Δεκέμβρης 2008: Μία εκ των έσω αφήγηση των γεγονότων που συγκλόνισαν την Αθήνα

Του Κωστή Πιερίδη
 

Σάββατο 6/12/2008

21:13

Συμβολή Μεσολογγίου και Τζαβέλα, στα Εξάρχεια. Στην αγκαλιά των φίλων του.

«Ένας νεκρός στην αγκαλιά.

Αδύνατον να τον αναστήσεις,

ή να το φορτωθείς» (i)

Μια τέτοια είδηση το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να τρέξει γρήγορα. Αυτόπτες μάρτυρες. Κινητά που χτυπάνε. Μηνύματα. Διαδίκτυο. Μου αφηγείται ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος συγγραφέας του βιβλίου «Δεκέμβρης 2008»: «Είμαι από την πρώτη στιγμή στα Εξάρχεια. Για την ακρίβεια είμαι εκεί πριν την στιγμή της δολοφονίας του Γρηγορόπουλου. Όπως ο περισσότερος κόσμος έτσι και εγώ το έμαθα μέσα από το δίκτυο των ανθρώπων της αριστεράς. Άρχισαν όλοι να παίρνουν τηλέφωνα, να στέλνουν μηνύματα, να περνάνε από τα μαγαζιά των Εξαρχείων και να ανακοινώνουν το δυσάρεστο. Έτσι, μαζευτήκαμε περίπου χίλιοι άνθρωποι στην πλατεία, στο πρώτο κιόλας τέταρτο από τον πυροβολισμό, όταν ακόμα η είδηση του θανάτου δεν είχε επιβεβαιωθεί. Και περίπου στις 22:00 όταν πλέον μιλάμε για νεκρό, ο κόσμος είναι έτοιμος να συγκρουστεί με την αστυνομία».

Πρώτες αναρτήσεις στο athens.indymedia.org

21:18

21:38

22:00

 

23:42

03:06

Το Πολυτεχνείο θα είναι πάντα η αρχή. Επίθεση σε περιπολικό στην οδό Μεσολογγίου. Οι συγκρούσεις που ξεκινούν είναι σφοδρές. Ομάδες μένουν κοντά στον χώρο του Πολυτεχνείου. Στο Facebook έχει ήδη δημιουργηθεί ανοικτό group Alexandros Grigoropoulos (R.I.P).  «Αυτή είναι η νύχτα του Αλέξη».

Η πόλη ζει συνθήκες πραγματικής εξέγερσης. Τα Εξάρχεια είναι γεμάτα με κόσμο. Οι συγκρούσεις όμως δεν περιορίζονται μόνο εκεί. Διμοιρίες κυκλώνουν τα Εξάρχεια αλλά δεν θα καταφέρουν να κρατήσουν τις συγκρούσεις εκεί. Σύνταγμα, Μοναστηράκι, Ερμού, Αθηνάς, Αμαλίας. Η αστυνομία περιορίζεται στην χρήση χημικών και σε μια πιο «διακριτική παρουσία». Οι Παυλόπουλος (Υπ. Εσωτερικών) και Χηνοφώτης (Δημόσιας Τάξης) καταθέτουν τις παραιτήσεις τους, οι οποίες δεν γίνονται δεκτές από τον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή. Μετά τα μεσάνυκτα γίνεται γνωστή η σύλληψη των Ειδικών φρουρών, όμως ούτε αυτή η είδηση θα εκτονώσει την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα. Οι οδομαχίες κρατούν εν τέλει μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.

Δημήτρης Παπανικολόπουλος: «Η βασική σύγκρουση ξεκινάει από τα Εξάρχεια. Θεωρώ ότι η άμεση αντιπαράθεση με την αστυνομία αποφασίστηκε από τον κόσμο που είχε μαζευτεί στο Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα. Φυσικά καταλαβαίνεις ότι από τα γεγονότα και τις εξελίξεις ο σχεδιασμός πολλές φορές ανατρέπεται. Είναι κατά τη γνώμη μου κρίσιμη η απόφαση για δράση από τις πρώτες κιόλας ώρες της δολοφονίας. Γιατί σε αντίθετη περίπτωση η κυβέρνηση και η αστυνομία μπορεί να έβρισκαν έναν τρόπο να το διαχειριστούν. Η δυναμική της κινητοποίησης όμως ήταν σημαντική. Και τα λάθη της αστυνομίας επίσης. Ήταν ας πούμε τουλάχιστον προκλητικό που κατέβασαν διμοιρίες στην πλατεία και ότι προσπάθησαν να περικυκλώσουν το Πολυτεχνείο όταν είχε ήδη μπει κόσμος μέσα. Κατέβηκαν και έκαναν τον κόσμο να αντιδράσει ακόμα πιο άμεσα και πιο μαζικά.
Είναι σημαντικό για την ταχύτητα της αντίδρασης που σημειώθηκε ότι η δολοφονία έγινε στα Εξάρχεια. Είναι μια γειτονιά που έχει πάντα αυτό δίκτυο των ανθρώπων που θα τρέξουν σε μια τέτοια στιγμή. Τα αντανακλαστικά αυτά μεταδίδονται από γενιά σε γενιά, από το εκπαιδευτικό μας σύστημα, από τις εξεγέρσεις του παρελθόντος, από τις συλλογικές μνήμες, από την πολιτιστική μας παρακαταθήκη. Η αντίσταση απέναντι στην εξουσία και ειδικά όταν αδικοπραγεί είναι κάτι σαν χρέος μας. Γι’ αυτό υπάρχει πάντα μια πλειοψηφία έτοιμη να υποστηρίξει τις κινητοποιήσεις ακόμα και όταν παρεκτρέπονται».

«Ευτυχία είναι η οδός Τζωρτζ την 6η Δεκέμβρη». Αυτό το ποστ κάνει ο δημοσιογράφος Δημήτρης Μανιάτης κάθε χρόνο στις 6 Δεκέμβρη, θέλοντας να θυμηθεί εκείνη την ημέρα και τις σκηνές που διαδραματίστηκαν σε ένα από τα σφοδρότερα σημεία της σύγκρουσης: «Τον Δεκέμβρη του 2008 τον βίωσα ως δημοσιογράφος. Πρωτόγνωρη εμπειρία γιατί σε πρώτη φάση έμοιαζε τελετουργικά με πράγματα και καταστάσεις τις Μεταπολίτευσης που έχουμε ξαναδεί. Δηλαδή, το γνωστό τρίγωνο Πολυτεχνείο – Στουρνάρη – Πλατεία Εξαρχείων. Όμως, ο Δεκέμβρης δεν ήταν αυτό. Θυμάμαι τις παλιές γενιές αντιεξουσιαστών κατά τις πρώτες ώρες στο πολυτεχνείο. Άνθρωποι που συναντιόντουσαν μετά από χρόνια σε σκηνές έντονης συγκίνησης. Σύμβολα του χώρου που είχαν κάπως αποστασιοποιηθεί από τα πράγματα και ξαναντάμωναν στον πυρήνα των γεγονότων που τους καλούσαν. Ο Δεκέμβρης έλαβε άμεσα την δυναμική εξέγερσης, αποκεντρώθηκε, ξέφυγε από τον χωρικά περιορισμένο συγκρουσιακό χαρακτήρα, μέχρι που έγινε φαινόμενο πανελλαδικό. Την ιδία ώρα που η αντίδραση συμβολαιοποιούταν κατάφερε και αποδεσμεύτηκε από τις όποιες συμβάσεις αυτού του συμβολισμού.
Στην οδό Τζωρτζ είδα το τρέιλερ του Δεκέμβρη. Είδα το πώς θα εξελιχθεί ο Δεκέμβρης του 2008. Γενικευμένη αποσταθεροποίηση. Η αστυνομία είχε χάσει κάθε έλεγχο. Δεν είχε ξαναδεί κάτι ανάλογο, δεν μπορούσε να το αντιμετωπίσει.  Εξέγερση και μάλιστα μαζικότατη και σύγκρουση με όρους ξέφρενους. Κυκλοφορούσες στους αθηναϊκούς δρόμους και έβλεπες σκηνές Ματιέ Κασοβίτς από την ταινία “Tο Μίσος”».

 

Κυριακή 7/12/2008

Οσμή δακρυγόνου και καμένου. Η Ερμού μετράει τις πληγές της. Ο πρόεδρος της Εθνικής Ομοσπονδίας Εμπορίου Δημήτρης Αρμενάκης δηλώνει: «καμία υλική ζημία δεν μπορεί να συγκριθεί με την απώλεια της ζωής ενός νέου ανθρώπου». Η είδηση της δολοφονίας του Αλέξη είναι επισήμως το πρώτο θέμα στα κανάλια. Σε ένα εξ’ αυτών (MEGA channel) το βίντεο αυτοπτών μαρτύρων για την δολοφονία παραποιείται. Η είδηση της δολοφονίας Γρηγορόπουλου ξεφεύγει από τα σύνορα της χώρας με την πρώτη διεθνή κίνηση συμπαράστασης. Στην γειτονική Κροατία άγνωστοι γράφουν στην Ελληνική Πρεσβεία στο Ζάγκρεμπ: «Α. Γρηγορόπουλος, νεκρός από το κράτος. Όλα τώρα αρχίζουν».

Από τις πρώτες κιόλας ώρες του φαινομένου «Δεκέμβρης 2008» αρχίζει και φαίνεται μια ακόμα πρωτόγνωρη διάσταση που αφορά στα νέες τεχνολογίες και την τάση των συμμετεχόντων στην κινητοποίηση να ενημερώνουν τους εαυτούς τους για το τί συμβαίνει. Το hashtag #Griots, φτιάχνεται πρακτικά 6 ώρες από την δολοφονία και γίνεται το κυρίαρχο hashtag ενημέρωσης κάθε διαδικτυακού μέσου. Απευθύνομαι σε έναν από τους bloggers της εποχής με σημαντική επιρροή, ο οποίος επιθυμεί να μείνει ανώνυμος καθώς το πόστο από το οποίο τώρα εργάζεται είναι σύμφωνα με τον ίδιο «ευαίσθητο σε κακόβουλες παραπολιτικές επιθέσεις» και δεν θέλει να δώσει τέτοια λαβή.

«Τα mainstream media είναι στον δικό τους κόσμο. Εντελώς αποκομμένα από την κοινωνία που είναι στον δρόμο. Είναι μια από τις πολύ χτυπητές περιπτώσεις που αν συμμετέχεις στα γεγονότα τα media τα έκλεινες. Έλεγες “ρε φίλε δεν τα πιστεύω αυτά που ακούω”. Έτσι υπήρξε μια συνειδητή στάση των ανθρώπων να καλύψουν οι ίδιοι τα γεγονότα. Τόσο για ενημέρωση, όσο και για απόψεις ή αναλύσεις γεγονότων, φωτογραφιών, βίντεο. Τα βασικότερα μέσα της εποχής ήταν μακράν τα blogs και κάποιος κόσμος χρησιμοποιούσε το youtube, το twitter και λιγότερο το Facebook. Επομένως, αυτό που εμείς σήμερα έχουμε μάθει να ονομάζουμε hashtag, περισσότερο ή ισόποσα εκείνη την εποχή, ήταν απλά ένα tag: Σε blogs, στο youtube, στο flickr αλλά και φυσικά στο twitter. Επειδή δε, η επιλογή του κόσμου να αντικαταστήσει τα μέσα που πλέον δεν καλύπτουν σωστά, είναι όπως είπα πριν συνειδητή και έτσι ίσως για πρώτη φορά τόσο μαζικά ο κόσμος φροντίζει να μην παραλείπει το hashtag #Griots, που αναδείχθηκε πολύ γρήγορα ως κυρίαρχο. Κάποιος που έβγαζε φωτογραφίες στο blog του, ή κάποιος που τράβαγε ένα βιντεάκι και το ανέβαζε στο youtube δεν παρέλειπε το #Griots ακριβώς για να συνεισφέρει σε αυτή την κοινή προσπάθεια να στήσουμε την ενημέρωση από εμάς για εμάς. Όλοι ψαχνόμασταν να συγκεντρώσουμε πληροφορίες. Φυσικά προέκυψαν και άλλα hashtags όπως “Δεκέμβρης”, “Δεκεμβριανά”, ή “Αλέξης”. Να θυμίσω εδώ πώς το 2008 η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου δεν είχε τότε smartphones. Αυτό σημαίνει ότι όποιος ήταν στο σπίτι ήταν μπροστά σε ένα μικρό newsroom και ανάλογα με τις εξελίξεις ενημέρωνε φίλους του που μπορεί να ήταν στο κέντρο με τα τηλέφωνα».

Ο Αλέξης ήταν μαθητής και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Διδακτικού Προσωπικού των Πανεπιστημίων ανακοινώνει τριήμερη απεργία. Η πόλη δεν έχει ηρεμήσει. Μουδιασμένη από την δολοφονία και την πρώτη νύχτα, ήδη με εικόνες και αίσθηση εξέγερσης καλείται η πρώτη επίσημη πορεία. Η αντίδραση παραμένει μαζική. Κόσμος που δεν κοιμήθηκε, κόσμος που οργανώθηκε στις καταλήψεις, κόσμος που προσπαθεί να καταλάβει τι συνέβη το βράδυ που μας πέρασε και τι θα ακολουθήσει. Η πορεία της Κυριακής, από το Μουσείο στην ΓΑΔΑ μυρίζει μπαρούτι πιο πολύ από ποτέ. Τα δύο βασικά πανό που συμπυκνώνουν το κλίμα της ημέρας είναι το «Δολοφόνοι» και «Εκδίκηση».

Η πορεία είναι μαζικότατη και συμμετέχει σε πολύ μεγάλο βαθμό και όλος ο οργανωμένος κινηματικός κόσμος που δεν μπόρεσε, ή δεν πρόλαβε το βράδυ της δολοφονίας αλλά και κόσμος ανένταχτος ή από τελείως διαφορετικές αφετηρίες (στην πορεία αυτή συμμετείχε με δικό του μπλοκ κόσμος οργανωμένος στην Θύρα 13) . Η παρουσία της αστυνομίας φαίνεται αρχικά να δείχνει διακριτική. Όσο όμως η πορεία πλησιάζει στην ΓΑΔΑ το κλίμα γίνεται όλο και πιο απειλητικό. Τα ΜΑΤ προκαλούν. Η φωτογραφία που από την ίδια κιόλας μέρα κάνει το γύρω του διαδικτύου με έναν άντρα τον ΜΑΤ να σημαδεύει απειλητικά προς το πλήθος είναι η σπίθα που ξανανάβει την φλόγα της σύγκρουσης. Στον Άρειο Πάγο, ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις αποκλείουν την Αλεξάνδρας. Ο κόσμος σπάει προς του Γκύζη και προς τα Εξάρχεια. Πετροπόλεμος και χημικά. Η σύγκρουση είναι σφοδρή. Πολίτες πετάνε πέτρες και γλάστρες από τα μπαλκόνια εναντίων των αστυνομικών δυνάμεων.

Και δεν είναι μόνο η Αθήνα. Ήδη από το βράδυ της δολοφονίας υπήρξαν άμεσες αντιδράσεις σε πολλές πόλεις της Ελλάδας: Θεσσαλονίκη, Λαμία, Λάρισα, Βόλος, Ιωάννινα, Πάτρα, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Κέρκυρα, Αγρίνιο, Καβάλα, Σάμος, Χίος, Μυτιλήνη, Τρίπολη, Ρόδος, Ηράκλειο, Χανιά, Ρέθυμνο, Καλαμάτα, Ξάνθη, Δράμα.

Δημήτρης Παπανικολόπουλος: «Στα πρώτα στάδια της ανόδου μιας κινητοποίησης η καταστολή ρίχνει λάδι στην φωτιά. Όμως σε μια επόμενη φάση, ή σε μεγαλύτερη αν θες δόση μπορεί να κάνει μια χαρά την δουλειά της. Στις δημοκρατίες η εκτελεστική εξουσία δεν έχει την δύναμη να απαγορεύσει τελείως της κινητοποιήσεις, ή να ασκήσει τέτοιου μεγέθους βία ώστε να φοβίσει τον κόσμο και είναι έτσι κατά κάποιο τρόπο ευάλωτη. Γι’ αυτό σε ένα πρώτο επίπεδο η κατασταλτική δράση του κράτους λειτουργεί αντίστροφα απ’ ότι προορίζεται, δηλαδή ταΐζει την οργή του κόσμου. Όταν όμως σε ένα δεύτερο επίπεδο η καταστολή εντείνεται- στην στιγμή ακριβώς που ο κόσμος αρχίζει και κουράζεται- του δίνει απλόχερα έναν ακόμα λόγο για να σταματήσει τις κινητοποιήσεις. Ο πρώτος και σημαντικότερος είναι η ίδια η κούρασή του».

 

Δευτέρα 8/12/2008

Είναι η σειρά των σχολείων. Το «Αυτές οι μέρες είναι του Αλέξη» βροντοφωνάζεται από τους συμμαθητές του, τους φίλους του, τους συνομήλικούς του σε όλη την Ελλάδα. «Στις τράπεζες λεφτά στη νεολαία σφαίρες, ήρθε η ώρα για τις δικές μας μέρες».

Από νωρίς το πρωί πραγματοποιούνται μαθητικά συλλαλητήρια. Το μαθητικό κίνημα μορφοποιείται και αποκτά το δικό του συντονιστικό. Εντυπωσιακή είναι η στάση των γονιών που σε πολλές περιπτώσεις παρακινούν, χειροκροτούν και ενισχύουν την στάση των παιδιών τους. Τα δελτία ειδήσεων κατακλύζονται από εικόνες μαθητών να επιτίθενται άλλες φορές με νεράντζια και πορτοκάλια, άλλες με πέτρες και καδρόνια ενάντια στα αστυνομικά τμήματα. Συνθήματα και γιατί; Μαθητές από λύκεια των Αθηνών και των Αμπελοκήπων συγκεντρώνονται έξω από τη ΓΑΔΑ. Κάποιοι μαθητές βγάζουν συμβολικά τα ρούχα τους και ξαπλώνουν με τα εσώρουχά τους στα σκαλιά αναπαριστώντας νεκρούς μαθητές.

Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων ανακοινώνει ότι τα σχολεία και τα Πανεπιστήμια θα μείνουν κλειστά την Τρίτη 9 Δεκεμβρίου εις ένδειξη πένθους για τον 15χρονό μαθητή. Οι καταλήψεις όμως έχουν ήδη προλάβει τις όποιες ανακοινώσεις. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Πολυτεχνείο, ΑΣΟΕΕ, Νομική.

Η πόλη ετοιμάζεται για την μεγάλη πορεία της νύχτας (κάλεσμα 18:00 προπύλαια). Ήδη ο Πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής καλεί σε έκτακτη σύσκεψη το Υπουργικό Συμβούλιο και έχει απευθύνει διάγγελμα στο οποίο κάνει λόγο για «εκμετάλλευση ενός θλιβερού γεγονότος από ακραία στοιχεία που επιδιώκουν την βια». Η Αθήνα όμως δεν τον ακούει. Η πορεία είναι από τις κρισιμότερες των τελευταίων δεκαετιών: 1) είναι ιδιαίτερα μαζική, με κόσμο που κατέβηκε χωρίς να έχει καμία σχέση με την κινηματική διαμαρτυρία. 2) Έχει σημαντικό αριθμό μαθητών – ανηλίκων. 3) Οι συγκρούσεις είναι πρωτοφανής με την αστυνομία να παραδίδει κυριολεκτικά την πόλη στο πλήθος, δημιουργώντας σύμφωνα με τον Δημήτρη Παπανικολόπουλου «μια ζώνη εκτόνωσης του πλήθους». Σκουφά, Ιπποκράτους, Ακαδημίας, Πανεπιστημίου, Σταδίου μετατρέπονται σε πεδία μάχης. Στόχος οι τράπεζες, τα αστυνομικά τμήματα, τα μεγάλα καταστήματα. Λέει ο Δημήτρης Μανιάτης για εκείνη την πορεία: Αυτό που εκτός των γενικευμένων επεισοδίων δεν θα ξεχάσω από το βράδυ της Δευτέρας είναι η μεγάλη αμηχανία του ΚΚΕ. Ετεροχρονισμένο, έκανε μια κομματική πανήγυρι, με τον κόσμο του να δείχνει χαμένος και να μην μπορεί να καταλάβει τον ρόλο του. Πως ένα πολιτικό υποκείμενο με τόσους αγώνες και τόση εμπειρία κρατάει μια τέτοια στάση; Και πόσο δύσκολο είναι να αντιληφθείς ότι σε ξεπερνούν τα πράγματα».

Τα δελτία ειδήσεων εστιάζουν στο «πλιάτσικο» των καταστημάτων (ως επί το πλείστον επί της οδού Πατησίων) και στις εκτεταμένες καταστροφές. Τα επίσημα στοιχεία της αστυνομίας είναι: Φθορές σε 24 υποκαταστήματα τραπεζών στο κέντρο της Αθήνας , 22 ΙΧ, 12 κατοικίες, 7 στάσεις λεωφορείων, και το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο στο Σύνταγμα που καίγεται και γίνεται το «εξώφυλλο» της ημέρας.

Η αλήθεια είναι ότι η πορεία της Δευτέρας και το μέγεθος των συγκρούσεων δίνει στα μέσα ενημέρωσης την πρώτη νομιμοποίηση κριτικής απέναντι στην νεολαία που έχει βγει στους δρόμους. Εικόνες με πιτσιρίκια που κρατάνε σπαθιά και βαλλίστρες, μετά το πλιάτσικο σε κατάστημα της Ομόνοιας, εκτεταμένες εικόνες από το Πλιάτσικο σε Πανεπιστημίου και Αμερικής με νεαρούς που δοκιμάζουν γυαλιά. Το φλεγόμενο Χριστουγεννιάτικο δέντρο στο Σύνταγμα. Μου μιλάει για το Πλιάτσικο του Δεκέμβρη ο Δημήτρης Μανιάτης: «Το πλιάτσικο ήταν ένα καινούργιο και ένα πολύ σημαντικό ζήτημα και για το ίδιο το κίνημα. Ένα ζήτημα που έχριζε αντιμετώπισης και μάλιστα μέσα σε συνθήκες πανικού. Τι κάνεις με αυτόν τον κόσμο; Τον αποκρούεις; τον εντάσσεις στο κίνημα, του κάνεις κατήχηση και προσπαθείς να αλλάξεις την στάση του. Υπήρξε μια μεγάλη ζύμωση και η αλήθεια είναι ότι δεν δόθηκε κοινή απάντηση.

 

Οι καταλήψεις

Ένα σημαντικό μέρος των σύγχρονων Δεκεμβριανών αναφορικά με το πώς οργανώθηκαν και εκφράστηκαν έχει να κάνει με τις καταλήψεις στο κέντρο της πόλης. «Ένας έμπειρος ακτιβιστής και γνώστης του χώρου μπορεί να διακρίνει τις πολιτικές διαφορές των 3 βασικών καταλήψεως της Αθήνας (Πολυτεχνείο, Νομική, ΑΣΟΕΕ)» μου λέει ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος. Το Πολυτεχνείο είναι το πρώτο κτίριο που καταλαμβάνεται. Μαζεύει τον πιο σκληροπυρηνικό χώρο των Εξαρχείων, ένα κοινό που από πολλούς ονομάζεται και «Λούμπεν», η Νομική «πέφτει» και αυτή από το πρώτο βράδυ, από τους εξεγερμένους που συγκρούονται στην Ακαδημίας, την Σόλωνος, την Ερμού και το Μοναστηράκι. Θεωρείται κατάληψη των αντιεξουσιαστών. Η ΑΣΟΕΕ σύμφωνα με τον Δημήτρη Μανιάτη είναι η πιο ιδιαίτερη από τις καταλήψεις: «Ήταν μια κατάληψη με σκληρή ανάθεση καθηκόντων με καθόλου χαοτική δομή. Εμένα προσωπικά μου φάνηκε πολύ ξένο το όλο σκηνικό εκεί. Θυμάμαι με είχαν αντιμετωπίσει κάπως εχθρικά, ήταν πιο κλειστός κύκλος με σαφή πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά θα έλεγα στα δικά μου ματιά κάπως πιο ανεξιχνίαστα».

Ο διεθνής Tύπος ασχολείται ήδη έντονα με τα λεγόμενα «Greek Riots». Στο Βερολίνο και στο Λονδίνο, νεαροί καταλαμβάνουν το Προξενείο και την Πρεσβεία αντιστοίχως. Στο Βερολίνο αντικαθιστούν την ελληνική σημαία με μια μαυροκόκκινη και το σύνθημα «Το κράτος δολοφονεί».

Τρίτη 9/12/2008

Πρωινή ανακωχή λόγω πένθους. Είναι η ημέρα της κηδείας. Ο κόσμος συρρέει στο κοιμητήριο του Παλαιού Φαλήρου κατά χιλιάδες. Συνθήματα για τον Αλέξη. Άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με την οικογένεια του. Στην μέση του σκηνικού, ένα λευκό φέρετρο, άνθρωποι σκυθρωποί και απέξω η αστυνομία. Μετά την τέλεση του μυστηρίου γίνεται εκτεταμένη χρήση χημικών και δακρυγόνων και ακολουθούν εκτεταμένα επεισόδια σε κεντρικές οδούς της περιοχής: Αμφιθέας, Αχιλλέως, Βενιζέλου. Στην οδό Αμφιθέας «Ζητάδες» πυροβολούν στον αέρα για εκφοβισμό. Το βίντεο γίνεται θέμα στα δελτία ειδήσεων.

Αφηγείται από την κηδεία ο Δημήτρης Μανιάτης: «Τρομακτικό πλήθος. Θυμός, οργή και πικρά. Είναι η πιο κινηματική κηδεία που εγώ έχω ζήσει, γιατί εντάξει δεν έχω βιώσει τις κηδείες του Γ. Παπανδρέου ή του Γ. Σεφέρη. Είναι χαρακτηριστικό και πολύ δύσκολα θα το ξεχάσω ότι οι συγκρούσεις γίνονται έξω ακριβώς από το νεκροταφείο, με το που τελειώνει το μυστήριο. Αν το σκεφτείς καθώς εξελίσσεται το ατομικό πένθος της οικογένειας και το πένθος του συμπάσχοντος παρευρισκομένου πλήθους, εξελίσσεται παράλληλα και η όλη κινηματική διαδικασία».

Στο ελληνικό προξενείο στο Παρίσι πραγματοποιείται διαμαρτυρία από περίπου 100 άτομα, την στιγμή που το γαλλικό φοιτητικό κίνημα είναι στους δρόμους για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση Σαρκοζί. Δεκάδες πανό είναι αφιερωμένα στον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο. Οι επιθέσεις – απόπειρες καταλήψεων σε Ελληνικές πρεσβείες και προξενεία κορυφώνονται: Αμβούργο, Κολωνία, Ντίσελντορφ, Λονδίνο, Φρανκφούρτη, Γλασκώβη, Βρυξέλλες. Σημειώνονται επεισόδια σε αστυνομικό τμήμα του Ακαπούλκο στο Μεξικό ως ένδειξη αλληλεγγύης.

 

Τετάρτη 10/12/2008

Φοιτητές εργατιά, μια φωνή και μια γροθιά

Ήταν ούτως ή άλλως προγραμματισμένο και είναι αυτό που «σφραγίζει» με την δυναμική του τα κινήματα. Ο εργαζόμενος κόσμος κατεβαίνει στον δρόμο, στην 24ωρη απεργία που έχουν κηρύξει οι ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ, παρά την έκκληση του πρωθυπουργού μετά από δεύτερο διάγγελμα του για αναβολή/μετάθεση των συγκεντρώσεων. Ο φόβος μυρίζει και με την γενική απεργία το κίνημα του Δεκέμβρη ενδέχεται να λάβει χαρακτηριστικά αντικυβερνητικά. 

Η αστυνομία προσπαθεί να αποδείξει ότι δεν έχει παραδώσει την πόλη στους ταραξίες. Τα επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας ύστερα από εκτεταμένη χρήση χημικών καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας είναι σφοδρά. Στην πλατεία Συντάγματος τα ΜΑΤ εφορμούν σε κόσμο, τακτική που θα εφαρμόσουν και σε μερικά χρόνια απέναντι στους «αγανακτισμένους».

Η ΟΛΜΕ μας δίνει τα πρώτα επίσημα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία 100 σχολεία βρίσκονται υπό κατάληψη. Την ήδη ιδιαίτερα τεταμένη ατμόσφαιρα έρχεται να το απολογητικό υπόμνημα του δολοφόνου Κορκονέα σύμφωνα με το οποίο «ο θανών είχε αποβληθεί από τη Σχολή Μωραΐτη και άλλαζε πολύ συχνά σχολεία, γεγονός που αποτυπώνει μια αποκλίνουσα συμπεριφορά». Από την πλευρά της άμεση είναι η απάντηση της Σχολής Μωραΐτης που με επιστολή της διαψεύδει τον κατηγορούμενο: «Σε όλο το διάστημα της φοίτησής του ο Αλέξανδρος είχε λαμπρές σχέσεις με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές του, ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στο διδακτικό προσωπικό, είχε πολύ καλή συμπεριφορά και η διαγωγή του χαρακτηριζόταν (και ήταν) πάντα κοσμιότατη».

Οι εκτός συνόρων Έλληνες και μη συνεχίζουν και εκείνοι να διεθνοποιούν την δολοφονία. Στο προξενείο της Κωνσταντινούπολης γράφουν στον τοίχο «είμαι και εγώ 16 χρονών», ενώ στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης πραγματοποιείται διαμαρτυρία. Στην Σλοβακία διαδηλωτές αναρτούν πανό στο Ελληνικό Προξενείο: «Η Ελληνική Αστυνομία δολοφονεί εν ψυχρώ». Στην Βαρκελώνη πραγματοποιείται πορεία με μικρής έκτασης επεισόδια.

Πέμπτη 11/12/2008

Οι καταλήψεις σχολείων και Πανεπιστημίων παίρνουν φωτιά. Τα σχολεία που επισήμως τελούν υπό κατάληψη γίνονται από 100 – 400. Οι μαθητές κάνουν πορείες από τα υπό κατάληψη σχολεία τους στις γειτονιές τους και πολιορκούν τα αστυνομικά τμήματα. Αποκλείουν δρόμους, σταματούν την κυκλοφορία, καταλαμβάνουν αστικά λεωφορεία.

Το απόγευμα έχει προγραμματιστεί μια ακόμα πορεία με κάλεσμα τους φορείς της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, τις καταλήψεις των Πανεπιστημίων (Πολυτεχνείο, ΑΣΟΕΕ, Νομική) το Δίκτυο για τα Κοινωνικά και Πολιτικά Δικαιώματα, και άλλες αναρχικές συλλογικότητες. Στα επεισόδια που ξεκινούν από την προσυγκέντρωση της πορείας επιστρατεύονται ακόμα και τα ΕΚΑΜ.

Οι δράσεις του εξωτερικού ριζοσπαστικοποιούνται και αυτές. Οι κινητοποιήσεις σε Κωνσταντινούπολη, Μπολόνια, Ρώμη, Κοπεγχάγη, Λονδίνο, Βερολίνο, Μαδρίτη, Βαρκελώνη και Μόσχα συνοδεύονται από εντάσεις και μικρής έκτασης επεισόδια. Στο Μπορντώ της Γαλλίας άγνωστοι πυρπολούν δύο αυτοκίνητα έξω από την κατοικία του Έλληνα προξένου και αφήνουν το σύνθημα: «Συμπαράσταση στις φωτιές της Ελλάδας, εξέγερση εν όψει».

Παρασκευή 12/12/2008

Η ημέρα ξεκινάει με το πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο στην Αθήνα (Προπύλαια), στην Πάτρα, τα Γιάννενα και τα Χανιά. Στο Σύνταγμα τα επεισόδια φτάνουν στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Ένα πανό των μαθητών γράφει «Οι Πέτρες μας εξοστρακίζονται». Στα Εξάρχεια οι κάτοικοι της οδού Τζαβέλα μετονομάζουν αυτοβούλως το δρόμο σε «Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου».

 

Σάββατο 13/12/2008

Μια βδομάδα από την δολοφονία και τίποτα στην Αθήνα δεν είναι το ίδιο. Συζήτηση, συμμετοχή, πολιτική ζύμωση. Καταλήψεις χώρων σε γειτονιές, σε θέατρα. Φοιτητές και μαθητές στους δρόμους. Τα Εξάρχεια είναι το σημείο συνάντησης της εξεγερμένης νεολαίας. Οι διαφορές του κάθε χώρου είναι αισθητές, όμως ακόμη το ίδιο το γεγονός της δολοφονίας είναι τόσο νωπό που δεν τις αφήνει να διχάσουν. Ακόμα και η ίδια η σύγκρουση θεωρείται αυτονόητη από όλους. Δεν είναι απάντηση, είναι ερώτηση.

Δημήτρης Μανιάτης: «Σαν εχθρός απέναντι από τα εξεγερμένα πλήθη δεν ήταν ένας νόμος ή ένα υπουργείο ή ακόμα και αν θες σε πρώτο στάδιο η ίδια η κυβέρνηση, αλλά το κάθε αστυνομικό τμήμα ξεχωριστά. Σε κάθε γειτονιά, σε κάθε περιοχή. Αυτό λάμβανε την υπόσταση του εχθρού. Πέρασε καιρός για να φτάσουμε σε σημείο συνολικά αντικυβερνητικής κινητοποίησης και αυτό είχε να κάνει και με την ίδια την αντίδραση της κυβέρνησης στα γεγονότα. Θυμίζω το “Κάτω η κυβέρνηση των δολοφόνων”, το έριξε η Αντιεξουσιαστική Κίνηση που είχε νομίζω και τον πιο κεντρικό ρολό στην όλη εξέγερση».

Στις 22:00 στο σημείο της δολοφονίας στην διασταύρωση Τζαβέλα και Μεσολογγίου πραγματοποιείται συνάντηση. Ίδια μέρα, ίδια ώρα μια εβδομάδα μετά. Οι συγκρούσεις δεν άργησαν να ξεκινήσουν. Η αστυνομία πνίγει την γειτονιά στα χημικά, προσπαθεί να εισβάλλει στην καρδιά των Εξαρχείων και σε χώρους αντίστασης. Όμως, το πλήθος δεν λυγίζει. Τα επεισόδια διαχέονται στο κέντρο της Αθήνας (Σύνταγμα, Μοναστηράκι, Γκάζι) και συνεχίζονται μέχρι το ξημέρωμα.

 

Κυριακή 14/12/2008

Τίποτα δεν δείχνει να έχει κοπάσει. Στον αέρα των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης αναπαράγεται μια άποψη τύπου «έρχονται Χριστούγεννα, θα περάσουν οι μέρες και η πόλη θα ηρεμήσει». Σε αυτό το μήκος κύματος το ΕΣΡ καλεί με ανακοίνωση του τους τηλεοπτικούς σταθμούς να «αποφεύγουν την προβολή σκηνών βίας και επεισοδίων με τρόπο που μπορεί να ερμηνευθεί ως ενθάρρυνση για επίδειξη ακραίας αντικοινωνικής συμπεριφοράς».

Αλλά, ούτως ή άλλως, «The Revolution will not be televised». Το σκηνικό μεταφέρεται από το κέντρο στις γειτονιές. Αποκλεισμοί δρόμων και τοπικές κινητοποιήσεις σε περιοχές όπως: Μαρούσι, Νέα Σμύρνη, Εθνική Άμυνα, Δάφνη, Γαλατσίου και Αγίας Λαύρας, Θηβών, Καλλιθέα, Πειραιάς.

Δημήτρης Μανιάτης: «Τολμώ να πω ότι η απονομιμοποίηση των καθεστωτικών ΜΜΕ στην χώρα ξεκινά από τα γεγονότα του Δεκέμβρη. Πέρα από τις περιπτώσεις των παραχαράξεων του υλικού με το ALTER και το MEGA νομίζω ότι κανένα καθεστωτικό μέσο δεν κατάλαβε τον Δεκέμβρη, την σημασία του και την δυναμική του. Φυσικά όλα τον έκριναν στεκούμενοι σε ότι ήθελαν να σταθούν. Εγώ από τον αστικό Tύπο θυμάμαι μόνο τον Νίκο Ξυδάκη που τότε αρθρογραφούσε στην Καθημερινή να αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει. Δεν ενδιαφέρθηκαν καθόλου και έχασαν τελείως την όποια επαφή τους είχε απομείνει με την κοινωνία». 

Ο δήμος της Αθήνας προσπαθεί να επαναφέρει το εορταστικό κλίμα των Χριστουγέννων και στήνει ξανά Δέντρο στην πλατεία Συντάγματος. Οι συνθήκες όμως είναι κάθε άλλο παρά εορταστικές.

Τελικά το Χριστουγεννιάτικο κλίμα είχε ρόλο στην εκτόνωση του φαινομένου; Ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος απαντάει: «Συχνά κυριαρχεί αυτή η άποψη, ότι ήρθαν οι γιορτές και τα παιδιά ηρέμησαν. Αυτό είναι αφελές και τελείως λάθος. Επί της ουσίας και ξέχωρα με τα Χριστούγεννα αυτό είναι κάτι που υπάρχει πάντα για τον κινηματικό κόσμο. Το Λενινιστικό ερώτημα «τι να κάνουμε;» είναι στον πυρήνα της κινηματικής δράσης, καθημερινά. Σκεφτόμαστε, συζητάμε και οι αποφάσεις χιλιάδων ανθρώπων καθορίζουν την δυναμική των κινητοποιήσεων. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι τίθεται εκ των πραγμάτων και ανεξάρτητα από συγκυρίες όπως οι γιορτές. Κινήματα χωρίς συμμετοχή των ανθρώπων δεν υπάρχουν. Όσο όμως δεν υπάρχει κάτι, είτε από την πλευρά των κινημάτων, είτε από την πλευρά της εξουσίας που με τις αποφάσεις της δίνει κίνητρα, που να συντείνει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση των κινημάτων τότε αυτές δεν μπορούν παρά να φθίνουν. Χωρίς στόχο έρχεται η κόπωση και μια φυσική φθορά χωρίς αστερίσκους».

Δευτέρα 15/12/2008

Ξημερώνει η δεύτερη εβδομάδα της εξέγερσης. Περισσότερα από 600 σχολεία τελούν υπό κατάληψη σύμφωνα με την ΟΛΜΕ και περίπου 150 ΑΕΙ/ΤΕΙ σύμφωνα με την ΠΟΣΔΕΠ.

Χριστούγεννα είπατε; Πρωινή μαθητική πορεία με συγκρούσεις και επεισόδια στο κέντρο. Επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα στις γειτονιές, σε πανελλαδικό επίπεδο και βραδινή πορεία του αντιεξουσιαστικού χώρου.

Εκτός συνόρων το ιταλικό φοιτητικό κίνημα, «Onda» – Το Κύμα εισβάλει στο ελληνικό προξενείο της Αγκόνα και στο Παλέρμο της Σικελίας όπου και αναρτούν πανό: «Η δολοφονία του Αλέξη από την αστυνομία, είναι ίδια με τη δολοφονία του Carlo Giuliani στη Γένοβα».

Δημοσιεύονται στην Boston Globe και συγκεκριμένα στο The Big Picture της εφημερίδας φωτογραφίες από τον Δεκέμβρη με τον τίτλο the «Greek Riots». Μια φωτογραφική συλλογή από φωτογραφίες διάσημων φωτογράφων ή υλικό πρακτορείων που καταπιάνεται σε μηνιαία βάση με τα σημαντικότερα γεγονότα του κόσμου και την διεθνή συγκυρία. 

Τρίτη 16/12/2008

Η συγκρουσιακή τομή των ημερών είναι εξέγερση ή εορτασμός των Χριστουγέννων. Δράσεις και κινητοποιήσεις στοχεύουν στο να αναδείξουν ότι «αυτές οι μέρες συνεχίζουν να είναι του Αλέξη» και ότι το κλίμα πλαστής χαράς και εορτασμού αναβάλλεται. Στην Θεσσαλονίκη άγνωστοι αντικαθιστούν το ομοίωμα του θείου βρέφους στην κεντρική φάτνη της πόλης με μια τηλεόραση που γράφει «θα το δείτε στην τηλεόραση».

Η Θεσσαλονίκη είναι εκείνη την ημέρα στο επίκεντρο των δράσεων γιατί εκδικάζεται στα δικαστήρια η υπόθεση του άγριου ξυλοδαρμού του Κύπριου φοιτητή (υπόθεση ζαρντινέριας). Η ποινή για τους αστυνομικούς είναι «τρία χρόνια», εξαγοράσιμη ποινή. Είναι που ο κόσμος ψάχνει αφορμές για να μείνει στις καταλήψεις και το κίνημα.

Στην Αθήνα λαμβάνει χώρα Κατάληψη της ΕΡΤ από διαδηλωτές οι οποίοι σταματούν για δευτερόλεπτα την ροή του προγράμματος και μάλιστα τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού, βγάζοντας στον αέρα πανό: «Σταματήστε να βλέπετε τηλεόραση και βγείτε στους δρόμους».

 

Τετάρτη 17/12/2008

Στην πρωινή πορεία λαμβάνει χώρα η πρώτη ιδιαίτερα ριζοσπαστική σύγκρουση από πλευράς διαδηλωτών. Πρόκειται για την εμπρηστική επίθεση με βόμβες μολότοφ, σε βάρος κλούβας της αστυνομίας στην συμβολή των οδών Φειδιππίδου και Μιχαλακοπούλου. Η επίθεση πυροδοτεί σειρά αντιδράσεων για την έκρυθμη κατάσταση, ενώ ακούγεται δημοσίως από αξιωματούχους της ελληνικής δημοκρατίας η άποψη ότι ίσως πρέπει να επέμβει ο στρατός.

Στο κέντρο της πόλης μέλη της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ αναρτούν πανό από τον βράχο της Ακρόπολης με την λέξη «Αντίσταση» στα αγγλικά, ιταλικά, γερμανικά και γαλλικά. Φοιτητές της κατάληψης Καλών Τεχνών μαζεύονται στην πλατεία Καπνικαρέας και σπάνε συμβολικά συσκευές τηλεοράσεων.

Το μεσημέρι της ίδιας μέρας καταλαμβάνονται τα γραφεία της ΓΣΕΕ από ομάδα «εξεγερμένων εργατών» με αίτημα την απελευθέρωση των συλληφθέντων.

Πέμπτη 18/12/2008

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΟΛΜΕ, υπό κατάληψη βρίσκονται περίπου 700 σχολεία και 200 πανεπιστημιακές σχολές σε όλη την χώρα.

Πραγματοποιείται το Πανελλήνιο Πανεκπαιδευτικό Συλλαλητήριο στα Προπύλαια με κατεύθυνση τη Βουλή. Πολύ γρήγορα ξεσπούν νέα σοβαρά επεισόδια γύρω από τη Νομική, Η Αστυνομία ξυλοκοπεί διαδηλωτές, ρίχνει τόνους χημικών και συλλαμβάνει ακόμα και περαστικούς. Οι διαδηλωτές επιχειρούν να κάψουν ξανά το Χριστουγεννιάτικο δέντρο την στιγμή που μια διμοιρία των ΜΑΤ το περικυκλώνει. Οι φωτογραφίες του φυλασσόμενου δέντρου ως σύμβολο κάνουν τον γύρο του κόσμου.

Ήδη μια κριτική που αναπτύσσεται ενάντια στον Δεκέμβρη κάνει λόγω υπερβολική χρήση της λέξης και έννοιας «εξέγερση» και προσπαθεί με τα γεγονότα ακόμα να τρέχουν να την τυποποιήσει ως ηλικιακά περιχαρακωμένη. Ο Γιάννης Μπαλαμπανίδης που παρακολούθησε και παρακολουθεί τον Δεκέμβρη από ερευνητική σκοπιά μου λέει: «Το ερώτημα δεν είναι εάν ο Δεκέμβρης του 2008 ήταν ή όχι εξέγερση – ήταν. Αυτό που έχει αξία να αναρωτηθούμε σήμερα, κάπως αναστοχαστικά, είναι ποιος υπήρξε ο χαρακτήρας της και τι ίχνος άφησε. Κοιτώντας την αναδρομικά, και γνωρίζοντας τι επακολούθησε, μπορεί να πει κανείς ότι η εξέγερση του Δεκέμβρη δεν ανήκε στον κύκλο της οικονομικής κρίσης αλλά ήταν η έκρηξη μιας υπόγειας κοινωνικής και πολιτικής αποσταθεροποίησης των χρόνων της ευημερίας, που όμως πάνω της επικάθισε η κρίση».

Παρασκευή 19/12/2008

Περισσότεροι από 150 καλλιτέχνες δίνουν συναυλία  αλληλεγγύης στην εξεγερμένη νεολαία στα Προπύλαια: Μεταξύ άλλων οι Δεληβοριάς, Ιωαννίδης, Κ. Βήτα, Δημητριάδης, Διάφανα Κρίνα, Θηβαίος, Μαχαιρίτσας, Πουλικάκος και Τσακνής.

Η εξέγερση λαμβάνει πολιτικές διαστάσεις με την οργή να κορυφώνεται. Πραγματοποιείται εμπρησμός στο αυτοκίνητο του Μελίστα, του πρώην αστυνομικού που δολοφόνησε τον Μιχάλη Καλτετζά.

Στις ΗΠΑ γίνεται συμβολική κατάληψη στο πανεπιστήμιο New School της Νέας Υόρκης από τους φοιτητές με αίτημα την παραίτηση του πρόεδρου της σχολής τον οποίο θεωρούν εγκληματία πολέμου. Το κεντρικό σύνθημα είναι «From New York to Greece – Fuck the Police».

Σάββατο 20/12/2008

Δύο εβδομάδες από την δολοφονία. Πρακτικά, για τους μελετητές του φαινομένου η εξέγερση του Δεκέμβρη είναι οι πρώτες δύο εβδομάδες καθημερινών δράσεων από την ημέρα της δολοφονίας. Τα εμπειρικά δεδομένα της μελέτης λένε ότι η  20η/12 είναι η ημέρα καμπής από την άποψη συχνότητας και πυκνότητας γεγονότων.

Δημήτρης Μανιάτης: «Το ότι ο Δεκέμβρης του 2008 δεν είχε έτσι ένα κεντρικό αίτημα αφενός μπορεί να του έδωσε μεγαλύτερο χρόνο ζωής, αφετέρου μπορεί να έκανε την κινηματική δράση να νιώσει ότι δεν ηττήθηκε. Μια γενιά που έχει ήδη έχει ηττηθεί και απλά βρίσκει την αφορμή και βγαίνει στους δρόμους για να το διατυπώσει. Θυμίζω ότι ακόμα ως ελληνική κοινωνία δεν είμαστε στην φάση της κρίσης. Είμαστε στην πρώτη καμπή της ύφεσης και οικονομικής αλλά και κυβερνητικής για την κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή».

Με την συμπλήρωση δύο εβδομάδων από την έναρξη των κινητοποιήσεων, λαμβάνει χώρα η πρώτη καταγεγραμμένη επίθεση του λεγόμενου «ένοπλου χώρου» με ανάληψη ευθύνης. Πρόκειται για την συντονισμένη επίθεση με βόμβες μολότοφ στην Αστυνομική Ακαδημία Μετεκπαίδευσης και Επιμόρφωσης. Την ευθύνη αναλαμβάνουν η ομάδα «Συμμορίες Συνείδησης». Σε απογευματινή πορεία στο κέντρο της Αθήνας ακτιβιστές κρεμούν σακούλες σκουπιδιών στο Χριστουγεννιάτικο Δέντρο στο Σύνταγμα και ακολουθούν μικρής διάρκειας επεισόδια τα οποία θα ενταθούν όσο περνάει η ώρα.

Κυριακή 21/12/2008

Κατά τις πρώτες πρωινές ώρες πραγματοποιείται αυτοψία («βλητική έρευνα πεδίου») στο σημείο που δολοφονήθηκε ο 15χρονός μαθητής. Στα Εξάρχεια η κατάσταση παραμένει έκρυθμη. Σημειώνεται επίθεση με μολότοφ στις διμοιρίες των ΜΑΤ έξω από το Υπουργείο Πολιτισμού. Ο εισαγγελέας ζητά από τις πρυτανικές αρχές να γίνει άρση ασύλου στο χώρο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με τις πρυτανικές αρχές να αρνούνται.

Στο Θέατρο Παλλάς, ομάδα φοιτητών διακόπτει την παράσταση «Μήδεια» του Δημήτρη Παπαϊωάννου κρατώντας ένα πανό με το σύνθημα «Eξεγερμένο το νέο έτος, όλοι στους δρόμους».

Δευτέρα 22/12/2008

Τα ξημερώματα της Δευτέρας και συγκεκριμένα στις 5.30 π.μ. κλούβα των ΜΑΤ, η οποία μεταφέρει 23 αστυνομικούς, δέχεται πυροβολισμούς στη συμβολή των οδών Κοκκινοπούλου και Κατεχάκη στο Γουδί. Η επίθεση γίνεται σύμφωνα με την βαλλιστική έρευνα της αστυνομίας με καλάσνικοφ και την ευθύνη αναλαμβάνει η οργάνωση «Λαϊκή Δράση».

Είναι όμως το ένοπλο λόγος κάμψης του κινήματος;

Δημήτρης Παπανικολόπουλος: «Μην ξεχνάμε ότι σε όλες τις μελέτες των εξεγέρσεων και των κινημάτων στις δυτικές δημοκρατίες ο πρώτος παράγοντας που λειτουργεί εναντίον τους είναι ο ίδιος ο χρόνος. Δεν μπορείς να είσαι κάθε μέρα σε αυτή την διαδικασία. Θέλεις και καινούργια γεγονότα για να έχεις συνέχεια. Αυτό το καινούργιο στον Δεκέμβρη του 2008 ήταν η κατασταλτική διαχείριση του από την τότε κυβέρνηση που τον αντιμετώπισε ως ζήτημα ‘Νόμου και Τάξης’ και όχι ως ζήτημα ‘θεμελιωδών δικαιωμάτων’ που παραβιάστηκαν. Τέλος, καθοριστικής σημασίας είναι ότι ελλείψει ενός κεντρικού στόχου από την πλευρά των εξεγερμένων, το κλείσιμο των σχολείων για τις γιορτές φέρνουν μια καθημερινή κινηματική ύφεση. Αφήνω τα τρομοκρατικά χτυπήματα έξω από τα κρίσιμα γεγονότα γιατί όπως προείπα η κινηματική ύφεση είχε ήδη αρχίσει να εμφανίζεται. Το ένοπλο ήρθε απλά τελείωσε κάτι που είχε αρχίσει να υπαναχωρεί.

Γιάννης Μπαλαμπανίδης: «Ο Δεκέμβρης του 2008 ήταν ένα ανεπεξέργαστο, μαζικό και γενικευμένο βίαιο ξέσπασμα, μια “αντι-εξουσιαστική” δυσθυμία που στράφηκε αδιακρίτως ενάντια σχεδόν σε καθετί δημόσιο και ιδιωτικό. Αυτή η εκτροπή από την κανονικότητα δεν μεταφράστηκε σε κάτι έναρθρο, δεν διαμεσολαβήθηκε πολιτικά, δεν άφησε τελικά ορατό στίγμα. Δεν ήταν η ένοπλη βία που έδωσε τέλος στην εξέγερση, η εξέγερση είχε τελειώσει νωρίτερα».

Τρίτη 23/12/2008

Άγνωστοι πετάνε βιτριόλι στην συνδικαλίστρια Κωνσταντίνα Κούνεβα. Η επίθεση συμβαίνει τα μεσάνυχτα της 22ης προς την 23η Δεκέμβρη.

Οι ερευνητές των σύγχρονων Δεκεμβριανών αντιλαμβάνονται ότι οι μαζικές καθημερινές κινητοποιήσεις έχουν αποδυναμωθεί αισθητά. Εφεξής γίνεται μικρότερη καταγραφή συντονισμένων δράσεων. Τελευταία των επισήμων κινητοποιήσεων η Μαθητική πορεία στο κέντρο της Αθήνας, με περιορισμένα επεισόδια. Οι μαθητές ανανεώνουν το ραντεβού τους για τις κινητοποιήσεις της 9ης Ιανουαρίου, επετειακή ημέρα της δολοφονίας του καθηγητή Τεμπονέρα.

Παρασκευή 26/12/2008

Η έκρυθμη κατάσταση παύει να είναι κινηματική. Άγνωστοι πυροβολούν κατά συρμού του Προαστιακού την ώρα που βρισκόταν εν κινήσει στην περιοχή του Ταύρου και εκτελούσε το δρομολόγιο Αθήνα – Κιάτο.

Δεύτερα 29/12/2008

Μαθητές περιοχών των βορείων προαστίων διοργανώνουν πορεία διαμαρτυρίας στο The Mall. Φωνάζουν το σύνθημα «Αφήστε τα ψώνια και βγείτε στα μπαλκόνια».

Δευτέρα 5/1/2009

Ενώ, η κινηματική συζήτηση έχει στραφεί στο «τι άφησε» ή «τι ήταν εντέλει ο Δεκέμβρης» με μια σειρά από καταλήψεις να είναι ενεργές και ένας νέος κόσμος να έχει ενταχθεί πολιτικά, ο δημόσιος διάλογος προσανατολίζεται στο πρώτο σοβαρό ένοπλο κρούσμα. Ξημερώματα 5ης Δεκέμβρη η αστυνομικής φρουρά του Υπουργείου Πολιτισμού στα Εξάρχεια δέχεται πυρά. Τραυματίζεται σοβαρά ο 21χρονος Διαμαντής Μαντζούνης, ο οποίος θα διαφύγει τον κίνδυνο περίπου τρεις μήνες μετά το χτύπημα.

Γιάννης Μπαλαμπανίδης:  «Παραδόξως ο Δεκέμβρης του 2008 προοικονομούσε μερικές από τις οξύτερες όψεις της επόμενης περιόδου. Ακόμη κι αν δεν υπήρχε η κρίση του 2009, ο “Δεκέμβρης” και πάλι θα ήταν σύμπτωμα του αυξανόμενου χάσματος ανάμεσα στους νεότερους outsiders και τους μεγαλύτερους insiders, καθώς κάθε νεότερη γενιά, εδώ και χρόνια, εντασσόταν στην αγορά εργασίας, στο σύστημα πρόνοιας κ.ο.κ., με όρους χειρότερους από την προηγούμενη, την ίδια στιγμή που μεγάλωνε μέσα σε έναν προστατευτικό οικογενειακό κλοιό μαθαίνοντας να κατασκευάζει την εξατομικευμένη καταναλωτική βιογραφία της. Κατά την γνώμη μου η ενδόρρηξη αυτή προϋπήρχε, είχαμε ήδη μπει σε μια εποχή μειωμένων ατομικών προσδοκιών και φραγμένων διόδων συλλογικής πολιτικής εκπροσώπησης. Με αυτή την έννοια, το φλεγόμενο χριστουγεννιάτικο δέντρο της πλατείας Συντάγματος στα τέλη του 2008 ήταν μια υποψία του μέλλοντος».

Αντί επιλόγου

«Για τα μάτια ενός παιδιού που ψάχνει γη γκρεμίζω ουρανούς, λυτρώνω μάνες και γιούς» (ιι). Η εξέγερση του Δεκέμβρη 2008 δεν ήταν ούτε απρόβλεπτη, ούτε ουρανοκατέβατη. Έλαβε χώρα – με αφορμή ένα τραγικό – αλλά και ενδεικτικό του κράτους μας γεγονός – λίγο πριν σκάσει η φούσκα της ευμάρειας, της ιδεολογικής ανακωχής και του πλαστού αφηγήματος της ύστερης μεταπολίτευσης. Έτσι, στους μεταμοντέρνους δρόμους του Δεκέμβρη βρέθηκαν μαζί να περπατάνε ένα εξοργισμένος μαθητής, πραγματικός ή πιθανός φίλος του Αλέξανδρου, οι φοιτητές των (σε λίγο καιρό) 700σίων ευρώ, παλιοί προδομένοι κομμουνιστές, παραβατικοί, μετανάστες με εικόνες απ’ την Μανωλάδα και τα αστυνομικά τμήματα, ανένταχτοι που βρήκαν στέγη. Υποκείμενα που σώρευαν για χρόνια την εκκωφαντική καταπίεση του μέσου όρου, της κοινής γνώμης, του τηλεοπτικού μικροαστού. Σε αυτό το κοινωνικό εκκρεμές που βρήκε τον τρόπο να ταλαντευτεί προς εξαιρετικά ριζοσπαστικά και ανεξιχνίαστα όρια, άνθρωποι αντάμωσαν στους δρόμους των οδοφραγμάτων χωρίς πολλά «γιατί» και «στόχους», μέχρι η φυσική τους κόπωση, η κρατική καταστολή και η αυτόκλητη «πρωτοπορία» της ένοπλης βίας – που θέλει πάντα να ταΐσει το ψυχαναλυτικό προσδοκώμενο μιας συντριπτικής ήττας – να βάλει το χέρι της.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Παπανικολόπουλος Δημήτρης, 2016: «Δεκέμβρης 2008: Ανάλυση και ερμηνεία, οι αιτιώδεις μηχανισμοί πίσω από τα συγκρουσιακά γεγονότα», Εκδόσεις των Συναδέλφων.

Λαμπρινού Κ., Μπαλαμπανίδης Γ., 2009:  «Το κράτος παρακράτησε», Νέα Εστία, τεύχος 1819.

Πηγές

enet.gr, tvxs.gr

***
 

i) Στίχος του Διονύση Σαββόπουλου από το τραγούδι «Η Θανάσιμη Μοναξιά του Αλέξη Ασλάνη».

ii) Στίχοι του B.D Foxmoor από το τραγούδι των Active Member «Φυσάει Κόντρα».