ΤΟ BLACK MIRROR ΤΑ ΒΑΖΕΙ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ NETFLIX

Πριν λίγες ώρες το Netflix έδωσε στη δημοσιότητα την πρώτη ματιά σε ένα από τα αμέτρητα νέα του ριάλιτι, τα οποία ξεφορτώνει με τους κουβάδες στην πλατφόρμα βδομάδα μετά τη βδομάδα. Αυτό που διαφέρει σε ετούτο είναι η προέλευση του: Αποτελεί spin-off της πιο πετυχημένης σειράς στην ιστορία του, δηλαδή του Squid Game.

Το Squid Game: The Challenge παίρνει τα αιματηρά παιχνίδια στα οποία οι φτωχοί διαγωνιζόμενοι υπέβαλαν τους εαυτούς τους στην ορίτζιναλ σειρά, απεγνωσμένοι έτσι όπως ζούσαν σε ένα αδιέξοδο καπιταλιστικό περιβάλλον, τους αφαιρεί φυσικά τη μακάβριά τους διάσταση (κανείς δεν πεθαίνει σε αυτά τα παιχνίδια παρόλο που ασφαλή ακριβώς δεν τα λες κιόλας), και τα μετατρέπει σε αρένα ασφαλούς διασκέδασης και κατανάλωσης για το κοινό που περιμένει απλώς να πατήσει play σε οτιδήποτε άλλο εμφανιστεί στο feed του.

Όχι, ο Τσάρλι Μπρούκερ δε θα μπορούσε να ξέρει πως αυτή η εξέλιξη θα συνέβαινε τις ακριβείς μέρες που η νέα σεζόν της δικής του σειράς θα κυκλοφορούσε (εκτός κι αν τον ενημέρωση ο δαίμονας Γκάαπ, διόλου απίθανο), όμως μοιάζει ακριβώς με κάτι που θα μπορούσε να συμβαίνει μέσα στα δύο πρώτα επεισόδια της νέας σεζόν του Black Mirror (οριακά και στο 4ο, αν εκείνο δε διαδραματιζόταν σχεδόν 20 χρόνια πριν).

Η ιδέα ενός ανθρωποφαγικού θεάματος, αποκομμένου από το οποιοδήποτε κοινωνιολογικό του πλαίσιο αφήγησης, και σερβιρισμένο στο διψασμένο κοινό της πλατφόρμας θα ταίριαζε ιδανικά σε αυτές τις πρώτες ιστορίες. (Και στην 4η!) Όπου ο Μπρούκερ με μπόλικο κέφι και θράσος ξεκινάει τη νέα σοδειά επεισοδίων του διερωτώμενος: Κι αν είμαστε εμείς οι κακοί της υπόθεσης;

4 χρόνια μετά από μια 5η σεζόν που είχε μάλλον περάσει με μια κάποια σχετική αδιαφορία, το Black Mirror επιστρέφει με 5 επεισόδια που αν μη τι άλλο επεκτείνουν το όριο του τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει Black Mirror επεισόδιο. Η σειρά πάντοτε έπαιρνε κόνσεπτ της καθημερινότητας που άπτονταν της τεχνολογίας (έστω και με έναν όχι απόλυτα αυστηρό τρόπο), τεντώνοντάς τα στα άκρα και γεννώντας αυτοτελείς απόκοσμες ιστορίες φρίκης α λα Twilight Zone, σαν μικρά plays ηθικής με φόντο τον κόσμο που διαρκώς μεταβάλλεται.

Το τι καθορίζεται ως τεχνολογία εδώ είναι αρκετά ρευστό: Στο διασημότερο ίσως επεισόδιο της προ-Netflix περιόδου της σειράς, The National Anthem, ένα μέλος της βασιλικής οικογένειας πέφτει θύμα απαγωγής και θα απελευθερωθεί μόνο αν ο πρωθυπουργός της χώρας κάνει σεξ σε λάιβ μετάδοση με ένα γουρούνι. Στα καλύτερα από τα επεισόδια της σειράς που θα ακολουθούσαν, η τεχνολογία οριζόταν πάντα ως ένα απλό μέσο ενίσχυσης κάποιου μηνύματος ή κάποιων σκοτεινών συλλογικών ενστίκτων– από συσκευές που αποθηκεύουν τη μνήμη μας μέχρι, απλώς, το ίδιο το μέσο της ζωντανής τηλεόρασης, και τώρα (στα νέα επεισόδια) από την παπαρατσικά οριζόμενη διάδοση της εικόνας μέχρι τελικά το ίδιο το Netflix. Συγγνώμη, το Streamberry.

BLACK MIRROR ΕΝΑΝΤΙΟΝ NETFLIX

Τα επεισόδια μπορεί να είναι αυτοτελή, αλλά η τοποθέτησή τους διόλου τυχαία. H νέα σεζόν ξεκινά με το δίπτυχο Joan Is Awful και Loch Henry, ιστορίες ακραία διαφορετικές μεταξύ τους σε τόνο και σε διάθεση, που όμως υπογραμμίζουν τη σύνδεση πλατφόρμας, δημιουργού και θεατή με ενδιαφέροντες τρόπους. Το Joan Is Awful, περισσότερο στην κατηγορία των ‘Nosedive επεισοδίων’ της σειράς (το Nosedive ήταν εκεί με τη Μπράις Ντάλας Χάουαρντ σε έναν κόσμο όπου το στάτους σου καθορίζεται από τη βαθμολογία που σου βάζουν οι τριγύρω σου, oh wait!), φαντάζεται ένα Netflix δράμα που γίνεται αυτόματα generated μέσω της παρακολούθησης μιας τυχαίας θεατή.

Τα σύνορα αλήθειας και φιξιόν μοιάζουν ακαθόριστα καθώς μια γυναίκα (Άνι Μέρφι, του Schitt’s Creek) βλέπει τη ζωή της να καταρρέει καθώς γίνεται θέαμα προς άμυαλη κατανάλωση από θεατές που σκρολάρουν στον καναπέ τους πριν πέσουν για ύπνο. Την τηλεοπτική εκδοχή της παίζει μια Α.Ι. προσομοίωση της Σάλμα Χάγιεκ (που παίζει η Σάλμα Χάγιεκ), που σταδιακά αποκτά τα δικά της προβλήματα με αυτό το ντιλ. Η ιστορία μπλέκει τα όρια της ηθικής χρήσης του Α.Ι., την κουλτούρα αποχαύνωσης, τα όρια της παρακολούθησης και το σπάσιμο της υφής του ρεαλισμού καθώς βιώνουμε τα πάντα μέσα από ιστορίες– οπωσδήποτε μια από τις πιο Συμβαίνουν Πολλά Εδώ περιπτώσεις επεισοδίων της σειράς, που καταλήγει να φλερτάρει με τη φάρσα αλλά δίνει αρκετό υλικό όπως και νά’χει.

Το ανατριχιαστικό Loch Henry παίρνει άλλη οδό. Είναι από εκείνα τα Black Mirror επεισόδια που παρακολουθείς για ώρα πριν αναρωτηθείς ποια θα είναι η τεχνο-ανατροπή, αν και η επίμονη παρουσία παμπάλαιων VHS μας γυρνά σε αυτό που λέγαμε νωρίτερα: Η τεχνολογία δεν είναι κάτι το απαραίτητα φουτουριστικό, ούτε κάτι απομονωμένο από το ρόλο που παίζει στις ζωές μας και στον τρόπο που επικοινωνούμε και φερόμαστε. Όλα ξεκινούν με την επίσκεψη ενός ζευγαριού στο απομονωμένο σπίτι της μητέρας του κεντρικού ήρωα, με σκοπό την κινηματογράφηση ενός ντοκιμαντέρ πάνω στη μάχη του ανθρώπου με τη φύση. Ένα κομμάτι φρικιαστικού παρελθόντος που ξεθάβεται όσο βρίσκονται εκεί, τους αλλάζει τελείως τα σχέδια.

Δε θα πούμε περισσότερα καθώς τα μυστικά του συγκεκριμένου επεισοδίου είναι κάπως σπουδαία, ειδικά χάρη στον τρόπο με τον οποίο δένουν μεταξύ τους υποστηρίζοντας μια φοβερά ψυχρή και απαισιόδοξη οπτική όπου –και πάλι– νικητής είναι το Netflix και χαμένοι, τελικά, όλοι. Μπόνους πόντοι υπέρ του επεισοδίου, η απέχθεια που τρέφει απέναντι στο φοβερά κυνικό true crime industry που το ίδιο το Netflix έχει γιγαντώσει.

Το τέταρτο επεισόδιο, Mazey Day, τοποθετείται χρόνια πριν κι άρα το όποιο Netflix (ή το Black Mirror αντίστοιχό του, δηλαδή το Streamberry) δεν υφίσταται. Όμως κάπου στην καρδιά της, αυτή η ιστορία έχει κάτι συγγενικό με τις παραπάνω να πει πάνω στην ανήθικη συνέργεια πομπού και δέκτη ως προς τις εκμεταλλευτικές ιστορίες που παράγονται και καταναλώνονται.

Η Μέιζι Ντέι είναι μια σταρ που ξαφνικά μια μέρα παρατά το πλατώ της σειράς όπου εμφανίζεται και χάνεται από προσώπου γης. Μια παπαράτσι που έχει μόλις εγκαταλείψει το επάγγελμα λόγω ηθικών αμφιβολιών (Ζάζι Μπιτς) επιστρέφει στη δράση γιατί έχει ανάγκη τα χρήματα. Η έρευνά της θα τη φέρει στα ίχνη της αγνοούμενης σταρ, αλλά ο ρόλος που έχει να παίξει στο εξελισσόμενο δράμα είναι πολύ μεγαλύτερος από εκείνον της απλής καταγραφής.

Περισσότερο παλιομοδίτικο fantasy παρά αυστηρό sci-fi, το επεισόδιο είναι σίγουρα εκείνο που δημιουργεί τις εντονότερες «άαααασε μας τώρα μωρέ» αντιδράσεις και πιθανώς ως αναπολογητική genre άσκηση να ξενίσει πολύ μεγάλο μέρος των θεατών. Αλλά με τον τρόπο του, δικαιούται μια θέση στην ευρύτερη Black Mirror κοσμοθεωρία. Η αποκάλυψη μοιάζει να έχει έρθει από τα βάθη των ντουλαπιών με τις creature feature b-movies, αλλά διατηρεί μια συνεπή γραμμή πάνω στον κύκλο ανθρώπινης εκμετάλλευσης και απώλειας ορίων και ελέγχου, που απασχολεί μονίμως το Black Mirror.

ΚΙ ΕΓΕΝΕΤΟ RED MIRROR

Στο Beyond the Sea, το μεγαλύτερο σε διάρκεια επεισόδιο της σεζόν (χωρίς απαραίτητα να τη δικαιολογεί αλλά και χωρίς να την σπαταλά), εμφανίζεται ξανά ένα είδος παρελθοντικού φουτουρισμού, αλλά τελικά το ζουμί της υπόθεσης δεν είναι παρά ένα ασφυκτικό τρίγωνο συναισθηματικού αποκλεισμού που θα λειτουργούσε κάλλιστα και χωρίς το sci-fi twist του. Δυο άντρες σε διαστημική αποστολή διατηρούν δεσμό με τις οικογένειές τους μέσω της σύνδεσης με ένα αντίγραφο του εαυτού τους στη γη, όταν όμως ο ένας χτυπηθεί από ανείπωτη τραγωδία, θα διαταράξει θέλοντας και μη και την ισορροπία της ύπαρξης του άλλου.

Ο Τζος Χάρτνετ που έχει επιστρέψει για τα καλά πλέον θυμίζει γιατί υπήρξε movie star αλλά είναι ο Άαρον Πολ του Breaking Bad που παίζοντας διαφορετικούς χαρακτήρες πετυχαίνει πλήρη αλλαγή του vibe του δωματίου ακόμα και χωρίς να χρειαστεί να ανοίξει το στόμα του. Η ιστορία παίρνει το χρόνο της να απλωθεί κι είναι σε γενικές γραμμές ελαφρώς αναμενόμενη η πορεία που θα πάρει. Το σκοτεινό φινάλε μοιάζει με άρρωστο αστείο όμως έχει υπάρξει προηγουμένως φροντίδα σε όλες τις διακυμάνσεις της δυναμικής ανάμεσα στους τρεις κεντρικούς χαρακτήρες ώστε να μη μοιάζει τελικά το στόρι ως κάτι το φτηνό και άδειο. Η βία είναι και πάλι πάντως αναπόσπαστο κομμάτι.

Αν αρκετά από τα νέα αυτά επεισόδια φλερτάρουν με τα όρια του τι είναι τελικά το Black Mirror και τι είδους ιστορίες λέει, το 5ο και τελευταίο, Demon 79, μοιάζει να είναι το κερασάκι στην τούρτα. Το οποίο μάλιστα αποτελεί το πρώτο επεισόδιο της σειράς υπό την ομπρέλα «Red Mirror», μια προτεινόμενη παράλληλη σειρά ανθολογίας ρετρό τρόμου. (Περισσότερα Red Mirror επεισόδια μπορεί να γυριστούν στο μέλλον, αναλόγως της επιτυχίας ετούτου.)

Ξεκινώντας λοιπόν με μια αισθητική χροιά στην εικόνα που παραπέμπει σε παλιομοδίτικες ‘70s ταινίες σατανικού τρόμου (κάτι που μοιάζει να θυμάται μάλλον επιλεκτικά ο τηλεοπτικός βετεράνος σκηνοθέτης Τόμπι Χέινς, στα σημεία ξεσπάσματος βίας περισσότερο), το επεισόδιο λέει την ιστορία της Νίντα Χακ (η Ανγιάνα Βασάν του φοβερού We Are Lady Parts), υπαλλήλου σε ένα κατάστημα υποδυμάτων σε μια γεμάτη κοινωνικές εντάσεις προ-θατσερική Αγγλία.

Απομονωμένη από τους πάντες και τα πάντα, στα περιθώρια μιας κοινωνίας που μοιάζει να μη θέλει πια ανέχεται ανθρώπους σαν κι αυτήν, με δεξιές ρητορικές μίσους ξανά να κυριαρχούν στον δημόσιο διάλογο, η Νίντα θα είχε κάθε λόγο να μισεί πολλούς από τους ανθρώπους γύρω της. Μια σκέψη που αποκτήσει νέα διάσταση μετά την εμφάνιση ενός δαίμονα (με μια φάνκι Boney M εμφάνιση) ο οποίος της εξηγεί πως πρέπει σκοτώσει τρεις ανθρώπους μέσα σε τρεις μέρες ώστε να αποφευχθεί η Αποκάλυψη– καλησπέρα και πάλι, Knock at the Cabin.

Η τεχνολογία εδώ απουσιάζει ως φιξιόν στοιχείο– είναι ο σκελετός εκείνων των ιστοριών που έχει απομείνει. Καθώς έχουμε ξανά να κάνουμε με ανεξέλεγκτα σκοτεινά ένστικτα που βρίσκουν κάποιον τρόπο να ενσαρκωθούν, οδηγώντας κάποιον κεντρικό χαρακτήρα σε κάποιο καίριο ηθικό δίλημμα. Είναι μεν ένα καθαρόαιμο fantasy στοιχείο που αποτελεί αυτή τη φορά το εργαλείο, ή ακόμα τίποτα από αυτά: Η ευρεία διάδοση της ρητορικής μίσους και η πρακτική ευκολία με την οποία ριζώνεται στην δημόσια σφαίρα, θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί την ίδια την Αποκάλυψη που προσπαθεί να αποτρέψει η Νίντα.

Η τεχνολογία δεν χρειάζεται καν; Ή μάλλον είναι απλώς το εργαλείο που ωθούσε όλο το σκοτάδι αυτών των ιστοριών στην επιφάνεια. Θυμάμαι να ακούω ή να διαβάζω ένα αστείο για το Black Mirror (αλλά δεν θυμάμαι πού ή από ποιον) που πήγαινε κάπως έτσι: Το Black Mirror στο παρελθόν θα ήταν σε φάση, «είναι κι αυτή η νέα τεχνολογία, το κάρο, αλλά ΤΑ ΑΛΟΓΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΑ».

Είναι αλήθεια: Η τεχνολογία είναι κάτι το σχετικό αναλόγως χρονικού πλαισίου, κι έτσι έχουμε το Nosedive, και το San Junipero, και το White Bear, και το Entire History of You, αλλά και το Mazey Day και το Loch Henry, όλα κάτω από την ίδια ομπρέλα. Αλλά εκεί βρίσκεται και μια σημαντική διαπίστωση– το Black Mirror ποτέ δεν (θα) έλεγε πως το άλογο είναι κακό. Το πρόβλημα δεν ήταν ποτέ ακριβώς η ίδια τεχνολογία, κι αυτή είναι η λεπτή ισορροπία που πάντοτε τολμούσε η σειρά.

Τελικά, είτε στο παρελθόν του Mazey Day, είτε στο παρόν του Joan Is Awful, είτε στην εναλλακτική Ιστορία του Beyond the Sea, είτε στο σκληρό sci-fi, είτε στο δαιμονικού πανικού fantasy του Demon 79, είτε στον κοινωνικό ρεαλισμό του Loch Henry, το Black Mirror ξέρει πώς να σχεδιάσει τη δυστοπία. Δεν χρειάζεται να κοιτάξεις και μακριά. Ή ίσως, απλά, εκεί να είναι το ζήτημα, σε αυτό που απουσιάζει πια πλήρως από αυτές τις ιστορίες: Στο μέλλον. Είναι απλά κάτι ολοένα και δυσκολότερο να φανταστεί κανείς; Είμαστε στο τέλος της Ιστορίας; Ή ίσως το Black Mirror έφτασε στο τέλος της Δυστοπίας- και εκεί αντίκρυσε, απλώς, τον κόσμο μας.

Το Black Mirror στριμάρει στο Netflix.