ΠΟΣΗ ΑΣΠΑΡΤΑΜΗ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ

Η ασπαρτάμη ανακαλύφθηκε το 1965. Εξασφάλισε την άδεια χρήσης ως -200 φορές πιο γλυκό- υποκατάστατο ζάχαρης το 1974.

Έκτοτε έχουν δημοσιευθεί περισσότερες από 1.700 μελέτες που την αφορούν, ώστε να μπορούν οι ρυθμιστικοί φορείς, όπως είναι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο αμερικανικός FDA και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) να αξιολογούν την επικινδυνότητα που προέκυπτε από ισχυρισμούς πως συνδέεται με διάφορες ασθένειες.

Στο πλαίσιο αυτό, έχουν γίνει και ουκ ολίγες ανασκοπήσεις. Η τελευταία ήταν εκείνη του 2013, όταν δεν βρέθηκαν νέα στοιχεία που να υποστηρίζουν τον ισχυρισμό πως προκαλεί καρκίνο.

Πέραν αυτού, ιστορικά η ασπαρτάμη συνδέθηκε με την απώλεια μνήμης, την κατάθλιψη, το άγχος και ό,τι άλλο εξοντώνει τον σύγχρονο άνθρωπο. Δεν βρέθηκαν ποτέ επαρκή στοιχεία που να στηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς.

Πριν διαβάσουμε για το συναγερμό του Reuters, βάσει του οποίου η συγκεκριμένη ουσία εξεταζόταν ως πιθανώς καρκινογόνος, είχε προκύψει ένας ακόμα ισχυρισμός που την ήθελε να συνδέεται με τον καρκίνο του ήπατος.

Έτσι κινήθηκαν οι μηχανισμοί, έγινε νέα ανασκόπηση και κατέληξε στο ότι ναι, είναι ‘πιθανώς’ καρκινογόνο ουσία. Μπήκε στην κατηγορία 2Β, όπου μπορείς να βρεις άλλους 500 χημικά μόρια (αναφέρονται ως παράγοντες).

Ποια;

Από ό,τι βγαίνει από την εξάτμιση κινητήρα βενζίνης, τη ξυλουργική, τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία ραδιοσυχνοτήτων, την κατασκευή υφασμάτων και την επαγγελματική έκθεση κομμωτών σε ουσίες, έως το εκχύλισμα aloe vera, τα σαπούνια με λάδι καρύδας και τα ‘ζυμωμένα’ -τουρσί- λαχανικά.

Για παράδειγμα το κίμτσι που την ίδια ώρα προτείνεται ως superfood ‘που χαρίζει τη μακροζωία’.

Να σε καλωσορίσω στο μαγικό κόσμο των 1.044 χημικά μόρια που υπάρχουν γύρω μας και εξετάζονται επί χρόνια, ως ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο -υπό την όποια προϋπόθεση.

Για την ακρίβεια είναι 918, αφού για τις 126 υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση.

Σαν να λέμε δεδομένα.

Λέξη που δεν υπάρχει στο λεξικό των ερευνητών, όπως καταλαβαίνεις από τον σταθερό επίλογο των δημοσιεύσεων (“χρειάζεται περαιτέρω μελέτη”).

Το βέβαιο ωστόσο, είναι πως “η οποιαδήποτε ουσία, σε τερατώδη δόση μπορεί να συσχετιστεί με τον καρκίνο“ σύμφωνα με τον Δημήτριο Κούβελα, Καθηγητή Φαρμακολογίας & Κλινικής Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ που μιλάει στο Magazine. Προσθέτει ότι“σε όλες τις πειραματικές μελέτες χρησιμοποιούνται τεράστιες δόσεις που δεν έχουν σχέση με την ελάχιστη καθημερινή κατανάλωση”.

Άρα τσάμπα έγινε ό,τι έγινε με την ασπαρτάμη.

Πόση ασπαρτάμη είναι ασφαλής για την υγεία μας

Από το 1981, είχε τεθεί ως όριο ασφαλούς ημερήσιας κατανάλωσης ασπαρτάμης τα 40mg ανά κιλό βάρους του σώματος μας. Δεν άλλαξε μετά τις τελευταίες εξελίξεις -πράγμα που το λες και περίεργο.

Εν πάση περιπτώσει, ένας ενήλικας βάρους 70 κιλών, θέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο αν πιει περισσότερα από 9 έως 14 κουτάκια αναψυκτικού διαίτης σε μια ημέρα. Δηλαδή, πάνω από 2.8 κιλά ασπαρτάμης.

Βέβαια, δεν παίρνουμε ασπαρτάμη μόνο από τα αναψυκτικά διαίτης.

Την περιέχουν περίπου 6.000 προϊόντα που κυκλοφορούν παγκοσμίως και είναι με χαμηλά λιπαρά ή χωρίς ζάχαρη.

Χαρακτηριστικά, υπάρχει σε τσίχλες χωρίς ζάχαρη, ορισμένα διαιτητικά επιδόρπια και αρτοσκευάσματα (πχ παγωτό), σε κάποια γιαούρτια με λίγες θερμίδες, τις καραμέλες χωρίς ζάχαρη, τα δημητριακά που τρώμε για πρωινό και έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και τα στιγμιαία ροφήματα (αυτά που είναι σε σκόνη).

Πριν κάνεις τα μαθηματικά, διάβασε όσα αποκαλύπτει o ειδικός, με προϋπηρεσία συμβούλου φαρμακευτικής βιομηχανίας, σε έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων, εμβολίων κ.α., στην αξιολόγηση φαρμακευτικών προϊόντων ανθρώπινης χρήσης και στο σχεδιασμό και την εκτέλεση προ κλινικών και κλινικών μελετών φαρμακολογίας.

Τι κάνει ‘πιθανώς’ προβληματική την ασπαρτάμη

Για την αξιολόγηση του ρίσκου της ασπαρτάμης επιστρατεύτηκαν 25 ειδικοί του καρκίνου από 12 έθνη, οι οποίοι μελέτησαν και πάλι όλες τις δημοσιευμένες -σχετικές- έρευνες.

Κατέληξαν στο ότι υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία για καρκίνο στους ανθρώπους, με βάση τρεις μελέτες που συνδέουν τα τεχνητά ζαχαρούχα ποτά με αυξήσεις στο ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα -τον πιο κοινό τύπο καρκίνου του ήπατος.

Επικέντρωσαν στο μεθυλεστέρα που περιέχει το συνθετικό γλυκαντικό και προκαλεί παραγωγή μεθανόλης με την πέψη και τον μεταβολισμό.

Όπως επισημαίνει ο κύριος Κούβελας“η ασπαρτάμη είναι πεπτίδιο. Δηλαδή, δυο αμινοξέα -μια μικρή πρωτεΐνη που παίρνουμε και από τις μπριζόλες, τα φασόλια, τα ρεβύθια κ.α. Με το που την καταπίνουμε, διασπάται στο στομάχι”.

Η αναφορά του ΠΟΥ για το επικίνδυνο της ασπαρτάμης, ανέφερε πως στη διάσπαση της ασπαρτάμης η μεθανόλη που προκύπτει διασπάται και μετατρέπεται σε φορμαλδεΰδη από το ανθρώπινο σώμα.

Η φορμαλδεΰδη είναι γνωστό καρκινογόνο, ωστόσο η ποσότητα που μπορεί να σχηματιστεί μετά την κατανάλωση ασπαρτάμης, είναι πολύ μικρότερη από αυτή που παράγει φυσικά το σώμα.

Ο κύριος Κούβελας εξηγεί πως “σε μια πειραματική μελέτη εξετάζεται κάθε μόριο σε τεράστιες ποσότητες για να διαπιστωθεί αν είναι καρκινογόνο. Στα πειράματα τοξικότητας οι δόσεις που βάζουμε είναι τεράστιες. Δεν έχουν σχέση με τις ελάχιστες που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Συνεπώς το όποιο μόριο μπορεί να είναι οτιδήποτε.

Βέβαια, αν ακολουθήσουμε αυτήν την πρακτική, χάνουμε το ορθολογιστικό στοιχείο που είναι σημαντικό και μας οδηγεί σε μηχανιστική εξήγηση των φαινομένων.

Από οτιδήποτε και αν καταναλώσουμε 2.8 κιλά την ημέρα, θα υπάρχουν συνέπειες στην υγεία μας. Δηλαδή, αν φάει κάποιος 2.8 ζάχαρης την ημέρα, δεν θα πάθει κάτι;

Ο Καθηγητής Φαρμακολογίας & Κλινικής Φαρμακολογίας αναρωτιέται “γιατί υποψιαζόμαστε ότι το μόριο θα είναι ακέραιο σε όλον τον οργανισμό και άρα δυνητικά καρκινογόνο;

Με το που μπαίνει η ασπαρτάμη στο στομάχι και περνάει από το πεπτικό σύστημα, διασπάται και δίνει δυο αθώα συστατικά. Δεν μένει ακέραια, ακόμα και σε μεγάλη ποσότητα.

Άρα, αυτό που βρίσκεται στο στομάχι είναι δυο αμινοξέα, τα οποία το σώμα μας δεν καταλαβαίνει από πού προέρχονται -από σπανακόρυζο ή άλλη τροφή”.

Συμπερασματικά “δεν υπάρχουν μόρια που να είναι εξ ορισμού φυσικά ακίνδυνα ή χημικά επικίνδυνα. Εμείς τα φτιάχνουμε όπως θέλουμε“.

Ως εκ τούτου ό,τι έγινε “είναι υπερβολές που κάνει η κοινότητα, με βάση είτε κριτήρια marketing, είτε πίεσης κοινωνικών ομάδων. ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει εξελιχθεί σε Παγκόσμιο Οργανισμό Τρομοκρατίας, με όσα ανακοινώνει. Να θυμίσω ότι ο επικεφαλής του είναι υπόδικος στη χώρα του”.

Πώς γίνεται η κατηγοριοποίηση των ως καρκινογενών

Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (International Agency for Research on Cancer -IARC) υπάρχει από το 1965, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και ο ΟΗΕ αποφάσισαν να προωθήσουν -από κοινού- την έρευνα με επίκεντρο τον καρκίνο, κυρίως σε αναπτυσσόμενες χώρες.

Έκτοτε η κατηγοριοποίηση σχετικών ουσιών γίνεται με βάσει τον κίνδυνο καρκινογένεσης τους.

Δηλαδή, τη δυνατότητα βλάβης.

Όχι το ρίσκο -την ποσοτικοποίηση ως ‘πιθανότητα’.

Στην ιστοσελίδα του Οργανισμού υπάρχει και σχετική απεικόνιση του τι είναι κίνδυνος και τι ρίσκο. Δείχνει έναν άνθρωπο να περπατά και γράφει το εξής:

Υπάρχει κίνδυνος να σε χτυπήσει μετεωρίτης όταν περπατάς; Ναι. Ποιο είναι το ρίσκο; Απειροελάχιστο.

Τo ρίσκο της καρκινογένεσης των συστατικών τροφών, το εξετάζει άλλη επιτροπή του ΠΟΥ: η JECFA (Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives).

Το σύστημα που χρησιμοποιεί έχει 4 κατηγορίες “κινδύνου καρκινογόνων”.

Τα κενά στην εξέταση των ουσιών

Πριν πάμε στις κατηγορίες, πρέπει να διευκρινιστεί ότι για να πάρει άδεια μια τεχνητή ουσία, πρέπει να πληροί κάποιες προϋποθέσεις. Ο κύριος Κούβελας ενημερώνει ότι “αυτό που απασχολεί το νόμο είναι κατά κανόνα να καλυφθούν κάποια πολύ συγκεκριμένα στοιχεία. Υπάρχει ένα χαρτί με κουτάκια και βάζουμε τικ. Αλλάζουν ανάλογα με την (εντός και εκτός εισαγωγικών) πολιτική που ακολουθείται σε επίπεδο ρυθμιστικών φορέων.

Αν θέλουμε να αξιολογήσουμε τη χρήση τεχνητού γλυκαντικού, δεν πρέπει να το κάνουμε με βάση αντικειμενικά χαρακτηριστικά και έρευνες, όπως γίνεται στα φάρμακα, αλλά σε σχέση με το καλό ή το κακό που κάνει, συγκριτικά με την ουσία που υποκαθιστά.

Η ασπαρτάμη αντικαθιστά τη ζάχαρη. Μπορούν να φάνε ζάχαρη οι διαβητικοί; Ή έχει ελέγξει κανείς αν η ζάχαρη είναι ασφαλέστερο προϊόν στις ίδιες ποσότητες, επειδή είναι παραδοσιακό;”.

Επίσης, η επιτροπή που εξετάζει το ρίσκο καρκινογένεσης συστατικών, δεν εξετάζει το μέγεθος του κινδύνου. Δηλαδή, υπάρχουν ουσίες που προκαλούν καρκίνο σε όποιον εκτίθεται -με διάρκεια- σε αυτές και άλλες που ανήκουν στην ίδια κατηγορία και δεν προκαλούν καρκίνο, ακόμα και σε δια βίου μεγάλη έκθεση.

Ας δούμε και τις κατηγορίες που εν πολλοίς, περιλαμβάνουν τα πάντα.

Η κατηγορία 1 αφορά “τις καρκινογόνες ουσίες για τον άνθρωπο” και περιλαμβάνει 126 παράγοντες, που έχουν τοποθετηθεί εκεί γιατί υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση -σε ανθρώπους. Eκεί αναφέρονται μεταξύ άλλων, το κάπνισμα καπνού, η ηλιακή ακτινοβολία, η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και η έκθεση σε αμίαντο.

Η κατηγορία 2Α με τις “πιθανώς καρκινογόνες ουσίες για τον άνθρωπο” έχει 95 παράγοντες, για τους οποίους υπάρχει περιορισμένη τεκμηρίωση σε ανθρώπους και αρκετή σε πειραματόζωα.
Στη λίστα ανήκουν οι εκπομπές από τηγάνισμα υψηλής θερμοκρασίας, η κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, οι βραδινές βάρδιες στη δουλειά, μαζί με το γυαλί τέχνης, τα γυάλινα δοχεία και τα συμπιεσμένα είδη -ως προς την κατασκευή τους-, με τα αναβολικά στεροειδή.

Η κατηγορία 2Β, της ασπαρτάμης, έχει “ενδεχομένως καρκινογόνες ουσίες για τον άνθρωπο” αφορά 323 παράγοντες, για τους οποίους υπάρχει περιορισμένη τεκμηρίωση σε ανθρώπους και πειραματόζωα.

Η κατηγορία 3 με τις “ουσίες που δεν έχουν ταξινομηθεί ως προς την καρκινογένειά τους για τον άνθρωπο” έχει 500 παράγοντες με ανεπαρκή τεκμηρίωση (πχ κατανάλωση καφέ, παρακεταμόλη και αργού πετρελαίου υδράργυρος).

Προφανώς όλοι είναι υπό διαρκή μελέτη, ενώ σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα, παίζει ρόλο η ποσότητα που καταναλώνουμε, το πόσο συχνά τα τρώμε, όπως και ο τρόπος μαγειρέματος τους.

Κράτα πως την ειδοποιό διαφορά την κάνει η συγκέντρωση της όποιας ουσίας. Όχι η -όποια- ουσία, αυτή καθ’ αυτή.