Γιατί αξίζει να μπούμε στο δύσκολο μουσικό σύμπαν του Μανώλη Καλομοίρη

“Ο Πρωτομάστορας” ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα γραφής του Μανώλη Καλομοίρη, βασισμένο στην ομότιτλη τραγωδία του Νίκου Καζαντζάκη, θα παρουσιαστεί από τη Συμφωνική Ορχήστρα, Χορωδία και Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων την Παρασκευή 27 Ιανουαρίου στο θέατρο Ολύμπια, σε μουσική διεύθυνση Ζωής Τσόκανου.

Αυτή η μουσική τραγωδία σε δύο μέρη και ένα ιντερμέδιο (σε συναυλιακή μορφή) είναι εμποτισμένη με ισχυρούς συμβολισμούς σε πολιτικό, πολιτισμικό και ιδεολογικό επίπεδο. Πρωτοπαρουσιάστηκε το 1916 και αντανακλά την ταραγμένη ιστορική περίοδο κατά την οποία γράφτηκε.

Ταυτόχρονα, συμπυκνώνει το όραμα του Καλομοίρη για τη δημιουργία της Εθνικής Μουσικής Σχολής. Μία μουσική τραγωδία σε δύο μέρη και ένα ιντερμέδιο, σε συναυλιακή μορφή με την Συμφωνική Ορχήστρα, τη Χορωδία και τη Φιλαρμονική Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων.

Ο Μανώλης Καλομοίρης έχει χαρακτηριστεί ως ο μουσικός γλωσσοπλάστης της νεώτερης Ελλάδας. Θεωρείται ο δημιουργός της Εθνικής Σχολής, καθώς επιδίωξε να συνθέσει τη λόγια μουσική με την ελληνική ταυτότητα. Η μουσική του δημιουργία, αν και πνευματικό τέκνο του βαγκνερικού μουσικού δράματος και της ρωσικής εθνικής «σχολής των Πέντε», είναι δημιουργία βαθύτατα προσωπική, θεμελιωμένη κυρίως επάνω στο δημοτικό τραγούδι. Συνέθεσε πολλά έργα, μεταξύ αυτών πέντε όπερες, τρεις συμφωνίες, ένα κοντσέρτο για πιάνο, κύκλους τραγουδιών για φωνή και ορχήστρα ή για φωνή και πιάνο, έργα για πιάνο, μουσική δωματίου, χορωδιακά, καθώς και έργα για παιδιά.

Η μουσική του Καλομοίρη δεν είναι τόσο οικεία στους Έλληνες, καθώς δε συνάδει με τα μεσογειακά τους ακούσματα. Χαρακτηρίζεται από έντονη πληθωρικότητα, ενορχηστρωτικό όγκο και βαθιά ελληνικότητα και “παντρεύει” τις μελωδίες της δημοτικής μουσικής με τον ευρωπαϊκό ρομαντισμό και πιο συγκεκριμένα το βαγκνερικό μουσικό δράμα και την ρωσική εθνική σχολή.

Γιατί, λοιπόν, αξίζει να μπούμε στο δύσκολο σύμπαν του Καλομοίρη;

Olivier Descotes, καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Μουσικού Θεάτρου «Μαρία Κάλλας»

Ο Καλομοίρης άλλαξε ριζικά την πορεία της ελληνικής μουσικής, θέτοντας τις βάσεις για μια Εθνική Σχολή. Η πρώτη του όπερα με τίτλο “Ο Πρωτομάστορας” είναι ένα έργο συναρπαστικό, βασισμένο στην ομώνυμη τραγωδία του Καζαντζάκη που εμπνέεται από το γεφύρι της Άρτας, έναν από τους πλέον γνωστούς θρύλους της δημοτικής παράδοσης. Η πρεμιέρα του δόθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών στις 11 Μαρτίου 1916 και είναι η πρώτη σημαντική απόπειρα να χρησιμοποιηθεί η τεχνική των εξαγγελτικών μοτίβων του Wagner σε μια όπερα με ελληνικό χαρακτήρα. Πρόκειται για ένα έργο εντυπωσιακό.

Ζωή Τσόκανου- μουσική διεύθυνση

Το μουσικό σύμπαν του Καλομοίρη δεν είναι δύσκολο, είναι πληθωρικό, περίτεχνο, δραματικό, έντονα χρωματικό και κυρίως βαθιά ελληνικό. Με μεγάλη «μαστορια» ο πρωτομάστορας της εθνικής μουσικής σχολής δημιουργεί το πρώτο του μουσικό Δράμα θέτοντας την μουσική στην απόλυτη υπηρεσία της τραγωδίας. Η μουσική του Πρωτομάστορα συνεπαίρνει από την πρώτη στιγμή και μας μεταφέρει στην ψυχή των ηρώων της τραγωδίας, στην δίψα τους για την δημιουργία, τον έρωτα, την ελευθερία.

Άρης Αργύρης -Άρχοντας

Για να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση, θα πρέπει αρχικά να αποδεχτούμε, ότι η μουσική γλώσσα, η προσωπικότητα, το συνθετικό υπόβαθρο του Καλομοιρη δημιουργεί ένα «δύσκολο» σύμπαν.

Θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω μέχρι ενός σημείου σε αυτό τον χαρακτηρισμό. Ο Καλομοίρης, ένας θαυμαστής της Γερμανικής Σχολής εμπνευσμένος από τον Βάγκνερ και τον Ρίχαρντ Στάουσς κι επίσης της Ρωσικής Σχολής των «Πέντε», ένιωσε την ίδια ανάγκη να δημιουργήσει μια ελληνική Εθνική Σχολή. Ο τρόπος της μουσικής του έκφρασης σίγουρα δεν ήταν κι ίσως να μην είναι ακόμα οικείος στα ως επί των πλείστον «Μεσογειακά» ακούσματα κι ίσως να μην ακουμπάει άμεσα και γρήγορα την ψυχοσύνθεση του Έλληνα ακροατή που είναι πιο κοντά στην Ιταλική και την γαλλική σχολή.

Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η μουσική του Καλομοίρη εμπλουτισμένη επίσης με το λαϊκό, παραδοσιακό στοιχείο δεν είναι γνήσια ελληνική.

Νομίζω ότι έχουμε μια εξαιρετική ευκαιρία να αναζωπυρώσουμε το ενδιαφέρον του ελληνικού κοινού με την παρουσίαση του Πρωτομάστορα στο Θέατρο Ολύμπια, έχοντας επίσης την ελπίδα ότι αυτό το εγχείρημα θα έχει συνέχεια και κατά τη γνώμη μου τον οπερατικό κι όχι μόνο έργο του Καλομοίρη θα έπρεπε να ηχογραφηθεί και να υπάρχει εύκολα στη διάθεση του κοινού εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Έτσι το «Σύμπαν» αυτού του μεγάλου Έλληνα Συνθέτη θα είναι πιο προσβάσιμο και είναι σίγουρος ότι θα γινόταν γρήγορα αποδεκτό κι αγαπητό από το φιλόμουσο κοινό.

Έχουμε στη διάθεση μας ένα εξαιρετικά πλούσιο καλλιτεχνικό παρελθόν, παρόν και μέλλον ως χώρα. Επτανησιακή Σχολή, Εθνική Σχολή, σχολή του 20ου αιώνα και μοντέρνα σημερινή σχολή. Είναι απολύτως στο χέρι μας, και εχουμε τη δυνατότητα για να αναδείξουμε πιο συστηματικά αυτά τα διαμάντια του παρελθόντος, παρόν και μέλλοντος. Ελπίζω ότι ο Καλομοίρης θα μας «συνοδέψει» για πολλά χρόνια ακόμα.

Κωνσταντίνος Κληρονόμος -Πρωτομάστορας

Στον κόσμο του “Πρωτομάστορα” βρίσκουμε ως Έλληνες ένα σημαντικό μέρος της ταυτότητάς μας. Όπως σημειώνει ο ίδιος ο συνθέτης: “ο Πρωτομάστορας μου φαντάζει σαν σύμβολο της ζωής μου και της Μοίρας – της Μοίρας κάθε τεχνίτη του τόπου μας, την ορμή για τα μεγάλα, για τα ωραία, μα που δεν μπορεί ή δεν τον αφήνουνε να στήσει…”.

Είναι ένας κόσμος, με τα πάθη του οποίου μπορούμε όλοι μας να ταυτιστούμε. Είναι επίσης ένα πετυχημένο πάντρεμα δύσης και ανατολής, κάτι που χαρακτηρίζει τον λαό μας. Και ως προς την μουσική σύνθεση αλλά και ως προς το κείμενο του έργου, την γλώσσα και την ιστορία του. Το πάντρεμα των ρυθμών και των μελωδιών της δημοτικής μουσικής με τον ευρωπαϊκό ρομαντισμό και πιο συγκεκριμένα το βαγκνερικό μουσικό δράμα και την ρωσική εθνική σχολή. Ένας κόσμος που μας συγκινεί και μας αφορά.

Μαριτίνα Ταμπακοπούλου -Σμαράγδα

Τα συναισθήματα είναι αθάνατα, οι εμπειρίες διαχρονικές και τα ανθρώπινα ένστικτα αέναα. Μέσα στο μουσικό “Γεφύρι” του Καλομοίρη εμπερικλείονται όλα όσα μας συντροφεύουν από τη γέννηση μας : διαδρομές, όνειρα, ορμές, στόχοι, διακαείς πόθοι, δυσκολίες, αντιξοότητες, θυσίες, αποτυχίες, φώς και σκοτάδι, κεντημένα με χρυσοποίκιλτες μελωδίες ριζωμένες στην αρχέγονη ελληνική παράδοση

.Ο Καλομοίρης “έχτισε” μια γέφυρα ανάμεσα στο φαντασιακό και στην σκληρή πραγματικότητα που όλοι βιώνουμε, οι εποχές αλλάζουν όμως οι καταστάσεις επαναλαμβάνονται. Ο Πρωτομάστορας που τόσο επιδέξια και φορτισμένα συνέθεσε προσωποποιεί την ελπίδα, την κινητήριο δύναμη για την αναζήτηση της ευδαιμονίας της ψυχής. Ακόμα και αν η Μόιρα γκρεμίζει τα θεμέλια της Ζωής είναι στην ανθρώπινη φύση και δει στo ελληνικό πνεύμα να βρίσκει το σθένος και να χτίζει και πάλι από την αρχή.

Συντελεστές

• Μουσική διεύθυνση: Ζωή Τσόκανου
• Σχεδιασμός φωτισμών: Περικλής Μαθιέλλης
• Διδασκαλία χορωδίας: Σταύρος Μπερής
• Βοηθός μαέστρου: Νίκος Λαάρης
• Μουσική προετοιμασία: Μαρία Νεοφυτίδου
• Επιμέλεια μουσικού υλικού: Γιάννης Σαμπροβαλάκης και Γιάννης Τσελίκας
• Κέντρο Ελληνικής Μουσικής σε συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή
• Πρωτομάστορας: Κωνσταντίνος Κληρονόμος/Σμαράγδα: Μαριτίνα Ταμπακοπούλου/Τραγουδιστής: Δανάη Κοντόρα/Μάνα: Μαρία Βλαχοπούλου/Άρχοντας: Άρης Αργύρης/Γέροντας: Πέτρος Μαγουλάς

Ιnfo

Θέατρο Ολύμπια./ 27 Ιανουαρίου/ Εισιτήρια: https://www.ticketservices.gr/el/theatro-olympia/

Τηλεφωνικό κέντρο: 210 7234567

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις