Gemma Hansson Carbone στο NEWS 24/7: Οι πέτρες της Ελευσίνας “φωνάζουν”, αλλά δεν μπορούμε να αποκρυπτογραφήσουμε τη γλώσσα τους

Η Σουηδο-Ιταλίδα σκηνοθέτις Gemma Hansson Carbone παρουσιάζει στον Αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας μια παράσταση- σύζευξη αφηγηματικής παραστατικότητας και αρχαιολογίας, που συνδυάζει την εγγενή και απροσδιόριστη έλξη για το μυστηριακό δέος που καταλαμβάνει τον επισκέπτη των ιστορικών μνημείων στην αναζήτησή του για το κρυφό, μυστικό αφήγημα κάθε Τόπου.

Πρόκειται για μια ανομολόγητη Νέκυια, μια επίσκεψη στον κόσμο των Σκιών, που στηρίζεται σε δυο αδιαμφισβήτητες παραδοχές:

1. Κάθε αρχαιολογικός χώρος είναι μια Νεκρόπολις.
2. Κάθε επισκέπτης είναι ενας Οδυσσέας σε αναζήτηση μιας συνάντησης με τα πρόσωπα που έχουν μεταβεί στον τόπο των Μακάρων.
   Όπως συμβουλεύει, άλλωστε, η Κίρκη τον Οδυσσέα, πρέπει να περάσει από τον κόσμο των νεκρών, για να επιστρέψει στην πατρίδα του. (Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία Κ στ.:530-540)

Με τη συμβολή των Παραστατικών Τεχνών η πρωτοποριακή αυτή δράση αναζητά το μυστικό αφήγημα του συγκεκριμένου αρχαιολογικού τοπίου κάθε φορά, επιτρέποντας τη μετατροπή της αρχαιολογικής πληροφορίας σε εμπειρία για τον επισκέπτη.

Γιατί επισκεπτόμαστε έναν αρχαιολογικό χώρο; Τι αναζητούμε εκεί;

Η Gemma Hansson Carbone αναφέρει στο NEWS 24/7 σχετικά με την παράσταση αυτή: “Η ιδέα αυτού του έργου γεννήθηκε στο μυαλό του Μιχαήλ Μαρμαρινού πριν από δέκα χρόνια, όταν συναντηθήκαμε για πρώτη φορά, για να εργαστούμε σε διαφορετικούς αρχαιολογικούς χώρους στην Ιταλία και στην Τυνησία. Τότε δημιουργήσαμε ένα πρώτο πρωτότυπο, ένα αρχικό πείραμα αυτού που σήμερα έχει γίνει το έργο “Μυστήριο 20 Performing Art Initiator – Αφηγηματική Αρχαιολογία”. Αλλά από την αρχή, απευθυνόταν συγκεκριμένα σε αρχαιολογικούς χώρους, σε αυτά τα μοναδικά μέρη στον κόσμο όπου συναντιούνται ο Χρόνος και ο Άνθρωπος, όπου βιώνουμε την Ιστορία και τα θραύσματά της, που μας άφησαν ανά τους αιώνες οι προηγούμενες ζωές των προγόνων μας. Με αυτή την έννοια μπορούμε να πούμε ότι κάθε αρχαιολογικός χώρος είναι ένα «θέατρο της ανθρώπινης εμπειρίας».

Ποια στοιχεία συνθέτουν τη “θεατρικότητα ενός αρχαιολογικού χώρου;
Κάθε αρχαιολογικός χώρος εκτελεί ανεπίσημα τις βασικές αρχές του θεάτρου: είναι ο ίδιος -ακόμη και από άποψη χώρου- ένα θέατρο ανθρώπινης ιστορίας και εμπειρίας και υποτίθεται ότι τον επισκέπτεται ένα κοινό, οι επισκέπτες. Εδώ, λοιπόν, έρχεται το έργο «Αφηγηματική Αρχαιολογία»: στην πιθανή, δυνητική σχέση μεταξύ του έργου της επιστήμης, αυτής της συγκεκριμένης επιστήμης που ονομάζεται αρχαιολογία, και των παραστατικών τεχνών. Με έναν ιδιόρρυθμο τρόπο αντιμετωπίζουν και οι δύο την απουσία, την παρουσία και την πίστη.

Οι αρχαιολογικοί χώροι κρύβουν ίχνη του Παρελθόντος που μπορούν να αποκαλυφθούν σε όσους είναι έτοιμοι να συνειδητοποιήσουν το Παρόν και να διαμορφώσουν το Μέλλον.

Η «Αφηγηματική Αρχαιολογία» πειραματίζεται σε εκείνες τις ιδιαίτερες συνθήκες που επιτρέπουν στον αρχαιολογικό χώρο να αφηγηθεί τη δική του ιδιαίτερη ιστορία στο κοινό των επισκεπτών, ώστε να γίνει μια ζωντανή εμπειρία για αυτούς. Όπως και στη σκηνή, το θέμα εδώ είναι να συναντήσουμε μια αναπαράσταση μιας βουβής ύπαρξης, μιας σιωπηλής διάστασης. Σε αυτή την προοπτική οι τέχνες του θεάματος μπορούν να προσφέρουν το ζωντανό σώμα, τη ζωντανή παρουσία στις σκιές, τα θραύσματα του παρελθόντος.

Χρησιμοποιήσατε μεθοδολογικά εργαλεία καλλιτεχνικών και ερευνητικών έργων που έχουν πραγματοποιηθεί με επιτυχία στην Ιταλία, σε συνεργασία με την αρχαιολογική εταιρεία της Φλωρεντίας και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Μιλήστε μας για αυτή την εμπειρία.

Η εμπειρία στην Ιταλία, με το έργο «Nostoi», διαμόρφωσε ριζικά την καλλιτεχνική μου ταυτότητα και το είδος της έρευνας που κάνω έκτοτε. Το θέμα της Ιστορίας και της συλλογικής μνήμης ήταν ένα σταθερό θέμα σε όλα τα πρόσφατα έργα μου και παρόλο που η μεθοδολογία που αναπτύξαμε το 2013 και το 2015 διευρύνεται και προσαρμόζεται με τα χρόνια, ο σκελετός και η ψυχή του συνεχίζουν να καίγονται από την ίδια φλόγα. Είναι μια πυρκαγιά που εκτοξεύεται από το δοκίμιο του Roland Barthes “La camera lucida”, όπου οι έννοιες punctum και studium αντιπροσωπεύουν τις βασικές συντεταγμένες. Χάρη σε αυτές τις συντεταγμένες περιηγούμαστε στις γεωγραφικές, ιστορικές και ανθρώπινες διαστάσεις των αρχαιολογικών χώρων, αναζητώντας την πιο εσώτερη και οικεία αφήγησή τους.

Τι μας έλκει στ’ αλήθεια στους αρχαιολογικούς χώρους και τα ιστορικά μνημεία;
Οι αρχαιολογικοί χώροι κρύβουν ίχνη του Παρελθόντος που μπορούν να αποκαλυφθούν σε όσους είναι έτοιμοι να συνειδητοποιήσουν το Παρόν, να διαμορφώσουν το Μέλλον.

Υπό αυτή την έννοια, οι αρχαιολογικοί μας χώροι, καθώς και οι πολιτιστικές μας κληρονομιές, είναι σημάδια, θραύσματα, ίχνη μέσα από τα οποία μπορούμε να ξανασυλλάβουμε τον ιστό των νοημάτων που ορίζει ποιοι είμαστε και του οποίου τείνουμε να χάσουμε την αληθινή μνήμη. Πιστεύω ότι όλοι έχουν μια άβυσσο που μας τραβάει εδώ, που μας κάνει να επιστρέψουμε σε αυτές τις πέτρες, σε αυτά τα ίχνη από κάτι που η γραμματική έχει χαθεί. Μπορούμε να «ακούμε τις πέτρες να φωνάζουν», για να παραθέσουμε έναν αρχαιολόγο που έχουμε γνωρίσει στην έρευνά μας στην Ελευσίνα, αλλά δεν μπορούμε να αποκρυπτογραφήσουμε τη γλώσσα τους. Εμείς, οι επισκέπτες, ερχόμαστε σε έναν τόπο για να αντιληφθούμε κάτι που δεν έχει ξεκάθαρο όνομα. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα στρώμα, ένα πεδίο, που δεν μπορούμε να το αγγίξουμε με λέξεις, αλλά μόνο μέσω της εμπειρίας. Εδώ η τέχνη, οι τέχνες του θεάματος, μπορούν να συμβάλουν στη μετατροπή της ιστορικής και αρχαιολογικής γνώσης σε εμπειρία.

Oι αρχαιολογικοί μας χώροι, καθώς και οι πολιτιστικές μας κληρονομιές είναι σημάδια, θραύσματα, ίχνη μέσα από τα οποία μπορούμε να ξανασυλλάβουμε τον ιστό των νοημάτων που ορίζει ποιοι είμαστε και του οποίου τείνουμε να χάσουμε την αληθινή μνήμη

Η δική μας επιγενετική είναι ένας αρχαιολογικός χώρος, όπως και οι τόποι μας είναι η στρωματογραφία της ιστορίας μας. Η αναγεννημένη επίγνωση των συγχρονικών και διαχρονικών διαστάσεων του πολιτισμού μας – και η ικανότητα ενσωμάτωσης και μετάδοσής του – βρίσκεται στο επίκεντρο αυτού του έργου.

Μιλήστε μας για αυτή την ομάδα με την οποία συνεργάζεστε και περιλαμβάνει εικαστικούς, ηθοποιούς, σκηνοθέτες, μουσικούς και αρχαιολόγους.
Ήταν μια ευτυχισμένη εμπειρία η συνεργασία με Έλληνες επιστήμονες και καλλιτέχνες! Βρήκα μια βαθιά σύνδεση και συνέργεια με τους συνεργάτες μου και η παράσταση στην Ελευσίνα είναι πραγματικά μια συλλογική δημιουργία. Αποτελείται από όλες τις εισροές, τα οράματα, τις προθέσεις, τις προσπάθειες και τα υλικά που προέρχονται από κάθε έναν από τους συμμετέχοντες. Αυτό που κάνω εδώ είναι να τακτοποιήσω τη δημιουργικότητά τους και τις επεξεργασίες τους, να τους συντονίσω με τη δραματουργία του τόπου – όλα τα υπόλοιπα είναι η δουλειά τους και το επίτευγμά τους.

Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε στην υλοποίησή της;
Οι μεγάλες δυσκολίες δεν ήρθαν ποτέ από τη δημιουργική διαδικασία, αλλά, φυσικά – ως μέρος της χαρούμενης και εμπνευσμένης ατμόσφαιρας των φάσεων της δουλειάς μας – ασχολούμαστε με πολύ περίπλοκα στοιχεία. Απλά για να μιλήσουμε για το πιο κοινό: τον καιρό! Όντας ένα συγκεκριμένο έργο, έχουμε υπομείνει κάποιες δύσκολες μετεωρολογικές συνθήκες, ακόμα και από εμένα που προέρχομαι από τη Σουηδία! Θυμάμαι λίγες μέρες κάτω από το χιόνι, πολλές κάτω από τη βροχή ή την ανελέητη ζέστη του καλοκαιριού. Άλλη μια αναλογία με το έργο των αρχαιολόγων, των οποίων οι ανασκαφές τους εκθέτουν σε κάθε λογής καιρό!

Με ποιον τρόπο μετατρέπετε τις πληροφορίες που αφορούν στην αρχαιολογία σε μια διαφορετική εμπειρία περφόρμανς;
Ένα ζωντανό σώμα (αυτό του ερμηνευτή) δίνεται σε μια σκιά (έναν χαρακτήρα, μια ανάμνηση, ένα κείμενο ή ένα punctum) για να αφήσει τη σιωπηλή αφήγησή του να ξεδιπλωθεί. Οι ερμηνευτές λειτουργούν, ως Stalker στο αριστούργημα του Andrej Tarkovsky, ως οδηγός στην εμπειρία μιας απαγορευμένης ζώνης, ενός αναπόδραστου τόπου φτιαγμένου από την Ιστορία και την αίσθηση του Χρόνου.

Για να ενσωματώσουμε αυτόν τον ρόλο, περνάμε μια σχολαστική προπαρασκευαστική και προπαιδευτική φάση σε πλήρη συνεργασία με μια επιστημονική ομάδα όπου μελετάμε και ερευνούμε την ιστορία και τη μορφολογία του χώρου. Στην Ελευσίνα είχαμε την τιμή και τη χαρά να λάβουμε τις ευλογίες της Καλλιόπης Παπαγγελή και τις προσωπικές ιστορίες για τον χώρο και να συνεργαστούμε με την κλασική αρχαιολόγο Ιουλία Καούρα, την επιστημονική μας σύμβουλο, μια νέα και έξυπνη ερευνήτρια που μελετά το Τελεστήριο εδώ και χρόνια.

Η δύναμη της μνήμης δεν περνά απλώς από γνωστικές και πληροφοριακές διαδικασίες, αλλά είναι μέρος μας με την κυριολεκτική έννοια: είμαστε οι τόποι μας με όλα τα σημάδια που έχουν, είμαστε το χώμα στο οποίο αποτυπώνονται αυτά τα ίχνη.

Με ποιον τρόπο θα θέλατε να συνεχίσει η δράση και μετά το πέρας της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας;
Η έκφραση των ιθαγενών για τον πολιτισμό μπορεί να μεταφραστεί ως «να είσαι σαν τον τόπο σου», μια ισχυρή έννοια για αυτό που αντιπροσωπεύει τη σημερινή πιο σημαντική ήπια δύναμη. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ο πολιτισμός μας είναι ταυτόχρονα η ρίζα και τα φτερά μας.

Η δύναμη της μνήμης δεν περνά απλώς από γνωστικές και πληροφοριακές διαδικασίες, αλλά είναι μέρος μας με την κυριολεκτική έννοια: είμαστε οι τόποι μας με όλα τα σημάδια που έχουν, είμαστε το χώμα στο οποίο αποτυπώνονται αυτά τα ίχνη. Η επίτευξη μιας νέας επίγνωσης αυτού του υπερανθρώπινου και δισδιάστατου καθεστώτος σημαίνει να δώσουμε στις πολιτιστικές και πολιτικές μας ρίζες τη δυνατότητα να προστατεύσουμε την τεράστια άυλη κληρονομιά που συσσωρεύτηκε από την αρχή του χρόνου και να την καταστήσουμε προσβάσιμη σε όλους. Να γιατρέψει τις πληγές του, να το αναγεννήσει.

Το να μοιραζόμαστε τη δύναμη της ιστορίας μας, των ερειπίων μας, με μια αναγεννητική ματιά είναι η εμπειρία που χρειάζεται για να δώσουμε στο όραμά μας φτερά προς το μέλλον…
Πρόθεση είναι να αφήσουμε μια κληρονομιά της «Αφηγηματικής Αρχαιολογίας» στην Ελευσίνα, με περισσότερες παρουσιάσεις στον χώρο το 2024, και να ανοίξει το έργο σε διεθνείς συνεργασίες και εξελίξεις. Η Ελευσίνα και ο μοναδικός αρχαιολογικός της χώρος, η μοναδική ιστορία της, θα πρέπει να γίνουν η αφετηρία μιας αναγεννημένης συνειδητοποίησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, με ευρωπαϊκή έννοια.

Συντελεστές

• Σύλληψη: Γενική Καλλιτεχνική Διεύθυνση 2023 Ελευσίς
• Επιμέλεια – Σκηνοθεσία: Gemma Hansson Carbone
• Επιστημονική σύμβουλος: Ιουλία Καούρα
• Συνεργάτης σκηνοθέτις: Ηλιάνα Καλαδάμη
• Καλλιτέχνες – ερευνητές: Ηλέκτρα Αγγελοπούλου, Θανάσης Ακοκκαλίδης, Ηλέκτρα Καρτάνου, Κωνστάντζα Kαψάλη, Βασίλης Μαυριανός, Ελένη Μολέσκη, Νικολέτα Ξεναρίου, Gary Salomon

Info:

• Προκράτηση εδώ.
• Μέρες και ώρες παραστάσεων: 12 Μαΐου (14:30), 13 Μαΐου (11:30 & 13:30), 14 Μαΐου (11:30 & 13:30) | Προσέλευση απαραιτήτως 30 λεπτά πριν την έναρξη των παραστάσεων
• Μέγιστος αριθμός θεατών: 30 άτομα
• Διάρκεια: 90 λεπτά
• Αντί εισιτηρίου καταβάλλεται αντίτιμο εισόδου (6€ κανονικό, 3€ μειωμένο) στο ταμείο του αρχαιολογικού χώρου τις ημέρες / ώρες των παραστάσεων. Απαραίτητη η προκράτηση θέσεων εδώ.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις