ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΝΤΕΚΩ: “Ο ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΔΕ ΘΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙ ΠΟΤΕ ΤΟ ΧΕΙΡΟΚΡΟΤΗΜΑ”
Η Ελευθερία Ντεκώ μιλά στο NEWS 24/7 με αφορμή το Μυστήριο 89 Elefsina By Night, ένα καλλιτεχνικό έργο που αντλεί έμπνευση από τον μύθο της Περσεφόνης, τον επαναδιαπραγματεύεται και τον ανατρέπει.
Η Ελευθερία Ντεκώ δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Δεν έχει χαρακτηριστεί τυχαία άλλωστε ως η “εθνική μας σχεδιάστρια φωτισμού”. Πρωτοπόρος της τέχνης του φωτισμού στην Ελλάδα, η Ελευθερία Ντεκώ έχει φωτίσει περισσότερες από 500 παραστάσεις αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές και βραβεία. Σημαντική στιγμή στην καριέρα της η συμμετοχή της στους Ολυμπιακούς Αγώνες ΑΘΗΝΑ 2004 ως Διευθύντρια και Σχεδιάστρια Φωτισμών των Τελετών Έναρξης και Λήξης. Για την Τελετή Έναρξης απέσπασε το διεθνές βραβείο EMMY for Outstanding Lighting Direction, καθιστώντας την, την πρώτη Ελληνίδα με αυτή την διεθνή διάκριση.
Μαζί με την ομάδα της έχει αναλάβει έργα αρχιτεκτονικού φωτισμού, δημόσια και ιδιωτικά στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχουν τιμηθεί με διεθνή βραβεία και υποψηφιότητες όπως το τριπλό βραβείο Darc Award για τον φωτισμό της Ακρόπολης και το διεθνές LIT για το καλύτερο έργο φωτισμού του 2021, το LIT για καλύτερο φωτισμό ανάδειξης του 2021 για τον Διεθνή Αερολιμένα της Αθήνας, κ.α. Η διδακτική της προσφορά και εμπειρία μετράει 30 χρόνια και αρχίζει από το 1990 όπου δίδαξε Stage Lighting στο Πανεπιστήμιο της Ν. Υόρκης. Δίδαξε επί 15 χρόνια (2005-2019) θεατρικό φωτισμό στο Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσσαλονίκης στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών, εισάγοντας για πρώτη φορά στην Ελλάδα την διδασκαλία του φωτισμού στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο.
“O σκηνικός θεατρικός φωτισμός συνομιλεί σχεδόν από τη γέννησή του με την τέχνη του θεάτρου. Δεν «πρέπει», αλλά είναι συμπρωταγωνιστής επί σκηνής μαζί με τις άλλες εικαστικές θεατρικές τέχνες, τη σκηνογραφία, ενδυματολογία κ.α. Θέλω να πιστεύω πώς ο φωτισμός δε θα αναζητήσει ποτέ το χειροκρότημα, αλλά μια ήρεμη θέση πίσω από τις κουρτίνες..
Στις εικαστικές τέχνες ο φωτισμός με την εμφάνιση του ηλεκτρισμού άρχισε να γαργαλάει την καλλιτεχνική έκφραση. Σπουδαίοι εικαστικοί καλλιτέχνες χρησιμοποιούν έκτοτε ως μέσω έκφρασης το φως, όπως ο πρωτοπόρος László Moholy-Nagy την εποχή του Ντανταϊσμού, ο Flavin, o Turrell, ο Irving, ο Sonnier ή η δική μας Χρύσα, κι αργότερα, ο Olafur Eliasson, ο Navarro και άλλοι σύγχρονοι καλλιτέχνες. Το σίγουρο είναι πως καθώς εξελίσσεται και μάλιστα ραγδαία η τεχνολογία του φωτός, δίνει όλο και περισσότερες προκλήσεις σε καλλιτεχνική δημιουργία” , αναφέρει η Ελευθερία Ντεκώ στο NEWS 24/7 μιλώντας τη θέση που έχει σήμερα ο φωτισμός στον χώρο της Τέχνης;
Σε σύλληψη δική της παρουσιάζεται έως και τις 8 Ιουλίου 2023 από την 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το Μυστήριο 89 Elefsina By Night, ένα καλλιτεχνικό έργο που αντλεί έμπνευση από τον μύθο της Περσεφόνης, τον επαναδιαπραγματεύεται και τον ανατρέπει.
Έξι φωτιστικές εγκαταστάσεις που αποκαλύπτονται σταδιακά σε διαφορετικά σημεία της πόλης, μία διαδρομή που ολοκληρώνεται στις 7 και 8 Ιουλίου με την παγκόσμια πρεμιέρα της site specific περφόρμανς. Η Περσεφόνη επανακαθορίζει τη μοίρα της (Persephone Reconsiders Her Fate) από τους Sara Pearson και Patrik Widrig, καλλιτεχνικούς συνδιευθυντές του θρυλικού PEARSONWIDRIG DANCETHEATER (PWDT), στον μοναδικό χώρο της ΒΛΥΧΑΣ – Νεκροταφείο Πλοίων. Μία νυχτερινή περιπλάνηση που κοντοστέκεται για να φωτίσει –άλλοτε στοχαστικά, άλλοτε ανάλαφρα– το παρελθόν, το παρόν, τον μύθο, την ιστορία της πόλης, την ιστορία του καθενός μας.
Μπορεί μια πόλη να μεταμορφωθεί με ένα… φως;
“Το φως, η φωτοσκίαση, μπορούν να αλλάξουν τη μορφή ενός κτιρίου, μιας όψης, μιας εγκατάστασης, μιας ολόκληρης πόλης… θετικά ή αρνητικά… Έχουν τη δύναμη να μιλήσουν για τις αθέατες πλευρές ενός αντικειμένου, ενός αρχιτεκτονήματος, προκαλώντας ακόμη και συγκίνηση. Έχουν την ικανότητα να αγγίξουν την ψυχή, να ταρακουνήσουν το συναίσθημα, να γαργαλήσουν τη σκέψη μας… Αυτός ο φωτισμός με ενδιαφέρει σε ένα κτίριο, σε μια πόλη. Ο φωτισμός που όχι μόνον φωτοδοτεί, αλλά υπογραμμίζει και αφηγείται.., “ σημειώνει η διεθνούς φήμης σχεδιάστρια φωτισμού.
Πώς επιλέχθηκαν τις τοποθεσίες που φωτίστηκαν; “Η Ελευσίνα είναι μια πόλη που φαίνεται να έχει γυρίσει την πλάτη στο βιομηχανικό παρελθόν που άνθιζε στα τέλη του 19ου ως τις αρχές του 20ου αιώνα. Τα κουφάρια βιομηχανικών κτιρίων, τα ανενεργά φουγάρα τους, εγκαταλελειμμένες κατοικίες, όλα αστικά μνημεία – φαντάσματα μιας άλλης εποχής, μοιάζει να βρίσκονται σε μια κατάσταση Σωκρατικής ατοπίας, όπως το νεκροταφείο πλοίων στην Βλύχα που έχει μία απίστευτη εικαστικά, γοητεία. Είναι αυτό που ονομάζω «γοητεία της εγκατάλειψης».
Με γοήτευσαν οι Κυνόδοντες- το Λατομείο, η Βλύχα, κάποια εγκαταλελειμμένα κτίρια, όπως ο Κρόνος, η παλιά Ελαιουργική, το ανακαινισμένο πλέον Ίρις, οι υψικάμινοι, ο σιδηροδρομικός σταθμός και άλλα που έχουν εγκαταλειφθεί μετά την εμπορική και βιομηχανική ακμή της πόλης, αλλά και το Ελαιουργείο που ανακαινίστηκε πρόσφατα. Κτίρια που ακόμη μιλούν την ιστορία τους… Θα ήθελα σε όλα να αφήσω μια πινελιά φωτός, μια ευκαιρία να αφηγηθούν λίγο από το παρελθόν τους.
Βέβαια υπήρξαν πολλοί λόγοι πρακτικοί, γραφειοκρατικοί ή και απλής άρνησης κάποιων ιδιοκτητών που έθεσαν αρκετά κτίρια εκτός της εικαστικής μας δράσης. Έτσι καταλήξαμε σε αυτά τα 6 σημεία: στο Ίρις, στην πλατεια Κιουρί, στην παλιά Ελαιουργική, στην πλατεια Ηρώων που δυστυχώς ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η αναπλαση της, στην είσοδο του Ελαιουργείου και φυσικά στην Βλυχα. Οι εγκαταστάσεις είναι τοποθετημένες για 9 ημέρες και θα απεγκατασταθούν αμέσως μετά την παράσταση της 8ης Ιουλίου στην Βλυχα” .
Ο μύθος της Περσεφόνης και τα φωτιστικά δαχτυλίδια
Πώς σας ενέπνευσε ο μύθος της Περσεφόνης;
Στην ελληνική μυθολογία η Περσεφόνη ονομάζεται και Κόρη. Η κόρη που έκλεψε ο Άδης και την έκρυψε στην αγκαλιά του για έξι μήνες. Η Ίρις είναι η θεά του πολύχρωμου ουράνιου τόξου, η αγγελιοφόρος των θεών. Οι αρχαίοι Έλληνες επέλεξαν να δώσουν τα ονόματα των δύο αυτών θεοτήτων στο μάτι, το αισθητήριο όργανο της όρασης και όχι τυχαία… αφού η κόρη του ματιού είναι αυτή που απορροφά το φως, ενώ η στρογγυλή ίριδα το ανακλά σε πολύχρωμες αποχρώσεις.
Αυτή η διαπίστωση που έκανα εντελώς τυχαία με ενέπνευσε στην εικαστική εγκατάσταση με τα φωτιστικά δαχτυλίδια. Έτσι φτιάχτηκε το αφήγημα όπου η Ίριδα, η θεά καλωσορίζει την Κόρη Περσεφονη στην Ελευσίνα, στολίζοντάς την με πολύχρωμους φωτεινούς κύκλους, ίδια με τα χρώματά της.
Το κάθε χρώμα συμβολίζει κομμάτια των κύκλων της ζωής μας. Και σαν σχήμα ο κύκλος, το όλον. Το αφήγημα: Καθώς ο Άδης κρύβει την Κόρη-Περσεφόνη στην αγκαλιά του, η Ίριδα χάνει τα χρώματά της. Και όταν εκείνη ξεγλιστρήσει από τα χέρια του για να ξανανταμώσει τη μητέρα Γη, η Ίριδα φωτίζει το καλωσόρισμά της με έξι χρώματα. Τα έξι φωτεινά δαχτυλίδια είναι τα χρώματα της Ίριδας που αφήνει στο διάβα της για την επανένωση της μητέρας Γης με την Κόρη – Περσεφόνη και συμβολίζουν τη σύνδεση, την πορεία προς την αιωνιότητα, την εσωτερική πληρότητα, το τέλειο!
Το κόκκινο, το χρώμα του ζωντανού αίματος και της φωτιάς, το χρώμα των παλλόμενων αισθήσεων.
Το πορτοκαλί, όμοιο με εκείνο της φωτιάς και της φλόγας.
Το κίτρινο, υμνεί τον ήλιο, το φως, τη διάδοση της γνώσης και της ελπίδας.
Το πράσινο θυμίζει τη βλάστηση, αλλά και την ωχράδα του επικείμενου θανάτου, την ένωση της ζωής με τον θάνατο.
Το κυανό είναι ο προπομπός για το ταξίδι στη φουρτουνιασμένη θάλασσα κάτω από τον ουράνιο θόλο.
Και το ιώδες που σηματοδοτεί το τέλος, τη βύθιση στη θάλασσα αλλά και το θειο, την πνευματική εξέλιξη.
Χορευτική παράσταση: Η Περσεφόνη επανακαθορίζει τη μοίρα της
Η Sara Pearson και ο Patrik Widrig, καλλιτεχνικοί συνδιευθυντές του θρυλικού PEARSONWIDRIG DANCETHEATER (PWDT), γνωστοί για το «προκλητικά ανατρεπτικό, ελκυστικό, ειρωνικό και βαθιά συγκινητικό» έργο τους αλλά και τις site specific εγκαταστάσεις χορού σε όλο τον κόσμο, χορογράφησαν και σκηνοθέτησαν αποκλειστικά για το Μυστήριο 89 Elefsina By Night την παράσταση Η Περσεφόνη επανακαθορίζει τη μοίρα της (Persephone Reconsiders Her Fate), που θα παρουσιαστεί σε παγκόσμια πρεμιέρα στη ΒΛΥΧΑ – Νεκροταφείο Πλοίων την Παρασκευή 7 και το Σάββατο 8 Ιουλίου.
Μέσα από τη χορευτική παράσταση, που συνοδεύεται από ένα εντυπωσιακό light show, η Κόρη-Περσεφόνη μάς ξανασυστήνεται για να ξετυλίξει όλες της τις όψεις πριν καταδυθεί στο βασίλειο των νεκρών πλοίων, πριν ταξιδέψει στις άμορφες θάλασσες του ασυνειδήτου και αναγεννηθεί στη μητέρα Γη, χαρίζοντάς μας τη σοφία της, τη γνώση και την αρμονία της.
