Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΙΣΩΣ ΝΑ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΣΤΟ ΠΕΚΙΝΟ

Ο Τζον Κέρι, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα, είναι ο τελευταίος ανώτατος αξιωματούχος που αποστέλλεται από την Ουάσιγκτον στην Κίνα, μετά τις επισκέψεις του Άντονι Μπλίνκεν και της Τζάνετ Γέλεν, καθώς οι ΗΠΑ επιδιώκουν να επανεκκινήσουν τις σχέσεις τους με το Πεκίνο.

Ο Κέρι θα συναντηθεί με τον Κινέζο ομόλογό του, Σίε Ζενούα, και άλλους αξιωματούχους κατά τη διάρκεια του τετραήμερου ταξιδιού του. Σύμφωνα με όσα ανέφερε το γραφείο του στο BBC, ο Αμερικανός θέλει να συνεργαστεί με την Κίνα για να διασφαλίσουν την οργάνωση μιας επιτυχημένης COP28, δηλαδή της διάσκεψης του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή που έχει προγραμματιστεί για το τέλος του έτους.

Αν και η συνάντησή τους δεν αναμένεται να αποφέρει συγκεκριμένες δεσμεύσεις, θα θεωρηθεί ως το έναυσμα μίας συζήτησης που πολλοί ελπίζουν ότι θα γίνει επί μακρόν. Προς το παρόν είναι πολύ πιθανό να συζητήσουν τις κοινές τους προκλήσεις για την επιτάχυνση της μετάβασής τους στην καθαρή ενέργεια και τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δύο χώρες είναι οι μεγαλύτεροι επενδυτές στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με την Κίνα από μόνη της να αποτελεί πάνω από το ήμισυ της συνολικής παγκόσμιας επένδυσης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σύμφωνα με μια αξιολόγηση που αναφέρει το BBC.

Ταυτόχρονα όμως είναι και οι δύο μεγαλύτεροι παραγωγοί διοξειδίου του άνθρακα στον κόσμο, γεγονός που τους καθιστά το “G2 της κατανάλωσης ενέργειας, της χρήσης ενέργειας και της ρύπανσης”, όπως σημειώνει σκωπτικά ο Νταν Κέιμεν, καθηγητής ενέργειας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ.

“Και οι δύο κάνουν μεγάλα βήματα, αλλά κανείς απ’ τους δύο δεν έχει καταφέρει να μειώσει την παραγωγή διοξειδίου ακόμα”, θα συμπληρώσει ο ίδιος στο BBC.

Αντιφατικές κινήσεις

Και οι δύο κυβερνήσεις εξακολουθούν να παλεύουν να εξισορροπήσουν τις απαιτήσεις της οικονομικής ανάπτυξης και τη μείωση των εκπομπών, οδηγούμενες σε αντιφατικές κινήσεις που έχουν προσελκύσει την κριτική από τους περιβαλλοντολόγους.

Για παράδειγμα, σεν έχει περάσει και πολύς καιρός από τότε που η Κίνα φαινόταν πρόθυμη να μειώσει την εξάρτησή της από τον άνθρακα.

Το 2020, ο Πρόεδρος Σι Τζιπίνγκ ανακοίνωσε κάποιους βασικούς στόχους για την επίτευξη ουδετερότητας του άνθρακα μετά από μια σταθερή αύξηση τα προηγούμενα χρόνια στις υποδομές καθαρής ενέργειας. Χρόνια επιδείνωσης της αιθαλομίχλης στο Πεκίνο και σε άλλες πόλεις είχαν προκαλέσει εκτεταμένη ανησυχία στον κόσμο, ωθώντας τις αρχές να κλείσουν σταδιακά τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που στηρίζονταν στην καύση άνθρακα και να περιορίσουν την παραγωγή διοξειδίου.

Από τότε, όμως, οι διακοπές ρεύματος μαστίζουν τη χώρα, και αποδίδονται κυρίως είτε στην επιβράδυνση της παραγωγής ενέργειας από άνθρακα είτε στη σοβαρή ξηρασία που επηρεάζει την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Η αναζωπυρούμενη οικονομία μετά τον Covid, τόσο σε εγχώριο όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει δει μεγαλύτερη ζήτηση για ενέργεια καθώς τα εργοστάσια της Κίνας αυξάνουν την παραγωγή. Οι ακραίοι καύσωνες -όπως αυτός που παρατηρείται αυτό το καλοκαίρι- και τα κύματα ψύχους έχουν επίσης οδηγήσει σε υψηλότερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

Έτσι, η Κίνα έχει πλέον στραφεί στο να δώσει προτεραιότητα στην ενεργειακή της ασφάλεια. Αυτό σημαίνει επιστροφή στην ενέργεια από καύση άνθρακα, καθώς αυτή θεωρείται πιο αξιόπιστη σε σύγκριση με την διακοπτόμενη αιολική και ηλιακή ενέργεια.

Γι’ αυτό και πέρσι η Κίνα ενέκρινε μια δραματική αύξηση της παραγωγής ενέργειας από καύση άνθρακα, που ισοδυναμεί με την έγκριση δύο μεγάλων σταθμών παραγωγής ενέργειας από καύση άνθρακα την εβδομάδα, σύμφωνα με μια ανάλυση.

Μία άλλη ανάλυση διαπίστωσε ότι ενώ η ανανεώσιμη ενέργεια αποτελεί πλέον το μεγαλύτερο μερίδιο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Κίνας, ο ηλεκτρισμός με καύση άνθρακα εξακολουθούσε να αυξάνεται σε απόλυτες τιμές λόγω της απόλυτης ζήτησης.

Οι ακτιβιστές επέκριναν την επιστροφή στον άνθρακα ως έναν οκνηρό τρόπο επίλυσης του προβλήματος, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν πολιτικές της αγοράς και λύσεις υποδομής που μπορούν να κάνουν πιο συνεπή την παροχή καθαρής ενέργειας.

Τι συμβαίνει στις ΗΠΑ

Όσον αφορά τις ΗΠΑ τώρα, η χώρα πέρασε πρόσφατα δύο νομοθετήματα που θα επένδυαν δισεκατομμύρια δολάρια στην καθαρή ενέργεια. Απ’ την άλλη όμως, μόλις πρόσφατα ενέκρινε ένα από τα μεγαλύτερα έργα γεωτρήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου τα τελευταία χρόνια στην Αλάσκα.

Και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στις ΗΠΑ αυξήθηκαν το 2022 καθώς η χώρα κατανάλωνε περισσότερο φυσικό αέριο κατά τη διάρκεια ακραίων καιρικών φαινομένων εκείνο το έτος, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.

“Οι ΗΠΑ δεν είναι καλύτερες, οπότε ο καθένας έχει πολύ δρόμο να διανύσει, ο καθένας πρέπει να ενθαρρύνει τον άλλον, και το πιο σημαντικό, όλες οι χώρες γύρω παρακολουθούν σε ποιο βαθμό οι ΗΠΑ και η Κίνα είναι απολύτως σοβαρές ως προς του στόχους που έχουν θέσει για το κλίμα”, είπε ο καθηγητής Κέιμεν.

Αναλυτές λένε ότι ο Κέρι μπορεί να προσπαθήσει να πείσει την Κίνα να αξιοποιήσει πλήρως τους καθαρούς ενεργειακούς πόρους της και να επιτύχει πιο γρήγορα την ουδετερότητα του άνθρακα.

Η Κίνα στοχεύει να κορυφώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2030 και να γίνει ουδέτερη ως προς τον άνθρακα έως το 2060 -στόχοι που ορισμένοι λένε ότι είναι πολύ μακριά και της δίνουν υπερβολικά περιθώρια. Άλλοι έχουν επίσης αμφισβητήσει το γεγονός ότι η Κίνα εξακολουθεί να θεωρείται “αναπτυσσόμενη χώρα” από τον ΟΗΕ, πράγμα που σημαίνει ότι κρίνεται με διαφορετικά στάνταρς από ό, τι οι ΗΠΑ και οι άλλες μεγάλες δυνάμεις.

Νωρίτερα αυτό το μήνα η Γέλεν προέτρεψε το Πεκίνο να κάνει δωρεά σε διεθνή funds για το κλίμα που ιδρύθηκαν από πλουσιότερες χώρες προκειμένου να βοηθήσουν τις φτωχότερες οικονομίες που παλεύουν με την κλιματική αλλαγή. Η Κίνα έχει απορρίψει τέτοια αιτήματα στο παρελθόν, επικαλούμενη το καθεστώς της στον ΟΗΕ.

Σύμφωνα με το BBC, η “wishlist” της Κίνας μπορεί να περιλαμβάνει την κατάργηση ενός πρόσφατα αποκατασταθέντος δασμού των ΗΠΑ σε ηλιακούς συλλέκτες κινεζικής κατασκευής. Ενδέχεται επίσης να αντιταχθεί στους προτεινόμενους φόρους των ΗΠΑ σε ξένο χάλυβα και αλουμίνιο με βάση τις εκπομπές άνθρακα, κάτι που θα έπληττε σκληρά τις κινεζικές εξαγωγές.

Και οι δύο πλευρές θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιήσουν τα κλιματικά ζητήματα ως διαπραγματευτικό χαρτί στις ευρύτερες εμπορικές και πολιτικές διαπραγματεύσεις τους.

Η Κίνα δεν θα ήθελε να φανεί ότι υποχωρεί μπροστά στις ΗΠΑ, δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης της σχέσης τους, προειδοποίησε ο Λι Σούο, ανώτερος σύμβουλος παγκόσμιας πολιτικής της Greenpeace στην Ανατολική Ασία με έδρα το Πεκίνο.

Ωστόσο, υπάρχει μια ευκαιρία για τον Κέρι και τον Σίε να “εκμεταλλευτούν αυτή τη σχετικά ήρεμη περίοδο για να διαχωρίσουν τη διμερή τους σχέση από τη συνομιλία τους για το κλίμα”, είπε στο BBC.

Με άλλα λόγια, και οι δύο χώρες πρέπει να παραμερίσουν επειγόντως τον ανταγωνισμό τους για να αντιμετωπίσουν την κλιματική κρίση. Και υπάρχει η ελπίδα ότι και οι δύο θα επιστρέψουν στην καλή σχέση που παρατηρήθηκε μεταξύ τους στη συνάντηση COP του 2021, όπου και εντελώς αιφνιδιαστικά ανακοίνωσαν μια κοινή συμφωνία για την επιτάχυνση των μειώσεων των εκπομπών.

“Αυτό το ζήτημα δεν θα λυθεί ποτέ μόνο από τις ΗΠΑ ή την Κίνα. Είναι πραγματικά ένα παγκόσμιο ζήτημα που απαιτεί όλες τις δυνάμεις να βοηθήσουν”, είπε ο κ. Λι και ο καθηγητής Κέιμεν συμφώνησε. “Ας αναγνωρίσουμε ότι αν δεν το διορθώσουμε αυτό, όλες οι διαφωνίες μας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα πράγματα είναι σημαντικές -αλλά πραγματικά είναι σαν απλά να αλλάζουμε θέση στις ξαπλώστρες στον Τιτανικό”, σημείωσε χαρακτηριστικά.