ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ: ΦΟΒΟΙ ΓΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΣΥΓΚΑΛΥΨΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΤΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗ

Πριν από ένα χρόνο στα διοικητικά όργανα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και στο Υπουργείο Παιδείας έφτασε επιστολή, η οποία εμπεριείχε καταγγελίες για φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης, mobbing και κατάχρησης εξουσίας εις βάρος του τότε Αντιπρύτανη. Μ’ αυτό τον τρόπο σηκώθηκε το καπάκι που φυλούσε ένα κοινό μυστικό στους κόλπους της κοινότητας, καθώς ο συγκεκριμένος άνθρωπος ήταν συστηματικά παραβιαστικός και κακοποιητικός απέναντι σε φοιτήτριες και καθηγήτριες που βίωναν μοναχικά το στρες και τη δυσφορία που τους προκαλούσε, αγωνιώντας για την πορεία τους, αφού ο ίδιος γνώριζε ότι βρισκόταν σε θέση ισχύος έναντι των θυμάτων του και αξιοποιούσε το προνόμιο του για να εξασφαλίσει τη σιωπή.

Το metoo ήταν η θρυαλλίδα και σ’ αυτή την περίπτωση που απεγκλώβισε τη συσσωρευμένη αγανάκτηση και ανέσυρε την επώδυνη αλήθεια στην επιφάνεια.

Η Χριστίνα Ζώνιου, μέλος Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, είναι μια από τις γυναίκες που αντιμετώπισαν την παρενοχλητική συμπεριφοράς του τέως Αντιπρύτανη και περιγράφει την εμπειρία της:

«Υπήρξα θύμα πολύμηνης σεξουαλικής παρενόχλησης και εν συνεχεία εργασιακού εκφοβισμού επειδή αντιστάθηκα σε αυτήν από τον καταγγελλόμενο. Με απείλησε ότι θα μου καταστρέψει την καριέρα. Η διαφορά μας στην ιεραρχία στο Πανεπιστήμιο ήταν τεράστια. Εκείνος είχε πολλά αξιώματα και μπορούσε όντως να με βλάψει. Ήξερα ότι αντιδρώντας, στην πραγματικότητα μπλόκαρα την εξέλιξη μου. Ενημέρωσα αρκετές και αρκετούς συναδέλφους γι’ αυτό που βίωνα. Ήταν πολύ τραυματικό για μένα . Χρειαζόταν κουράγιο για να μιλήσω. Ήμουν ένα βήμα πριν να του κάνω καταγγελία και αγωγή. Εκείνος όταν κατάλαβε τις προθέσεις μου, ζήτησε συγνώμη. Δέχτηκα τη συγνώμη του με την προϋπόθεση να μου υποσχεθεί πως δε θα κάνει το ίδιο σε καμία άλλη γυναίκα και μάλιστα σε φοιτήτριες. Ισχυρίστηκε μάλιστα ότι δεν έχει κάνει ποτέ κάτι ανάλογο σε φοιτήτρια. Εγώ είχα ακούσει σχόλια γα απρεπή δική του συμπεριφορά απέναντι σε φοιτήτριες αλλά δε γνώριζα συγκεκριμένα περιστατικά.

Δυστυχώς είχε περάσει από το τμήμα μας και ο Δημήτρης Λιγνάδης. Όταν ξέσπασε λοιπόν το metoo, οι φοιτητές/τριες οργανώθηκαν, έφτιαξαν μια κλειστή διαδικτυακή ομάδα και μάζεψαν καταγγελίες. Το metoo έπαιξε καταλυτικό ρόλο. Πιο πριν δεν είχε τα ανακλαστικά η κοινωνία να κατανοήσει ότι αυτά τα περιστατικά συνιστούν αδικήματα. Υπήρχε μια αντίληψη κανονικότητας της έμφυλης βίας, κουκουλώματος και victim blaming.Μια μέρα έσκασε η είδηση. Με σόκαρε το γεγονός ότι πως οι φοιτήτριες είχαν βιώσει παραβίαση του σώματός τους και παρενόχληση, όπως κι εγώ. Στις περιγραφές τους ξαναβίωνα το δικό μου τραύμα και αναγνώριζα το μοτίβο στη συμπεριφορά του. Πήγα κι εγώ να καταγγείλω στην ΕΔΕ και στην εισαγγελία. Έτσι ξεκίνησε αυτή η διαδικασία που πίστευα ότι θα λήξει καλά, με μία δίκαιη τιμωρία.

Ο καταγγελλόμενος παραιτήθηκε από Αντιπρύτανης και του δόθηκε εκπαιδευτική άδεια. Το Πανεπιστήμιο προχώρησε στη διεξαγωγή ΕΔΕ, ενώ υπήρξε και αυτεπάγγελτη παρέμβαση του εισαγγελέα. Από την ΕΔΕ προέκυψε οµόφωνο πόρισµα που πρότεινε την άσκηση πειθαρχικής δίωξης σε βάρος του τ. Αντιπρύτανη για αναξιοπρεπή και ανάρµοστη συµπεριφορά, για πράξεις κατά της γενετήσιας ελευθερίας και ειδικότερα προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας φοιτητριών και συναδέλφων του και για εργασιακή παρενόχληση. Με βάση το πόρισµα της Ε.Δ.Ε., παραπέμφθηκε στο Πειθαρχικό συµβούλιο των µελών ΔΕΠ. Στη συνέχεια το Υπουργείο Παιδείας ζήτησε από τη Σύγκλητο τη διατύπωση γνώµης σχετικά́ µε την αναστολή άσκησης των καθηκόντων του πειθαρχικώς διωκόµενου.

Η Σύγκλητος του Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου σε συνεδρίασή της στις 17/01/2023 αποφάσισε την αποχή από την άσκηση των καθηκόντων του τ. Αντιπρύτανη. Όµως, στις 20/2/20203, µόλις έναν µήνα µετά από την έκδοση της αρχικής απόφασης και με πρόσχημα την κατάθεση του πορίσµατος από τον Εισαγγελέα που έθετε την υπόθεση στο αρχείο λόγω τυπικών κυρίως κωλυµάτων, ενώ αναφέρει ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι καταγγελλόµενες πράξεις έχουν διενεργηθεί, η Σύγκλητος ανακάλεσε την αρχική της απόφαση και γνωμοδότησε κατά του να τεθεί σε διαθεσιμότητα ο καθηγητής, παρά το συμπέρασμα της ΕΔΕ και τις καταγγελίες. Εδώ, πρέπει να σημειωθεί πως οι εσωτερικές πειθαρχικές διαδικασίες του Πανεπιστημίου είναι ξέχωρες από την εισαγγελική έρευνα. Το γεγονός δηλαδή ότι ο εισαγγελέας έθεσε στο αρχείο την υπόθεση, δε σημαίνει ότι δεν έγιναν πιστευτές οι καταγγελίες, ούτε ότι δε μπορούν να επιβληθούν οι προβλεπόμενες πειθαρχικές διώξεις. Αυτό προβλέπεται και νομοθετικά με το άρθρο 182 του ν. 4957/2022, το οποίο ορίζει την αυτοτέλεια και ανεξαρτησία της πειθαρχικής διαδικασίας από την ποινική́ ή άλλη δίκη.

Το ενδεχόμενο ο καθηγητής να επιστρέψει στα καθήκοντα του, να κυκλοφορεί δηλαδή στον ίδιο χώρο με τις γυναίκες που τον κατήγγειλαν, να ανακτήσει τη δυνατότητα να δράσει ρεβανσιστικά εναντίον τους, είναι αποκρουστικό για τις επιζώσες αλλά και για όλες μας.

«Υπήρχαν αρκετοί μάρτυρες και στοιχεία. Το πόρισμα της ΕΔΕ δε δέχτηκε την αφήγηση του ελεγχόμενου ότι πρόκειται για «σκευωρία». Τον παραπέμπει στο πειθαρχικό για τρία σοβαρά παραπτώματα. Ωστόσο τα πράγματα δεν έχουν εξελιχθεί όπως θα έπρεπε με αποτέλεσμα να μην έχει αποσοβηθεί το ενδεχόμενο να επιστρέψει στα διδακτικά του καθήκοντα. Έχω πραγματική αγανάκτηση μερικές φορές για τον τρόπο διαχείρισης της υπόθεσης από τις αρμόδιες αρχές. Είναι ένας άνθρωπος που ελέγχεται για ανατριχιαστικά περιστατικά, δε μπορεί να βρίσκεται στον ακαδημαϊκό χώρο πριν να ολοκληρωθεί η διαδικασία του πειθαρχικού ελέγχου, και του επιβληθεί η κατάλληλη ποινή που προβλέπεται. Φοβόμαστε για την ασφάλεια των φοιτητριών και των καθηγητριών, για εκδικητικότητα από μέρους του και για τη δίκαιη και αντικειμενική έκβαση της διαδικασίας. Ως πρωτοβάθμιος καθηγητής θα έχει εξουσία σε διάφορα όργανα. Το ανακουφιστικό είναι πως έχουμε δεχτεί μεγάλη συμπαράσταση από τις συναδέλφισσες και τους συναδέλφους μου από όλη την Ελλάδα. Η πανεπιστημιακή κοινότητα παρακολουθεί την υπόθεση με ανησυχία» συμπληρώνει η Χριστίνα Ζώνιου.

Ισχύει στο ακέραιο η επισήμανση της Χριστίνας Ζώνιου. Το ενδεχόμενο ο καθηγητής να επιστρέψει στα καθήκοντα του, να κυκλοφορεί δηλαδή στον ίδιο χώρο με τις γυναίκες που τον κατήγγειλαν, να ανακτήσει τη δυνατότητα να δράσει ρεβανσιστικά εναντίον τους, είναι αποκρουστικό για τις επιζώσες αλλά και για όλες μας. Γι’ αυτό υπάρχουν ήδη αντιδράσεις. Τα µέλη της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων και Καταπολέµησης των Διακρίσεων (Ε.Ι.Φ) του Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου παραιτήθηκαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ενώ το Δίκτυο των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων των ΑΕΙ με δημόσια ανακοίνωση εξέφρασε τη συμπαράσταση του στις καταγγέλλουσες και ζήτησε την επιτάχυνση των εργασιών «προκειμένου να ικανοποιηθεί το αναφαίρετο δικαίωμα των φοιτητών/τριων και των καθηγητών/τριων τους για έναν ασφαλή και ελεύθερο από σεξουαλική παρενόχληση εκπαιδευτικό/ εργασιακό χώρο». Η Γενική Συνέλευση του τμήματος θεατρικών Σπουδών με επιστολή της προς το Υπουργείο Παιδείας και τη διοίκηση του Πανεπιστημίου δηλώνει ρητά πως ενδεχόμενη επιστροφή του ελεγχόμενου στο πανεπιστημιακό περιβάλλον δεν είναι επιθυμητή. Καταλήγει με την έκκληση: «Για όλους τους παραπάνω λόγους και επειδή το ζήτηµα είναι εξαιρετικά κρίσιµο και επείγον παρακαλούµε την κ. Υπουργό να ενεργήσει τάχιστα και να επιβάλει στον ανωτέρω καθηγητή τη διοικητική́ κύρωση της αποχής από́ τα καθήκοντα του µέχρι την περάτωσή της πειθαρχικής διωξης που βρίσκεται σε εξέλιξη». Οι φοιτητές/τριες του τμήματος Θεατρικών Σπουδών από την πλευρά τους στηρίζουν ολόψυχα τις επιζώσες και ούτε κατά διάνοια δεν αποδέχονται την επιστροφή στην κανονικότητα της σεξουαλικής βίας και της καθηγητικής αυθαιρεσίας. Έχουν προχωρήσει σε κατάληψη με το αίτημα της απομάκρυνσης του συγκεκριμένου προσώπου να έχει κεντρικό χαρακτήρα στα αιτήματα τους.

Η Μαριλίνα Γιάννη, φοιτήτρια στο 4ο έτος στο τμήμα θεατρικών Σπουδών και μέλος της συλλογικότητας Λίλα Παουζε μιλάει για την ανάγκη να μην συγκαλυφθεί η υπόθεση και να αποδοθούν ευθύνες:

«Εγώ μπαίνοντας ως φοιτήτρια στο Τμήμα, έμαθα πως αυτός ο άνθρωπος είναι κακοποιητικός. Ήταν κοινό μυστικό. Ο ίδιος ήταν Αντιπρύτανης φοιτητικών θεμάτων, στις αρμοδιότητες του είχε και τη Φοιτητική Μέριμνα. Αν γινόταν δηλαδή καταγγελία θα πήγαινε στα χέρια του. Ξέραμε ότι είχε εξουσία και ότι διατηρούσε άριστες σχέσεις με τη διοίκηση. Η σιωπή έσπασε με το metoo. Η πρώτη καταγγελία στάλθηκε στη Σύγκλητο και το Υπουργείο Παιδείας πριν από έναν χρόνο. Στη συνέχεια φτιάχτηκε η ομάδα Λίλα Πάουζε για να υποστηρίξει τα θύματα. Ο εισαγγελέας έκανε αυτεπάγγελτη παρέμβαση. Στη συνέχεια αρχειοθέτησε την υπόθεση, είτε γιατί είχε παραγραφεί το αδίκημα σε ορισμένες περιπτώσεις, είτε για νομικά κωλύματα. Η δικηγόρος κατέθεσε υπόμνημα για να συνεχιστεί η εισαγγελική έρευνα.

Ο συγκεκριμένος άνθρωπος πήρε εκπαιδευτική άδεια, κάτι με το οποίο είμαστε αντίθετες γιατί σημαίνει ότι εξακολουθεί να πληρώνεται από το δημόσιο ταμείο. Δεν του έχουν αποδοθεί ακόμα πειθαρχικές ευθύνες – διαδικασία που δεν εξαρτάται από την εισαγγελική έρευνα, και τώρα συζητούν αν θα του δοθεί για τρίτη φορά εκπαιδευτική άδεια ή αν θα επιστρέψει στο Πανεπιστήμιο, δηλαδή στον ίδιο χώρο με τις καταγγέλλουσες και τους/τις μάρτυρες. Χθες δόθηκε επιστολή στο Υπουργείο Παιδείας με την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του τμήματος μας που δηλώνουν ότι αρνούνται να τον έχουν στον ακαδημαϊκό χώρο. Είναι ένα δυσοίωνο ενδεχόμενο. Έχουν δημιουργηθεί πολλά τραύματα απ΄τη συμπεριφορά του. Γνωρίζω κορίτσια που υπέφεραν από κρίσεις πανικού εξαιτίας αυτών που βίωσαν. Το φοιτητικό σώμα δε δέχεται σε καμία περίπτωση την επιστροφή του. Τον θεωρούμε έναν επικίνδυνο άνθρωπο που δε θα έπρεπε να έχει καμία θέση στο εκπαιδευτικό πλαίσιο.

Ο Πρύτανης με τη στάση του λειτουργεί υπέρ του καταγγελλόμενου. Είναι ενδεικτικό ότι δεν έχει βγάλει καμία ανακοίνωση στήριξης στα θύματα. Όταν το Υπουργείο ζήτησε τη γνώμη της Συγκλήτου με το ερώτημα της διαθεσιμότητας, ο ίδιος ο Πρύτανης ζήτησε από τον καταγγελλόμενο να στείλει υπόμνημα στο Υπουργείο που να εξηγεί γιατί δεν πρέπει να τεθεί σε διαθεσιμότητα. Εμείς βρισκόμαστε σε κατάληψη εδώ και ενάμιση μήνα. Δεν θα κάνουμε πίσω. Ρισκάρουμε να χάσουμε το εξάμηνο αλλά δεν θα σταματήσουμε.»

Τα θύματα μίλησαν. Δεν είναι κάτι απλό. Το μοίρασμα και η εξιστόρηση του τραυματικού συμβάντος είναι πάντα πληγωτικό. Έκαναν αυτό που τους αντιστοιχούσε και με το παραπάνω. Η διοίκηση του Πανεπιστημίου και το Υπουργείο με την κωλυσιεργία, τις προφάσεις και την αναποφασιστικότητα τους αποδεικνύονται κατώτερα των περιστάσεων. Το ζήτημα θα έπρεπε να είχε λυθεί ήδη και όχι να σέρνεται επί έναν χρόνο. Θα έπρεπε να είναι αυτονόητο πως ένας κακοποιητής δεν έχει καμία θέση στο πανεπιστήμιο. Μια πιθανή επιστροφή του θα είναι καταστροφική όχι μόνο για τις γυναίκες τόλμησαν να προχωρήσουν σε καταγγελία αλλά και για το μήνυμα ατιμωρησίας που θα εκπέμψει. Δε γίνεται τα θύματα να καλούνται να μιλήσουν και μετά να ματαιώνονται. Τα Πανεπιστήμια ανέχτηκαν για καιρό τύπους που θωρακίστηκαν γύρω από την ιεραρχία τους για να κάνουν αβίωτη τη ζωή φοιτητριών και καθηγητριών. Όχι άλλο.