5 νέα -και εξαιρετικά- βιβλία για τη φετινή άνοιξη

Αν το καλοκαίρι και οι διακοπές θεωρούνται η καταλληλότερη εποχή του χρόνου για να το ρίξεις στο διάβασμα, τότε η άνοιξη αποτελεί τον ιδανικό προθάλαμο και μια τεράστια ευκαιρία για… προθέρμανση. Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν υπάρχουν τόσο πολλοί και καλοί τίτλοι για να διαλέξεις.

Θα ήθελες να διαβάσεις ένα σπαρακτικό μυθιστόρημα γύρω από έναν έρωτα στιγματισμένο από τα κοινωνικά ταμπού για το μαύρο χρώμα; Ή μήπως προτιμάς μια «φανταστική» ιστορία όπου ένα χταπόδι αναλαμβάνει να λύσει το μυστήριο της εξαφάνισης ενός εφήβου πριν από ακριβώς 30 χρόνια; Όποια βιβλία κι αν αγαπάς, ακολουθούν 5 εξαιρετικές επιλογές από τις εκδόσεις Μεταίχμιο για κάθε γούστο, mood αλλά και εποχή του χρόνου (κι όχι απαραίτητα μόνο για την άνοιξη).

Μινώταυρος | Δημήτρης Στεφανάκης

«Κυλάει παράξενα ο χρόνος, σκεφτόταν ο Γιαννιός εκείνο το πρωινό της Τετάρτης του 1943. Από την ώρα που ξυπνάς νομίζεις πως μια αόρατη παλάμη ακουμπά στην πλάτη σου και σε σπρώχνει άλλοτε απαλά και άλλοτε απότομα προς τα μπρος κι εσύ δεν έχεις άλλο εφόδιο από τη μνήμη για να κοιτάξεις τι απέμεινε από την περασμένη μέρα, από τα περασμένα χρόνια» διαβάζουμε στο νέο μυθιστόρημα του Δημήτρη Στεφανάκη. Ο συγγραφέας, που ξεκίνησε την πορεία του στη λογοτεχνία στις αρχές των 00s, γυρνάει τον χρόνο πολλές δεκαετίες πίσω.

«Και έρχεται η ώρα που ο άνθρωπος βουλιάζει αργά στην κινούμενη άμμο του γήρατος και αρχίζει πια να μην αντιστέκεται στον χρόνο που του απομένει, και τότε γυρίζει όλο και συχνότερα προς τα πίσω, σαν να ξαναζεί τη ζωή του από την αρχή, διορθώνοντας όσα τυχόν δεν ήθελε να γίνουν όπως έγιναν» συνεχίζει.

Η πλοκή του Μινώταυρου ξεκινά πολύ πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συγκεκριμένα στην Κρήτη του 1894, λίγο πριν από την Κρητική Επανάσταση του 1895 και τη σφαγή του 1898 από τις τουρκικές δυνάμεις. Ο Γιαννιός Αστάκης, ύστερα από το σκηνικό ενός φόνου στα χωριά της νότιας Κρήτης, θα βρεθεί στο Μεγάλο Κάστρο (Ηράκλειο) και αργότερα στην αγκαλιά της Μαργώς Μποτέλλη. Αυτό είναι το σημείο εκκίνησης. Υπάρχει όμως πολύς ακόμα δρόμος.

Η πένα του βραβευμένου Έλληνα συγγραφέα, που αναγορεύτηκε από το γαλλικό κράτος Ιππότης του Τάγματος Γραμμάτων και Τεχνών, μας ταξιδεύει στα μεγάλα γεγονότα των αρχών του 20ού αιώνα, σε στιγμές που στιγμάτισαν ανεξίτηλα την ανθρωπότητα. Μάλιστα, ο τίτλος του βιβλίου μόνο τυχαίος δεν είναι: στον λαβύρινθο του χρόνου οι μικροί ήρωες της καθημερινότητας μοιράζονται ανέμελοι τις στιγμές τους ενώ στις φλέβες τους κυλά το αίμα της Ιστορίας.

Ανοιχτή θάλασσα | Caleb Azumah Nelson

«Ένα αριστοτεχνικό μυθιστόρημα, γεμάτο ένταση» χαρακτηρίζει η εφημερίδα The Guardian το βιβλίο Ανοιχτή θάλασσα του τριαντάχρονου Βρετανού συγγραφέα με καταγωγή από την Γκάνα Caleb Azumah Nelson, που έχει αποσπάσει το βραβείο Costa 2021 (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς). Γιατί όμως αυτός ο διθύραμβος για το γεμάτο ένταση συγγραφικό ντεμπούτο του;

Ο πολυσχιδής Caleb Azumah Nelson (σ.σ.: εκτός από τη συγγραφή, ασχολείται και με τη φωτογραφία) μας δίνει ένα σπαρακτικό πορτρέτο του έρωτα με όλα του τα πυρετώδη κύματα και την παρηγορητική του ομορφιά. Υπάρχουν, βέβαια, διάφορα σημεία καμπής μέσα στο κείμενο, οδυνηρά οξύμωρα, που ανατρέπουν τα δεδομένα του αναγνώστη.

Όσο για τον τρόπο που επιλέγει να το κάνει; Το σημείο μηδέν είναι μία λονδρέζικη παμπ. Εκεί, δηλαδή, όπου συναντιούνται δύο Βρετανοί με πολλά κοινά χαρακτηριστικά: είναι και οι δύο Μαύροι, και οι δύο πήραν υποτροφία για να φοιτήσουν σε πανεπιστήμια που δεν ταίριαξαν ποτέ, και οι δύο ασχολούνται με επαγγέλματα καλλιτεχνικής φύσης – εκείνος είναι φωτογράφος, εκείνη είναι χορεύτρια.

Πάνω σε αυτόν τον διστακτικό αρχικά έρωτα χτίζει όλο το οικοδόμημά του ο συγγραφέας. Και τελικά στην εξίσωση μπαίνουν ο φόβος, η βία, ο ρατσισμός, η ασφάλεια του έρωτα (που όμως εξανεμίζεται τόσο εύκολα) και, γενικά, το πώς είναι ζεις σε έναν κόσμο ο οποίος το μόνο που βλέπει πάνω σου είναι το μαύρο χρώμα.

Παρακαταθήκη | Hernan Diaz

Η Washington Post το έχει χαρακτηρίσει ως «ένα κομψό, ακαταμάχητο παζλ». Η Παρακαταθήκη όμως, το δεύτερο μυθιστόρημα του γεννημένου στη Σουηδία Αργεντινού Hernan Diaz (μτφρ. Κάλλια Παπαδάκη), δεν είναι ένα απλό πείραμα· είναι ένα βιβλίο μέσα σε ένα βιβλίο, που παίρνει αφορμή από ένα «φανταστικό» ζευγάρι της Γουόλ Στριτ των 20s για να αφηγηθεί μία (σύνθετη) ιστορία, η οποία διατρέχει ολόκληρο τον 20ό αιώνα.

Τι ακριβώς όμως θα διαβάσει κανείς στις 516 σελίδες αυτού του καθηλωτικού μυθιστορήματος; Η Έλεν και ο Μπέντζαμιν Ρασκ μοιάζουν να είναι το τέλειο ζευγάρι των Roaring Twenties για τη Νέα Υόρκη. Εκείνη είναι η κόρη εκκεντρικών αριστοκρατών, εκείνος ένας θρυλικών διαστάσεων μεγιστάνας της Γουόλ Στριτ.

Το μεγάλο, όμως, ερώτημα βρίσκεται αλλού: τι χρειάστηκε να θυσιάσουν για να φτάσουν στην απόλυτη χλιδή; Η απάντηση δίνεται μέσα στο πλέον -όπως μαθαίνουμε από τον Diaz- πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα του 1937 που φαίνεται πως έχουν διαβάσει όλοι στη Νέα Υόρκη.

Όλο αυτό θα μπορούσε από μόνο του να αποτελεί ένα βιβλίο. Ο 50χρονος συγγραφέας όμως βάζει τους ήρωές του να βουτούν σε αυτήν την ιστορία προνομίων και εξαπάτησης μέσα από διαφορετικές αφηγήσεις. Το κλειδί στη λύση του μυστηρίου; Η οπτική μιας γυναίκας, μιας αφηγήτριας που έχει βαλθεί να διαχωρίσει το πού τελειώνει η πραγματικότητα και πού αρχίζει η φαντασία.

Κάπως έτσι, και μέσα από ένα εντυπωσιακό λογοτεχνικό παζλ, βλέπουμε πως οι ανθρώπινες σχέσεις μπορεί να κρύβουν τόνους από απογοήτευση, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο το χρήμα και η εξουσία χειραγωγούν -όσο τίποτα άλλο- την ανθρώπινη φύση.

Πανέξυπνα πλάσματα | Shelby Van Pelt

Πόσες εκπλήξεις χωρούν σε ένα μυθιστόρημα ή μάλλον γύρω από ένα βιβλίο; Η Αμερικανίδα ShelbyVanPelt κατάφερε με το λογοτεχνικό ντεμπούτο της Πανέξυπνα πλάσματα (μτφρ. Ιλάειρα Διονυσοπούλου) να σπάσει όλα τα κοντέρ: το βιβλίο έγινε trend στο #BookTok, συγκέντρωσε ασυνήθιστα υψηλή βαθμολογία και αναμένεται να μεταφραστεί σε τουλάχιστον 21 γλώσσες.

Αυτό εδώ όμως δεν είναι απλώς ένα βιβλίο που έγινε τάση. Αντίθετα, είναι ένα ασυνήθιστα έξυπνο μυθιστόρημα – ακριβώς, δηλαδή, όπως ένας από τους δύο πρωταγωνιστές του, ο Μάρκελος, το γιγάντιο χταπόδι του Ειρηνικού, που βρίσκεται εγκλωβισμένος στο Ενυδρείο Σόουελ Μπέι, χωρίς την παραμικρή διάθεση να βοηθήσει κάποιον από τους δεσμώτες του. Γιατί να το κάνει άλλωστε; Όλα όμως θα αλλάξουν όταν γνωρίσει την Τόβα Ισάλιβαν, τη νυχτερινή καθαρίστρια του ενυδρείου.

Θα μπορούσε να είναι μία σχεδόν παραμυθένια ιστορία για τη φιλία ενός ασπόνδυλου με μία ταλαιπωρημένη από τη ζωή γυναίκα. Όταν όμως στην εξίσωση μπαίνει η προ τριακονταετίας εξαφάνιση του γιου της Τόβα, όλα αλλάζουν: ο Μάρκελος θα κάνει ό,τι περνά από τα… πλοκάμια του για να λύσει το μυστήριο, πριν να είναι πολύ αργά.

Και όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο συγγραφέας JamieFord για το μυθιστόρημα της Van Pelt, «έχει πλάσει μια τέλεια ιστορία με ατελείς χαρακτήρες».

Ο έκτος αφανισμός | Elizabeth Kolbert

Θα ήταν πολύ ωραίο το συγκεκριμένο non fiction βιβλίο να μη μας ενδιέφερε καθόλου. Να ήταν απλώς 336 καλογραμμένες σελίδες για ένα επιστημονικό θέμα που μας απασχόλησε ως ανθρωπότητα κάποτε στο παρελθόν και ίσως μας απασχολήσει ξανά, κάποια στιγμή, στο απώτερο μέλλον. Δυστυχώς, όμως, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά.

Τιπραγματεύεται ο Έκτος αφανισμός της ElizabethKolbert(μτφρ. Γιώργος Μαραγκός),που τιμήθηκε το 2015 με βραβείο Pulitzer;

O πλανήτης μας έχει ζήσει όχι έναν αλλά συνολικά μέχρι σήμερα 5 μαζικούς αφανισμούς. Περιόδους, δηλαδή, κατά τις οποίες η βιοποικιλότητα μειώθηκε πολύ ξαφνικά, πολύ δραματικά. Η πιο γνωστή και χαρακτηριστική από αυτές είναι η εξαφάνιση των δεινόσαυρων ύστερα από την πρόσκρουση ενός πελώριου μετεωρίτη στην επιφάνεια του πλανήτη μας.

Όλοι οι προηγούμενοι αφανισμοί οφείλονταν σε φαινόμενα κατά κάποιον τρόπο «συμπαντικά». Πίσω από αυτά δεν υπήρχε κάποιου είδους νοημοσύνη ή αντίληψη. Ήταν η ωμή, σχεδόν αρχέγονη δύναμη της φύσης και του σύμπαντος. Τώρα, όμως, τα πράγματα δείχνουν διαφορετικά. Ο έκτος αφανισμός θα είναι μάλλον ο πιο σαρωτικός από όλους και υπεύθυνοι για αυτόν δεν θα είναι κάποιοι εξωγήινοι ή κάποιοι πελώριοι μετεωρίτες, αλλά εμείς οι ίδιοι.

Η συγγραφέας, που είναι και αρθρογράφος του New Yorker, εξηγεί με ειλικρίνεια και εμπεριστατωμένη γραφή γιατί και πώς έχει αλλάξει ο άνθρωπος τη ζωή στον πλανήτη με πρωτόγνωρο τρόπο.

Συνδυάζοντας έρευνες από διαφορετικά γνωστικά πεδία, η Kolbert μας προσφέρει μια συγκινητική και πλήρη καταγραφή των εξαφανίσεων που συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας.

Δείχνει, με άλλα λόγια, ότι ο έκτος αφανισμός είναι πιθανό να είναι η διαχρονικότερη παρακαταθήκη του ανθρώπινου είδους. Ας κοιταχτούμε, λοιπόν, στον καθρέφτη μέσα από αυτό το βιβλίο και ας επανεξετάσουμε το θεμελιώδες ερώτημα του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.