Όριο χρέους: Τι είναι και πώς η μη αύξησή του μπορεί να οδηγήσει τις ΗΠΑ σε πτώχευση

Πιο κοντά από ποτέ φαίνεται να είναι το σενάριο οι ΗΠΑ να κηρύξουν στάση πληρωμών στο άμεσο επόμενο διάστημα, μετά και το “καμπανάκι” του οίκου αξιολόγησης Fitch Rating που υποβάθμισε την Τετάρτη (24/5) σε «αρνητική» την προοπτική του μακροπρόθεσμου αξιόχρεου των ΗΠΑ, το οποίο τοποθετεί στη βαθμίδα AAA, την υψηλότερη δυνατή.

Η κίνηση αυτή προκύπτει από τον υπαρκτό κίνδυνο να μην υπάρξει συμφωνία για το ανώτατο όριο χρέους μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων μέχρι την 1η Ιουνίου, καθώς οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε συνεργάτες του προέδρου Τζο Μπάιντεν και της αντιπολίτευσης δεν μοιάζουν να σημειώνουν αληθινή πρόοδο, με αποτέλεσμα η χώρα να οδηγηθεί σε κήρυξη στάσης πληρωμών.

Αυτό το πρωτοφανές σενάριο, επισημαίνουν οικονομολόγοι, θα ήταν συνώνυμο με πελώρια ύφεση, αναταραχή στις αγορές των ΗΠΑ και πιθανή εξάπλωση της κρίσης σε όλη την παγκόσμια οικονομία.

Ορισμένοι, βέβαια, εκτιμούν ότι ο αντίκτυπος μπορεί να μην είναι τόσο δραματικός, καθώς μετά την κρίση του 2011, η αγορά θέσπισε συγκεκριμένη διαδικασία στην περίπτωση που εξαντληθούν τα χρήματα. Ωστόσο ο κίνδυνος να υπάρξουν απρόβλεπτες συνέπειες, παραμένει υπαρκτός.

Τι είναι το όριο χρέους

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ανώτατο όριο χρέους είναι ένα νομοθετικό όριο για το ποσό του εθνικού χρέους που μπορεί να αναληφθεί από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, περιορίζοντας έτσι το ποσό των χρημάτων που μπορεί να πληρώσει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δανειζόμενη περισσότερα χρήματα, για το χρέος που έχει ήδη δανειστεί.

Το ανώτατο όριο χρέους είναι ένα συνολικό ποσό που ισχύει για το ακαθάριστο χρέος. Στην πραγματικότητα, το όριο περιορίζει το Υπουργείο Οικονομικών από το να πληρώσει για δαπάνες και άλλες οικονομικές υποχρεώσεις, οι οποίες όμως έχουν ήδη εγκριθεί στον προϋπολογισμό.

Όταν επιτευχθεί το ανώτατο όριο χρέους χωρίς να έχει θεσπιστεί αύξηση του, το Υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να καταφύγει σε “έκτακτα μέτρα” για την προσωρινή χρηματοδότηση των κρατικών δαπανών και υποχρεώσεων μέχρι να επιτευχθεί λύση. Το Υπουργείο Οικονομικών δεν έχει φτάσει ποτέ στο σημείο να εξαντλήσει τα έκτακτα μέτρα, κάτι που θα οδηγούσε σε χρεοκοπία. Εάν συμβεί αυτό, το Υπουργείο Οικονομικών θα επρεπε να θέσει σε προτεραιότητα τις πληρωμές του χρέους για να αποφύγει την αθέτηση των ομολογιακών του υποχρεώσεων.

Η 14η τροποποίηση του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών ορίζει ότι “η εγκυρότητα του δημόσιου χρέους των Ηνωμένων Πολιτειών… δεν θα αμφισβητείται”. Πολλοί μελετητές υποστηρίζουν ότι η ρήτρα αυτή σημαίνει ότι είναι αντισυνταγματικό για τις Ηνωμένες Πολιτείες να αθετήσουν το χρέος τους. Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε δεν υπάρχει νομική βάση για την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών να αθετήσει το δημόσιο χρέος της, ακόμη και αν αυτό θα σήμαινε ότι οι δαπάνες της θα ξεπερνούσαν το όριο που έχει τεθεί μέσω του νόμου για το ανώτατο όριο χρέους.

Η διαχείριση του δημόσιου χρέους των Ηνωμένων Πολιτειών αποτελεί σημαντικό μέρος της μακροοικονομίας της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος των Ηνωμένων Πολιτειών, και το ανώτατο όριο χρέους έχει σχεδιαστεί για να αποτελεί περιορισμό στην ικανότητα της εκτελεστικής εξουσίας να διαχειρίζεται την οικονομία των ΗΠΑ. Υπάρχει, ωστόσο, συζήτηση σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης της οικονομίας των ΗΠΑ και το κατά πόσον το ανώτατο όριο χρέους είναι κατάλληλος ή συνταγματικός μηχανισμός για τον περιορισμό των κρατικών δαπανών

Πτώχευση την πρώτη Ιουνίου αν δεν υπάρξει συμφωνία

Την 1η Ιουνίου, ελλείψει συμφωνίας, οι ΗΠΑ θα βρεθούν σε κατάσταση στάσης πληρωμών, ή αλλιώς δεν θα είναι σε θέση να καταβάλλουν τοκοχρεολύσια σε όσους διακρατούν αξιόγραφα του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, μισθούς στους δημόσιους λειτουργούς, συντάξεις σε βετεράνους των ενόπλων δυνάμεων και ούτω καθεξής.

Αν το Κογκρέσο –η Γερουσία που ελέγχουν οι Δημοκρατικοί και η Βουλή των Αντιπροσώπων που ελέγχουν οι Ρεπουμπλικάνοι– δεν ενεργήσει, «μοιάζει σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα μπορέσουμε να πάμε πολύ πιο πέρα από τις αρχές του Ιουνίου», θύμισε η υπουργός Οικονομικών, Τζάνετ Γέλεν.

Ο λόγος, διευκρίνισε η κυρία Γέλεν, είναι η οργάνωση «του συστήματος πληρωμών των λογαριασμών μας», που δεν επιτρέπει να «αποφασίζουμε ποιους λογαριασμούς θα πληρώσουμε και ποιους όχι»: αυτό σημαίνει ότι το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει περιθώρια να εκτελεί πρώτα για παράδειγμα πληρωμές τοκοχρεολυσίων αντί άλλων υποχρεώσεων, να προτεραιοποιεί δαπάνες.

Αν δεν υπάρξει συμφωνία θα «αθετήσουμε κάποιες από τις υποχρεώσεις μας και αυτό δεν είναι αποδεκτό», επέμεινε.

Η αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών πρόσθεσε πως οι υπηρεσίες της θα δώσουν πολύ σύντομα περαιτέρω διευκρινίσεις για την ακριβή ημερομηνία που η χώρα κινδυνεύει να κηρύξει στάση πληρωμών.

Η απόφαση «αντανακλά τις πολιτικές εντάσεις που εμποδίζουν την επίλυση του προβλήματος» που θα δινόταν «με την αύξηση ή την αναστολή της ισχύος του ορίου χρέους» του ομοσπονδιακού κράτους, καθώς «η προθεσμία πλησιάζει γρήγορα», εξήγησε ο οίκος Fitch, αιτιολογώντας την κίνηση στην οποία προχώρησε.

Η αδυναμία των πολιτικών δυνάμεων να καταλήξουν σε συμφωνία αποτελεί «αρνητική ένδειξη για τη διακυβέρνηση γενικά» και «για τη βούληση των ΗΠΑ να εκπληρώνουν έγκαιρα τις υποχρεώσεις τους», σύμφωνα με τον οίκο, ο οποίος βλέπει με κακό μάτι «τις πολιτικές εντάσεις που εμποδίζουν» τις διαπραγματεύσεις μεν, αλλά ταυτόχρονα διαβεβαιώνει πως «αναμένει λύση εγκαίρως».

Οι εκτιμήσεις των αναλυτών

Εκτιμήσεις μεταξύ των οποίων αυτή της Goldman Sachs και της Moody’s Analytics, αναφέρουν ότι η χρεοκοπία θα μπορούσε να έρθει λίγες ημέρες μετά την 1η Ιουνίου, τοποθετώντας την ημερομηνία μεταξύ 6 και 9 Ιουνίου.

“Το χειρότερο σενάριο θα ήταν αν η αναμέτρηση οδηγήσει την κυβέρνηση να μην πληρώσει για πρώτη φορά το χρέος, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ευρεία ή μόνιμη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των αμερικανικών κρατικών ομολόγων”, δήλωσε ο Nikolaj Schmidt, επικεφαλής οικονομολόγος της T. Rowe Price. “Τόσα πολλά περιουσιακά στοιχεία τιμολογούνται σε άμεση σχέση με τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα, ώστε οι αναταράξεις από μια πιο έντονη υποβάθμιση θα γίνονταν αισθητές στις αγορές παγκοσμίως”.

Το 2011, η S&P Global Ratings δέχθηκε πυρά για την υποβάθμιση των ΗΠΑ από το ΑΑΑ μετά από μια παρόμοια περιπέτεια με τη χρεοκοπία. Αυτό προκάλεσε ένα ξεπούλημα σε περιουσιακά στοιχεία κινδύνου όπως οι μετοχές σε όλο τον κόσμο, αλλά τελικά ενίσχυσε τα κρατικά ομόλογα, καθώς οι επενδυτές αναζήτησαν καταφύγιο.

Στρατηγικοί της JPMorgan Chase & Co. και της Morgan Stanley έχουν προειδοποιήσει ότι το αδιέξοδο απειλεί τις προοπτικές των αγορών μετοχών, ενώ οι έμποροι έχουν επίσης επενδύσει σε swaps και δικαιώματα προαίρεσης για τα κυριότερα νομίσματα για να αντισταθμίσουν τα χαρτοφυλάκιά τους. Η PGIM Fixed Income λέει ότι οι ΗΠΑ θα βρεθούν ξανά σε παρόμοιο αδιέξοδο και έχει αγοράσει μακροπρόθεσμες συμβάσεις ανταλλαγής πιστωτικού κινδύνου σε αυτή τη βάση.

Το γεν, ένα παραδοσιακό νόμισμα-καταφύγιο, σημείωσε άνοδο καθώς οι έμποροι αντέδρασαν στα νέα της Fitch πριν αντιστρέψει τα κέρδη του, σύμφωνα με το Bloomberg. Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αναφοράς κυμάνθηκαν σε ένα στενό εύρος τιμών στις συναλλαγές της Πέμπτης στην Ασία.

Ο William Foster της Moody’s Investors Service, ανώτερος πιστωτικός αξιωματούχος, δήλωσε σε συνέντευξή του την περασμένη εβδομάδα ότι “άκουγε τα σωστά πράγματα από την Ουάσιγκτον” και η εταιρεία του διατήρησε την κορυφαία αξιολόγηση των ΗΠΑ ανέπαφη κατά τη διάρκεια των δύσκολων διαπραγματεύσεων που ακολούθησαν.

Η S&P διατήρησε σταθερές προοπτικές για την αξιολόγηση κατά τη διάρκεια της τελευταίας αναταραχής, αναμένοντας ότι θα επιτευχθεί συμφωνία.

Η προειδοποίηση της Fitch είναι “σίγουρα πολύ συμβολική και κατά κάποιον τρόπο μπορεί να αναγκάσει τη Moody’s να ακολουθήσει το παράδειγμά της”, δήλωσε ο Vishnu Varathan, επικεφαλής οικονομικών και στρατηγικής της Mizuho Bank Ltd. στη Σιγκαπούρη. “Θα θέσει επίσης σε μεγαλύτερο έλεγχο το δολάριο και τα κρατικά ομόλογα ως καταφύγια και τις ιδιότητες του επιτοκίου χωρίς κίνδυνο”.

Ο οικονομολόγος Nouriel Roubini, απηύθυνε και αυτός από την πλευρά του προειδοποίηση για μια αμερικανική χρεοκοπία και κραχ στις αγορές, καθώς εκτίμησε ότι η συμφωνία για την αύξηση του ορίου χρέους των ΗΠΑ μπορεί να φτάσει στην τελευταία στιγμή ή και να μην επιτευχθεί.

«Μπορεί να φτάσουν στην τελευταία στιγμή πριν να υπάρξει συμφωνία. Ή είναι πιθανό ότι δεν θα φτάσουν σε συμφωνία. Και εάν δεν συμβεί, τότε η αγορά θα καταρρεύσει», σημείωσε μιλώντας στην τηλεόραση του Bloomberg.

Τα πιθανά σενάρια

Υπάρχουν λοιπόν μια σειρά από σενάρια τα οποία θεωρούνται πιο πιθανά ότι θα δούμε το επόμενο διάστημα, σύμφωνα με το Bloomberg. Το ένα είναι το ότι η κεντρική τράπεζα θα πρέπει να προχωρήσει σε ενέσεις ρευστότητας στα χρηματιστήρια και ενδεχομένως να διακόψει το τρέχον πρόγραμμα ποσοτικής σύσφιγξης. Την ίδια ώρα, το υπουργείο θα πρέπει να ανακοινώσει μέχρι τις 10 το βράδυ ότι αδυνατεί να καλύψει τις υποχρεώσεις της επόμενης ημέρας, με την προθεσμία αποπληρωμής των απαιτήσεων της επόμενης ημέρας να οδηγείται σε παράταση κατά ένα εικοσιτετράωρο.

Η καθυστέρηση πληρωμών για μερικές ημέρες θα έχει ως συνέπεια την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ, σύμφωνα με αναλυτή της Moody’s. Οι επενδυτές δεν θα έχουν υποστεί σημαντική ζημιά, όπως εκτίμησε, υποθέτοντας ότι σε αυτή την περίπτωση θα επισπευσθεί η σύναψη συμφωνίας για το χρέος.

Η καθυστέρηση πληρωμών σε συγκεκριμένους τίτλους δεν συνεπάγεται αυτόματα χρεοκοπία ευρείας κλίμακας, γι’ αυτό και είναι πιθανό ότι τα άμεσα αποτελέσματα θα είναι σχετικά περιορισμένα και ίσως ελεγχόμενα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, δύσκολα θα απομακρυνθούν οι διαχειριστές των funds από τα κρατικά ομόλογα. Άλλοι όμως, συνεχίζουν να φοβούνται ένα ντόμινο.

Ένα ακόμα σενάριο είναι αυτό που θέτει η TMPG, που όπως έχει δηλώσει ορισμένοι παράγοντες της αγοράς ίσως να μην μπορέσουν να ακολουθήσουν την έκτακτη διαδικασία και άλλοι να το κάνουν μόνο παρεμβαίνοντας σε μεγάλο βαθμό στις συναλλαγές, δημιουργώντας σοβαρούς λειτουργικούς κινδύνους. «Είναι αβέβαιο τι θα συμβεί στις αγορές σε πραγματικό χρόνο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι τι θα γίνει στην τιμή και την ελκυστικότητα των κρατικών ομολόγων», δήλωσε ο Robert Toomey της Securities Industry and Financial Markets Association.

Στα άκρα η σύγκρουση Δημοκρατικών – Ρεπουμπλικάνων

Παρά τα μερόνυχτα συνομιλιών, οι ομάδες του προέδρου Μπάιντεν και των Ρεπουμπλικάνων δεν έχουν ακόμη καταλήξει σε συμβιβασμό για τα δημοσιονομικά.

Ο Τζο Μπάιντεν πρότεινε στον Ρεπουμπλικάνο πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων Κέβιν Μακάρθι περικοπές συγκεκριμένων κατηγοριών δαπανών που θα ξεπερνούσαν το «ένα τρισεκατομμύριο δολάρια σε δέκα χρόνια», σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο.

Πηγαίνοντας ακόμη παραπέρα από τη μείωση του ελλείμματος που είχε υποσχεθεί ήδη ο Τζο Μπάιντεν, αξίας κάπου 3 τρισεκ. σε δέκα χρόνια.

Ο Λευκός Οίκος είναι εξάλλου διατεθειμένος να ορίσει ταβάνι στις δημόσιες δαπάνες για δύο χρόνια· οι Ρεπουμπλικάνοι όμως απαιτούν να μπει κόφτης για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

«Πιστεύω ότι θα μπορέσουμε να σημειώσουμε πρόοδο σήμερα», είπε χθες ο κ. Μακάρθι, επικρίνοντας ταυτόχρονα, για νιοστή φορά, την προσέγγιση του κ. Μπάιντεν.

«Δεν φταίω εγώ που οι Δημοκρατικοί δεν μπορούν να μειώσουν τις δαπάνες τους», πέταξε, προσάπτοντας για ακόμα μια φορά στην κυβέρνηση πως περίμενε μέχρι την τελευταία στιγμή για να διαπραγματευτεί.

«Όπως επαναλαμβάνει η υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν εδώ και μήνες, αυτές οι πολιτικές ακροβασίες γύρω από το όριο του χρέους βλάπτουν σοβαρά τις αμερικανικές επιχειρήσεις και τις οικογένειες, αυξάνουν τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια για τους φορολογούμενους κι απειλούν το αξιόχρεο των ΗΠΑ», τόνισε η Λίλι Άνταμς, εκπρόσωπος του υπουργείου, μετά την ανακοίνωση του Φιτς.

Από την πλευρά της η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Καρίν Ζαν-Πιερ σημείωσε ότι πρόκειται για “εντελώς κατασκευασμένη κρίση” την Τετάρτη, στηλιτεύοντας την άρνηση των συντηρητικών στο Κογκρέσο να ψηφίσουν για να αυξηθεί ή να ανασταλεί το όριο του χρέους, κάτι απόλυτα απαραίτητο για να αποφευχθεί η κήρυξη στάσης πληρωμών από το ομοσπονδιακό κράτος.

Καθώς οι ομάδες συμβούλων των δύο πλευρών μετρούν δισεκατομμύρια, ανατέμνουν δημοσιονομικές θέσεις, συζητούν δυνητικές περικοπές δαπανών, η εκπρόσωπος της αμερικανικής προεδρίας εξαπέλυσε επίθεση στη δεξιά πτέρυγα των Ρεπουμπλικάνων, όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, επικαλούμενο το γαλλικό πρακτορείο.

«Λένε τώρα μεγαλόφωνα αυτό που έλεγαν χαμηλόφωνα, μιλάνε για την ομηρία της (χρηματοοικονομικής) φερεγγυότητας των ΗΠΑ», κατήγγειλε αναφερόμενη σε πρόσφατες δηλώσεις πολιτικού που ανήκει στη ριζοσπαστική δεξιά στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Αυτή η «προειδοποίηση» του οίκου αξιολόγησης «υπογραμμίζει την ανάγκη να αναληφθεί κοινή και ταχεία δράση από πλευράς και των δύο κομμάτων στο Κογκρέσο για να αυξηθεί ή να ανασταλεί το όριο» του χρέους, συμπλήρωσε.

Ο αμερικανός πρόεδρος αρχικά διατράνωνε πως δεν επρόκειτο να διαπραγματευτεί «με το πιστόλι στον κρόταφο», υπό την απειλή πτώχευσης του ομοσπονδιακού κράτους.

Όμως πλέον προτείνει στους Ρεπουμπλικάνους μεταξύ άλλων να ανακτηθούν και να αξιοποιηθούν αλλιώς πόροι που αρχικά προβλεπόταν να διατεθούν για την αντιμετώπιση της πανδημίας του νέου κορονοϊού.

Οι συντηρητικοί διαμηνύουν πως δεν θα εγκρίνουν καμιά αύξηση του ορίου του χρέους αν δεν εξασφαλίσουν δεσμεύσεις για μεγάλες μειώσεις των δημοσίων δαπανών.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις