβαίνει συχνά, οι αποδιοπομπαίοι τράγοι είναι χρήσιμοι για να συγκαλύπτονται οι ευθύνες της εξουσίας.

Δικαιοσύνη

Οι ζωές των Ρομά μετράνε, η ζωή του Κώστα Φραγκούλη μετράει, όπως μετρούσε η ζωή του Νίκου Σαμπάνη. Η απόδοση δικαιοσύνης θα έπρεπε να ήταν αυτονόητη. Αυτή τη στιγμή όμως έχει καταστεί πολιτικό επίδικο.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις