ΜΠΟΡΕΙ Η ΚΙΝΑ Ν’ ΑΠΟΚΤΗΣΕΙ ΤΗ ΣΕΛΗΝΗ;

Τον περασμένο Ιούλιο ο επικεφαλής της NASA, Bill Nelson είχε αποκαλύψει πως δεν θα αργήσει η ώρα που οι Κινέζοι θα διεκδικήσουν την κυριότητα της Σελήνης.

Αν μπορεί;

Nομικά όχι. Ουσιαστικά, ναι.

Τι θα σημαίνει αυτό;

Πως δεν θα μπορούν να εξερευνήσουν τον συγκεκριμένο πλανήτη άλλες χώρες.

Και αυτό μπορεί να αποφευχθεί αν η NASA νικήσει την Κίνα σε αυτόν τον αγώνα -της πρώτης ‘εγκατάστασης’. Η μάχη αυτή αναμένεται να ενταθεί το 2023 και το 2024, όταν θα κριθεί ποιος θα πάρει το πλεονέκτημα.

Τι λέει η ισχύουσα διαστημική νομοθεσία (ναι, υπάρχει)

Το 1967 υπεγράφη από 134 χώρες η Συνθήκη για το Διάστημα όπου αναφέρεται πως “το μακρινό διάστημα, συμπεριλαμβανομένης της Σελήνης και άλλων ουράνιων σωμάτων, δεν υπόκειται σε εθνική ιδιοποίηση με αξίωση κυριαρχίας, μέσω χρήσης ή κατοχής. ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο”.

­Οι νομικοί μελετητές έχουν συζητήσει μεν, την ακριβή έννοια της “ιδιοποίησης”, αλλά υπό μια κυριολεκτική ερμηνεία.

Σύμφωνα με αυτήν, η συνθήκη υποδεικνύει ότι καμία χώρα δεν μπορεί να καταλάβει τη Σελήνη και να την κηρύξει ως επέκταση των εθνικών της φιλοδοξιών και προνομίων.

Αν η Κίνα -που ήταν μεταξύ αυτών που υπέγραψαν τη Συνθήκη- ή όποιος άλλος, κάνει απόπειρα κατάληψης, κινδυνεύει με διεθνή καταδίκη και μια πιθανή διεθνή αντίδραση αντιποίνων.

Ενώ καμία χώρα δεν μπορεί να διεκδικήσει την ιδιοκτησία της Σελήνης, το Άρθρο Ι της Συνθήκης επιτρέπει σε οποιοδήποτε κράτος να εξερευνήσει και να χρησιμοποιήσει το διάστημα και τα ουράνια σώματα.

Σε αυτό το ‘πνεύμα’, η Κίνα έγινε η πρώτη χώρα που προσγείωσε εκεί διαστημόπλοιο, το 2019. Λίγο αργότερα διέρρευσαν τα πλάνα της για κατασκευή μόνιμου επανδρωμένου Διεθνούς Σταθμού Έρευνας, έως το 2027.

Η NASA είχε ήδη ανακοινώσει το πλάνο για δημιουργία ερευνητικού σταθμού και υποστηρικτικού διαστημικού σταθμού στον πλανήτη το 2024 και τη μεταφορά ανθρώπων έως το 2025. H αρχή έγινε με το Artemis 1.

Γίνεται ξεκάθαρο πως όποιος υλοποιήσει πρώτος το στόχο, αποκτά προβάδισμα -ως προς την ικανότητα των ανθρώπων να αξιοποιήσουν τη Σελήνη για το καλό όλων -ή κάποιων.

Το κενό του νόμου

Σύμφωνα με όσα έγραψαν ακαδημαϊκοί, καθηγητές στο τμήμα διαστήματος και διεθνών σχέσεων του Air University (επαγγελματικό πανεπιστημιακό σύστημα στρατιωτικής εκπαίδευσης της Πολεμικής Αεροπορίας των Ηνωμένων Πολιτειών) στο Conversation “ακόμα κι αν καμία χώρα δεν μπορεί να διεκδικήσει νομικά την κυριαρχία στη Σελήνη, είναι πιθανό η Κίνα ή όποια άλλη, να επιχειρήσει να αποκτήσει σταδιακά de facto έλεγχο σε στρατηγικά σημαντικές περιοχές μέσω μιας στρατηγικής γνωστής ως ‘τεμαχισμό σαλαμιού’.

Αυτή η πρακτική περιλαμβάνει τη λήψη μικρών, σταδιακών βημάτων για την επίτευξη μιας μεγάλης αλλαγής.

Μεμονωμένα, αυτά τα βήματα δεν δικαιολογούν ισχυρή ανταπόκριση, αλλά η σωρευτική επίδρασή τους αθροίζεται σε σημαντικές εξελίξεις και αυξημένο έλεγχο.

Τα τελευταία χρόνια η Κίνα χρησιμοποιεί αυτή τη στρατηγική στις θάλασσες της Νότιας και της Ανατολικής Κίνας. Ωστόσο, μια τέτοια στρατηγική απαιτεί χρόνο και μπορεί να αντιμετωπιστεί”.

Πολύ περισσότερο από την στιγμή που η επιφάνεια της Σελήνης είναι 39 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Δηλαδή, πέντε φορές η Αυστραλία. Ως εκ τούτου, χρειάζεται πολύ μεγάλη προσπάθεια και πάρα πολλοί πόροι (το μπάτζετ της Κίνας για το διαστημικό πρόγραμμα ήταν 13 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020 -το μισό της NASA).

Κατά συνέπεια, αυτό που μπορεί να κάνει (πρακτικά) η Κίνα είναι να εξασφαλίσει τον έλεγχο συγκεκριμένων σεληνιακών περιοχών που είναι στρατηγικά πολύτιμες. Για παράδειγμα, να κάνει δικούς της τους σεληνιακούς κρατήρες, με τις υψηλότερες συγκεντρώσεις πάγου νερού. Ο πάγος στη Σελήνη είναι σημαντικός γιατί θα παρέχει νερό στους ανθρώπους.

Ο πάγος μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως ζωτική πηγή οξυγόνου και υδρογόνου, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμο πυραύλων.

“Εν ολίγοις, ο πάγος του νερού είναι απαραίτητος για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας και επιβίωσης οποιασδήποτε αποστολής στη Σελήνη ή πέρα από αυτήν” γράφουν οι πανεπιστημιακοί, προσθέτοντας ότι “η εξασφάλιση και η επιβολή του ελέγχου στρατηγικών σεληνιακών περιοχών θα απαιτούσε σημαντικές οικονομικές επενδύσεις και μακροπρόθεσμες προσπάθειες. Και καμία χώρα δεν θα μπορούσε να το κάνει αυτό, χωρίς να το αντιληφθούν όλοι”.

Ποιος προηγείται στην κούρσα… κατάκτησης της Σελήνης

Το ‘αφεντικό’ της ΝASA επανήλθε με νέα συνέντευξη την Πρωτοχρονιά, όταν είπε στο Politico ότι “είναι γεγονός: βρισκόμαστε σε έναν διαστημικό αγώνα. Και είναι αλήθεια ότι καλύτερα να προσέχουμε να μην προσγειωθούν οι Κινέζοι σε ένα μέρος στο φεγγάρι υπό το πρόσχημα της επιστημονικής έρευνας και να το κάνουν δικό τους. Αν αμφιβάλλετε για αυτό, δείτε τι έκαναν με τα νησιά Spratly”.

Τι έκαναν; Τον τεμαχισμό του σαλαμιού: αεροφωτογραφίες αποκάλυψαν νέες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στα νησιά που δεν έχουν ξεκάθαρο ιδιοκτήτη, τα οποία βρίσκονται στο αρχιπέλαγος στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

Σε ό,τι αφορά τον αγώνα δρόμου των ΗΠΑ και της Κίνας

• Η NASA ολοκλήρωσε την αποστολή της Artemis 1 τον Νοέμβριο. Αφορούσε την πτήση του μη επανδρωμένου διαστημικού σκάφους Orion γύρω από τη Σελήνη. Η αποστολή προηγήθηκε του Artemis 3, που έχει ως στόχο να προσγειώσει αστροναύτες στη σεληνιακή επιφάνεια μέχρι το 2025.
• Η Κίνα ολοκλήρωσε πρόσφατα τον νέο της διαστημικό σταθμό (Tiangong) που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη. Τον Νοέμβριο εκτόξευσε ένα πλήρωμα taikonauts (είναι το astronauts των Αμερικανών για τους Κινέζους) προς τον σταθμό. Επίσης, έχει κάνει πολλές αποστολές σε τροχιά γύρω από την Σελήνη, με το τρίτο βήμα να αφορά τη δημιουργία αυτόνομου σεληνιακού ερευνητικού σταθμού κοντά στον νότιο πόλο του.

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που έκανε η κινεζική κυβέρνηση το Δεκέμβριο, στο πλάνο του σεληνιακού προγράμματος “Chang’e” ανήκει η προσγείωση στη Σελήνη με πλήρωμα, διαστημικές μεταφορές, υποδομές και διακυβέρνηση του διαστήματος. Η Κίνα έχει επίσης ανακοινώσει τον στόχο να προσγειώσει ταϊκοναύτες στο φεγγάρι μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Και όπως επισημάνθηκε, όλα αυτά γίνονται καθώς ανακαλύφθηκε ένα νέο σεληνιακό ορυκτό, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως πηγή ενέργειας στη Γη.

Ο Nelson αναγνώρισε πως το πρόγραμμα των Κινέζων είναι ‘εξόχως επιτυχημένο’ την τελευταία δεκαετία, πριν θυμίσει τη συνεργασία της NASA με την SpaceX του Elon Musk, ώστε να καλυφθεί το τεχνολογικό κενό που είχε διαπιστωθεί μεταξύ των ανταγωνιστών -με την Κίνα να είναι τεχνολογικά καλύτερη. Και αυτό είναι κάτι που προφανώς δεν αρέσει στους Αμερικανούς.