MIKE SCOTT ΣΤΟ NEWS 24/7: “ΑΦΕΝΤΗΣ ΤΩΝ WATERBOYS ΕΙΝΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΠΑΝΑΣ”

Πίσω στα ‘90ς ήταν ένα από τα τραγούδια που δεν υπήρχε περίπτωση να μην ακούσεις πολλές φορές στο ραδιόφωνο, στο MTV και στις κασέτες των εφηβικών μας πάρτι. Το “The Whole of the Moon“ ήταν ο ρομαντικός λόγος που γνωρίσαμε τους Waterboys και τον ιδρυτή τους Mike Scott, τον “Bob Dylan της Σκωτίας”, όπως τον αποκαλούν οι συμπατριώτες του, κι ας μην του αρέσει.

Η μπάντα έχει επισκεφθεί ξανά την Ελλάδα, όμως φέτος στις 22 Ιουνίου θα φέρουν για πρώτη φορά την ενέργεια, την “αρχαία τους ψυχή”, τη μελωδικότητα και τον λυρισμό τους στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού.

Ο εμπνευστής και δημιουργός των Waterboys είναι αυτό που θα λέγαμε “περιπτωσάρα” και αυτό το καταλαβαίνεις αμέσως μόλις ξεκινάς τη συζήτηση μαζί του. Φαινομενικά κουλ (αλλά άνετα τον φαντάζεσαι να γίνεται έξαλλος σε πολιτική συζήτηση στηλιτεύοντας νεοφιλελεύθερες απόψεις), με σήμα κατατεθέν το καπέλο του, τον “συναντούμε” μέσω zoom μπροστά από ένα… μπουζούκι.

Το Rolling Stone τον έχει χαρακτηρίσει “αξιέραστο ποιητή του rock ’n’ roll” γιατί έχει το χάρισμα να δημιουργεί με τους στίχους και τη μουσική του ένα ολόκληρο σκηνικό στο μυαλό του ακροατή.

Πολύ πριν σπουδάσει λογοτεχνία και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου του άρεσε πολύ το διάβασμα. Μεγάλωσε σε ένα σπίτι γεμάτο βιβλία (η μητέρα του καθηγήτρια Αγγλικών) και ένα από τα πρώτα του, σε ηλικία 8 ετών, ήταν τα “Χρονικά της Νάρνια” του Ιρλανδού μυθιστοριογράφου CS Lewis. Πάντα είχε την ελευθερία να περνοδιαβαίνει στα ράφια της μητέρας του, και να διαλέγει ό,τι θέλει, αλλά ποτέ δεν τον υποχρέωσαν να διαβάσει – κάτι που όπως έχει δηλώσει ήταν πολύ βασικό για τον ατίθασο χαρακτήρα του. Το 1963 όταν οι Beatles έκαναν μεγάλη επιτυχία με το “She Loves You” εκείνος έπαιρνε το λεωφορείο – περίπου στα 5- για το σχολείο. Τα ’60ς ήταν μία συναρπαστική εποχή.

The Big Music

Ο 64χρονος Mike Scott πρωτοήρθε σε επαφή με τη μουσική λίγο-πολύ με τους ίδιους τρόπους όπως όλοι οι μουσικοί της γενιάς του. Άκουγε πολύ ραδιόφωνο και τους δίσκους των γονιών του. Το γραμμόφωνο φάνταζε σαν ένα μαγικό κουτί που “έπαιζε” Sgt Pepper και Revolver, Elizabethan Serenade (Ronald Binge), αλλά και τη “Λίμνη των Κύκνων” του Τσαϊκόφσκι. Ξεκίνησε να αγοράζει δικούς του δίσκους όταν ήταν 8 ετών και ήξερε τα πάντα για τα μουσικά charts. Τότε που – όπως λέει – “όλοι ζούσαν στον ίδιο πολιτιστικό κόσμο, και κανείς δεν είχε ακουστικά για να ακούει podcast στο δικό του κόσμο. Το μεγάλο σχίσμα δεν είχε ακόμα συμβεί”.

Ο πατέρας του Scott άφησε την οικογένεια όταν ο μικρός ήταν 10 ετών. Η μουσική ήρθε με απόλυτη φυσικότητα. Έμαθε κιθάρα και έφτιαξε το δικό του fanzine για να γνωρίζει καλλιτέχνες. Ακολούθησε η punk και η post-punk λατρεία και το 1983 δημιουργήθηκαν στο Εδιμβούργο οι The Waterboys [το όνομα του συγκροτήματος από το τραγούδι του Lou Reed, The Kids (…And I am the water boy)]. Ένα συγκρότημα που με τον χειμαρρώδη λυρισμό του, γέννησε τον όρο The Big Music –μια τάση που παραμένει έως σήμερα επίκαιρη.

To “The Big Music” προέκυψε από το ομώνυμο τραγούδι του δεύτερου άλμπουμ της μπάντας με τίτλο, “A Pagan Place”. Για τον Scott, στο ξεκίνημα της μπάντας, το τραγούδι ήταν μια μεταφορά και μας προέτρεπε να δούμε “την υπογραφή του θεού στον κόσμο” ή αλλιώς “τη βασική και πρωτόγονη αρχή που ενυπάρχει μέσα σε όλα”.

Η συζήτησή μας ξεκινάει με αυτόν τον όρο και τον ρωτάμε τι είναι για εκείνον η “Μεγάλη Μουσική” σήμερα μετά από τόσα χρόνια εμπειρίας, σχέσεων και τώρα που είναι πατέρας [είναι παντρεμένος με την Γιαπωνέζα καλλιτέχνιδα Megumi Igarashi και έχει δύο παιδιά].
“Είναι ένα τραγούδι που που έγραψα πριν από 40 χρόνια και δεν είχε σχέση με τη μουσική. Ήταν μία μεταφορά για μία πνευματική εμπειρία, για μία εσωτερική προσωπική εμπειρία που την περιέγραψα με τον όρο ‘Μεγάλη Μουσική’. Όταν βγήκαν οι πρώτοι δίσκοι των Waterboys, οι δημοσιογράφοι χρησιμοποίησαν αυτόν τον όρο για να περιγράψουν συνολικά τη μουσική μας και τον τρόπο που ακουγόμασταν. Δίκιο είχαν γιατί κάποια από τα τραγούδια μας – όχι όλα – πράγματι είχαν έναν ‘μεγάλο ήχο’ για την εποχή τους. Όμως όταν ακούω αυτό τον όρο, ακόμα και σήμερα, θυμάμαι τον πραγματικό λόγο για τον οποίο έγραψα το τραγούδι. Σκέφτομαι μόνο την πνευματική εμπειρία πίσω από τις νότες.”

Πιστεύω ότι οι θεοί “δουλεύουν” μέσα από τους ανθρώπους. Εγώ έχω αυτή τη σύνδεση με τον Πάνα. Τον σκέφτομαι ως το μεγάλο αφεντικό μου. Είναι ο αφέντης μου και δουλεύω για εκείνον.

Είναι λάτρης των λαϊκών μύθων και θρύλων και οδήγησε τους Waterboys σε πιο folk δρόμους, εμπνεόμενος από την κέλτικη παράδοση, αλλά και την ελληνική μυθολογία. Τον ρωτάμε για την “επαφή” του με το μυθολογικό παρελθόν της Ελλάδας, αλλά και την αγάπη του στην κέλτικη μουσική παράδοση.
“Δεν είμαι ειδικός στην ελληνική μυθολογία, αλλά αγαπώ τον θεό Πάνα. Είναι παρών και στη βρετανική και στην ιρλανδική κουλτούρα. Μου αρέσει γιατί έχει ένα πνεύμα ανοικτότητας. Για μένα αντιπροσωπεύει την αγριάδα, τη δύναμη της φύσης και το πνεύμα της ίδιας της Γης. Έχω γνωρίσει ανθρώπους μέσα από τους οποίους μοιάζει να εκφράζεται ο Πάνας. Γενικά πιστεύω ότι οι θεοί “δουλεύουν” μέσα από τους ανθρώπους. Εγώ ας πούμε έχω αυτή τη σύνδεση με τον Πάνα. Τον σκέφτομαι ως το μεγάλο αφεντικό μου. Είναι ο αφέντης μου και δουλεύω για τον Πάνα.

Το ενδιαφέρον μου για την Κέλτικη παράδοση γεννήθηκε όταν ήρθα να ζήσω στην Ιρλανδία το 1986 και ξεκίνησα να ακούω ντόπιους μουσικούς να παίζουν κέλτικα τραγούδια. Αυτό που μου άρεσε είναι ότι την ίδια στιγμή ο ήχος είναι “άγριος” αλλά και τρομερά πολιτισμένος. Έχει ευγένεια. Έχει κάποιου είδους ιπποτισμό και μεγαλείο.”

Στο πλαίσιο του πειραματισμού με διαφορετικές κουλτούρες και τα μουσικά τους όργανα, ρωτάμε για το μπουζούκι που βλέπουμε πίσω του.
“Το αγόρασα στη Θεσσαλονίκη το 2000 και έχει μια ιστορία πίσω του. Παίζαμε στη Θεσσαλονίκη και ήθελα να αγοράσω ένα μουσικό όργανο. Ένας ντόπιος εργαζόμενος στην παραγωγή μου είπε ότι είχε έναν γνωστό. Με πήγε στο μαγαζί με τη μοτοσικλέτα του και αγόρασα αυτό το μπουζούκι. Τα έφερε έτσι η ζωή και βρέθηκα 6 ή 7 χρόνια μετά στη Θεσσαλονίκη, πήγα στο ίδιο μαγαζί και αγόρασα ένα μαντολίνο. Έτσι έχω δύο όργανα από τη Θεσσαλονίκη. Έχω χρησιμοποιήσει κάποιες φορές μπουζούκι στα τραγούδια μου, αλλά ελάχιστες.”

Ήμουν τυχερός που μεγάλωσα στα ’60s. Ήταν η εποχή που η μουσική είχε ιστορική ισχύ. Ήταν η έκφραση της αλλαγής και της επανάστασης στον κόσμο. Υπάρχει και σήμερα μουσική δημιουργία, αλλά δεν έχει την ίδια πολιτιστική σημασία, βαρύτητα ή δύναμη.

Μεγάλωσε στα 60s και γνώρισε από κοντά τα μουσικά είδωλά του. Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα σήμερα;
“Ήμουν πραγματικά πολύ τυχερός που μεγάλωσα στα 60s γιατί κάθε εβδομάδα έβγαιναν υπέροχοι δίσκοι από φοβερούς καλλιτέχνες. Ήταν η εποχή που η μουσική είχε ιστορική ισχύ. Τότε η μουσική ήταν η έκφραση της αλλαγής και της επανάστασης στον κόσμο. Υπάρχει και σήμερα μουσική δημιουργία, αλλά δεν έχει την ίδια πολιτιστική σημασία, βαρύτητα ή δύναμη. Νιώθω πολύ προνομιούχος που μεγάλωσα σε μία εποχή που τραγούδησαν καλλιτέχνες όπως οι Beatles, η Aretha Franklin και ο Bob Dylan. Ένιωθες τη μουσική να αλλάζει με κάθε νέο δίσκο που έβγαινε.

Έχω γνωρίσει από κοντά κάποιους από αυτούς τους μουσικούς και εκείνους που υπήρξαν δικά μου είδωλα. Φυσικά πάντα τους αντιμετώπιζα σαν κανονικούς ανθρώπους. Ακόμα και τους σταρς. Δεν τους βλέπω σαν είδωλα και δεν έχω αισθανθεί ποτέ περίεργα ή άβολα . Από τους αγαπημένους μου μουσικούς έχω γνωρίσει την Patti Smith, τον Bowie, τον Bob Dylan και τον Bruce Springsteen που ήρθε σε ένα σόου των Waterboys, τον Van Morrison, και πολλούς άλλους. Ποτέ δεν είχα κάποια νευρικότητα, γιατί είναι απλοί άνθρωποι και τους αντιμετωπίζω σαν συναδέλφους. Γνώρισα τον Bob Dylan και του είπα “How are you doing, Bob” (“Γεια σου Μπομπ, πώς τα πας”); Και έτσι ακριβώς θέλω να μου φέρονται οι άλλοι όταν με γνωρίζουν. Οι μουσικοί είναι άνθρωποι και δεν είναι τα ινδάλματά μου.

Οι ηρωές μου είναι άνθρωποι που κάνουν ηρωικά πράγματα. Όπως για παράδειγμα ο Αλεξέι Ναβάλνι ή ο Δαλάι Λάμα. Άνθρωποι που προτιμούν να μπουν φυλακή, και μπαίνουν, παρά να προδώσουν τις απόψεις τους. Αυτοί που φυλακίζονται για αυτό που πιστεύουν. Σίγουρα όχι οι ποπ τραγουδιστές.

Όσο και καταπληκτικός καλλιτέχνης να είναι πχ ο Μπομπ Ντίλαν, δεν παύει να είναι άλλος ένας τύπος. Αλλά κάποιος σαν τον Navalny που είχε το θάρρος να αντισταθεί στη Ρωσία του Πούτιν και να πάει φυλακή, αυτός έχει κάνει τη διαφορά στον κόσμο. Ο μεγαλύτερος ήρωάς μου θα έλεγα ότι είναι ο Raoul Wallenberg, ο Σουηδός διπλωμάτης που έσωσε Εβραίους κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η ιστορία πίσω από την ‘Τρύπα στο Φεγγάρι’

Το “The Whole Of The Moon” κυκλοφόρησε το 1985 με το τρίτο άλμπουμ της μπάντας, “This Is The Sea”. Όταν επανεκδόθηκε το 1991 στο άλμπουμ, “The Best of the Waterboys 81–90” έγινε μεγάλη επιτυχία. Η σημείωση στην ετικέτα του δίσκου που έλεγε: “For Prince, U saw the whole of the moon” έκανε τους φανς να πιστέψουν ότι γράφτηκε για τον Prince – ο οποίος μάλιστα και το έπαιξε τουλάχιστον δύο φορές, με διαφορετικές ενορχηστρώσεις.

Το “The Whole Of The Moon” είναι ένα τραγούδι για το πόσα πολλά έχει να μάθει ένας άνθρωπος στην πορεία της ζωής και για το τι καταπληκτικό πράγμα είναι να είσαι ζωντανός πάνω στον πλανήτη. Κάθε μέρα μαθαίνεις.

“Το έγραψα επειδή ο Karl Wallinger [πλήκτρα] και εγώ είχαμε στο μυαλό μας πολύ τον ήχο του Prince όταν γράφαμε τη μουσική του δίσκου” έχει πει ο Mike Scott και το 2020 στον Guardian αναφέρει: “Μπορεί να γράφτηκε για κάποιον σαν τον C.S. Lewis (ο συγγραφέας των Χρονικών της Νάρνια) που φαινόταν να βλέπει τόσα πολλά και να διερευνά ζητήματα πολύ πιο βαθιά από τους περισσότερους ανθρώπους, ή μπορεί να γράφτηκε για κάποιον σαν τον Jimi Hendrix, που εμφανίζεται σαν κομήτης, και εξαφανίζεται σαν αστραπή, αλλά πραγματικά δεν γράφτηκε για κάποιον συγκεκριμένο.”

Τον ρωτάμε αν έχει βαρεθεί να παίζει αυτό το κομμάτι τόσα χρόνια σε τόσα live;
“Ευτυχώς αγαπώ πάρα πολύ αυτό το κομμάτι και πάντα μου αρέσει να το παίζουμε στα live. Ξεκίνησα να το γράφω στη Νέα Υόρκη το 1985 (26 ετών). Περπατούσα με την κοπέλα μου στο δρόμο και με ρώτησε αν είναι εύκολο να γράψει κανείς ένα τραγούδι. Της απάντησα “Κάποιες φορές είναι”. Έβγαλα έναν φάκελο που είχα στην τσέπη μου και κοίταξα τριγύρω. Ήταν νύχτα. Σήκωσα τα μάτια μου ψηλά, είδα το φεγγάρι και έγραψα τον στίχο “ I saw the crescent, you saw the whole of the moon”. Ήταν ο πρώτος στίχος. [Το τραγούδι ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 1985 σε ένα στούντιο του Λονδίνου, όταν στους στίχους προστέθηκαν “μονόκεροι και οβίδες, παλάτια και προβλήτες”, Unicorns and cannonballs / Palaces and piers].

Δεν είναι ένα τραγούδι για ένα συγκεκριμένο άτομο ή ένα είδος ανθρώπου. Είναι ένα τραγούδι για το πόσα πολλά έχει να μάθει ένας άνθρωπος στην πορεία της ζωής και για το τι καταπληκτικό πράγμα είναι να είσαι ζωντανός πάνω στον πλανήτη. Κάθε μέρα μαθαίνεις. Και στο πλαίσιο της μουσικής κάθε μέρα μπορείς να πειραματίζεσαι. Πάντα υπάρχει μία “αιχμή”. Και την κυνηγάω.”

Η εξέλιξη της τεχνολογίας βοηθάει πλέον πάρα πολύ τους μουσικούς…
“Φυσικά, έχω εγκαταστήσει τρομερά προγράμματα στον υπολογιστή μου και μπορώ να φτιάχνω δίσκους από το σπίτι μου πλέον. Βέβαια στη συζήτηση σχετικά με την εξέλιξη της τεχνολογίας από την άποψη της Τεχνητής Νοημοσύνης πρέπει να πω ότι θεωρώ τους αλγόριθμους ηλίθιους. Οι αλγόριθμοι δεν μπορούν να φτάσουν την ανθρώπινη ευφυΐα, τουλάχιστον αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Ποιος να ξέρει τι θα γίνει στο μέλλον; Μπορεί στο μέλλον η μουσική να φτιάχνεται από AI εφαρμογές και οι άνθρωποι να πατάνε απλώς ένα κουμπί. Όπως τώρα σε μια πλατφόρμα streaming βρίσκεις με μία κίνηση το τραγούδι που θέλεις, ίσως στο μέλλον θα πατάς ένα κουμπί και θα συνθέτεις επιτόπου. Θα ακούς αν θέλεις τον Bob Dylan να τραγουδάει ένα τραγούδι στο στιλ του Frank Sinatra, και δεν θα χρειάζεται καν να αγοράσεις έναν ρομαντικά ποπ δίσκο του Bob. Και όλοι να είναι ευχαριστημένοι με αυτό. Και καλή τύχη τους εύχομαι, αλλά εγώ δεν θέλω ένα τέτοιο μέλλον.

Στα 12 είδα την Tina Turner και τον Ike στην ταινία “Gimme Shelter” των Rolling Stones. Ήταν ένα πιο ηλεκτρικά, σεξουαλικά, επικίνδυνα θεάματα που έχω δει ποτέ. Το AI δεν θα το κάνει ποτέ αυτό, οπότε γιατί να με ενδιαφέρει; Έχω δει το “real thing”.

Για παράδειγμα, χθες πέθανε η Tina Turner. Όταν ήμουν 12 ετών με πήγαν σινεμά για να δω την ταινία των Rolling Stones, “Gimme Shelter” (1970). Και υπάρχει εκεί ένα απόσπασμα του Ike με την Tina Turner να ερμηνεύουν το “I’ve Been Loving You Too Long” [εμφανίστηκαν support στη συναυλία των Stones στο Madison Square Garden – τότε που ο Mick Jagger έκανε το σχόλιο για την Turner “It’s nice to have a chick occasionally”]. Η εμφάνισή τους ήταν ένα πιο ηλεκτρικά, σεξουαλικά, επικίνδυνα θεάματα που έχω δει ποτέ. Το AI δεν θα το κάνει ποτέ αυτό, οπότε γιατί να με ενδιαφέρει; Έχω δει το “real thing”.

Έμεινε για κάποιο διάστημα στην πνευματική κοινότητα Findhorn Foundation (μαθήτευσε δίπλα στην ιδρύτρια Eileen Caddy), στη βορειοανατολική Σκωτία. Συνεχίζει να ακολουθεί κάποιες πνευματικές πρακτικές και ποια η επαφή του με τη “θρησκεία”;
“Έκανα καθημερινά διαλογισμό, αλλά δεν κάνω πλέον. Έχω όμως διάφορες πνευματικές τεχνικές και εργαλεία που χρησιμοποιώ και τα έχω μάθει στην πνευματική κοινότητα που έζησα για κάποια χρόνια. Αν πρόκειται να αντιμετωπίσω μία κατάσταση πολύ απαιτητική ή ακόμα αν είμαι έτοιμος να βγω στη σκηνή και δεν νιώθω ότι είμαι καλά μπορώ να κάνω έναν γρήγορο διαλογισμό και να ισορροπήσω.

Αν αντιμετωπίζω ένα δίλημμα και δεν ξέρω καθόλου τι να κάνω, ζητάω βοήθεια από το σύμπαν. Ζητάω βοήθεια από τον Θεό ή όπως αλλιώς θέλετε να τον αποκαλέσετε. Εγώ δεν χρησιμοποιώ τη λέξη “θεός”, αλλά θα ζητήσω συνδρομή από τη δύναμη της αγάπης που βρίσκεται πίσω από το σύμπαν. Όλες οι θρησκείες ξεκίνησαν από κάτι παντοδύναμο. Αλλά στο πέρασμα των αιώνων έχασαν τη δύναμή τους και έγιναν αυστηρές. Στη χώρα μου η θρησκεία έχει κάνει τους ανθρώπους συντηρητικους Χριστιανούς. Εγώ δεν έχω σχέση με όλα αυτά.”

Πάνω σε τι πρότζεκτ δουλεύει αυτή την περίοδο;
“Η περίοδος της πανδημίας ήταν δύσκολη. Η γυναίκα μου είναι από την Ιαπωνία και το λοκντάουν τη βρήκε στο Τόκιο με τον γιο μας και εγώ ήμουν στο Δουβλίνο με την κόρη μου (από προηγούμενο γάμο). Δούλεψα πάνω σε πολλή μουσική, έγραψα πάρα πολλά τραγούδια και ηχογραφούσα συνεχώς, σαν να γύρισα πίσω στα 20. Γιατί κάπως έτσι ήταν η ζωή μου στα 20, απλά ήμουν “ελεύθερος”, καθόμουν στο διαμέρισμά μου και έγραφα μουσική. Στην πανδημία ήταν σαν να γύρισε ο χρόνος πίσω, ξαφνικά, και να μεταφέρθηκα σε άλλη φάση της ζωής μου. Τώρα τελειώνω ένα νέο άλμπουμ, που μάλλον θα κυκλοφορήσει μετά από 18 μήνες. Και δουλεύω και πάνω σε ένα box set για το παλαιότερο άλμπουμ μας, “This Is The Sea”. “

Η καλλιτέχνιδα που ακούει πολύ αυτό το διάστημα [και όχι δεν είναι η Taylor Swift, όπως είχε δηλώσει παλαιότερα] είναι η Αμερικανίδα Courtney Marie Andrews.

Αναφορικά με την εμφάνισή του στο Ηρώδειο μας λέει λακωνικά: “Αδημονώ και είμαι πολύ περίεργος να δω τι επίδραση θα έχει όλη αυτή η ατμόσφαιρα πάνω μας σαν περφόρμερς”.

Σε ένα πράγμα “κόλλησε” ο Scott σε αυτή τη συνέντευξη και αυτό ήταν μία φράση που να αποτελεί το mantra του… “δεν υπάρχει κανένα τσιτάτο που να με χαρακτηρίζει”.

Info: THE WATERBOYS / Πέμπτη 22 Ιουνίου/Ωδείο Ηρώδου Αττικού /viva.gr / www.aefestival.gr.