12 καρέ για το αεροδρόμιο “φάντασμα” του Ελληνικού. Εκεί που έχει σταματήσει ο χρόνος

Για πάνω από 60 χρόνια ήταν το διεθνές αεροδρόμιο της Αθήνας.

Τον Μάρτιο του 2001 το Διεθνές Αεροδρόμιο Ελληνικού, ή απλά “Ελληνικό” έκλεισε τις πύλες του για το επιβατικό κοινό.

Μετά το κλείσιμό του και λόγω των Ολυμπιακών αγώνων του 2004, κατασκευάστηκαν δύο γήπεδα μπέηζμπολ χωρητικότητας 8.700 και 4.000 θέσεων το καθένα, ένα Κέντρο Κάνοε-Καγιάκ Σλάλομ, ένα κλειστό γήπεδο 14.100 θέσεων και μία αίθουσα Ξιφασκίας 5.000 θέσεων. Επίσης εκεί κατασκευάστηκε αμαξοστάσιo του τραμ της Αθήνας και του ΟΑΣΑ (ΕΘΕΛ).

Παρόλα αυτά, οι αερολιμένες και οι κεντρικές αίθουσες υποδοχής, ο πύργος ελέγχου αλλά και οι λοιποί χώροι υποδομής, έχουν αφεθεί στη φθορά του χρόνου.

Υπενθυμίζεται ότι μετά τις τελευταίες εξελίξεις της προηγούμενης εβδομάδας, η Lamda Development (συμφερόντων Λάτση) είναι ο μοναδικός διεκδικητής του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, καθώς ήταν η μόνη προσφορά που κατατέθηκε κατά τη διαγωνιστική διαδικασία του ΤΑΙΠΕΔ.

Θυμηθείτε ποια είναι η Lamda Development

Την ίδια ώρα, οι κάτοικοι των Δήμων Αργυρούπολης – Ελληνικού κινητοποιούνται κατά της πώλησης του πρώην αερολιμένα και των γύρω χώρων.

“Στα πλαίσια της ιδιωτικοποίησης της δημόσιας γης, προωθείται και το ξεπούλημα της έκτασης των 6.200 στρεμμάτων του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού και της παραλίας του Αγίου Κοσμά, για την κατασκευή εμπορικών κέντρων, ξενοδοχείων, καζίνο, πολυτελών κατοικιών κλπ, αντί της δημιουργίας ενός Μητροπολιτικού Πάρκου υψηλού πράσινου, με πολιτιστικές, αθλητικές και άλλες κοινωφελείς δραστηριότητες, όπως προβλέπεται από μελέτη του ΕΜΠ που υποστηρίζουν οι δημοτικές αρχές των όμορων Δήμων, και όχι μόνο”, αναφέρουν χαρακτηριστικά.

Εδώ, το υπόμνημα που κατέθεσαν στο ΤΑΙΠΕΔ

Ο φωτογράφος Αλέξανδρος Λαμπροβασίλης, πήρε τη φωτογραφική του μηχανή και έκανε ένα αφιέρωμα στο πάλαι ποτέ πολυσύχναστο αεροδρόμιο της Αθήνας.

Κατόπιν επικοινωνίας με το NEWS 247, ο Αλέξανδρος Λαμπροβασίλης που ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη, μας ζήτησε να συμπεριλάβουμε στην αναδημοσίευση των φωτογραφιών, το κείμενο που τις συνοδεύει. “Οι εικόνες συνοδεύονται από το κείμενο που περιγράφει το “διανοητικό περιβάλλον” μέσα από το οποίο προκύπτουν και νοηματοδοτούνται”, διευκρινίζει.

Και το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό:

Πρόκειται κοινώς, για ένα artist’s statement που ξεκαθαρίζει τους στόχους του δημιουργού:

“Ellinikon” is an ongoing project. A documentation of the current state of the former international airport of Athens, known colloquially as “Ellinikon”, (meaning “of Greek origin”). In my exploration I follow this thread of collective memory, reliving and photographing the landmass, the remains of human activity, and the symbols of an era that has come to an end. I stumble upon bittersweet visions of a once familiar public space.

“Ellinikon” shut down its operations at the end of March 2001 when Athens’ new airport “Eleftherios Venizelos” was completed in the area of Spata. Parts of Ellinikon’s infrastructure were left to decay, before the turmoil of the current financial crisis forced the Greek government to seek investors interested in acquiring it for its underlying real estate value.

Built largely through the efforts (and financing) of shipping magnate Aristotelis Onassis in the 1950s, the airport marked Greece’s emergence into the modern era, acting as a link to a world beyond its borders. For almost half a century the airport held a special place in the Greek national consciousness, becoming an all too common sight in popular films and family photo albums alike, as multiple generations walked through its gates.

The airport’s slow decline over the years, and sudden abandonment in the run-up to the Athens Olympics serves as an eerie metaphor for Greece, a country laid low by the financial crisis that followed years of economic mismanagement during the years of plenty.

This documentation aims to raise awareness for the necessity and the importance to preserve and reintroduce the historic thread and collective memory of a place as such, in the process of transformation for the new use”.

“Ο στόχος αυτής της καταγραφής και της προσωπικής μου διαδρομής στους χώρους του αεροδρομίου ήταν και είναι κατ’ εξοχήν να αναφερθώ και ίσως να αναδείξω την σημαντικότητα, κατα τη γνώμη μου, του να διατηρηθεί με κάποιον τρόπο ένα νήμα ιστορικής συνέχειας με υπόσταση υλική που να αναφέρεται στο “τι υπήρχε εδώ κάποτε”, όταν αλλάξει η χρήση και διαμορφωθεί το νέο περιβάλλον, (όποιο και να είναι αυτό).

Η συζήτηση περί του δημoσίου ή ιδιωτικού χαρακτήρα που “οφείλει ή δεν οφείλει” να έχει ένας τέτοιος χώρος δεν είναι κάτι που απασχόλησε την φωτογραφική μου παρατήρηση, όμως το “τίποτα” είναι βαρύ.

Το γεγονός πως από αυτόν τον τόπο και με το περιβάλλον του αεροδρομίου ως τελευταίες εικόνες της “Πατρίδας” ξεκίνησαν οι χιλιάδες που μετανάστευσαν προς κάθε άκρη της υφηλίου τις προηγούμενες δεκαετίες, καθώς επίσης και έφτασαν εδώ απο τα μέρη τους οι χιλιάδες, και στο Ελληνικό ήταν οι πρώτες εικόνες που αντίκρισαν, νιώθω πως με αφορά προσωπικά και κατα κάποιον τρόπο με χαρακτηρίζει και ιστορικά τη στιγμή που τα τελευταία επτά και πλέον χρόνια βρίσκομαι σε άλλη ήπειρο, ξεκινώντας βέβαια απο το νέο μας αεροδρόμιο για να φτάσω στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Με το θάρρος ή το θράσος της γνώμης και την όποια δυνατότητα μου να αφηγούμαι με εικόνες, θέλω να αποτίσω έναν ελάχιστο φόρο τιμής σε όλους αυτούς που ο καθένας για δικούς του λόγους, άφησαν πίσω οικογένειες, φίλους, εικόνες, χρώματα, ήχους κ μυρωδίες του τόπου όπου γεννήθηκαν προκειμένου να βρούν κάτι κάπου, και είτε έφυγαν από, είτε ήρθαν στην Ελλάδα.

Αυτό είναι για εμένα το “Ελληνικό” ή “Ελληνικόν”.

Ο ίδιος ο φωτογράφος μίλησε στο Reframe και είπε χαρακτηριστικά:

“Η περιοχή δεν αντανακλά μόνο την οικονομική κρίση που χτύπα την Ελλάδα. Για μένα, αναδεικνύει και τον τρόπο με τον οποίο οι ελληνικές Αρχές λειτουργούν όσο τις θυμάμαι. Η εγκατάλειψη δεν είναι μονάχα αποτέλεσμα της κρίσης. Είναι η απόδειξη ότι υπάρχει έλλειψη πλάνου και έμπνευσης, με άλλα λόγια ανικανότητα…”.

Ιστορία

Το αεροδρόμιο άρχισε να κατασκευάζεται το 1938 στη περιοχή Χασάνι, με διάδρομο προσγειώσεως 1.800 μέτρων μετά από απαλλοτρίωση τμημάτων των τότε κοινοτήτων Κομνηνών και Ελληνικού. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος όμως δεν επέτρεψε την ολοκλήρωσή του.

Κατά την περίοδο της Γερμανο-Ιταλικής κατοχής επίσπευσαν οι Γερμανοί την επέκτασή του για δικούς τους σκοπούς.

Αντίθετα, η συμμαχική αεροπορία επεδίωξε να παρεμποδίσει τη συμπλήρωσή του με συνέπεια επιδρομές και κυρίως νυχτερινούς βομβαρδισμούς προς αποφυγή θυμάτων εκ των εργαζομένων εκεί Ελλήνων.

Από τους βομβαρδισμούς εκείνους είχαν προκληθεί πολλές ζημιές ακόμη και στους παρακείμενους οικισμούς. Κατά την αποχώρησή τους όμως οι Γερμανοί κατέστρεψαν και υπονόμευσαν τους διαδρόμους του.

Μετά τη λήξη όμως του πολέμου οι ζημιές αυτές επιδιορθώθηκαν και το 1950 το αεροδρόμιο απέκτησε και δεύτερο διάδρομο με μήκος 2.250 μέτρα, ενώ ο πρώτος αυξήθηκε και αυτός στα 2.250 μέτρα.

Το 1958 ο κύριος διάδρομος αυξήθηκε πάλι, με μήκος τα 3.000 μέτρα. Το 1969 εγκαινιάστηκε ο Ανατολικός Αεροσταθμός, ο οποίος είχε σχεδιαστεί από το γνωστό Φινλανδό αρχιτέκτονα Έρο Ζάρινεν.

Τη δεκαετία του 1970 ο κυρίως διάδρομος επιμηκύνθηκε στα 3.500 μέτρα, ενώ το 1976 η Ελληνική Κυβέρνηση ανέθεσε σε Κοινοπραξία της Aeroports de Paris και του Αεροδρομίου της Φρανκφούρτης την επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας για τη μεταφορά του αεροδρομίου.

Η τοποθεσία που επιλέχθηκε τελικά ήταν τα Σπάτα, αλλά η κατασκευή αναβλήθηκε. Τη δεκαετία του 1990 το αεροδρόμιο εξυπηρετούσε από 10 έως 12 εκατομμύρια επιβάτες το χρόνο.

Έπειτα από τον τερματισμό λειτουργίας του το 2001 το Αεροδρόμιο του Ελληνικού παραμένει κλειστό καθώς ο Νέος Διεθνής Αερολιμένας “Ελευθέριος Βενιζέλος” αποτελεί πλέον το κεντρικό αεροδρόμιο των Αθηνών.

(Με πληροφορίες από Gizmodo, Wikipedia)