ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΜΕ ΤΗ ΝΤΟΠΑΜΙΝΗ ΓΙΑ Ν’ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣ ΞΑΝΑ ΤΗ ΖΩΗ

Δεν έχεις διάθεση να σπαταλήσεις ενέργεια ούτε για να σκεφτείς;

Αισθάνεσαι μια απροσδιόριστη θλίψη;

Απελπισία;

Αλλάζεις συνεχώς διάθεση;

Τη μια θες να τρως όλη την ώρα και την άλλη δεν έχεις όρεξη για τίποτα;

Δεν μπορείς να κοιμηθείς;

Λαχταράς συνέχεια υδατάνθρακες;

Δεν μπορείς να συγκεντρωθείς;

Ξεχνάς πράγματα -περισσότερο από ό,τι συνήθως;

Δεν βρίσκεις χαρά σε πράγματα που προ ολίγου καιρού σε έκαναν να νιώθεις καλύτερα;

Δεν σε ενδιαφέρει ιδιαίτερα το σεξ;

Έχεις ‘πιάσει’ τον εαυτό σου να επιδίδεται σε ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές (‘τρως’ τα συναισθήματα σου, κάνεις υπερβολική χρήση του διαδικτύου, ψωνίζεις υπερβολικά, ασχολείσαι πολύ με τυχερά παιχνίδια, πορνό, αναζητάς συνέχεια έναν νέο τρόπο να νιώσεις ‘ζωντανός’/’ζωντανή’);

Ένα είναι σίγουρο: δεν φταίει ο καιρός που δεν έχει αποφασίσει σε τι εποχή ζούμε.

Δεν υπάρχει λόγος να αγχώνεσαι, κάτι που ειρήσθω εν παρόδω θα επιδεινώσει όσα διάβασες και είδες τον εαυτό σου σε αυτά.

Είναι χρήσιμο να δοκιμάσεις πρώτα, δυο πράγματα που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις αν για την κατάσταση σου φταίει η ανισορροπία μεταξύ των δυο σημαντικών νευροδιαβιβαστών για την ευημερία και τη ψυχική μας υγεία: της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης.

Πρόκειται για χημικούς αγγελιοφόρους που επιτρέπουν στα νεύρα να επικοινωνούν μεταξύ τους ή με άλλες δομές του σώματος μας. Ο εγκέφαλος μας τους παράγει διαρκώς.

Εμείς μπορούμε να βοηθήσουμε το σύστημα ή να του δημιουργήσουμε προκλήσεις, με κάποιες επιλογές μας.

Αμφότεροι οι νευροδιαβιβαστές αυτοί δρουν σε παρόμοια μέρη του σώματος. Έχουν κοινές, αλλά και διαφορετικές επιδράσεις στη συμπεριφορά, τη μνήμη, την πέψη και άλλες λειτουργίες.

Για παράδειγμα, το χαμηλό επίπεδο σεροτονίνης μπορεί να προκαλέσει δυσκοιλιότητα. Το χαμηλό επίπεδο ντοπαμίνης μπορεί να οδηγήσει σε ανισορροπία ηλεκτρολυτών -που ρυθμίζουν τη λειτουργία των νεύρων και των μυών, ενυδατώνουν το σώμα, εξισορροπούν την πίεση του αίματος και μπορούν να βοηθήσουν στην αναδόμηση του κατεστραμμένου ιστού.

Τι κάνει η σεροτονίνη και τι η ντοπαμίνη

Η Ένωση Διαπιστευμένων Φυσικοπαθητικών Ιατρικών Κολεγίων των ΗΠΑ ενημερώνει ότι η σεροτονίνη είναι ξακουστή για την ικανότητα της να μας ‘φτιάχνει’ τη διάθεση.

Παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία του εντέρου, ενώ μπορεί να βελτιώσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, καθώς αυξάνει την ικανότητα μας να επεξεργαζόμαστε τα συναισθήματα μας κι έτσι να μειώνουμε το άγχος. Μπορεί να μας προστατέψει και από κρυολογήματα, γρίπη και άλλες ασθένειες.

Όπως μπορείς να διαβάσεις σε άρθρο της ιατρικής σχολής του Harvard η ντοπαμίνη είναι ο λόγος που νιώθουμε καλά, μετά το σεξ ή αφότου έχουμε φάει κάτι που μας άρεσε πολύ ή έπειτα από κάθε άλλη δραστηριότητα που ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου μας.

Το ‘μόριο κινήτρου’ -για να σηκωθούμε από το κρεβάτι το πρωί και να κάνουμε ό,τι έχουμε να κάνουμε- παρέχει έντονο αίσθημα επιβράβευσης και μειώνει το αίσθημα της κούρασης. Αν νιώθεις ότι δεν έχεις κίνητρο και διάθεση να σηκωθείς από τον καναπέ, μάλλον έχεις χαμηλό επίπεδο ντοπαμίνης.

Επιπροσθέτως, συμβάλει στο να δίνουμε προσοχή, ώστε να μαθαίνουμε νέες πληροφορίες. Στις λιγότερο γνωστές ‘δράσεις’ της αφορούν την κίνηση των μυών, τη διαχείριση των καρδιακών παλμών, τον ύπνο και τη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων και των νεφρών μας.

Συγκεκριμένες καταστάσεις υγείας, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης μπορούν να προκύψουν από την ανισορροπία των επιπέδων της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης στο σώμα μας.

Στα καλά νέα, μπορούμε να ρυθμίσουμε τα επίπεδα με αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Πώς μπουστάρεις την σεροτονίνη

• Με φυσική δραστηριότητα.
• Με επαρκή ύπνο.
• Με φαγητά που είναι πλούσια σε αμινοξέα, μαζί με υδατάνθρακες (πχ λευκό ψωμί με γαλοπούλα ή/και τυρί, oatmeal με ξηρούς καρπούς ή σολομό με καστανό ρύζι).
• Με έκθεση στον ήλιο.
• Με προβιοτικά.
• Με μασάζ.
• Με διαλογισμό.

Πώς μπουστάρεις την ντοπαμίνη

• Με τρόφιμα που είναι πλούσια σε πρωτεΐνη (μοσχάρι, γαλοπούλα, φακές και αυγά).
• Με μασάζ.
• Με φυσική δραστηριότητα.
• Με έκθεση στον ήλιο.
• Με την υλοποίηση στόχων -και των πλέον ‘μικρών’.
• Ακούγοντας μουσική.

Το overdose της ντοπαμίνης επίσης σου κάνει κακό

Όπως διάβασες ήδη, το σωστό επίπεδο ντοπαμίνης και σεροτονίνης είναι ο συνδυασμός της ευημερίας σου. Ενημερώθηκε τι σου συμβαίνει όταν υπάρχει ανισορροπία, γιατί μια από τις δυο ‘ουσίες’ είναι σε χαμηλά επίπεδα. Ας δούμε και τι σου συμβαίνει, αν έχεις περίσσεια.

Γίνεσαι λιγότερο συμπονετικός και συνεργάσιμος άνθρωπος και περισσότερο επιθετικός, ενώ δρας περισσότερο παρορμητικά.

Η λίμπιντο είναι σε υπερδιέγερση και γίνεσαι πιο επιρρεπείς σε εθισμούς κάθε είδους. Αρκεί να νιώσεις μια ‘συγκίνηση’. Αν είσαι οπαδός των extreme sports, μόλις διάβασες έναν από τους λόγους.

Η υπερβολική ντοπαμίνη έχει φανεί πως παίζει ρόλο και σε διάφορες ψυχικές διαταραχές.

Ας θυμηθούμε πώς είναι να βαριόμαστε

Το τελευταίο trend στο TikTok είναι το dopamine detox. Η γενική ιδέα αναφέρει πως τα likes στις δημοσιεύσεις μας, ενισχύουν την ντοπαμίνη στο βαθμό που γινόμαστε όμηροι των social networks και των οθονών μας.

Άρα η αποτοξίνωση από smartphones και τηλεοράσεις μπορούν να οδηγήσουν να αναζητήσουμε άλλους τρόπους για να ‘παράγουμε’ φυσικά αυτόν τον χημικό αγγελιοφόρο.

Κυριολεκτικά, δεν χρειάζεται να κάνεις κάτι.

Το νόημα της αποτοξίνωσης είναι να επιτρέψεις στον εαυτό σου να νιώσει ότι βαριέται ή μόνος, αντί να ψάξεις για μια ‘ένεση’ ντοπαμίνης. “Όταν αρχίζεις να αγκαλιάζεις τη σιωπή, τη μοναξιά και τον χώρο για σκέψη, τα βαρετά πράγματα γίνονται απολύτως όμορφα” διαβεβαίωσε ο πρωταγωνιστής του παραπάνω video.

Ο δημιουργός της ‘νηστείας ντοπαμίνης’ που σήμερα λέγεται dopamine detox είναι ο Dr. Cameron Sepah

Χρησιμοποιούσε την τεχνική στην κλινική πρακτική σε εργαζόμενους στον τομέα της τεχνολογίας και σε επιχειρηματίες κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου.

Ο στόχος του είναι να απαλλάξει τους πελάτες του από την εξάρτησή τους από ορισμένα ερεθίσματα, όπως ειδοποιήσεις τηλεφώνου, μηνύματα κειμένου και ειδοποιήσεις μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Μεγάλο μέρος της έρευνάς του γύρω από αυτή την πρακτική βασίστηκε στη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία.

Ο στόχος του ήταν να νιώσουν οι άνθρωποι μόνοι ή ότι βαριούνται και να αρχίσουν να παρατηρούν πώς ορισμένα ερεθίσματα μπορούν να τους αποσπάσουν την προσοχή.

Το πείραμα των τριών ημερών

Το challenge του dopamine detox έγινε αποδεκτό από πολλούς χρήστες του TikTok. Κάποιοι εξήγησαν πως τους βοήθησε να απολαύσουν ξανά τη ζωή. Να θυμηθούν πώς ήταν η ζωή χωρίς την τεχνολογία, να νιώσουν συναισθήματα που δεν είχαν νιώσει από όταν ήταν παιδιά.

Αρθρογράφος του Insider έκανε το πείραμα.

Για τρεις ημέρες, ‘έμπαινε’ στα social media μια φορά την ημέρα, για 10 λεπτά. Για το ίδιο διάστημα, δεν χρησιμοποίησε το κινητό, με εξαίρεση όταν το χρειάστηκε για να στείλει ένα μήνυμα.

“Όταν τελείωσε το τριήμερο, απογοητεύτηκα που δεν έζησα μια κοσμική αλλαγή. Είδα όμως, πόσο εντυπωσιακή θα μπορούσε να είναι η τάση αν ‘κρατούσα’ λίγο περισσότερο”.

Ομολόγησε πως τα πράγματα δεν ήταν πολύ δύσκολα, γιατί διατήρησε πλούσιο πρόγραμμα “με πράγματα που γίνονται στον πραγματικό κόσμο”. Διάβασε βιβλία, έκανε βόλτες, είδα φίλους, περπάτησε σε δρόμους και πάρκα “είδα το ηλιοβασίλεμα, έφαγα στο μπαλκόνι μου, άκουσα τους ήχους της πόλης.

“Κάποια στιγμή, ένιωσα την ανάγκη να τσεκάρω τις εφαρμογές στο κινητό μου, αλλά από κεκτημένη. Αντιστάθηκα. Άξιζε. Όσο περισσότερο συγκεντρωνόμουν σε όσα γίνονταν γύρω μου, τόσα περισσότερα παρατηρούσα και απολάμβανα. Και τόσο περισσότερο χαλάρωνα στο φυσικό χάος της Νέας Υόρκης.

Για να κάνεις σωστή αποτοξίνωση, πρέπει να ‘καλύψεις’ τον ενθουσιασμό σου για το τηλέφωνο ή την τηλεόραση, με ένα άλλο ερέθισμα. Ένιωσα να επανασυνδέω περισσότερο τα κέντρα ντοπαμίνης όταν έκανα κάτι άλλο -από ό,τι πριν το detox.

Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα ήταν ορατά και θετικά.

Ένιωσα πως αναπνέω πραγματικά, ως τουρίστας στην πόλη μου. Τα χρώματα ήταν πιο έντομα, οι δρόμοι πιο γεμάτοι.

Πάντα το μυαλό μου ‘πήγαινε’ να τσεκάρει το Instagram ή να στείλει ένα μήνυμα σε φίλο.

Άρχισε να διαλύεται η θεμελιώδης δύναμη του πώς συγκροτούσα το εννοιολογικό πλαίσιο της ζωής μου, μέσω του Internet, των social media και των πολυσύχναστων θεμάτων.

Δυστυχώς, επέστρεψα στη δουλειά την Τρίτη και από τα πρώτα λεπτά ήταν σαν να μην έκανα ποτέ αποτοξίνωση.

Η πρώτη επίσκεψη σε social network αναζωπύρωσε το rush και τη ψηφιακή μου κούραση.

Ίσως το αποτέλεσμα του πειράματος να διαρκούσε περισσότερο, αν το είχα κάνει για μια εβδομάδα ή ένα μήνα.

Και τρεις ημέρες όμως, ήταν αρκετές για να νιώσω καλύτερα και να αποφασίσω να δημιουργήσω ζώνες ώρας μέσα στην ημέρα που δεν θα βλέπω οθόνες”.