Ακροπόλ: Το γεφύρι της Άρτας για το Υπουργείο Πολιτισμού

Δεν είναι λίγοι αυτοί που στο άκουσμα της λέξης «Ακροπόλ» μπερδεύονται και δεν ξέρουν για ποιο κτίριο πρόκειται. Οι περισσότεροι μιλούν για το θέατρο στην οδό Ιπποκράτους. Δικαίως, αφού το Ακροπόλ Παλάς, το ιστορικό ξενοδοχείο της Αθήνας επί της οδού Πατησίων στη διασταύρωσή της με την οδό Αβέρωφ, παραμένει κλειστό από το 1989, λεηλατημένο αρχικά, αποκατεστημένο κατόπιν και εγκαταλειμμένο στο έλεος του Υπουργείου Πολιτισμού.

Και όχι δεν το λέμε τυχαία αυτό το τελευταίο, καθώς τα τελευταία χρόνια ακούμε διαρκώς στις κυβερνητικές εξαγγελίες πως το Ακροπόλ Παλάς θα ανοίξει και πάλι και μάλιστα ως κόμβος πολιτισμικής δραστηριότητας και μάλιστα πως θα συνδεθεί υπογείως με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Το 2019 ολοκληρώθηκε η αποκατάστασή του από το ΥΠΠΟΑ, ενώ τον Ιούλιο του 2020 με ειδικό νομοσχέδιο άλλαξε όνομα και παραδόθηκε για τα επόμενα 99 χρόνια στον φορέα «Acropole Across» που εποπτεύεται από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, έχει «διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος κατά τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας».

Η τελευταία ενημέρωση που είχαμε από το Υπουργείο ήταν πως θα ανοίξει εντός του 2022, ωστόσο το 2023 μπήκε και ακόμη ουδέν νεώτερον από το μέτωπο.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή

Η ιστορία του Ακροπόλ Παλάς

Το Ακροπόλ Παλάς ήταν από τα πιο ιστορικά ξενοδοχεία της περιοχής των Αθηνών. Βρίσκεται επί της οδού Πατησίων, στη διασταύρωσή της με την οδό Αβέρωφ, απέναντι από το Πολυτεχνείο και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και είναι πραγματικά πανέμορφο. Δεν μπορείς να μη θαυμάσεις τη μοναδική του αρχιτεκτονική.

Το 1920 η οικογένεια Καραδόντη αγόρασε το οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται χτισμένο το Ακροπόλ από τον λόγιο Ιωάννη Μπόταση. Η οικογένεια απευθύνθηκε αρχικά στον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Νικολούδη, αλλά δεν έμειναν ευχαριστημένοι με τα σχέδιά του και έτσι επέλεξαν τα σχέδια του Σωτήρη Μαγιάση, ο οποίος σχεδίασε ένα κτίριο σε ρυθμό γαλλικού Αρ Νουβώ και σχεδίασε επίσης και τα έπιπλα του κτιρίου. Το κτίριο κτίστηκε την περίοδο 1926-1928 και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα δείγματα αυτού του αρχιτεκτονικού ρεύματος στην Αθήνα.

Αποκριάτικοι χοροί και χριστουγεννιάτικα ρεβεγιόν

Τη δεκαετία του 1930, το Ακροπόλ Παλάς, ήταν το μόνο ξενοδοχείο στην οδό Πατησίων. Εκεί γίνονταν οι πιο λαμπερές αποκριάτικες γιορτές της πρωτεύουσας καθώς και αντίστοιχα Χριστουγεννιάτικα ρεβεγιόν. Το 1958, όταν ο τουρισμός στην Αθήνα άρχισε να αυξάνεται, οι ιδιοκτήτες του κτηρίου έκαναν ανακαίνιση στο χώρο δίνοντας του ένα πολυτελές στιλ. Τότε ήταν που κυριάρχησαν οι μεγάλοι πολυέλαιοι, τα βιτρό και τα έπιπλα από μαόνι και φερ φορζέ.

Από το μπαλκόνι του κινηματογραφήθηκε η εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973

Λόγω της θέσης του απέναντι από το Πολυτεχνείο το Ακροπόλ χρησιμοποιήθηκε από το συνεργείο της ολλανδικής τηλεόρασης για τη διαμονή και από ένα από τα μπαλκόνια του κτιρίου κινηματογράφησε την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973, συμπεριλαμβανομένης της επίθεσης του τανκ στην πόρτα του Πολυτεχνείου. Επίσης, καθώς η συντονιστική επιτροπή είχε πληροφορίες ότι άνθρωποι της ασφάλειας τραβούσαν φωτογραφίες τους εξεγερμένους, χρησιμοποίησαν καθρέπτες από το ξενοδοχείο ώστε με την αντανάκλαση του Ήλιου να θαμπώνουν τις φωτογραφίες.

Η παρακμή του Ακροπόλ και η ανασυγκρότηση από τις στάχτες του

Το ξενοδοχείο συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τη δεκαετία του 1980, χωρίς όμως την παλιά αίγλη του. Το 1981 υπέστη ζημιές από τον μεγάλο σεισμό. Το 1989 πωλήθηκε σε ξενοδοχειακό όμιλο με έδρα τη Βιέννη και το 1996 αποκτήθηκε από ελληνική εταιρεία. Το κτίριο κρίθηκε διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1991, ενώ την ίδια χρονιά η UNESCO κατέταξε το Ακροπόλ Παλάς ανάμεσα στα σημαντικότερα δείγματα της art nouveau στην Ευρώπη. Το 1999 πέρασε στην κατοχή του Υπουργείου Πολιτισμού, καθώς αγοράστηκε έναντι 4,58 δισ δραχμών, ποσό που θεωρήθηκε υπερβολικά μεγάλο για την εποχή του.

Ένας εργολάβος έλαβε 1,8 δισ δραχμές ώστε να ανακαινίσει το κτίριο σε 22 μήνες, κάτι που δε συνέβη. Ακολούθησε δικαστική διαμάχη η οποία έληξε το 2006 με το ελληνικό δημόσιο να αναδεικνύεται σε ιδιοκτήτη του ακινήτου. Το εγκαταλελειμμένο κτίριο υπήρξε θέμα λεηλασίας, οι πολύτιμοι πολυέλαιοί του αφαιρέθηκαν, ενώ το κτίριο απειλήθηκε από πυρκαγιές που έκαψαν το εσωτερικό του το 2009 και το 2012.

Το κτίριο αρχικά είχε προταθεί να στεγάσει διοικητικές υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά το 2014 εγκρίθηκε από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων να χρησιμοποιηθεί για να στεγάσει μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, δράσεις σύγχρονου πολιτισμού, ψηφιακή βιβλιοθήκη, προβολές και διαλέξεις, ένα πλήρες πωλητήριο του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠΑ) και ένα εστιατόριο στην ταράτσα.

Η αποκατάσταση του διακόσμου του έγινε από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ η αποκατάσταση του κτηρίου εντάχθηκε σε ΕΣΠΑ το 2011. Το έργο ξεκίνησε το 2013, με αρχικό κόστος 14 εκατομμύρια ευρώ, που μειώθηκε σε 8,6 εκατομμύρια με τον διαγωνισμό. Η αποκατάσταση των προσόψεων ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2015. Καθώς το έργο δεν ολοκληρώθηκε εγκαίρως πραγματοποιήθηκε δεύτερη δημοπρασία τον Δεκέμβριο του 2016 για εργασίες συνολικού ύψους περίπου 1 εκατομμυρίου ευρώ, οι οποίες ολοκληρώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2019.

Τον Σεπτέμβριο του 2019, λίγους μήνες μετά τις προγραμματικές δηλώσεις, η Υπουργός Πολιτισμού επισκέφτηκε το Ακροπόλ και δήλωσε: «Πρόθεση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου είναι η διάθεση του Ακροπόλ προς χρήση το συντομότερο δυνατόν, με δομές και οργάνωση που δεν θα επιβαρύνουν δημοσιονομικά και δεν προσθέτουν στη γραφειοκρατική περιπλοκότητα. Σημειώνεται ότι, όταν το Ακροπόλ συνδεθεί εν υπογείω με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, οι συγκεκριμένες χρήσεις θα υποστηρίζουν και τη λειτουργία του Μουσείου».

Το «συντομότερο δυνατόν» δεν έφτασε ακόμη, ενώ και η υπόγεια διασύνδεση με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αποδείχτηκε ανέφικτη.

Το «Ακροπόλ Ακρός»

Τον Ιούλιο του 2020 ψηφίστηκε στη Βουλή ο νόμος για την ίδρυση του «Κέντρου Πολιτισμού και Δημιουργίας Ακροπόλ Ακρός». Βάσει αυτού, το κτίριο έχει παραχωρηθεί για τα επόμενα 99 χρόνια σε έναν νέο φορέα που ιδρύθηκε με τον νόμο αυτό και εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού: το όνομα αυτού είναι «Ακροπόλ Across», διαθέτει «διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια», πενταμελές διοικητικό συμβούλιο. Τα μέλη του Δ.Σ., με βάση τον ιδρυτικό νόμο, θα επιλέγονταν από προσωπικότητες του καλλιτεχνικού, πνευματικού και επιστημονικού κόσμου, νομικούς, οικονομολόγους ή πρόσωπα με εμπειρία συναφή προς τους σκοπούς του φορέα ή εμπειρία σε διοίκηση οργανισμών και ορίζονται από τον Υπουργό και έναν υπάλληλο της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού της Γενικής Γραμματείας Σύγχρονου Πολιτισμού) και καλλιτεχνικό διευθυντή, αμφότερα με τριετή θητεία.

Στρατηγικός στόχος του ΥΠΠΟΑ ήταν, όπως διαβεβαίωνε το Υπουργείο, το νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ να λειτουργήσει τον χώρο για τη στήριξη, ανάπτυξη και ανάδειξη του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, ενώ θα ήταν επίσης δυνατή η έκθεση και διάθεση καλλιτεχνικών έργων, η χρηματοδότηση ή και επιδότηση της παραγωγής καλλιτεχνικών, δημιουργικών έργων, η χρηματοδότηση ή και επιδότηση προώθησης και διανομής των έργων αυτών στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η συγκυρία, άλλωστε, μετά την πρώτη καραντίνα και τα προβλήματα που δημιούργησε στον καλλιτεχνικό κόσμο, ήταν ιδανική για να δώσει η κυβέρνηση ευκαιρίες σε καλλιτέχνες μέσω ενός δημόσιου χώρου.

Τι συνέβη από όλα αυτά που ειπώθηκαν σε εκείνη τη συζήτηση στην Βουλή; Απολύτως τίποτα. Σχεδόν δυο χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου, οι αρμόδιοι Υπουργοί Λ. Μενδώνη και Ν. Γιατρομανωλάκης δεν είχαν καν διορίσει το Διοικητικό Συμβούλιο του νέου φορέα. Από όταν τελικά το τοποθέτησαν την 1η Μαρτίου 2022 (ΦΕΚ ΥΟΔΔ 144/2022), σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, το ΔΣ δεν λειτούργησε καν. Το ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ που θα άνοιγε ως Κέντρο Σύγχρονου Πολιτισμού, το «ευέλικτο» νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου που θα λειτουργούσε με «διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια», οι υπάλληλοι που θα προσλαμβάνονταν μέσω ΑΣΕΠ, και όλα τα άλλα που περιγράφει ο νόμος έχουν μείνει μόνο στα χαρτιά!

Το πιο εντυπωσιακό δε είναι ότι ούτε η Υπουργός κ. Λ. Μενδώνη ούτε ο Υφυπουργός κ. Γιατρομανωλάκης αισθάνονται καμία ανάγκη να εξηγήσουν τι πήγε στραβά, γιατί το ΑΚΡΟΠΟΛ είναι ακόμη κλειστό το 2023 και για ποιο λόγο τα κονδύλια του (νέου) ΕΣΠΑ δεν απορροφούνται, σύμφωνα με τα στοιχεία του ίδιου του Υπουργείου τους.

Τα οικονομικά του Ακροπόλ

Κι εδώ ερχόμαστε στο ζουμί…

Μετά τα έργα στο Τατόι έχουμε άλλη μία περίπτωση έργου που θεωρείται «εμβληματικό» από το Υπουργείο Πολιτισμού, έχει ενταχθεί με μερικά εκατομμύρια ευρώ στο ΕΣΠΑ και έχει μηδενική απορροφητικότητα.

Το έργο «Οργάνωση και πιλοτική λειτουργία του Κέντρου Πολιτισμού και Δημιουργίας ΑΚΡΟΠΟΛ», ύψους 3,7 εκατομμυρίων ευρώ, εγκρίθηκε τον Μάρτιο του 2022 (ταυτόχρονα με τον διορισμό Διοικητικού Συμβουλίου του φορέα) εγκρίθηκε και εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία 2014-2020».

Το έργο αφορά στην προμήθεια εξοπλισμού (τεχνολογικού, εκθεσιακού, γραφειακού και επίπλωσης, κ.α.), στην εκπόνηση συμπληρωματικών μελετών, στις προσλήψεις του αναγκαίου ΙΔΟΧ προσωπικού για την αρχική λειτουργία του φορέα, στην υλοποίηση των θεματικών εκθέσεων και την οργάνωση ποικίλων εκδηλώσεων και πολιτιστικών δράσεων κατά το διάστημα της «πιλοτικής λειτουργίας». Μάλιστα, ο Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού αρμόδιος για θέματα σύγχρονου πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης δήλωσε: «Με την ένταξη του έργου στο ΕΠΑνΕΚ, το ΑΚΡΟΠΟΛ εξοπλίζεται και οργανώνεται προκειμένου να ξεκινήσει η λειτουργία του». Τι έγινε από όλα αυτά;

Έντεκα μήνες μετά, από τα 3,7 εκ. ευρώ που διατίθενται για το ΑΚΡΟΠΟΛ δεν έχει απορροφηθεί τίποτα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Ανάπτυξης! Το «ευέλικτο» νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ, με το ΔΣ που διόρισε η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ, δεν έχει απορροφήσει ούτε 1 ευρώ, ενώ το έργο λήγει στις 31/12/2023. Το ΑΚΡΟΠΟΛ παραμένει κλειστό, τα κονδύλια του ΕΣΠΑ δεν κινούνται, ο σύγχρονος πολιτισμός και η περιοχή της Πατησίων δεν επωφελείται.

Τι θα συμβεί; Το ίδιο που θα συμβεί και με τα έργα στο Τατόι: τα κονδύλια θα μείνουν αναξιοποίητα, το έργο δεν θα τελειώσει και θα δεσμευτούν αναγκαστικά ισόποσα κονδύλια από το επόμενο ΕΣΠΑ 2017-2021 για να ολοκληρωθεί κάποτε (;) το έργο του Υπουργείου Πολιτισμού. Είναι να απορεί κανείς πώς η κ. Λ. Μενδώνη σε κάθε της συνέντευξη επαίρεται για τα έργα ΕΣΠΑ και την «αποτελεσματικότητα» επί των ημερών της. Εκτός αν θεωρεί «αποτελεσματικότητα» το να δεσμεύει συνεχώς κονδύλια για ανώριμα έργα, μεταφέροντάς τα από την μία προγραμματική περίοδο στην επόμενη, ενώ τα στερεί από άλλα μνημεία ή έργα πολιτισμού που επίσης τα έχουν ανάγκη.

Τι θα γινόταν σήμερα αν είχε τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα;

Το Νοέμβριο του 2021 θα είχαμε τα εγκαίνια και την έναρξη της λειτουργίας του ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ. Θα ακολουθούσαν κύκλοι σεμιναρίων & Masterclasses και θα είχαμε δει ήδη δύο μεγάλες θεματικές εκθέσεις στους χώρους του. Στις αρχές του 2023 θα στηνόταν η τρίτη θεματική του έκθεση.

Ο προγραμματισμός του Υπουργείου Πολιτισμού το ήθελε και ενοποιημένο με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και μάλιστα να επικοινωνεί με αυτό υπογείως, όπως επέμενε η Υπουργός σε όλες τις δηλώσεις της.

Τι γίνεται σήμερα στην πραγματικότητα;

Σήμερα το κτίριο-κόσμημα παραμένει κλειστό. Αποκατεστημένο από το ΥΠΠΟΑ και κλειστό με συνθήματα και γκράφιτι να κοσμούν τους τοίχους του. Κανείς δε μιλά για τα εγκαίνιά του, δεν γνωρίζουμε καν αν το διοικητικό του συμβούλιο είναι ακόμη ενεργό ή αν πρόκειται να ενεργοποιηθεί ποτέ, δεν υπάρχει προσωπικό για να ανοίξει.

Η δε μεγαλεπήβολη υπόγεια διασύνδεσή του με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο δεν θα γίνει, καθώς κανένα από τα ξένα αρχιτεκτονικά γραφεία –τα οποία το ίδιο το Υπουργείο είχε επιλέξει- δεν εκτίμησε ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό ή απαραίτητο και δεν το συμπεριέλαβε στις προτάσεις του. Αυτό μας ανακοίνωσε η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, και ο πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Αξιολόγησης, αρχιτέκτονας, Ανδρέας Κούρκουλας στη σχετική συνέντευξη Τύπου, και πάλι χωρίς κανείς να αναρωτηθεί ποιος είχε αρχικά αυτή τη ιδέα και γιατί συμπεριελήφθη στον φάκελο του διαγωνισμού αφού ήταν είτε τεχνικά ανέφικτη είτε άνευ νοήματος.

Κανείς, επίσης, δεν μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει για ποιο λόγο δεν προχωρά αυτόνομα το έργο του Ακροπόλ, ενώ έχουν ξοδευτεί τόσα χρήματα επί τόσες δεκαετίες. Για ποιο λόγο ένα κτήριο που έχει τελειώσει η ανακατασκευή του και απομένει η επίπλωση, αναφέρεται στον δημόσιο λόγο μόνο σε σχέση με τη σύνδεσή του με την επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, έργο που ακόμη είναι σε επίπεδο αρχιτεκτονικής ιδέας, δεν έχει ξεκινήσει και δεν έχει ενταχθεί σε καμία χρηματοδότηση.

Πάντως η σύνδεση Ακροπόλ- Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου θα γίνει επιφανειακά.
Πότε; Θα δείξει…

Η «αποτελεσματική» Υπουργός

Η ιστορία του ανενεργού νομικού προσώπου Ακροπόλ Ακρός” μας ήρθε στο μυαλό, ακούγοντας την Υπουργό στη Βουλή να υπερασπίζεται το νέο σχέδιο νόμου που έχει καταθέσει, προκαλώντας την αντίδραση των εργαζόμενων του Υπουργείου.

Σύμφωνα με αυτό τα πέντε μεγάλα δημόσια αρχαιολογικά Μουσεία της χώρας, μεταξύ αυτών και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο μετατρέπονται σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, με Διοικητικά Συμβούλια που θα διοριστούν απευθείας από την Υπουργό. Με τον τρόπο αυτό, τα πέντε Μουσεία θα εκσυγχρονιστούν, ισχυρίστηκε η Υπουργός, θα είναι «απαλλαγμένα από την γραφειοκρατία της κεντροβαρικής διοίκησης που χαρακτηρίζει μια διοικητική Υπηρεσία, με διοικητική ευελιξία και με οικονομική αυτοτέλεια».

Όμως, τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα είχε χρησιμοποιήσει όταν εισηγούνταν το Νομικό Πρόσωπο του Ακροπόλ Ακρος…

Τουλάχιστον τα πέντε μεγάλα Μουσεία της χώρας, με το σημερινό τους καθεστώς, όχι μόνο λειτουργούν, όχι μόνο έχουν απορροφήσει εκατομμύρια ευρώ από τα ΕΣΠΑ για τις επανεκθέσεις τους, αλλά και σήμερα υλοποιούν με το προσωπικό τους ερευνητικά έργα και έργα ψηφιοποίησης. Ελπίζουμε να μην φτάσουν να παραπαίουν, όπως το Ακροπόλ Ακρος, με τις ακροβασίες της κυβέρνησης και της Υπουργού Πολιτισμού…

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις