ΕΙΔΑΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ- ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟΣ Ο ΣΤΕΡΓΙΟΓΛΟΥ

Οι αληθινές ιστορίες πάντα έχουν μία διαφορετικη δυναμική όταν ανεβαίνουν στο θεατρικό σανίδι. Ιδιαίτερα αυτές που συνέβησαν στο πρόσφατο παρελθόν και που έχουν συγκλονίσει την κοινή γνώμη. Πριν λίγα χρόνια, η ιστορία της Δήμητρας της Λέσβου είχε συγκλονίσει την ελληνική κοινωνία. Για την ακρίβεια είχε ταρακουνήσει συθέμελα όλα τα στερεότυπα περί διαφορετικότητας, είχε φέρει σε δύσκολη θέση ακόμη και τη βαθιά συντηρητική μερίδα των πολιτών. Και αυτό γιατί ένας άνθρωπος αθώος, βρισκόταν επί ημέρες στα αζήτητα έχοντας πληρώσει ένα βαρύ τίμημα. Ζούσε απλώς, όπως ήθελε να ζήσει. Μακριά από συμβάσεις.

Η Δήμητρα της Λέσβου, κατά κόσμον Δημήτρης Καλογιάννης, από μικρή ένιωθε ότι ήταν διαφορετική. Από την ηλικία των 14 αισθανόταν και ομολόγησε στους γονείς της ότι είναι γυναίκα, οι οποίοι αντέδρασαν κλείνοντάς την σε ίδρυμα. Η ίδια δραπέτευσε στην Αθήνα όπου έζησε για κάποια χρόνια ως άστεγη. Τελικά επέστρεψε στο νησί για να φροντίσει την άρρωστη μητέρα της για 25 χρόνια.

Η Δήμητρα άφησε την τελευταία της πνοή στην άσφαλτο, τον Απρίλιο του 2021. Χτυπήθηκε από ένα διερχόμενο αμάξι που την εγκατάλειψε αιμόφυρτη. Η σορός της μπήκε για λίγο στα αζήτητα και ταυτοποιήθηκε πολύ αργότερα. Η Δήμητρα δεν πέθανε τον Απρίλιο του 2021. Η σορός της ταυτοποιήθηκε στις 14 Ιουνίου.

Ωστόσο η Δήμητρα είχε πεθάνει και χρόνια πριν, όταν όλοι τη θεωρούσαν τρελή. Πέθανε και όταν μία παρέα εφήβων από το χωριό παραβίασε το παράθυρο του σπιτιού της και την κακοποίησε σωματικά και σεξουαλικά, καταγράφοντας τα πάντα στο κινητό τους. Και συνεχίζει να πεθαίνει μετά θάνατον, όσο ο κόσμος δεν μπορεί να αποδεχτεί το δικαίωμα στη διαφορετικότητα.

Μία δραματουργία και μία σκηνοθεσία υπό τη σκιά γυμνών τραυμάτων

Η Κατερίνα Λούβαρη Φασόη δύο χρόνια μετά το τρομερό αυτό έγκλημα γράφει ένα θεατρικό έργο εμπνευσμένο από τη ζωή της Δήμητρας της Λέσβου. Με οδηγό το βιβλίο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Η δύναμη της αγάπης, προσπαθεί να μιλήσει για τη βαρβαρότητα και την τυφλότητα των ανθρώπων. Και ο Παντελής Δεντάκης το σκηνοθετεί. Και οι δύο παίρνουν ένα μεγάλο ρίσκο, γιατί οι μνήμες της ιστορίας ακόμη δεν έχουν σβηστεί. Τα τραύματα είναι ακόμη πολύ νωπά. Ο τίτλος του νεόκοπου αυτού έργου “Το ρόδο είναι ρόδο”, είναι ουσιαστικά μία φράση της ίδιας της Δήμητρας που είχε πει στο ντοκιμαντέρ της Τζέλης Χατζηδημητρίου “Μπορείς να με λες Δημήτρη ή Δήμητρα. Δεν έχω πρόβλημα. Το ρόδο, όπως και να το πεις, ρόδο παραμένει”.

Κεντρική ηρωίδα του έργου η Διονυσία. Μία γυναίκα αγνή, γεμάτη μόνο καλοσύνη που ζει σε ένα παλιό σπίτι με μόνη συντροφιά τις γάτες της αυλής· τραγουδάει και ονειρεύεται, φοράει πολύχρωμα ρούχα, ανοίγει το σπίτι σε ξένους και ντόπιους και δέχεται το μίσος και τον χλευασμό τους. Τον δύσκολο αυτό πρωταγωνιστικό ρόλο επωμίζεται ο Χρήστος Στέργιογλου. Και τον φέρει εις πέρας με έναν τρόπο συγκλονιστικά σπαρακτικό. Σηκώνει πάνω στους ώμους του ένα τεράστιο συγκινησιακό βάρος και ισορροπεί θαυμάσια στις εντάσεις του. Μεταμορφώνεται κυριολεκτικά πάνω στη σκηνή. Η στάση του σώματός του, το ηχόχρωμά του, οι κινήσεις του, είναι δουλεμένες ακόμη και στην τελευταία τους λεπτομέρεια και αποπνέουν έναν συγκλονιστικό ρεαλισμό.

Η Διονυσία ανοίγει την πόρτα του σπιτιού της στον Τζώρτζη, έναν συμπαθητικό έφηβο που της έφερε λίγα αυγά από τον πατέρα του. Δεν ήξερε πως στην πραγματικότητα ο έφηβος αυτός θα ήταν και ο δήμιος της. Αυτός που θα καλούσε άλλους τρεις φίλους του και θα νέκρωναν την ψυχή της. Η Διονυσία βιώνει σχεδόν ανακουφισμένη τον θάνατό της, χωρίς να σταματήσει στιγμή να πιστεύει στη δύναμη της συγχώρεσης.

Ο Γιάννης Παπαδόπουλος στον ρόλο του Τζώρτζη είχε εξαιρετικές στιγμές, ιδιαίτερα στο δεύτερο μέρος, εκεί όπου μετανιώνει για τις πράξεις τις δικές του και των φίλων του. Πιο αδύναμοι οι Θανάσης Κρομλίδης, Βασίλης Ντάρμας, Γιάννης Σέρρης, εγκλωβίζονται σε ρόλους καρικατούρες που ξεσπούν πάνω στο σώμα της Διονυσίας με τρόπο σχεδόν νατουραλιστικό.

Η παράσταση που έστησε ο Παντελής Δεντάκης συγκινεί και προβληματίζει. Και τον σκοπό της τον πετυχαίνει απόλυτα. Γιατί μας ξεβολεύει, μας κάνει να αισθανθούμε ένοχοι για όλες τις φορές που σταθήκαμε επικριτικά απέναντι σε κάποιον απλώς και μόνο επειδή είναι διαφορετικός. Μολονότι η δραματουργία της Κατερίνας Λούβαρη Φασόη έχει αρκετές αδυναμίες και η σκηνοθετική οπτική πολλές φορές “κολλά” σε μία επιφανειακή γραμμικότητα, η ερμηνεία του Χρήστου Στέργιογλου είναι τόσο σαρωτική που αντισταθμίζει κάθε αρνητικό.

Εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι το “Ρόδο είναι Ρόδο” εντάχθηκε στο Grape (Greek Agora of Performance) του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2023 την πρώτη οργανωμένη απόπειρα από κρατικό θεσμό να λανσάρει στο εξωτερικό την εγχώρια δημιουργικότητα.