ΓΙΑΤΙ Η ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ “ΧΤΥΠΑ” ΜΟΛΙΣ ΑΝΕΒΕΙ Ο ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΣ;

Οι μικροβιακές γαστρεντερίτιδες είναι συχνότερες το καλοκαίρι. Κι αυτό γιατί τα μικρόβια αναπτύσσονται πιο εύκολα σε υψηλές θερμοκρασίες.

Ως εκ τούτου, τις πρώτες ημέρες του καλοκαιριού που ο υδράργυρος θα σκαρφαλώσει, είναι φυσιολογικό αρκετοί να γίνουν συχνοί θαμώνες της… τουαλέτας.

Τα συμπτώματα της γαστρεντερίτιδας είναι έντονοι πόνοι στο στομάχι, κράμπες στην κοιλιά, εμετοί και τακτικές επισκέψεις στην τουαλέτα για διάρροια.

Η γαστρεντερίτιδα δεν είναι τίποτα άλλο από μια λοίμωξη του πεπτικού συστήματος (στομάχου και εντέρων), που προσβάλλει ιδιαίτερα τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού (παιδιά, ηλικιωμένους, εγκύους).

Μάλιστα, αποτελεί έναν από τους συχνότερους λόγους για τους οποίους οι ασθενείς επισκέπτονται το γιατρό –ειδικά το καλοκαίρι, που παρουσιάζει έξαρση.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), σοβαρά περιστατικά παιδικής γαστρεντερίτιδας από ροταϊό είναι υπεύθυνα για 231 θανάτους, 87.000 εισαγωγές στο νοσοκομείο και 700.000 επισκέψεις σε ιδιωτικά ιατρεία.

Οι τύποι της γαστρεντερίτιδας

Δύο είναι οι βασικοί τύποι της γαστρεντερίτιδας, η βακτηριακή ή μικροβιακή και η ιογενής.

Βακτηριακή γαστρεντερίτιδα

Η βακτηριακή γαστρεντερίτιδα οφείλεται σε μικρόβια και ιούς: διάφορα εντεροβακτήρια, σταφυλόκοκκους, παθογόνο κολοβακτήριο (για τα βρέφη), καμπυλοβακτήριο, σαλμονέλες, σιγκέλλες.

Για την ιογενή γαστρεντερίτιδα, υπεύθυνοι είναι διάφοροι εντεροϊοί, o ιός Rota (ροταϊός) κ.ά.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η μόλυνση γίνεται από άπλυτα χέρια μετά από επίσκεψη στην τουαλέτα, από μολυσμένα και χαλασμένα τρόφιμα ή νερό, μολυσμένα αντικείμενα (μαχαιροπίρουνα, πετσέτες) και ωμά οστρακοειδή.

Xρόνια γαστρεντερίτιδα

Eίναι πολύ σπανιότερη. Εκδηλώνεται σε σοβαρές παθολογικές καταστάσεις, π.χ. σε καρκινοπαθείς. Στα παιδιά, η χρόνια διάρροια οφείλεται στην απουσία του ενζύμου που είναι απαραίτητο για την πέψη της τροφής, καθώς και σε ανατομικές ανωμαλίες του εντέρου.

Πώς εκδηλώνεται

Γενικά, τα συμπτώματα είναι έντονα και ποικίλλουν ανάλογα με το είδος του παθογόνου αίτιου και της αντιδράσης του οργανισμού.

Συνήθως εμφανίζονται:

• Τάση για εμετό ή εμετός, που συχνά είναι το αρχικό σύμπτωμα.
• Πόνος στα έντερα, άλλοτε λιγότερο έντονος, άλλοτε οξύς.
• Διαρροϊκές κενώσεις που είναι και το κύριο χαρακτηριστικό της λοίμωξης.

Οι κενώσεις μπορεί να είναι λίγες ή πολλές, υδαρείς με βλέννα και, στις σοβαρότερες περιπτώσεις, με παρουσία αίματος, οπότε μιλάμε για δυσεντερία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές.

Αυτό συμβαίνει κυρίως στις μικροβιακές γαστρεντερίτιδες, οι οποίες εμφανίζουν συνήθως πυρετό (38°C και πάνω), που μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από 2-3 μέρες.

Γενικά, στις μικροβιακές γαστρεντερίτιδες τα συμπτώματα είναι εντονότερα και μεγαλύτερης διάρκειας σε σχέση με τις ιογενείς.

Πότε εμφανίζονται και πόσο διαρκούν τα συμπτώματα

Εκδηλώνονται σε μία έως 3 μέρες από τη στιγμή της μόλυνσης, εξαρτάται από το αίτιο. Η ιογενής λοίμωξη θεραπεύεται μετά από 36-48 ώρες.

Ωστόσο, ανάλογα με την τοξικότητα του μικροοργανισμού, μια γαστρεντερίτιδα μπορεί να παραταθεί για 5 έως 10 μέρες.

Πώς αντιμετωπίζονται τα συμπτώματα της γαστρεντερίτιδας

Ενυδάτωση του οργανισμού και ειδική διατροφή. Με τη συγκεκριμένη θεραπεία, που περιλαμβάνει πολλά υγρά –κυρίως νερό, σούπες και εύπεπτες τροφές όπως το ρύζι– αντιμετωπίζονται οι περισσότερες ιογενείς διάρροιες.

Ορό, δηλαδή ενδοφλέβια χορήγηση υγρών με ηλεκτρολύτες, στις περιπτώσεις αφυδάτωσης και απώλειας ηλεκτρολυτών.

Αντιβιοτικά Χορηγούνται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, ιδίως μετά την απομόνωση του παθογόνου μικροβίου με καλλιέργεια κοπράνων, οπότε απαιτείται εξειδικευμένη φαρμακευτική αγωγή.

Χειρουργική επέμβαση Αυτή η αντιμετώπιση ακολουθείται στις περιπτώσεις διάτρησης εντέρου, μιας σπάνιας επιπλοκής. Αντιβιοτικά χορηγούνται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.

Σε βαριές ή παρατεινόμενες μικροβιακές ή ιογενείς γαστρεντερίτιδες (έντονοι έμετοι, διάρροια και αδυναμία λήψης υγρών) είναι απαραίτητη η νοσηλεία σε νοσοκομείο (κυρίως των ηλικιωμένων ή των παιδιών), για περίπου 10 μέρες, προκειμένου να αντιμετωπισθεί η λοίμωξη και να προληφθεί η αφυδάτωση.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Πιο ευάλωτοι στη γαστρεντερίτιδα είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και οι έγκυες.

Με τα πρώτα συμπτώματα είναι σημαντικό να απευθυνθείτε στο γιατρό. Στα μεν βρέφη και παιδιά το ανοσοποιητικό δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί κανονικά, ενώ στους ηλικιωμένους δεν λειτουργεί αποτελεσματικά.

Στις εγκύους η λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση, η οποία δεν αποκλείεται να εξελιχθεί σε σοβαρό πρόβλημα με απώλεια ηλεκτρολυτών (νάτριο, χλώριο και κάλιο).

Περιμένοντας τον γιατρό

Στην περίπτωση της γαστρεντερίτιδας, το κύριο μέλημα είναι η αποφυγή της αφυδάτωσης.

Σημάδια της είναι τα εξής:

• υπερβολική δίψα
• σκουρόχρωμα ούρα
• ξηρό δέρμα
• ξηρό στόμα
• βαθουλωμένα μάγουλα και μάτια
• στεγνές πάνες (για περισσότερες από 4-6 ώρες) στα μωρά.

Πριν λοιπόν σας αναλάβουν τα έμπειρα χέρια του γιατρού, θα πρέπει να πίνετε άφθονα υγρά: νερό με λίγη ζάχαρη, ειδικά διαλύματα που περιέχουν ηλεκτρολύτες (λάβετέ τα μόνο μετά από σύσταση του γιατρού). Εάν κάνετε εμετούς, αφήστε το στομάχι σας να ξεκουραστεί 30 – 60 λεπτά και στη συνέχεια αρχίστε να πίνετε συχνά μικρές ποσότητες υγρών.

Δεν χορηγούμε αντιδιαρροϊκά φάρμακα, διότι μπορεί να εκδηλωθούν παρενέργειες (ειλεός, δηλαδή απόφραξη του εντέρου).

Όσον αφορά στη διατροφή, ο ασθενής θα πρέπει να αποφεύγει το γάλα και τα γαλακτοκομικά, τα φρούτα, τους χυμούς και τα πράσινα ωμά λαχανικά. Η διατροφή, ανάλογα και με τις οδηγίες του γιατρού, μπορεί να περιλαμβάνει ρύζι, πατάτες, κοτόπουλο και αβγό.

Ο οργανισμός του ασθενή έχει ανάγκη από ευκολοχώνευτες τροφές, οι οποίες θα πρέπει να παρασκευάζονται στο σπίτι. Προσοχή: η αυστηρή δίαιτα δεν πρέπει να παραταθεί για περισσότερες από 5 μέρες.

Για τα βρέφη: Υπάρχουν ειδικά γάλατα για τη διάρροια (γάλα σόγιας ή γάλα ελεύθερο λακτόζης). Συμβουλευτείτε πρώτα το γιατρό και ακολουθήστε πιστά στις οδηγίες του.

Για τα μεγαλύτερα παιδιά: Μην τους δίνετε αναψυκτικά, γλυκίσματα, παγωτά ή άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, διότι επιδεινώνουν τη διάρροια.

Οι εποχές της λοίμωξης

Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι μικροβιακές γαστρεντερίτιδες είναι συχνότερες το καλοκαίρι. Κι αυτό γιατί με τις υψηλές θερμοκρασίες η ανάπτυξη διαφόρων μικροβίων είναι πιο εύκολη, και αυξάνονται οι πιθανότητες να καταναλώσουμε μολυσμένες τροφές.

Επιπλέον, τα συχνά ταξίδια και οι διαφορετικές συνθήκες διαβίωσης μας κάνουν να παραμελούμε μερικούς από τους στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής.

Αντίθετα, οι ιογενείς λοιμώξεις είναι συχνότερες το χειμώνα, οπότε μεταδίδονται πιο εύκολα, ακόμη και μέσω σταγονιδίων.

Γενικά, οι λοιμώξεις του πεπτικού συστήματος ευνοούνται σε χώρους συγκέντρωσης πολλών ατόμων: στρατιωτικές εγκαταστάσεις, νηπιαγωγεία, σχολεία, κατασκηνώσεις εστιατόρια, κρουαζιερόπλοια.

10+3 μέτρα προφύλαξης από την γαστρεντερίτιδα

• Πλένετε καλά τα χέρια σας πριν το φαγητό και μετά την τουαλέτα. Έτσι, εκτός από τη γαστρεντερίτιδα, προλαμβάνετε και πολλές ακόμη μολύνσεις και ασθένειες, καθώς αποφεύγετε να μεταφέρετε στον οργανισμό σας μικρόβια, αλλά και να τα μεταδώσετε σε άλλους.
• Μάθετε στο παιδί σας να πλένει σωστά τα χέρια του, ιδιαίτερα μετά τη χρήση της τουαλέτας. Είναι καλύτερο να χρησιμοποιείτε ζεστό νερό και σαπούνι, τρίβοντας τα χέρια και ανάμεσα στα δάχτυλα. Ξεβγάλατε με αρκετό νερό και στεγνώστε τα προσεκτικά.
• Μην μοιράζεστε –ούτε στο σπίτι– πιάτα, μαχαιροπίρουνα, ποτήρια, οδοντόβουρτσες και πετσέτες στο τραπέζι ή στο μπάνιο.
• Αν υπάρχει ασθενής στην οικογένεια, αποφύγετε όσο είναι δυνατό τη στενή επαφή μαζί του. Πλένετε συχνά τα χέρια σας και απολυμαίνετε συχνά την τουαλέτα.
• Αποφεύγετε τις υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος: είναι επικίνδυνες για την αλλοίωση των τροφών πριν και μετά το μαγείρεμα.
• Πλένετε πολύ καλά τα φρούτα και τα ωμά λαχανικά.
• Μην αφήνετε εκτός ψυγείου τροφές ευαίσθητες, κυρίως στη ζέστη, (όσες περιέχουν μαγιονέζα, κρέμες κ.λπ.).
• Πλένετε προσεκτικά τα χέρια σας, αλλά και τα αντικείμενα που χρησιμοποιήσατε για να ετοιμάσετε ωμό κρέας, αβγό κ.λπ. πριν πιάσετε ψωμί, σαλάτες ή και μαγειρεμένα φαγητά.
• Συντηρείτε σωστά τα τρόφιμα, ιδιαίτερα το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα στο ψυγείο.
• Δείξτε ιδιαίτερη προσοχή κατά την επιλογή οστρακοειδών, ιδίως εάν δεν ξέρετε από πού προέρχονται.
• Βεβαιωθείτε όσο είναι δυνατό για τις συνθήκες υγιεινής και καθαριότητας του προσωπικού και των χώρων (κουζίνας, αποθηκών, τουαλέτας κ.λπ.) σε εστιατόρια, ταβέρνες, ζαχαροπλαστεία, ταχυφαγεία, καντίνες, μπαρ, φούρνους κ.λπ.

Όταν ταξιδεύετε

• πίνετε μόνο εμφιαλωμένο νερό και αποφεύγετε τα παγάκια
• αποφεύγετε τις ωμές τροφές, ακόμη και τα καθαρισμένα φρούτα, τα ωμά λαχανικά και τις σαλάτες, καθώς και το μισοψημένο κρέας ή ψάρι
• έχετε πάντα μαζί σας είδη τουαλέτας (χαρτί, σαπούνι). Σε κάποιες χώρες της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής, ακόμη και της Ευρώπης, είναι πιθανό οι κοινόχρηστοι χώροι (τουαλέτες), να μην τα διαθέτουν.

Με πληροφορίες από The Cleveland Clinic Information Center και National Network for Immunization Information (NNii).